Articles by "Οικολογία"


Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Οικολογία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Του Στέφανου Σταμέλλου*

Μια πολύ ενδιαφέρουσα «είδηση» μας κάνει ακόμα πιο απαισιόδοξους για τις εξελίξεις στον τομέα της Ολοκληρωμένης και Εναλλακτικής Διαχείρισης των Απορριμμάτων. Προχωράει και η ΣΔΙΤ στην Πελοπόννησο!** Προχωράει και η «ενδιάμεση» λύση/κινητή μονάδα για την προσωρινή διαχείριση των απορριμμάτων του δήμου Καλαμάτας!! Να ετοιμαζόμαστε κι εμείς στην Στερεά…

Το θέμα είναι ότι, παρά τις κατά τόπου κορώνες, κόβεται το ίδιο «κοστούμι» για όλους.  Και ακόμα περισσότερο ότι υλοποιούνται τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) του 2005 που στηρίζονταν στη διαχείριση συμμείκτων μέσω των Μονάδων Επεξεργασίας Aποβλήτων (ΜΕΑ) και όχι ο ΕΣΔΑ και τα ΠΕΣΔΑ του 2017, που δίνουν έμφαση και προτεραιότητα στην πρόληψη, στη διαλογή στην πηγή και στην αποκεντρωμένη διαχείριση.   Ο λόγος φυσικά είναι ότι ο νέος σχεδιασμός είναι ανώριμος για υλοποίηση∙ κι έτσι παραμένει στα χαρτιά.  Από την άλλη οι υπέρμετρες καθυστερήσεις έχουν δημιουργήσει εκρηκτικές καταστάσεις και επιτακτικές ανάγκες διαχείρισης, που οδηγούν δυστυχώς στις αδιέξοδες και αναποτελεσματικές λύσεις των ώριμων έργων της περασμένης δεκαετίας.

Ακόμη όμως κι αυτά τα ώριμα έργα θα χρειαστούν αρκετό χρόνο μέχρι να υλοποιηθούν και να λειτουργήσουν, τουλάχιστον 2-3 χρόνια,οπότε ως στάχτη στα μάτια της ΕΕ, αλλά και των πολιτών που διαμαρτύρονται για τη συνεχιζόμενη ανεξελέγκτη διάθεση, προωθούνται πανελλαδικά οι λεγόμενες ενδιάμεσες λύσεις.  Αυτές είναι υπαίθριες κινητές ΜΕΑ, σημαντικού όμως  κόστους αρκετών εκατομμυρίων -6,8 εκ είναι ο προϋπολογισμός για την κινητή μονάδα που θα κατασκευαστεί στη Λαμία-  που είναι άγνωστο τί θα απογίνουν όταν λειτουργήσουν οι ΜΕΑ.  Μάλλον θα καταλήξουν ως ένας πανάκριβος σωρός από παλιοσίδερα, όπως τα κοντέινερ κομποστοποίησης που σκουριάζουν.  Στην περίπτωση δε που επιλεγεί ως λύση η μίσθωση μιας τέτοιας μονάδας, αυξάνεται κατακόρυφα το κόστος διαχείρισης, όπως στην Καλαμάτα [1] σε 74,39 ευρώ ανά τόνο, ενώ θα  εξακολουθεί να παραμένει πάντα το θέμα και το κόστος της διάθεσης του  υπολείμματος που παράγουν.  

Πέρα όμως από το κόστος η βασική ένσταση είναι ότι αυτές οι κινητές μονάδες, όπου λειτούργησαν, κυρίως στην Πελοπόννησο, απέτυχαν παταγωδώς, γιατί δεν παράγεται ούτε κόμποστ, ούτε ανακυκλώσιμα από σύμμεικτα.  Τελικά καταλήγουν να δεματοποιούν ή να διαθέτουν σε ΧΥΤΑ, αντί υπολείμματος, τον μεγαλύτερο όγκο των απορριμμάτων.  Δηλαδή κάνουν «μια τρύπα στο νερό», έχοντας όμως επιβαρύνει σημαντικά το κόστος διαχείρισης που περνάει αναπόφευκτα στους δημότες.  Από την άλλη στερούν κονδύλια από λύσεις, όπως η διαλογή στην πηγή και η κομποστοποίηση προδιαλεγμένων οργανικών που έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα στη μείωση των απορριμμάτων. Είναι πραγματικά απορίας άξιο  πώς συνεχίζεται η χρηματοδότηση τέτοιων μονάδων μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων, που μόνο ως φύλο συκής μπορούν να χρησιμεύσουν έναντι της απέραντης γύμνιας της διαχείρισης των σκουπιδιών.

Και φυσικά στο τέλος του δρόμου, αφού γίνουν οι κινητές μονάδες και γίνουν και οι ΜΕΑ, και αποδειχθεί ότι δεν μειώνουν σημαντικά τον όγκο των απορριιμμάτων, γιατί τα "προϊόντα" τους δεν θα είναι εμπορεύσιμα, αλλά θα καταλήγουν και αυτά στους ΧΥΤΥ, που θα είναι ουσιαστικά ΧΥΤΑ, θα εμφανισθεί ως ο από μηχανής θεός η καύση, που θα μας "σώσει" επιτέλους από τη μάστιγα των σκουπιδιών.  Και θα υλοποιηθεί έτσι το αρχικό σχέδιο των εργολάβων, να οδηγηθούμε αναπόφευκτα στην καύση, αφού φαινομενικά οι άλλες λύσεις θα έχουν αποτύχει και θα δημιουργείται συνεχώς ανάγκη για καινούριους ΧΥΤΑ.  Και επειδή θα έχουν εξαντληθεί και τα ευρωπαϊκά κονδύλια σε αυτοσχεδιασμούς με ΜΕΑ και κινητές μονάδες,  θα οδηγηθούμε σε ιδιωτικές μονάδες καύσης με ΣΔΙΤ.  Τότε βέβαια θα φανεί και ο πραγματικός λόγος κατασκευής των ΜΕΑ που είναι φυσικά η παραγωγή υλικού προς καύση, το λεγόμενο RDF, ένα βρώμικο μείγμα χαρτιού και πλαστικών που δεν ανακυκλώνεται. 

Κάποιοι προσπαθούν να κόψουν δρόμο, δείχνοντας ήδη τις ξεκάθαρες προθέσεις τους, εγκαταλείποντας την «αντικαυσική»  ρητορική προηγούμενων ετών και προωθώντας την κατασκευή ΜΕΑ που παράγουν SRF, ουσιαστικά αποξηραμένα  σύμμεικτα που ο μόνος σκοπός τους είναι να καούν σε κλιβάνους.  Αυτό δείχνει η πρόσφατη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Βόλου του περασμένου Νοεμβρίου για  δημιουργία μονάδας SRF στο ΧΥΤΑ Βόλου.  Η οποία φυσικά συμβαδίζει απόλυτα με τη μεθόδευση για καύση απορριμμάτων από την ΑΓΕΤ [2], όπου η πειραματική καύση των 7.000 τόνων δευτερογενούς καυσίμου υλικού για το 2015, μετατράπηκε με πρόσφατη τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων σε καύση 200.000 τόνων ετησίως και σε μόνιμη βάση τέτοιου υλικού και δυνατότητας άλλων 600.000 τόνων παρόμοιας κατηγοριοποίησης.

Άλλο τρανό παράδειγμα αποτελεί η Θεσσαλονίκη, όπου στη 2η Συνεδρίαση στις 10/7/17 το Δ.Σ. του ΦΟΔΣΑ, όπου συμμετέχουν εκπρόσωποι 43 δήμων,  αποφάσισε να υποβάλει πρόταση [3] στην Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ, για την υλοποίηση έργου που θα καλύψει τις 5 από τις 7 Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας με συνολική δυναμικότητα επεξεργασίας 350.000 tn/έτος και παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων SRF, RDF. Το κόστος του έργου υπολογίζεται στα 100 εκ. ευρώ.  Η πρόταση δεν περιλαμβάνει μονάδα καύσης, αλλά προφανώς κάπου θα πρέπει να καίγονται αυτές οι τεράστιες παραγόμενες ποσότητες εναλλακτικών καυσίμων, αλλιώς ποιος ο λόγος παραγωγής τους;  Το κλίμα φυσικά στη Θεσσαλονίκη έχει διαμορφωθεί από χρόνια με κύριο εκφραστή τον νυν δήμαρχο και την τεχνοκρατική υποστήριξη του αν. υπουργού Περιβάλλοντος, κ. Φάμελλου [4] που αρθρογραφούσε στο παρελθόν υπέρ της ενεργειακής αξιοποίησης καθώς: «Μία μονάδα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, εφόσον αντικαθιστά για την ηλεκτροπαραγωγή ορυκτά καύσιμα, που θα παρήγαγαν επιπλέον εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, εκπομπές που τα απορρίμματα είναι αναπόφευκτο να δημιουργήσουν κατά την ελεγχόμενη ή μη βιοαποικοδόμησή τους».

Άρα το μέλλον προοιωνίζεται: Σύμμεικτα, ΣΜΑ, ΜΕΑ, RDF/SRF, καύση και ΧΥΤΥ. Ποια Διαλογή στην Πηγή και ανακύκλωση μου λες τώρα; Αυτοί σχεδιάζουν, υλοποιούν και απαιτούν βιώσιμες Μονάδες με εγγυημένες ποσότητες σκουπιδιών σε βάθος 30ετίας… Και γιατί να μην το κάνουν άλλωστε αφού είναι επενδύσεις με εξασφαλισμένα έσοδα, άρα χαμηλού ρίσκου.  Άσε που μπορεί να φτάσουμε να τους επιδοτούμε και πολλαπλώς.  Μία φορά σίγουρα μέσω των τελών καθαριότητας, που αναπόφευκτα θα αυξηθούν, μιας και τα σκουπίδια μας πλέον θα «επεξεργάζονται»  αντί να ρίχνονται στους ΧΥΤΑ.  Μπορεί και μέσω επιδότησης των ΜΕΑ για παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων από την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης(ΕΕΑΑ) (βλ. μπλε κάδοι), το οποίο ήδη επιχειρήθηκε για την ΕΜΑΚ Φυλής, αλλά το σταμάτησε ο ΕΟΑΝ.  Μην ξεχνάμε ότι αυτή η επιδότηση θα προέρχεται από τα ειδικό τέλος με το οποίο επιβαρύνονται τα συσκευασμένα προϊόντα που αγοράζουμε και το οποίο προορίζεται για προώθηση της ανακύκλωσης των συσκευασιών.  Και τέλος μπορεί να δούμε να επιδοτείται και η παραγόμενη ενέργεια από την καύση μέσω του τέλους που πληρώνουμε στους  λογαριασμούς του ρεύματος για την προώθηση των ΑΠΕ, αφού όπως επιχειρηματολογεί και ο ίδιος ο υπουργός τα σκουπίδια αντικαθιστούν για την ηλεκτροπαραγωγή ορυκτά καύσιμα.

Και ποιο είναι το μέλλον της ανακύκλωσης όταν αυτή θα αντιστρατεύεται τα κέρδη των ιδιωτών; Ζοφερό φυσικά∙ γιατί μην περιμένουμε σε μια χρεωκοπημένη χώρα, όπου η προστασία του περιβάλλοντος έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα, να εξαντλούμε πρώτα όλες τις δυνατότητες ανακύκλωσης πριν την καύση.  Είναι ήδη προφανές από τον κυκεώνα εξαγγελιών για έργα διαχείρισης, υποβολής προτάσεων και  εγκρίσεων, ότι δεν ακούμε τίποτα για έργα και δράσεις Διαλογής στην Πηγή(ΔσΠ).  Δεν ανακοινώνεται καμία σοβαρή μελέτη ή χρηματοδότηση που να προωθεί τη ΔσΠ, ενώ θα μπορούσε ήδη η ΕΕΑΑ να ξεκινήσει πρόγραμμα χωριστής συλλογής με 4 κάδους και να δημιουργείται συνείδηση στους πολίτες, χωρίς να απαιτείται η κατασκευή μεγάλων έργων, παρά μόνο η παραχώρηση εξοπλισμού στους δήμους.  Έτσι χάνεται κι άλλος πολύτιμος χρόνος, γεμίζουν οι υφιστάμενοι ΧΥΤΑ και σύντομα θα δημιουργηθούν δύσκολες καταστάσεις, που θα οδηγήσουν μαθηματικά στην καύση.

Βλέποντας επομένως τι γίνεται πανελλαδικά και την επέλαση των ΣΔΙΤ, δημιουργείται μια απορία για το δικό μας ΦΟΔΣΑ της Στερεάς Ελλάδας. Πού στηρίζει την αισιοδοξία του ότι τα έργα της Στερεάς θα χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ και όχι από ΣΔΙΤ;; Όχι ότι έχει καμιά διαφορά ως προς την αναποτελεσματικότητά τους, αλλά λέω… - άλλοι με ΣΔΙΤ και άλλοι όχι;  Ποιος αποφασίζει γι’ αυτό;  Προτείνουν οι εργολάβοι προαποφασισμένα σενάρια στους κατά τόπου ΦΟΔΣΑ, δήθεν μέσω των εκπονούμενων μελετών «ωρίμανσης» ή των ΠΕΣΔΑ και το υπουργείο απλώς τα προωθεί, επειδή έχει ένα «ώριμο έργο» έτοιμο προς υλοποίηση;  Αυτό θα πει σχεδιασμός…  Ό,τι θέλει η κάθε εταιρεία… Άρα, αν δεν περισσεύουν χρήματα για να γίνουν όλα τα έργα πανελλαδικά μέσω ΕΣΠΑ, γιατί να ευνοηθεί η Στερεά, αν λάβουμε υπόψη ότι ήδη δύο έργα, της Θήβας και της Άμφισσας, θα υλοποιηθούν από το ΕΣΠΑ;   Το πιο πιθανό είναι ότι τα επόμενα έργα, της Λαμίας και της Χαλκίδας, θα υλοποιηθούν με ΣΔΙΤ.  Όσον αφορά δε τα έργα των 4 δήμων που αποσχίστηκαν από το σχεδιασμό του ΦΟΔΣΑ, αγνοείται η τύχη τους γιατί από ότι φαίνεται δεν έχει ακόμη υποβληθεί πρόταση ούτε για τις μελέτες.

Τελικά όπως δείχνει και η περίπτωση της Πελοποννήσου, πολύ φασαρία για το τίποτα. Πού πάνε οι μεγάλες κορώνες [5] για τη ΣΔΙΤ και οι διαξιφισμοί του προηγούμενου αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος με τον Περιφερειάρχη Πελοποννήσου;  Τραγικά απροετοίμαστοι όλοι για μία εναλλακτική πρόταση στα σχέδια των μεγαλοεργολάβων κι από ό,τι φαίνεται, γονυπετείς θα παρακαλάνε την ΤΕΡΝΑ να πάρει τα σκουπίδια τους οι επαναστάτες δήμαρχοι.  Το πουκάμισο ήταν αδειανό! [6] Ακόμη και το καλοκαίρι ξιφουλκούσαν ότι θα προχωρήσουν με τις κινητές μονάδες ως μόνιμη λύση και ότι δεν είχαν ανάγκη την ΤΕΡΝΑ.  Πράγμα φυσικά ανεφάρμοστο, γιατί αυτές οι μονάδες δεν πληρούν βασικούς όρους προστασίας του περιβάλλοντος και των εργαζομένων, παρά μόνον σαν λύση έκτακτης ανάγκης.  Για την Ηλέκτωρ που ανέλαβε την προσωρινή διαχείριση των απορριμμάτων του δήμου Καλαμάτας [7], προφανώς η ενδιάμεση λύση δεν περιλαμβάνονταν στον σχεδιασμό της ΤΕΡΝΑ κι έγινε καινούρια ανάθεση.  Έτσι στα 174,3 εκατομμύρια Ευρώ για τις εγκαταστάσεις της ΤΕΡΝΑ προστέθηκαν άλλα 103,35 εκατομμύρια Ευρώ για την ενδιάμεση διαχείριση και έτσι ροκανίζονται σιγά σιγά οι πολύτιμοι πόροι του ΕΣΠΑ χωρίς να δίνεται οριστική λύση στο πρόβλημα κορεσμού των ΧΥΤΑ ή των ΧΥΤΥ που θα κατασκευαστούν.

Όχι, για να ξέρουμε όταν ακούμε μεγάλα λόγια του στυλ: «εμείς θα λύσουμε το πρόβλημα των σκουπιδιών και θα τα κάνουμε με δημόσια χρηματοδότηση και δεν θα επιτρέψουμε καμιά ΣΔΙΤ στη Στερεά» τι μας περιμένει…. Και να βλέπουμε πόσο σημαντικές είναι οι στάσεις των δημάρχων και οι αποφάσεις των Δημοτικών συμβουλίων και των ΦΟΔΣΑ στις λύσεις που δρομολογούνται ερήμην των  πολιτών.  Πόσο σημαντικό είναι να επιλέγονται άνθρωποι σ’ αυτές τις θέσεις ευθύνης που θα τιμήσουν το όνομα του αυτοδιοικητικού, θα ενημερώσουν τους πολίτες και θα τους εμπλέξουν στις όποιες αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον τους.   Όχι μπροστά να αναλώνονται σε μεγάλα λόγια και από πίσω να ανοίγουν το δρόμο στα μεγαλοεργολαβικά συμφέροντα. 

Λαμία, 11.1.2018
* Στέφανος Σταμέλλος
Οικολογία Αλληλεγγύη Στερεάς

Ασφαλώς και υπάρχει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) η οποία μεταξύ των πολλών άλλων προβλέπει ότι «Απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη ή διάθεση στερεών αποβλήτων σε ιδιωτικούς ή Δημόσιους χώρους».

Ασφαλώς και εγκρίθηκαν τριάντα δυο προαπαιτούμενα από πολλές υπηρεσίες.

Ασφαλώς και ενημερώθηκαν εγγράφως δέκα τέσσερις κρατικές υπηρεσίες πριν ξεκινήσουν τα έργα.

Ασφαλώς και μας ενημέρωσαν «σφαιρικά» λαλίστατοι επιστήμονες και στο Δημοτικό Συμβούλιο περί αειφόρου ανάπτυξης, ανανεώσιμης ενέργειας, διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, κλιματικής αλλαγής, προστασίας του περιβάλλοντος και αναγκαίων επενδύσεων.

Ασφαλώς και ξεναγήθηκαν στον χώρο των ανεμογεννητριών οι τοπικοί και όχι μόνον άρχοντες και θαύμασαν που η επένδυση έπιασε τόπο.

Ασφαλώς και οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, γαλαντόμοι, προσφέρθηκαν δια του Γενικού Διευθυντή του έργου, για δημιουργία σειράς, παρακαλώ, μικρών περιβαλλοντικών πάρκων που θα υποδεχθούν μαθητές για εκπαιδευτικές δράσεις, όπως επίσης και αποκατάσταση διαφόρων προβλημάτων με τεχνική υφή, στην ευρύτερη περιοχή της Καστανιάς.

Κι ενώ ασφαλώς όλα τα παραπάνω είναι πραγματικά γεγονότα, πως βρέθηκαν πολύ μεγάλες ποσότητες διάφορων στερεών απορριμμάτων από το αιολικό «πάρκο» του Βερμίου, πρόκειται για φορτηγά, πενήντα μέτρα από την κοίτη του Αλιάκμονα; Ποιος άδειασε δηλαδή, φορτηγά με ότι σκουπίδια μαζεύτηκαν από κει πάνω, δίπλα στο ποτάμι μας;

Μπορεί κάποιος από οποιαδήποτε Υπηρεσία να μας ενημερώσει; Μπορεί ο υπεύθυνος του έργου, που αναγκαστικά ορίστηκε από την μητρική εταιρία να μας διαφωτίσει; Μπορεί κάποιος πρόεδρος μόνιμων επιτροπών (πχ ΡΑΕ), ποιος ελέγχει ποιόν, κάθε πότε και με ποιους τρόπους;

Μπορεί κάποιοι ιδιώτες και κάποια πολιτική να κάνουν δουλειές με την δική μας τσέπη και πληρώνουμε όλοι, το ηλεκτρικό ρεύμα καραβίσιο.

Δυστυχώς, ακόμη μια φορά «επενδυτές» της αλλοδαπής, άρπαξαν και τον παραγωγικό αέρα μας και μείναμε όλοι εμείς με τον κοπανιστό. Δυστυχώς, πρόσφεραν καθρεφτάκια σε απερίγραπτους τοπικούς άρχοντες, σαν τους Αφρικανούς φίλαρχους πολλά χρόνια πριν.


ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΒΕΡΟΙΑΣ


kados kitrino kapaki


















Ολοκληρώνεται σε μία εβδομάδα η διαδικασία τοποθέτησης των νέων κάδων με το κίτρινο καπάκι για την ανακύκλωση χαρτιού σε όλη των έκταση του Δήμου Θέρμης. Συνολικά 800 νέοι κάδοι τοποθετούνται το τελευταίο χρονικό διάστημα από την Αντιδημαρχία Καθαριότητας και Ανακύκλωσης, στους οποίους θα γίνεται στο εξής η συλλογή όλων των χάρτινων συσκευασιών. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η σχετική διαδικασία στη Θέρμη, τη Μίκρα, το Τριάδι και τα Βασιλικά, ενώ σύμφωνα με τον προγραμματισμό της αρμόδιας Υπηρεσίας του Δήμου Θέρμης, σε όλα τα προβλεπόμενα σημεία ενδιαφέροντος, όπου παράγονται σημαντικές ποσότητες χάρτινων συσκευασιών, θα έχουν τοποθετηθεί οι νέοι κάδοι με το κίτρινο καπάκι έως και το τέλος της ερχόμενης εβδομάδας.
Υπενθυμίζουμε ότι οι νέοι κάδοι συλλογής χάρτινων συσκευασιών φέρουν κίτρινο καπάκι αλλά και ένα ειδικό διακριτικό αυτοκόλλητο που κάνει γνωστό στον πολίτη ότι ο κάδος δέχεται μόνο χάρτινες συσκευασίες. Οι χάρτινες συσκευασίες όπως είναι γνωστό, συλλέγονται προς διαλογή από ξένες ύλες, συμπίεση και δεματοποίηση του χαρτιού/χαρτονιού σε δέματα και ακολουθεί η αξιοποίηση των δεματοποιημένων υλικών σε βιομηχανίες ανακύκλωσης χαρτιού.
• Διπλώνουμε τις χάρτινες κούτες για εξοικονόμηση χώρου στους κάδους ανακύκλωσης χαρτιού.
• Καλό θα ήταν χαρτιά που είναι πλαστικοποιημένα, όπως το εξώφυλλο των μπλε τετραδίων, να αφαιρούνται πριν τη ρίψη στον κάδο ανακύκλωσης, ώστε το ανακυκλώσιμο χαρτί που θα παραχθεί να είναι όσο το δυνατόν καλύτερης ποιότητας.
• Δεν πετάμε ποτέ κοινά σκουπίδια στους κάδους ανακύκλωσης.
plastikh sakoyla kalh














Ξεκινά σε λίγες μέρες και με την έναρξη της νέας χρονιάς η εφαρμογή περιορισμού της χρήσης πλαστικής σακούλας. Σύμφωνα με αυτή, προβλέπεται ειδικό τέλος  που θα καταβάλλουν οι καταναλωτές από την Πρωτοχρονιά 2018 για κάθε πλαστική σακούλα, ένα τέλος που σταδιακά θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Το συγκεκριμένο μέτρο καλύπτει τα σούπερ μάρκετ και το σύνολο της λιανικής πώλησης, εξαιρουμένων των περιπτέρων και των λαϊκών αγορών. Ήδη στα περισσότερα Σούπερ Μάρκετ του Δήμου Θέρμης έχει τοποθετηθεί η ειδική ένδειξη με το κόστος που θα επιβαρύνει από 1-1-2018 όλους τους καταναλωτές για τη χρήση πλαστικής σακούλας.
Η Αντιδημαρχία Καθαριότητας και Ανακύκλωσης του Δήμου Θέρμης με αφορμή το συγκεκριμένο μέτρο, επισημαίνει σε όλους τους δημότες Θέρμης το σημαντικό πρόβλημα και τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση των πλαστικών και της  μεγάλης ποσότητας πλαστικής σακούλας που χρησιμοποιείται και διατίθεται καθημερινά. Συγκεκριμένα, σε ανακοίνωσή του ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος κ. Σωκράτης Σαμαράς τονίζει:
plastikh sakoyla pswnia«Οι πλαστικές τσάντες είναι εξαιρετικά εύχρηστες, λειτουργικές, ελαφρές, ανθεκτικές και δυστυχώς φθηνές για τους καταναλωτές, σε χώρες όπως η Ελλάδα, με αποτέλεσμα να γίνεται κατάχρηση. Οι πλαστικές σακούλες επιβαρύνουν το περιβάλλον με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Οι πλαστικές σακούλες αποτελούν μεγάλο ποσοστό των σκουπιδιών που είναι πεταμένα ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. Σε αντίθεση με τα φυσικά υλικά, δεν διαλύονται στο περιβάλλον παρά μετά από πολλά χρόνια.  Στη θάλασσα διαλύονται ακόμα με πιο αργούς ρυθμούς και αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τα πτηνά, τα ψάρια, τα δελφίνια, τις φώκιες και κυρίως τις θαλάσσιες χελώνες. Στο βυθό οι σακούλες καλύπτουν τη θαλάσσια βλάστηση και νεκρώνουν την περιοχή που καλύπτουν. Επιπλέον, το πλαστικό, το οποίο καταλήγει στο περιβάλλον ανεξέλεγκτα ή σε ΧΥΤΑ αποσυντίθεται σιγά σιγά και επιβαρύνει το χώμα και το νερό με επικίνδυνα χημικά από το πλαστικό.
plastikh sakoyla 2Οι ποσότητες των πλαστικών που δυστυχώς παράγονται κάθε χρόνο ξεπερνούν τους 250 εκατομμύρια τόνους και η ζήτηση για αυτά συνεχώς αυξάνεται. Ένα πολύ σημαντικό ποσοστό αυτών προορίζεται για χρήσεις με μικρό χρόνο ζωής όπως π.χ. για συσκευασίες προϊόντων. Δεδομένων των κινδύνων που παρουσιάζουν τα πλαστικά είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουν οι δημότες μας πως “αυτά” δεν πρέπει να καταλήγουν στο περιβάλλον». Μάλιστα ο κ. Σαμαράς αναφέρθηκε και στην εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των δημοτών μας που πραγματοποιήθηκε όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα  με τη διοργάνωση ενημερωτικών εκδηλώσεων γύρω από το ζήτημα της μείωσης χρήσης της πλαστικής σακούλας και της εκπαίδευσης στη χρήση εναλλακτικών επιλογών πλαστικής σακούλας καθώς και στην αναλυτική παρουσίαση του θέματος με ειδικό αφιέρωμα στην εφημερίδα “Θέρμης δρώμενα” του Δήμου Θέρμης, έτσι ώστε οι δημότες μας να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι και ενημερωμένοι για τις αλλαγές που επιφέρει ο περιορισμός χρήσης της πλαστικής σακούλας στην καθημερινότητα όλων μας.

Στο βίντεο είναι η αποκαλυπτική στιγμή όπου ο διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικός Χρυσός κ. Δημητριάδης αδυνατεί να απαντήσει στην ερώτηση: «Υπάρχει εργοστάσιο στον κόσμο που να κάνει ακαριαία τήξη και να επεξεργάζεται συμπυκνώματα τόσο πλούσια σε αρσενικό;» και καταλήγει να παραδεχτεί οτι «Εργοστάσιο Flash smelting που να κατεργάζεται πυρίτη δεν υπάρχει άλλο στον κόσμο».

«Κοινή πρακτική»;

«Υπάρχει αυτό που γίνεται στη Ναμίμπια, το Tsumeb smelter» λέει ο κ. Δημητριάδης (για το Tsumeb έχουμε γράψει και θα ξαναγράψουμε αφού έφτασε να μην έχει άλλο παράδειγμα να επικαλεστεί η Ελληνικός Χρυσός), «αλλά εκεί είναι περισσότερο χαλκού ενώ εμείς εδώ κατεργαζόμαστε συμπυκνώματα πυρίτη. Η Outokumpu στο παρελθόν έχει κάνει flash smelting πυρίτη».
Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει σήμερα KANENA εργοστάσιο τήξης (smelting) που να επεξεργάζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της τροφοδοσίας του συμπυκνώματα πυρίτη. Με τη δήλωσή του αυτή ο διευθύνων σύμβουλος ακύρωσε από μόνος του όλα τα παραδείγματα εργοστασίων ακαριαίας (ή άλλης) τήξης που έχει επικαλεστεί κατά καιρούς η Ελληνικός Χρυσός για να πείσει για την εφαρμοσιμότητα της μεθόδου στους πυρίτες, όπως το Πίρντοπ (fs χαλκού), το Αμβούργο (fs χαλκού) και το Ronnskar (φρύξη ακάθαρτου συμπυκνώματος χαλκού). Η ακαριαία τήξη λοιπόν (flash smelting) είναι «πεπατημένη τεχνολογία» μόνο για τους τύπους ΚΑΘΑΡΩΝ συμπυκνωμάτων στα οποία έχει βιομηχανική εφαρμογή (συνήθως χαλκού και νικελίου) και όχι για κάθε είδους συμπύκνωμα στο οποίο έχει δοκιμαστεί μόνο πειραματικά. Όσον αφορά τη βιομηχανία χαλκού, τα μετά την παραγωγή της μάτας (δηλαδή μετά την τήξη) στάδια της μεταλλουργικής επεξεργασίας μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι «κοινή πρακτική» μόνο όταν η τροφοδοσία της τήξης είναι τα συνήθη «καθαρά» συμπυκνώματα χαλκού. Η τήξη συμπυκνωμάτων με υψηλές περιεκτικότητες ανεπιθύμητων τοξικών ουσιών, όπως το αρσενικό που αφθονεί στο κοίτασμα της Ολυμπιάδας, δημιουργεί προβλήματα υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στα μετέπειτα στάδια της επεξεργασίας, υποβαθμίζει αν δεν καταστρέφει την ποιότητα των τελικών προϊόντων και θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και τη ζωή και την ασφάλεια χιλιάδων ανθρώπων που ζουν στην περιοχή.
Υπάρχει ένα μοναδικό ιστορικό παράδειγμα παγκοσμίως βιομηχανικής εφαρμογής ακαριαίας τήξης σε πυρίτες. Στις δεκαετίες 1960-70 η Outotec (Outokumpu τότε) είχε εφαρμόσει την τεχνολογία σε καθαρό σιδηροπυρίτη για την παραγωγή στοιχειακού θείουΣταμάτησε όταν πλέον το στοιχειακό θείο έβγαινε άφθονο και φτηνό από την αποθείωση του πετρελαίου και τα περιβαλλοντικά προβλήματα έγιναν αφόρητα.

«Πατέντα»;

Στην πραγματικότητα, όπως ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος παραδέχτηκε, η συγκεκριμένη ακαριαία τήξη πυρίτη είναι μία νέα «πατέντα». Αλλά η τήξη είναι μόνο το πρώτο από τα εννέα συνολικά στάδια της ολοκληρωμένης μεθόδου μεταλλουργικής επεξεργασίας που εγκρίθηκε περιβαλλοντικά (με σκοτεινές διαδικασίες) το 2011. Για να φτάσει η ολοκληρωμένη μέθοδος που στο πρώτο της στάδιο έχει μια «πατέντα» στη βιομηχανική εφαρμογή απαιτούνται δοκιμές και ειδικές μελέτες που να φτάνουν μέχρι την παραγωγή των καθαρών μετάλλων – όπως πολύ λογικά απαίτησε η αρμόδια υπηρεσία το 2012 και μέχρι σήμερα η εταιρεία με διάφορα προσχήματα δεν εκτέλεσε.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η τροφοδοσία της τήξης προβλέπεται να γίνει με συμπυκνώματα εξαιρετικά υψηλής περιεκτικότητας
  • σε αρσενικό – άνω του 8%, τουλάχιστον 15 φορές πάνω από το ανώτατο επιτρεπτό όριο
  • σε σίδηρο και θειάφι πάνω από οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή του fs.
Κατά την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΝ που αξιολόγησε (και δεν ενέκρινε) την τεχνική μελέτη της μεταλλουργίας, αυτό οδηγεί στη δημιουργία τεράστιων ποσοτήτων τοξικών απαερίων διοξειδίου του θείου με υψηλότατο πτητικό αρσενικό που είναι αδύνατον να συλλεχθούν και να αδρανοποιηθούν σε αποδεκτό βαθμό. Κάτι γνωρίζει επ’αυτού η βιομηχανία χαλκού που παγκοσμίως δεν δέχεται να επεξεργαστεί με τήξη συμπυκνώματα με αρσενικό άνω του 0.5%. Παράλληλα το αρσενικό μολύνει και τη μάτα και τη σκουριά, καθιστώντας την πρώτη ακατάλληλη για περαιτέρω επεξεργασία και το τελικό προϊόν χαλκό μη εμπορεύσιμο ή ίσως και μη ανακτήσιμο. Μια περιβαλλοντική και μεταλλουργική καταστροφή.
Αλλά εδώ η Ελληνικός Χρυσός «καινοτομεί» και πάλι: Για να απαλλαγεί από το αρσενικό στη μάτα (που δεν θα υπήρχε αν δεν είχαν φορτώσει εξ’ αρχής την τήξη με τόσο αρσενικό), έχει βάλει και ένα στάδιο εκχύλισης της μάτας πριν το μετασχηματισμό της σε αργό χαλκό: ένα εμβόλιμο στάδιο υδρομεταλλουργικού καθαρισμού της μάτας ανάμεσα σε δύο στάδια πυρομεταλλουργικής επεξεργασίας. Άλλη μία παγκόσμια πρωτοτυπία της «αλά Ελληνικός Χρυσός ακαριαίας τήξης»!
Επειδή φυσικά το ενδιάμεσο προϊόν που παράγει, η εκχυλισμένη μάτα, είναι εντελώς υποβαθμισμένο και άχρηστο για περαιτέρω επεξεργασία, για να μην γελούν μαζί της όχι οι Έλληνες αλλά οι Αμερικάνοι, Καναδοί, Αυστραλοί και Ευρωπαίοι μέτοχοί της, στους οποίους αναγκαστικά ανακοινώνει αυτά τα έστω και θεωρητικά σχέδια, προχώρησε μονομερώς σε τροποποίηση του επενδυτικού σχεδίου και αφαίρεσε την υπόλοιπη μετά την εκχύλιση πυρομεταλλουργική επεξεργασία. Τουλάχιστον εκείνοι ξέρουν από πραγματικά μεταλλουργικά εργοστάσια, αφού ορισμένα λειτουργούν κοντά τους.

Ή απάτη;

Ακαριαία τήξη πυρίτη και μάλιστα υψηλού αρσενικού, μαζί με ολίγο συμπύκνωμα χαλκoύ δεν έχει γίνει ΠΟΤΕ και ΠΟΥΘΕΝΑ. Δεν  υπάρχει απολύτως καμμία δικαιολογία για τη μη πραγματοποίηση δοκιμών για ΟΛΑ τα στάδια της μεταλλουργικής επεξεργασίας αφού κανένα από αυτά δεν μπορεί να θεωρηθεί «συνήθης πρακτική». Αντίθετα, οι δοκιμές είναι απαραίτητες όχι  μόνο για να διαπιστωθεί αν είναι ικανοποιητική η απόληψη μετάλλων από αυτή τη «μη τυπική» τροφοδοσία (αυτό ενδιαφέρει την εταιρεία, τους μετόχους της και το κράτος που προσδοκά ματαίως έσοδα αλλά όχι εμάς), αλλά κυρίως γιατί πρέπει να διασφαλιστεί οτι δεν θα δηλητηριαστούν εργαζόμενοι και περίοικοι από τις θανατηφόρες διαφυγές αερίων αρσενικού.
Δεν τα γνώριζε εξαρχής αυτά η Ελληνικός Χρυσός; Ασφαλώς και το γνώριζε, αφού η Outotec είχε επισημάνει εγκαίρως στους Έλληνες πελάτες της ότι η εφαρμογή της μεθόδου σε πυρίτη ήταν σε πολύ πρώιμο πειραματικό στάδιο και ότι για να φτάσουν να πάρουν χρυσό σε βιομηχανική κλίμακα, χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, έπρεπε να επιλυθούν μια σειρά από σοβαρά τεχνικά ζητήματα. Από την τελευταία σχετική απόφαση του ΥΠΕΝ ξέρουμε ότι δεν επιλύθηκαν. Αλλά η Ελληνικός Χρυσός είχε ήδη πάρει την απόφαση – και το είχε συμφωνήσει με την Outotec – να μην προχωρήσει τις δοκιμές μέχρι την παραγωγή καθαρών μετάλλων αλλά να σταματήσει σε ένα ενδιάμεσο εμπορεύσιμο προϊόν (την «εκχυλισμένη μάτα»). Είχε δηλαδή αποφασίσει από τότε να παραβεί τη σύμβαση που απαιτεί την παραγωγή καθαρών μετάλλων (πηγή: «Τεχνική Έκθεση»European Goldfields, Ioύλιος 2011). Παρ’όλα αυτά, συνεχίζει να έχει την υποστήριξη της Outotec, με το αζημίωτο προφανώς, η οποία στέλνει εκπρόσωπό της στην Ελλάδα να αναλύει σε δικαστές τον τρόπο που η χώρα μας θα αποκτήσει το παγκοσμίως ακατόρθωτο εργοστάσιο…
Με την περιβαλλοντική έγκριση μιας μεταλλουργίας-φάντασμα η Ελληνικός Χρυσός θεώρησε ότι «έδεσε το γάιδαρό της» και η Eldorado ότι επένδυσε σε ένα πλήρως αδειοδοτημένο κελεπούρι. Για το φιάσκο της «επένδυσης» στην Ελλάδα και την οικονομική ζημία που υπέστη, ας τα βρει η Eldorado με την Ελληνική θυγατρική της και την Outotec…Είναι εξ ολοκλήρου δική τους αστοχία και υπαιτιότητα.
του ακτιβιστή

Είμαι από αυτούς που ευλαβικά σχεδόν προσπαθώ να κάνω διαχωρισμό των απορριμμάτων και να οδηγώ στους μπλε κάδους ότι ανακυκλώνεται. Θεωρώ ότι μ' αυτό τον τρόπο βοηθώ την εξοικονόμηση χρημάτων στο δήμο μου, ανακουφίζω τις χωματερές (που δεν λένε να κλείσουν) και έχω την (ψευδ)αίσθηση πως μειώνω τη ρύπανση του πλανήτη, σώζω κάποιες ενεργειακές πηγές και κερδίζω κάποια κυβικά μέτρα νερού για τις επόμενες γενιές.
Μάλλον είμαι υπερβολικά αισιόδοξος κι ενθουσιώδης .... για να μην πω τίποτα άλλο.
Πάντα όμως είχα κι έχω μια μόνιμη αμφιβολία αν η συλλογή ανακυκλώσιμων γίνεται σωστά.
Όχι μόνο από μένα ή τους πολίτες αλλά και από τους φορείς διαχείρισης.
Ως προς τους δεύτερους ελπίζω με στοιχεία σε κάποια άλλη ανάρτηση να βάλω τους προληματισμούς μου αφού φροντίσω να έχω την άποψη άλλων περισσότερο ενημερωμένων από μένα.
Όσον αφορά όμως τις επιφυλάξεις και προβληματισμούς μου αν πράττω σωστά το οικολογικό μου καθήκον κατάφερα να συλλέξω κάποιες πληροφορίες που νομίζω πως θα αποδειχτούν χρήσιμες εκτός από μένα και σε άλλους συμπολίτες μου και γι' αυτό το λόγο θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας.

Κατ' αρχή αποτελεί  "έγκλημα" να ρίχνουμε γενικά απορρίμματα και μπάζα στους μπλε κάδους. Ο δήμος μας, και ο κάθε δήμος επωμίζεται πρόστιμα, εκτός από την οικολογική επιβάρυνση και καταστροφή υλικών που συντελείται.
Φαντάζομαι ότι είναι γνωστά τα υλικά που αποθέτουμε στους κάδους ανακύκλωσης. Παρόλα αυτά όμως ας κάνουμε μια επί τροχάδην επανάληψη:

  • Διαχωρισμός των ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο) από τα υπόλοιπα οικιακά απορρίμματα.
  • Τοποθέτηση σε τσάντα ανακύκλωσης των κενών συσκευασιών.
  • Τοποθέτηση των αποθηκευμένων συσκευασιών στους μπλε κάδους ανακύκλωσης.

Αναλυτικά, οι συσκευασίες που ανακυκλώνονται είναι οι εξής:
Αλουμινένια κουτάκια
Γυάλινες συσκευασίες
Πλαστικά μπουκάλια
Λευκοσίδηρος
Χαρτόνι
Χαρτί (εφημερίδες, περιοδικά)
Χάρτινες συσκευασίες υγρών (από χυμούς, γάλατα)


Για τη διαλογή στην πηγή γυάλινων συσκευασιών λειτουργεί χωριστό ρεύμα συλλογής μέσω των μπλε κωδώνων.

Ενσωματώνοντας την ανακύκλωση στη καθημερινότητά μας ωφελούμαστε καθώς:
Μειώνεται το ενεργειακό αποτύπωμα
Εξοικονομούνται φυσικοί πόροι
Προστατεύεται το περιβάλλον και η υγεία των πολιτών
Μειώνεται ο όγκος των απορριμμάτων
Αναβαθμίζεται η ποιότητα ζωής μας.


Ανακυκλώνοντας 1 τόνο χαρτιού:
Εξοικονομούνται 17 δέντρα και 30.000-60.000 lt νερού
Μειώνεται κατά 95% η ατμοσφαιρική ρύπανση
Εξοικονομούνται 130-170 kg πετρέλαιο


Ανακυκλώνοντας 1 τόνο γυαλιού:
Εξοικονομούνται περίπου 12 kg πετρέλαιο

Ανακυκλώνοντας 1 κιλό αλουμίνιο εξοικονομούνται:
8 kg βωξίτη
4 kg χημικών προϊόντων
14 KWh ενέργειας


Μια απαράδεκτη χρήση των μπλε κάδων από κάποιον ασυνείδητο συμπολίτη μας

Ας δούμε τώρα με τη μορφή ερωτήσεων για υλικά ή συσκευασίες που ανακυκλώνονται, με ποιό τρόπο θα πρέπει να το κάνουμε  προκειμένου να μην πηγαίνει χαμένη η προσπάθειά μας αυτή:

1. Πρέπει να ξεπλένω ή να σκουπίζω τις συσκευασίες των προϊόντων, πριν τις ρίξω στον κάδο ανακύκλωσης;

Οι συσκευασίες πρέπει να ρίχνονται στην ανακύκλωση άδειες και καθαρές από υπολείμματα. Μπορείτε, για παράδειγμα, να σκουπίσετε ένα κεσεδάκι γιαουρτιού ή να το ξεπλύνετε με λίγο νερό, δεν χρειάζονται, όμως, υπερβολές.

2. Ανακυκλώνονται τα εισιτήρια των μέσων μεταφοράς, οι αποδείξεις και οι φάκελοι των ΔΕΚΟ;

Προς το παρόν δεν έχει δημιουργηθεί σύστημα για την εναλλακτική διαχείριση του έντυπου χαρτιού, αν και το σχετικό διάταγμα υπάρχει. Όσο για το σύστημα των μπλε κάδων, αφορά την ανακύκλωση μόνο συσκευασιών. Παρ’ όλα αυτά, όταν βρεθεί έντυπο χαρτί στον μπλε κάδο, ανακυκλώνεται. Τα μικρά χαρτάκια, όμως, δυσχεραίνουν το έργο της διαλογής και συνήθως καταλήγουν στις χωματερές. Γι’ αυτό, καλό είναι να μη σκίζετε τα χαρτιά πριν τα ρίξετε στον κάδο, απλώς τσακίστε τα.

3. Να πετάω το αλουμινόχαρτο στον κάδο ανακύκλωσης;

Όχι, το αλουμινόχαρτο δεν ανακυκλώνεται στην Ελλάδα.

4. Ανακυκλώνεται η συσκευασία που τυλίγουν τα τυριά, τα αλλαντικά και το κρέας στα σουπερμάρκετ;

Ναι. Και τα δύο υλικά από τα οποία αποτελείται η συσκευασία (χαρτί, ζελατίνη) ανακυκλώνονται, αλλά θα πρέπει να διαχωριστούν πριν τα ρίξετε στον μπλε κάδο.

5. Να ρίχνω στην ανακύκλωση τη συσκευασία του κρέατος από φελιζόλ, που βρίσκουμε στα σουπερμάρκετ;

Όχι.

6. Πού πρέπει να πετάω τα CD και τα DVD;

Στους μπλε κάδους μπορείτε να πετάτε μόνο τις θήκες τους. Δυστυχώς, τα ίδια τα CD και τα DVD δεν ανακυκλώνονται προς το παρόν στην Ελλάδα.

7. Να πετάω και τα καπάκια από τα μπουκάλια στην ανακύκλωση;

Ναι, αφού όμως τα ξεβιδώσετε από τα μπουκάλια.

8. Πρέπει να συμπιέζω τις συσκευασίες πριν τις πετάξω;

Ναι. Καλό είναι να συμπιέζετε, να τσακίζετε και να διπλώνετε όσες συσκευασίες μπορείτε.

9. Είναι λάθος να πετάω ό,τι ανακυκλώνω σε δεμένη πλαστική σακούλα;

Ναι. Θα πρέπει να ρίχνετε τις συσκευασίες στον μπλε κάδο «χύμα» και όχι μέσα σε δεμένες σακούλες. Μπορείτε να συλλέγετε τα ανακυκλώσιμα υλικά στην ειδική τσάντα ανακύκλωσης (που έχουν μοιράσει αρκετοί δήμοι) ή και σε οποιαδήποτε σακούλα (πλαστική ή χάρτινη), το περιεχόμενο της οποίας θα πρέπει να αδειάσετε στον μπλε κάδο. Τις πλαστικές και χάρτινες σακούλες μπορείτε, επίσης, να τις ρίχνετε στον κάδο μετά τη χρήση τους.

του Κώστα Νικολάου


Η «σιωπηλή επανάσταση» των συνεταιρισμών νερού

Οι συνεταιρισμοί νερού δεν είναι ένα μεμονωμένο τοπικό φαινόμενο. Αντίθετα, ευδοκιμούν σε χώρες με διάφορες περιβαλλοντικές και κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικές συνθήκες, γεγονός που δείχνει την προσαρμοστικότητα τους.

Χιλιάδες παραδείγματα αστικών ή αγροτικών συνεταιρισμών νερού υπάρχουν στις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Λατινική Αμερική (Χιλή, Κολομβία, Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό και Βολιβία) και την Ευρώπη (Φινλανδία, Δανία, Αυστρία κλπ) [1].

Επιπλέον, οι συνεταιρισμοί νερού έχουν κερδίσει υψηλή βαθμολογία για την ικανοποίηση των πελατών και τις λειτουργικές επιδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο [2].

 
Το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο προωθεί την ιδιωτική ή τη δημόσια-ιδιωτική διαχείριση του νερού, πιστό στο νεοφιλελεύθερο φονταμενταλισμό, αν και οι έρευνες του δείχνουν άλλα πράγματα. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το αποτέλεσμα μιας έρευνας της Παγκόσμιας Τράπεζας: "Οι συνεταιρισμοί καταναλωτών μπορούν να προσφέρουν ένα εναλλακτικό θεσμικό μοντέλο για την παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης σε αστικές περιοχές. Το συνεταιριστικό μοντέλο έχει μια σειρά από πλεονεκτήματα σε σχέση με το ιδιωτικό και δημόσιο μοντέλο.

Όλοι οι συνεταιρισμοί κοινής ωφέλειας χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι ιδιοκτήτες και πελάτες είναι οι ίδιοι και ότι οι συνεταιρισμοί δεν έχουν σκοπό το κέρδος. Όλοι οι συνεταιρισμοί κοινής ωφέλειας έχουν δύο συμβούλια (Διοικητικό και Εποπτικό), και το σύστημα εκλογής: ένα μέλος-μία ψήφος.

Το μοντέλο ιδιοκτησίας και η δομή διακυβέρνησης μπορεί να οδηγήσει σε ένα σαφή στόχο για την κοινή ωφέλεια: την παροχή βιώσιμων υπηρεσιών σε προσιτές τιμές. Το γεγονός ότι οι οποιεσδήποτε μειώσεις του κόστους μεταφράζονται σε χαμηλότερα τιμολόγια, αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο για να επιδιώκουν την αποτελεσματικότητα.

Άλλα πλεονεκτήματα είναι η ευελιξία που συνδέεται με την απουσία των χρονοβόρων διαδικασιών, και ένα ισχυρό προσανατολισμό προς τον πελάτη που προέρχεται από την ευθυγράμμιση με τους στόχους »[3].
 
Παρά τον σημαντικό αριθμό επιτυχημένων συνεταιρισμών νερού σε παγκόσμιο επίπεδο, οι διεθνείς πολιτικές συζητήσεις τους έχουν παρακάμψει σε μεγάλο βαθμό. Επιπλέον, οι συνεταιρισμοί νερού έχουν αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό, τόσο στον τομέα της έρευνας όσο και της πολιτικής. Η συζήτηση έχει επικεντρωθεί στα συστήματα ιδιωτικής και δημόσιας ύδρευσης και αποχέτευσης αγνοώντας επιλογές που βασίζονται στην κοινότητα [4].
 
Γιατί;
 
Επειδή οι συνεταιρισμοί νερού αποτελούν ένα εναλλακτικό μοντέλο για τη διαχείριση του νερού εκτός από το δημόσιο (κυβερνητικό ή δημοτικό) και ιδιωτικό μοντέλο, που δημιουργούνται και λειτουργούν «από τα κάτω» σε μη κερδοσκοπική βάση, είναι ανεξάρτητοι από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών και δεν αφήνουν μια ξεχωριστή θέση για αφεντικά του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Αυτοί δεν είναι καλοί λόγοι για να τους αποκρύψουν;
 
Το παρακάτω κείμενο είναι μια συνοπτική και ενδεικτική επισκόπηση των συνεταιρισμών νερού στις ηπείρους της Ευρώπης και της Αμερικής (βόρεια και νότια).
 
Αυστρία: Πάνω από 5.000 συνεταιρισμοί νερού
 
Η Αυστρία είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες όπου η συνεταιριστική διαχείριση του νερού παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο. Περισσότεροι από 5.000 συνεταιρισμοί νερού στη χώρα εξυπηρετούν τους πολίτες στις αγροτικές περιοχές.

Ένα παράδειγμα είναι ο Wassergenossenschaft Gramastetten (Συνεταιρισμός Νερού τουGramastetten), που ιδρύθηκε το 1947 και παρέχει πόσιμο νερό σε περίπου 2.000 άτομα. Η ιδιότητα του μέλους είναι συνδεδεμένη με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ακινήτων και τα διαμερίσματα. Όλες οι σχετικές πληροφορίες είναι διαθέσιμες σε όλους και οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται από τη γενική συνέλευση όλων των μελών. Το διοικητικό και το μεγαλύτερο μέρος του τεχνικού έργου γίνεται σε εθελοντική βάση.

Η περιφερειακή ένωση των συνεταιρισμών νερού παρέχει τεχνογνωσία, έλεγχο της ποιότητας, και την κατάρτιση για τους εθελοντές. Η ποιότητα του νερού είναι καλή και οι τιμές είναι πολύ κάτω του μέσου όρου. Η αρχή της αυστηρής μη κερδοσκοπικής διαχείρισης, η χρήση τοπικών πηγών νερού και το χαμηλό διοικητικό κόστος που οφείλεται στην εθελοντική εργασία των μελών είναι οι κύριοι λόγοι για τις χαμηλές τιμές.
 
Ο Wassergenossenschaft Gramastetten, με τα 569 μέλη του, είναι ένας από τους μεγαλύτερους συνεταιρισμούς νερού στην Αυστρία και ένα παράδειγμα μιας αυτόνομης, αυτοδιαχειριζόμενης και αποκεντρωμένης παροχής νερού με δημοκρατική διαχείριση του νερού και έντονα στοιχεία συμμετοχής (καθιστώντας σχεδόν κάθε νοικοκυριό μέλος). Οι αρχές της μη-κερδοσκοπικής και αλληλέγγυας συνεργασίας είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του [5].
 
Δανία: Πάνω από 2.500 συνεταιρισμοί νερού
 
Η Δανία έχει μια μακρά παράδοση συνεταιρισμών νερού. Ούτε ένα υπουργείο στην κυβέρνηση της Δανίας είναι υπεύθυνο για την ύδρευση και την αποχέτευση, η οποία θεωρείται πρώτιστα μια αρμοδιότητα τοπικής διακυβέρνησης. Η παροχή νερού στη Δανία είναι ιδιαίτερα αποκεντρωμένη, με μεγάλα και μικρά έργα ύδρευσης που βρίσκονται σε όλη τη χώρα. Το 2001 υπήρχαν 2.740 «υπηρεσίες κοινής ωφελείας», εκ των οποίων στους δήμους ανήκαν 165 και 2.575 ανήκαν σε συνεταιρισμούς καταναλωτών [6].

 
Φινλανδία: Περίπου 1.400 συνεταιρισμοί νερού
 
Η Φινλανδία έχει επίσης μια μακρά παράδοση οργάνωσης των υπηρεσιών νερού μέσω συνεταιρισμών, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, αλλά και σε μεγαλύτερες πόλεις. Σήμερα υπάρχουν περίπου 1.400 συνεταιρισμοί νερού στη χώρα που παρέχουν υπηρεσίες ύδρευσης και αυξανόμενες επίσης υπηρεσίες αποχέτευσης.

Μια ερευνητική ομάδα του Tampere University of Technology χρησιμοποιώντας την ουσιαστική εμπειρία σε συνεταιρισμούς νερού και τα δεδομένα που συλλέχθηκαν με μια ποικιλία προγραμμάτων στη Φινλανδία συζητούν τα γενικά χαρακτηριστικά, την ποικιλομορφία και τους κύριους ενδιαφερόμενους των συνεταιρισμών νερού και τελικά, υποστηρίζουν ότι οι συνεταιρισμοί νερού έχουν μεγάλες δυνατότητες [4 ].
 
Ισπανία: Συνεταιρισμός νερού στη μέση του Εμφυλίου Πολέμου
 
Υπήρχε συνεταιριστική διαχείριση του νερού στη Βαρκελώνη κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Η εταιρεία Agbar, που ανέλαβε τη λειτουργία μετά την ήττα των δημοκρατών, χαρακτήρισε απίστευτες τις μεταρρυθμίσεις που πέτυχε ο συνεταιρισμός νερού [7].
 
ΗΠΑ: Σχεδόν 3.300 συνεταιρισμοί νερού
 
Σχεδόν 3.300 συνεταιρισμοί νερού στις ΗΠΑ είναι δομές κοινής ωφέλειας που ανήκουν σε καταναλωτές, δημιουργημένες για να παρέχουν ασφαλείς, αξιόπιστες και βιώσιμες υπηρεσίες νερού σε λογικό κόστος. Παρέχουν νερό πόσιμο, πυροπροστασίας και άρδευσης. Επιπλέον, πολλοί από αυτούς παρέχουν υπηρεσίες λυμάτων. Οι συνεταιρισμοί νερού είναι πιο συχνά σε ημιαστικές και αγροτικές περιοχές που βρίσκονται πολύ μακριά από τις δημοτικές εταιρείες ύδρευσης για παροχή υπηρεσιών.
 
Οι περισσότεροι συνεταιρισμοί νερού είναι μικροί (εξυπηρετώντας 501 – 3.300 καταναλωτές) ή πολύ μικροί (εξυπηρετώντας λιγότερους από 500 καταναλωτές). 89% του πληθυσμού που εξυπηρετείται από δημόσια συστήματα νερού εξυπηρετείται είτε από δημόσιας ιδιοκτησίας, δημοτικής ή συνεταιριστικής ιδιοκτησίας σύστημα. Το υπόλοιπο 11% των Αμερικανών εξυπηρετούνται από ιδιωτικά συστήματα νερού. Μη κερδοσκοπικοί συνεταιρισμοί αποτελούν την πιο κοινή οργανωτική μορφή σε μικρές κοινότητες [8].
 
Καναδάς: Περίπου 200 συνεταιρισμοί νερού
 
Στον Καναδά το συνεταιριστικό μοντέλο είναι πιο διαδεδομένο στις αγροτικές περιοχές. Υπάρχουν περίπου 200 συνεταιρισμοί ύδρευσης στον Καναδά, κυρίως στην AlbertaManitoba καιQuebec [9].
 
Λατινική Αμερική: Οι μεγαλύτεροι στον κόσμο συνεταιρισμοί νερού σε αστικές περιοχές
 
Υπάρχει μια μακρά ιστορία των συνεταιρισμών ύδρευσης και αποχέτευσης στη Λατινική Αμερική. Μια ερευνητική ομάδα από την Cochabamba, Βολιβία (University Mayor San Simón και Food andWater Watch) και τον Canada (University of Ottawa) τεκμηρίωσε 26 επιτυχημένες εναλλακτικές λύσεις στον τομέα του νερού στη Λατινική Αμερική. Τεκμηρίωσαν 9 περιπτώσεις ενιαίου δημόσιου πάροχου (δημοτικό νερό κοινής ωφέλειας), 12 μη κερδοσκοπικών μη κρατικών πάροχων (περιλαμβανομένων συστημάτων κοινοτικής λειτουργίας και συνεταιρισμών), 3 μη-κερδοσκοπικών / μη-κερδοσκοπικών συνεργασιών, και 2 συνεργασιών δημόσιου / μη κερδοσκοπικού. Υποστηρίζουν ότι το συνεταιριστικό μοντέλο συνιστά δυνητικά μια εναλλακτική μορφή συλλογικής ιδιοκτησίας που αψηφά την καπιταλιστική λογική της ατομικής ιδιοκτησίας.

Σε σύγκριση με τις ιδιωτικές ή κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, οι οποίες ελέγχονται από τους μετόχους ή τους εκλεγμένους αξιωματούχους, οι συνεταιρισμοί που παρέχουν βασικές υπηρεσίες έχουν ορισμένα οργανωτικά πλεονεκτήματα που τους καθιστούν δυνητικά πιο δημοκρατικούς [10].
 
Στη Βραζιλία, το συνεταιριστικό μοντέλο εισήχθη με επιτυχία για την αγροτική ύδρευση και την αποχέτευση κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 [2].
 
Στο Μεξικό, στην επίσημα Ελεύθερη και Κυρίαρχη Πολιτεία Chiapas (μια από τις 31 ομοσπονδιακές πολιτείες), που διαιρείται σε 118 δήμους, οι συνεταιρισμοί είναι ο οικονομικός πυλώνας των Ζαπατίστας. Όλα είναι συνεταιρισμός με πολιτική που βασίζεται στην άμεση δημοκρατία, την εκπαίδευση στην αλληλέγγυα οικονομία και συλλογική ιδιοκτησία, την ενεργό συμμετοχή των πολλών στη ζωή της κοινότητας [11].
 
Στην Αργεντινή, περίπου το 10% του πληθυσμού εξυπηρετείται από συνεταιρισμούς. Στο BuenosAires, μετά την αποχώρηση της εταιρείας Enron, ο συνεταιρισμός καταναλωτών και εργαζομένων διαχειρίζεται με επιτυχία την παροχή νερού [7]. Μεταξύ αυτών των συνεταιρισμών είναι επίσης μια περίπτωση στο Δήμο Moreno στη Μητροπολιτική Περιοχή του Buenos Aires [2].
 
Η εμπειρία της υπό εργατικό έλεγχο εταιρείας ύδρευσης στην επαρχία του Buenos AiresAguasBonaerenses Sociedad Anónima (ABSA), ανακηρύχθηκε από τον ΟΗΕ ως πρότυπη εταιρεία νερού. Η επαρχία του Μπουένος Άιρες έχει 10 εκατομμύρια κατοίκους κατανεμημένους σε πάνω από 74 πόλεις με 48 δήμους, που εξυπηρετούνται από την ABSA. Στην Azurix, θυγατρική της ENRON, της χορηγήθηκε παραχώρηση το 1999, αλλά αυτό κράτησε μόνο για τρία χρόνια, διάστημα κατά το οποίο η εταιρεία απέτυχε να επενδύσει στη συντήρηση και επέκταση των υπηρεσιών, αφήνοντας πίσω της μια σοβαρά εξασθενημένα εταιρεία.

Στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2001-2002 και την πτώχευση της ENRON, η εργατική ένωση πρότεινε να αναλάβει την εταιρεία ως τεχνικός διαχειριστής της (αντικατάσταση της Azurix), σχηματίζοντας ένα συνεταιρισμό που διοικείται από τους εργαζομένους ονομαζόμενο de Septiembre. Η επαρχιακή κυβέρνηση συμφώνησε με την ιδέα και αγόρασε μετοχές της Azurix, αφήνοντας την ένωση με το 10% των μετοχών που ήδη είχε.
 
Η ερευνητική ομάδα από τη Βολιβία και τον Καναδά καταλήγει ότι η ABSA είναι μια επιτυχημένη δημόσια εταιρεία νερού υπό τη διοίκηση του συνεταιρισμού των εργαζομένων, ελεγχόμενη από το SOSBA (ένωση εργαζομένων νερού του Buenos Aires) έχοντας επιτύχει 70% κάλυψη σε νερό και 45% κάλυψη αποχέτευσης σε μια μεγάλη, διάσπαρτη και πυκνοκατοικημένη γεωγραφική περιοχή [10].
 
Στη Βολιβία, μεγάλες υπηρεσίες νερού σε αστικές περιοχές διαχειρίζονται συνεταιρισμοί υπό την κυριότητα των πελατών, όπως ο Συνεταιρισμός Saguapac στο κεντρικό τμήμα της πόλης τηςSanta Cruz de la Sierra. Αυτή είναι η μεγαλύτερη υπηρεσία ύδρευσης στον κόσμο, που λειτουργεί ως συνεταιρισμός (183.000 μέλη). Ο συνεταιρισμός ιδρύθηκε το 1979 και σήμερα, παρέχει υπηρεσίες νερού σε περίπου 871.000 κατοίκους (αν και ο συνολικός αστικός πληθυσμός της SantaCruz είναι περίπου 1,5 εκατομμύριο).

Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη από την Corporación Andina de Fomento, η Santa Cruz dela Sierra έχει επιτυχία 99,3% στην ποιότητα του νερού, ένα από τα πιο καθαρά στη Λατινική Αμερική. Στην αποστολή της Saguapac δηλώνεται ότι θα αναπτύξει τις δραστηριότητές της, διατηρώντας παράλληλα το περιβάλλον, και εργάζεται για τη διατήρηση της ποιότητας του υδροφόρου ορίζοντα των υπόγειων υδάτων [12].
 
Μια μελέτη από ερευνητές στο University of Birmingham, που διεξήχθη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 διαπίστωσε ότι η Saguapac είναι μια από τις καλύτερες εταιρείες νερού στη Λατινική Αμερική μετρημένη με κριτήρια αποτελεσματικότητας και ισότητας.
 
Ενώ ο συνεταιρισμός Saguapac έχει αναγνωρισθεί εκτός της Βολιβίας ως μοντέλο, βολιβιανοί ακτιβιστές νερού υπογραμμίζουν το γεγονός ότι η περιοχή ευθύνης της κοινής ωφέλειας είναι μια περιορισμένη γεωγραφική περιοχή στο κέντρο της πόλης.

Οι περιαστικές περιοχές εξυπηρετούνται από εννέα μικρούς συνεταιρισμούς. Απόδειξη του γεγονότος ότι ο Saguapac δεν είναι ο μοναδικός πάροχος υπηρεσιών στο Santa Cruz de la Sierraείναι η ύπαρξη του Συνεταιρισμού Νερού Σχεδίου 3000 (La Cooperativa de Aguas del Plan TresMilCOOPLAN) στο φτωχό προάστιο του Σχεδίου 3000. Όπως περιγράφει ο ουρουγουανός ακτιβιστής και πολιτικός αναλυτής Raúl Zibechi, "Στη μέση μιας ρατσιστικής πόλης των λευκών ελίτ, τον πυρήνα της ολιγαρχίας αγρο-εξαγωγών, το Σχέδιο 3000 είναι ένα τεράστιο και φτωχό προάστιο σχεδόν 300.000 κατοίκων, ένας μικρόκοσμος που αποτελείται από 36 Βολιβιανές εθνοτικές ομάδες.

Είναι μια πόλη που - στο όνομα του αγώνα κατά της ανισότητας - οι κάτοικοι του Σχεδίου 3000 αντιστέκονται στην καταπιεστική και βίαιη κουλτούρα της τοπικής ελίτ". Ο COOPLAN ιδρύθηκε το 1986 από τους κατοίκους του Σχεδίου 3000, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που δημιουργούνται από την απροθυμία του Saguapac να επεκτείνει τις υπηρεσίες στην περιφερειακές γειτονιές.

Σήμερα παρέχει με πόσιμο νερό περίπου το 80% των νοικοκυριών εντός της περιοχής ευθύνης του (121.000 από τους 151.000).
 
Μια άλλη επίσης επιτυχημένη περίπτωση συνεταιρισμών νερού στη Βολιβία είναι ο Cosmol, ένας τοπικός πάροχος υπηρεσιών στο Montero [10].
 
Προς συνεταιρισμούς νερού κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και άμεσης δημοκρατίας
 
Η προσέγγιση και αναγνώριση του νερού ως κοινό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα ή ως μέσο για τη φορολόγηση των πολιτών αποτελεί προϋπόθεση για τη συνεταιριστική διαχείριση του νερού [13, 14]. Προϋποθέσεις είναι επίσης, η δημιουργία και λειτουργία συνεταιρισμών νερού «από τα κάτω» σε μη κερδοσκοπική βάση, η ανεξαρτησία τους από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα, η διασφάλιση της μέγιστης δυνατής δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών [14].
 
Η παγκόσμια εμπειρία έχει δείξει ότι κάθε ονομαζόμενος συνεταιρισμός δεν ανήκει υποχρεωτικά στην κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία και άμεση δημοκρατία, αν δεν βασίζεται στις αρχές και τις διαδικασίες της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και της άμεσης δημοκρατίας.

Επιπλέον, αυτές οι αρχές και διαδικασίες δεν είναι μόνον ένα θέμα καταστατικού του συνεταιρισμού. Η υλοποίησή τους απαιτεί την πραγματική συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων μέσω των γενικών συνελεύσεων, που δεν μπορεί να γίνει χωρίς ένα κοινωνικό κίνημα να το υποστηρίζει και αποτελούμενο από πολίτες εκπαιδευμένους για αυτό [14-16].
 
Βιβλιογραφία
 
[1] Douvitsa I., Kassavetis D., “Cooperatives: an alternative to water privatization in Greece”, Social Enterprise Journal, 10(2): 135-154, 2014
[2] Castro J.E. and Heller L. (Eds), “Water and sanitation services. Public policy and management”, Routledge, London, 2012
[3] Ruiz-Mier F., van Ginneken M., “Consumer cooperatives: an alternative institutional model for delivery of urban water supply and sanitation services?”, Water Supply and Sanitation Working Notes, The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank, 2006
[4] Takala A.J., Arvonen V., Katko T.S., Pietilä P.E., Åkerman M.W., “The evolving role of water co-operatives in Finland”, International Journal of Co-operative Management, 5(2): 11-19, 2011
[5] Hachfeld D., Terhorst P., Hoedeman O., “Progressive Public Water Management in EuropeIn search of exemplary cases”, Transnational Institute and Corporate Europe Observatory, 2009
[6] DANVA – Danish Water and Waste Water Association, “Water in Figures. DANVA’s Benchmarking and Water Statistics 2010”, http://www.danva.dk
[7] Καλλής Γ., “Το νερό είναι υπόθεση όλων μας – Υπάρχουν εναλλακτικές στην ιδιωτικοποίηση”, http://greeklish.info/gr/greece/environment, 24.1.2014
[8] University of Wisconsin Center for Cooperatives, “Research on the Economic Impacts of Cooperatives”, Report, 2009, http://reic.uwcc.wisc.edu/water/
[9] Bakker K. (Ed.), “Eau Canada: The future of Canada’s water”, UBC Press, 2007
[10] Spronk S., Crespo C., Olivera M., “Struggles for water justice in Latin America. Public and ‘social-public’ alternatives”, In: ‘Alternatives to Privatization: Public Options for Essential Services in the Global South’, D. A. McDonald and G. Ruiters (Eds), Routledge, 2012
[11] Rodríguez S., "Las cooperativas son el pilar económico del zapatismo", La coperacha, 11.6.2014
[12] Ranicki C., “Clean water, cooperative principles”, ICA - International Co-operative Alliance, http://ica.coop/en/media/co-operative-stories/clean-water-cooperative-principles
[13] Νικολάου Κ., “Το νερό στον κόσμο: Κοινωνικό αγαθό ή εμπόρευμα;”, Για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 3 (48), 2013. Επίσης στο: Διαλεκτικά, 22.3.2012, www.dialektika.gr
[14] Νικολάου Κ., “Κριτική της πολιτικής οικονομίας του νερού και η συνεργατική εναλλακτική”, Διαλεκτικά, 25.8.2014, www.dialektika.gr
[15] Initiative K136, www.136.gr
[16] Nikolaou K., “The referendum on the water of Thessaloniki”, European Water Movement, http://europeanwater.org, 2014

______________________________________
 
* Το κείμενο αποτελεί μετάφραση στα ελληνικά του αγγλικού πρωτότυπου, που είναι δημοσιευμένο στον ιστότοπο του FAME - Forum Alternatif Mondial de l'Eau (Παγκόσμιο Εναλλακτικό Φόρουμ Νερού):