Articles by "Οικονομία"
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Οικονομία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Για να εκτυπώσεις το εκκαθαριστικό ή τη φορολογική δήλωση (Ε1) μέσω ίντερνετ ακολουθείς αυτά τα απλά βήματα:

1. Πας στη διεύθυνση https://www1.gsis.gr/webtax/incomefp/index.jsp

2. Μετά δίνεις τα στοιχεία σου (username / password). Αν δεν τα έχεις, σίγουρα μπορεί να στα δώσει ο λογιστής σου.

3. Θα δεις αυτή την οθόνη:



4. Αν θέλεις να εκτυπώσεις την φορολογική δήλωση, πάτα το κουμπί PDF από κάτω.
Αν θέλεις να εκτυπώσεις το εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας, πάτα το άλλο κουμπί PDF από κάτω.

Χρήσιμες υποδείξεις:
- Οι υποστηριζόμενοι browsers είναι οι Internet Explorer και Mozilla FireFox. Λειτουργεί και με Google Chrome (εμείς το κατεβάσαμε και φυσικά το εκτυπώσαμε)

- Οι εκτυπώσεις μπορούν να αποθηκεύονται στον υπολογιστή σε μορφή PDF για μελλοντική χρήση.
- Για να το εκτυπώσεις, συνδέσου σε ένα μόνο υπολογιστή, χωρίς άλλα ανοιχτά παράθυρα ή καρτέλες στο browser.

Source: http://www.click-me.gr/xrisima-menu/diadikasies/1774-pos-ektypono-to-ekkatharistiko-apo-to-taxis-meso-internet.html

πηγή
Η Frankfurter Allgemeine Zeitung, σε αναλυτικό ρεπορτάζ στις οικονομικές της σελίδες, επισημαίνει ότι τελευταία έχει αυξηθεί το διεθνές ενδιαφέρον για την αγορά εξοχικών κατοικιών στην Ελλάδα. Οι αγοραστές δεν είναι, όπως θα περίμενε κανείς, μόνο Βορειοευρωπαίοι, αλλά προέρχονται κατά 15% από τις ΗΠΑ και κατά 10% από την Κίνα.
Το κινεζικό ενδιαφέρον σχετίζεται με τις ποικίλες επενδύσεις στην Ελλάδα, το δε αμερικανικό έχει και φορολογικά κίνητρα. Πάντως, τόσο Αμερικανοί όσο και Κινέζοι προσελκύονται και από την άδεια απεριόριστης παραμονής που παρέχει η ελληνική κυβέρνηση σε όσους πολίτες χωρών εκτός ΕΕ επενδύουν στην Ελλάδα πάνω από 250.000 ευρώ.
Η γερμανική εφημερίδα αναφέρει ότι οι περισσότερες αγορές εξοχικών από ξένους γίνονται στη Μύκονο, την Πάτμο και τη Σαντορίνη.
Οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα έπεσαν κατά 40 με 50% μεταξύ του 2011 και του 2015, αλλά από πέρυσι άρχισαν πάλι να ανεβαίνουν και σε κάθε περίπτωση είναι κατά ένα τρίτο χαμηλότερες από ότι πριν από τη διεθνή κρίση του 2008.
Οι Ευρωπαίοι που αγοράζουν σπίτια στην Ελλάδα πιστεύουν ότι η χώρα θα παραμείνει μέλος της ΕΕ και της ευρωζώνης, το πολιτικό μέλλον αντίθετα είναι για τους μη Ευρωπαίους μάλλον αδιάφορο.

πηγή
Να παρέμβει ο Δήμος Θερμαϊκού στην Εφορία της Καλαμαριάς για να θυμίσει ότι ισχύει η απόφαση του υπουργού Οικονομικών, για την εξάμηνη, μέχρι τις 7 Μαρτίου 2017,  αναστολή των ληξιπροθέσμων  οφειλών των πολιτών του Θερμαϊκού στις Δ.Ο.Υ. και τα Ελεγκτικά Κέντρα, ζήτησε η «Συμπολιτεία Θερμαϊκού» από τον δήμαρχο Γιάννη Μαυρομάτη.

Όπως είπε ο επικεφαλής της «Συμπολιτείας», έγινε αποδέκτης παραπόνων δημοτών του Θερμαϊκού από την Εφορία, η οποία ισχυρίστηκε ότι δεν είχε ειδοποίηση για την απόφαση του υπουργείου Οικονομικών , σχετικά με την εξάμηνη αναστολή των οφειλών των κατοίκων του Θερμαϊκού, που είχε υπογραφεί από τον υπουργό Οικονομικών μετά τις πλημμύρες της 7ηςΣεπτεμβρίου. Μάλιστα, από τους πολίτες αυτούς, ζητήθηκε να καταβληθούν και τόκοι υπερημερίας για όλο αυτό το διάστημα.
Όπως είχε γίνει τότε γνωστό, το συγκεκριμένο μέτρο της αναστολής της πληρωμής βεβαιωμένων και ληξιπροθέσμων οφειλών στις ΔΥΟ, ισχύει για όλους τους δημότες του Δήμου Θερμαϊκού, φυσικά και νομικά πρόσωπα καθώς και τους επαγγελματίες.

Ο δήμαρχος Θερμαϊκού κ. Μαυρομάτης υποσχέθηκε ότι θα επικοινωνήσει με την Εφορία για να υπενθυμίσει ότι η σχετική αναστολή είναι ακόμη εν ισχύ. 
Ο Νόρμπερτ Χέρινγκ (Norbert Häring) είναι οικονομολόγος και δημοσιογράφος.  Από το 2002 συνεργάζεται με τη Handelsblatt. Έχει βραβευτεί με το βραβείο Keynes Prize for Economic Writing και είναι συνιδρυτής του WorldEconomics Association του μεγαλύτερου συνδέσμου οικονομολόγων  παγκοσμίως που αριθμεί 12.000 μέλη. Το ευπώλητο βιβλίο του «Η κατάργηση των μετρητών και οι συνέπειές της» κυκλοφορεί από τις εκδ. Λιβάνη.



ΦM: Νόρμπερτ, θα ήθελα να σε ρωτήσω για την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας στην Ελλάδα. Για χρόνια, η κυρίαρχη άποψη στην Ελλάδα ήταν η παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα στην Ευρωζώνη. Εν τούτοις, οι Έλληνες δεν ρωτήθηκαν ούτε πληροφορήθηκαν εκτενώς για την ΕΕ και το Ευρώ και εξακολουθούν να μην είναι ενημερωμένοι.

ΝΧ: Στην πραγματικότητα κανένας δεν ρωτήθηκε. Εάν οι χώρες θα έκαναν δημοψηφίσματα για το Ευρώ και τις σχετικές συνθήκες, τότε η πλειοψηφία των λαών θα έλεγε Όχι. Τότε θα τους εξανάγκαζαν να ξαναψηφίσουν μέχρι να απαντήσουν καταφατικά ή θα αγνοούσαν τελείως την ψήφο τους όπως έγινε πρόσφατα με το Όχι των Ολλανδών για τη συνθήκη συνεργασίας της ΕΕ με την Ουκρανία.

ΦM: Στην Ελλάδα υπάρχει μία συζήτηση σχετικά με την εφαρμογή ενός διπλού/παράλληλου νομίσματος και σε κάτι σχετικό έχει αναφερθεί και ο κος Σόιμπλε. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Ελλάδα θα μπορεί να παραμείνει στην Ευρωζώνη εν τούτοις τα χρέη της θα πρέπει να πληρώνονται σε σκληρό νόμισμα ενώ μισθοί και συντάξεις θα πληρώνονται σε αυτό το διπλό/παράλληλο νόμισμα. Ποια είναι η γνώμη σου γι’αυτό; Κάτι τέτοιο δεν είναι αντίθετο με τους κανόνες της ΕΕ οι οποίοι αναφέρουν ότι μόνο το Ευρώ μπορεί να κυκλοφορεί στην Ευρωζώνη;

ΝΧ: Οι κανόνες της Ευρωζώνης έχουν παρακαμφθεί πολλαπλώς και για πολλά θέματα, δεν νομίζω ότι θα ήταν πρόβλημα η παράκαμψή τους για μία ακόμη φορά. Ωστόσο για τους Έλληνες θα ήταν φοβερό εάν θα έπρεπε να εξακολουθούν να πληρώνουν το χρέος σε σκληρό νόμισμα και οι μισθοί και συντάξεις τους να είναι τόσο χαμηλοί. Δεν υπάρχει περίπτωση το χρέος αυτό να αποπληρωθεί εάν το ΑΕΠ σε όρους σκληρού νομίσματος είναι πολύ χαμηλότερο.


ΦM: Γιατί τότε να έχει κάποιος ένα τέτοιο νόμισμα και να μην έχει απευθείας ένα εθνικό νόμισμα με την αντίστοιχη κυριαρχία;

ΝΧ: Γιατί συμφέρει τους δανειστές.

ΦM: Αρκεί η αλλαγή του νομίσματος για την ώθηση μίας οικονομίας στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που ζούμε; Τι άλλο χρειάζεται; Πώς μπορεί μία κατεστραμμένη οικονομία από την ΕΕ όπως είναι η Ελληνική να ανακάμψει και να είναι ανταγωνιστική στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον;

ΝΧ:  Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Μία υποτίμηση δεν θα βοηθήσει στην ανάκαμψη του προγενέστερου βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων. Το μόνο που θα επιτύχει είναι η μείωση της ανεργίας. Χωρίς βοήθεια και ελάφρυνση του χρέους, οι μισθοί και το βιοτικό επίπεδο της Ελλάδας θα καταποντιστεί στα επίπεδα χωρών όπως είναι η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Η Ελλάδα δεν διαθέτει πλέον ένα σημαντικό παραγωγικό ιστό ο οποίος θα επωφελούνταν από την υποτίμηση. Το πρόβλημα της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας άρχισε όταν η ΕΕ άρχισε να διευρύνεται με τη μαζική εισαγωγή των ανατολικών χωρών οι οποίες έχουν πολύ χαμηλότερους μισθούς. Οι ανατολικές χώρες αποτελούν τον βασικό ανταγωνιστή των μεσογειακών χωρών.




ΦM: Όταν λες υποτίμηση εννοείς αυτή που εφαρμόζεται τώρα, την εσωτερική υποτίμηση εντός του Ευρώ ή την υποτίμηση που η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα μπορεί να προκαλέσει;

ΝΧ: Η εσωτερική υποτίμηση δεν είναι υποτίμηση. Ο όρος αυτός αποτελεί ευφημισμό για το πρόγραμμα περικοπής των μισθών. Οι περικοπές των μισθών μειώνουν την εγχώρια ζήτηση. Αυτό το πρόγραμμα είναι απαράδεκτοΜία υποτίμηση νομίσματος (σημ. εθνικού) δεν μειώνει την εγχώρια ζήτηση εν τούτοις δεν είναι σίγουρη η επιτυχία της και θα είναι αδύνατη εάν δεν συνοδευτεί από ελάφρυνση του χρέους.

ΦM: Στο βιβλίο σου (σημ. «Η κατάργηση των μετρητών και οι συνέπειές της») αναφέρεις ότι η Ελληνική κυβέρνηση υποχρεώθηκε από τους δανειστές να παρέχει κίνητρα στον λαό για πληρωμές χωρίς μετρητά (ηλεκτρονικές). Στην Ελλάδα, οι ηλεκτρονικές πληρωμές παρουσιάστηκαν ως ένας τρόπος πάταξης της φοροδιαφυγής. Από την άλλη, κάποιοι οικονομολόγοι προωθούν την έννοια των ηλεκτρονικών πληρωμών γιατί, κατ’αυτούς, αποτελεί τρόπο αύξησης της ρευστότητας της Ελληνικής οικονομίας δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις χρειάζονται επειγόντως ρευστό.

ΝΧ: Πράγματι υπάρχουν πολλοί λόγοι για την Ελληνική κυβέρνηση για να μετακινηθεί από τα μετρητά στις ηλεκτρονικές πληρωμές γιατί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) χρησιμοποιεί την ανάγκη που έχει η Ελλάδα για ρευστό εναντίον της γιατί ακόμα υπάρχει περιορισμός στα μετρητά και οι τράπεζες στην Ελλάδα έχουν σοβαρό πρόβλημα. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ελλάδα αποτελεί καλό πεδίο δράσης για αυτούς που μάχονται τα μετρητά. Θέλουν να την κάνουν «παράδειγμα» για να εντυπωσιάσουν, φερ’ειπείν, τον Γερμανικό λαό. Λένε και αυτό δεν είναι κάτι που βγάζω από το μυαλό μου: « Δείτε όλες αυτές τις χώρες που θέσπισαν όλους αυτούς τους κανόνες εναντίον των μετρητών πως μπαίνουν μπροστά στον αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία και στη φοροδιαφυγή. Δεν μπορούμε εμείς να μείνουμε πίσω». Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ή για μία Ελληνική κυβέρνηση που δεν θα πιέζεται, επιχειρήματα τέτοιου τύπου εναντίον των μετρητών δεν θα ίσχυαν.

ΦM: Η ΕΕ έχει καταστεί ένα πεδίο τεράστιων περιφερειακών ανισοτήτων όπου τα κράτη του Ευρωπαϊκού νότου και ειδικότερα η Ελλάδα έχουν γίνει σύγχρονες αποικίες. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί μέρος ενός σχεδίου προκειμένου η ΕΕ να έχει φθηνό εργατικό δυναμικό για να ανταγωνιστεί τους Κινέζους; Μήπως έτσι εξηγείται και η αθρόα είσοδος μεταναστών;

ΝΧ: Δεν υπάρχει σχέδιο Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου υπάρχουν διαφορετικά εθνικά συμφέροντα. Δεν είμαι σίγουρος εάν κάποιος στη Γερμανία ακολουθεί ένα τέτοιο σχέδιο αλλά εν τούτοις φαίνεται να μην εναντιώνονται σε ένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο, ο Ευρωπαϊκός νότος θα εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, θα προβεί σε υποτιμήσεις και θα παρέχει φθηνές πρώτες ύλες, εργασίες και εργαζόμενους μετανάστες σε μία βιομηχανική Ευρωζώνη του Βορρά.  Υπάρχει ένα βιβλίο του Αλμπερτ Χίρσμαν που γράφτηκε το 1940 και στο οποίο περιγράφει την εμπορική γερμανική πολιτική του 1930. Η περιγραφή μοιάζει με αυτά που βιώνουμε σήμερα εάν και δεν έχει ειπωθεί ξεκάθαρα ότι ακολουθείται μία πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση.

ΦM: Φαίνεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε αδιέξοδο. Τι πιστεύεις ότι θα ήταν το καλύτερο για την επαναδόμηση της οικονομίας; Είναι δυνατόν να επαναδομηθεί μία οικονομία εντός της ευρωζώνης; Μπορεί μία καταχρεωμένη χώρα να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον;

ΝΧ: Θεωρώ ότι η μόνη ελπίδα για τις χώρες που υποφέρουν από το Ευρώ είναι να φύγουν από την Ευρωζώνη. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι οι μεμονωμένες χώρες δεν θα κακοποιούνται από τις αγορές και από την ΕΕ γιατί η κάθε μία από αυτές θα εγκατέλειπε την Ευρωζώνη στον χρόνο που θα πίστευε ότι είναι καλύτερος για την ίδια. Φυσικά κάτι τέτοιο αποτελεί μία πολύ αβέβαιη εικασία. Χαίρομαι πραγματικά που δεν είμαι αυτός που θα έπαιρνε μία τέτοια απόφαση. Είναι πολύ δύσκολο για τις αδύναμες χώρες να συντονισθούν ενάντια στις γερμανικές επιταγές διότι εάν το προσπαθήσουν, θα τους ασκηθεί τεράστια πίεση. Όταν ο Μπερλουσκόνι και ο Παπανδρέου το προσπάθησαν απομακρύνθηκαν από την εξουσία εντός μερικών εβδομάδων.

Περισσότερα για τον Νόρμπερτ Χέριγνκ μπορείτε να διαβάσετε στο μπλογκ του:



Υπεγράφη από την αρμόδια υφυπουργό Οικονομικών Κατερίνα Παπανάτσιου η απόφαση που καθορίζει ποιες δαπάνες, εφόσον πληρώνονται ηλεκτρονικά, θα αναγνωρίζονται για το χτίσιμο του αφορολογήτου.

Στο ελάχιστο απαιτούμενο ποσοστό -που πρέπει να πραγματοποιήσουν με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής μισθωτοί, συνταξιούχοι και κατ' επάγγελμα αγρότες για το φορολογικό έτος 2017-, υπολογίζονται δαπάνες αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών που χαρακτηρίζονται καταναλωτικές, δηλαδή εφόσον περιλαμβάνονται στις ακόλουθες ομάδες του δείκτη τιμών καταναλωτή της ΕΛΣΤΑΤ:
- Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά
- Αλκοολούχα ποτά και  καπνός
- Ένδυση και υπόδηση
- Στέγαση, εξαιρουμένων των ενοικίων.
- Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες.
- Μεταφορές, εξαιρουμένης της δαπάνης για τέλη κυκλοφορίας και της αγοράς οχημάτων, πλην των ποδηλάτων.
- Επικοινωνίες.
- Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες, εξαιρουμένης της αγοράς σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών.  
- Εκπαίδευση.
- Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια.  
- Άλλα αγαθά και υπηρεσίες.  

Από το χτίσιμο του αφορολόγητου με πλαστικό χρήμα εξαιρούνται:

 - οι δαπάνες ενοικίου,
- η δαπάνη για τέλη κυκλοφορίας και της αγοράς οχημάτων, πλην των ποδηλάτων
- οι δαπάνες αγοράς σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών.

Διευκρινίζεται ακόμη ότι δεν συμπεριλαμβάνονται δαπάνες που δεν είναι καταναλωτικές και ως εκ τούτου δεν περιλαμβάνονται στους παραπάνω δείκτες. Τέτοιες είναι ενδεικτικά οι δαπάνες

- για αγορά κατοικίας,
- πληρωμή φόρων,
- δόσεις στεγαστικών δανείων,
- αγορά επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, ομολόγων κλπ).

AdTech Ad
Ποιοι εξαιρούνται από την υποχρέωση

Από την υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής και οι οποίοι υποχρεούνται να προσκομίσουν αποδείξεις ίσης αξίας είναι οι εξής κατηγορίες:

- οι φορολογούμενοι εβδομήντα (70) ετών και άνω
- άτομα με ποσοστό αναπηρίας ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω
- όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση
- οι φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ., υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 20 του ν. 4172/2013, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα και φορολογούνται με την κλίμακα από μισθωτή εργασία και συντάξεις.

Τα ίδια ισχύουν και για τις παρακάτω κατηγορίες:

- δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στο εξωτερικό,
- ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων,
- φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους,
- οι φορολογούμενοι που δεν έχουν εισόδημα από καμία κατηγορία ή έχουν εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ, σύμφωνα με την περ. α΄ της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013,
- οι φορολογούμενοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ, για τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματός τους, σύμφωνα με την περ. δ΄ της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013, οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ),
- οι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία,
- οι φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών)
- οι υπάλληλοι του Υπουργείου Εξωτερικών,
- οι στρατιωτικοί, εφόσον υπηρετούν στην αλλοδαπή,
- οι υπηρετούντες στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
- όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα και
- οι φυλακισμένοι

Τέλος, διευκρινίζεται ότι το ποσό των  δαπανών δηλώνεται ατομικά από κάθε σύζυγο ή από κάθε μέρος συμφώνου συμβίωσης. Σε περίπτωση που καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό δύναται κατά την εκκαθάριση να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστου απαιτούμενου ποσού δαπανών.

Στην υπουργική απόφαση επισημαίνεται ότι η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής δεν απαλλάσσει τις επιχειρήσεις από την υποχρέωση έκδοσης αποδείξεων.
του Θόδωρου Κουτρούκη *

Η Ελλάδα πριν από έξι χρόνια αντιμετώπισε μια κρίση χρέους και προσέφυγε σε ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Οι κατευθυντήριές οδηγίες των εμπειρογνωμόνων της Ε.Ε, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ΔΝΤ πρότειναν τη επιβολή περιοριστικών μέτρων και αυξημένης φορολογίας για την αντιμετώπιση του φλέγοντος προβλήματος. Η πολιτική αυτή αποδείχθηκε ατυχής. Η χώρα βυθίστηκε ακόμη περισσότερο στην Ύφεση και το Χρέος της παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα. Στο μεταξύ η αποβιομηχάνιση, η διακοπή λειτουργίας επιχειρήσεων, η μετεγκατάσταση παραγωγικών μονάδων στο εξωτερικό εντάθηκε και η ανεργία αυξήθηκε. Η επιβολή υφεσιακών μέτρων υπονομεύει την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα μερικοί Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε όλη τη χώρα βρέθηκαν αντιμέτωποι με υψηλά ελλείματα και χρέη στις λογιστικές τους καταστάσεις, που συνήθως οφείλονταν σε λανθασμένες επιλογές διαχείρισης. Δυστυχώς δε διδάχτηκαν από την εθνική μας περιπέτεια. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος επιλέγουν την ίδια αποτυχημένη συνταγή: αύξηση της δημοτικής φορολογίας εν μέσω της ύφεσης.

Στην οικονομία όμως δεν υπάρχει χώρος για μαθητευόμενους μάγους. Η διεθνής βιβλιογραφία διδάσκει πως η απερίσκεπτη επιβολή ενός μέτρου τοπικής φορολόγησης σε μια οικονομία ελεύθερης υπερτοπικής διακίνησης του κεφαλαίου και της εργασίας μπορεί να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην τοπική οικονομία. Οι δημοτικοί φόροι επιδρούν ανασχετικά στην ανάπτυξη μιας περιοχής τόσο σε βραχυχρόνιο, όσο και σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Επιπλέον, συμπιέζουν την τοπική ζήτηση, αποθαρρύνουν την επιχειρηματικότητα και ενδέχεται να εξοβελίσουν στην ανεργία μέρος του εργατικού δυναμικού, ιδίως νέους και γυναίκες.

Η χρήση του μέτρου της φορολόγησης σε τοπική κλίμακα πρέπει να γίνεται με φειδώ. Μολονότι η άντληση ορισμένων εσόδων μπορεί βραχυπρόθεσμα να προσδώσει μια σχετική ευρωστία στους τοπικούς προϋπολογισμούς, οι μεσο-μακροπρόθεσμες συνέπειες μπορεί να είναι δυσμενείς. Η σημαντική επιδείνωση ενός από τα στοιχεία που συνιστούν το συγκριτικό πλεονέκτημα μιας περιοχής (φορολογικό βάρος) και η αφαίμαξη εισοδήματος (άρα και ζήτησης) μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή από-επένδυση και απώλεια θέσεων εργασίας.

Μια ανάλογη εξέλιξη θα υπονομεύσει τη δυνατότητα μιας περιοχής να παραμείνει σε αναπτυξιακή τροχιά και την μελλοντική ικανότητα του τοπικού παραγωγικού συστήματος να δημιουργεί θέσεις εργασίας. Και το χειρότερο για μια περιοχή: οι επιχειρήσεις και οι θέσεις εργασίας που θα φύγουν, δύσκολα θα ξαναγυρίσουν, ακόμη κι αν στο μέλλον η δημοτική φορολογία μειωθεί εκ νέου.


ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ

Την ώρα που η τουρκική οικονομία βυθίζεται, με την τουρκική λίρα να αγγίζει ιστορικά χαμηλά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συμβουλεύει τους Τούρκους να μετατρέψουν το ξένο συνάλλαγμα σε χρυσό ή τουρκικές λίρες, για να τονωθεί η ανάπτυξη.
«Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την μείωση των επιτοκίων και δεν λέω τίποτα περισσότερο. Θα ανοίξουμε το δρόμο για τους επενδυτές με χαμηλά επιτόκια», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος και απευθυνόμενος σε όσους «κρατούν ξένο συνάλλαγμα κάτω από το μαξιλάρι τους» ζήτησε να προχωρήσουν στην μετατροπή.
Οποιος μετέτρεψε νόμισμα, πριν από μία εβδομάδα, έχει ήδη χάσει περισσότερο από το 2% της αξίας των αποταμιεύσεων του, καθώς η τουρκική λίρα αποδυναμώθηκε πιο γρήγορα.
Εν μέσω ρευστοποιήσεων, οι εφημερίδες ανέφεραν πως υπήρξαν ουρές σε ανταλλακτήρια συναλλάγματος, με τους πολίτες να ενθαρρύνονται από τους υπουργούς στις εθνικές εφημερίδες και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Τσεμίλ Ερτεμ, ανώτερος οικονομικός βοηθός, σε άρθρο του ανέφερε την Παρασκευή για το θέμα: «Το δολάριο είναι ένας ιός που εξαπλώνει αμερικανικές κρίσεις σε όλο τον κόσμος», υπογραμμίζοντας πως η μετατροπή σε χρυσό θα μπορούσε να σώσει την Τουρκία από την «παγκόσμια παγίδα».
Σύμφωνα με το Bloomberg, η τουρκική λίρα έχει εξασθενήσει πιο γρήγορα το τρέχουν έτος από οποιαδήποτε αναδυόμενη αγορά εκτός της Αργεντινής, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και την καταστολή που ακολούθησε, με τους ξένους επενδυτές να «τρομάζουν», επιδεινώνοντας τις επιπτώσεις του ισχυρότερου δολαρίου που χαιρέτησε τη νίκη Τραμπ. Ολα αυτά την ώρα που το τουρκικό χρηματιστήριο να έχει χάσει το 60% της αξίας του από το 2013.
Ο περασμένος Νοέμβριος εκτιμάται πως ήταν ο χειρότερος μήνας από το 2008, με το νόμισμα να επηρεάζεται από την ένταση εντός και εκτός Τουρκίας.
Στοιχεία από την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας δείχνουν πως οι τράπεζες διεθνώς εμπορεύονται 17 δισ. λίρες την ημέρα. Αυτό σημαίνει πως κάθε Τούρκος χρειάζεται να αλλάξει περισσότερες από 300 λίρες την ημέρα για να υπερισχύσει.
Ο Πολ ΜακΝαμάρα, διαχειριστής κεφαλαίων στην GAM Ltd στο Λονδίνο ανέφερε πως μία ισχυρή αύξηση του κόστους δανεισμού της κεντρικής τράπεζας θα μπορούσε να σταματήσει την πτώση του νομίσματος.

O Aμερικανός μεγαλοεπενδυτής Πολ Kαζαριάν, ο μεγαλύτερος ιδιώτης επενδυτής στην Ελλάδα, πιστεύει ότι η χώρα μας δεν έχει πρόβλημα χρέους, διότι αυτό απλούστατα ανέρχεται όχι στο 177% αλλά στο 71% του ΑΕΠ της. Συνεπώς «το ύψος του ελληνικού χρέους είναι το ψέμα του αιώνα», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Kαζαριάν στην διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού Spiegel. 

Ο 61xρονος ιδρυτής της αμερικανικής επενδυτικής εταιρείας Japanica Partners, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν στέλεχος της Goldman Sachs, στηρίζει την άποψή του έχοντας ως κριτήριο το χρονικό και όχι το ονομαστικό ύψος του στον τρόπο προσδιορισμού του χρέους: Eάν υπολογίσει κανείς σωστά το ελληνικό χρέος, το ύψος του δεν ανέρχεται στο 177%, αλλά το ανώτερο στο 71% του ελληνικού ΑΕΠ. Σύμφωνα με τον Καζαριάν ο υπολογισμός του χρέους θα πρέπει να γίνει λοιπόν όχι με βάση την ονομαστική του αξία, δηλαδή 312 δισ. ευρώ το 2015, αλλά με βάση την χρονική αξία των υποχρεώσεων της Ελλάδας. Θα πρέπει, δηλαδή, να συνυπολογισθεί «η κεκαλυμμένη διαγραφή» μέρους του ελληνικού χρέους, όχι μόνο δια του χαμηλού επιτοκίου, αλλά και δια της μεγάλης παρατάσεως της έναρξης αποπληρωμής του χρέους ήτοι δέκα χρόνια αργότερα από ό,τι είχε αρχικά συμφωνηθεί και αυτό σημαίνει «μικρότερη επιβάρυνση λόγω του πληθωρισμού», όπως είπε στο γερμανικό περιοδικό. «Η χρονική αξία είναι η βάση της χρηματοοικονομικής λογιστικής» τονίζει μάλιστα ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής στο Spiegel.

Επισημαίνει δε επίσης ότι «η Ελλάδα πιέζεται να πάρει περισσότερη οικονομική βοήθεια από τις χώρες του ευρώ, αυτές δίνουν μόνο υπό την προϋπόθεση των δημοσιονομικών πλεονασμάτων και ωθούν την κυβέρνηση σε βαρύ πρόγραμμα λιτότητας και σε αντιλαϊκές και συχνά αμφισβητούμενες μεταρρυθμίσεις».

H λύση την οποία προτείνει ο Καζαριάν είναι να αποδείξει η Ελλάδα καταρχάς το αληθινό ύψος του χρέους της «με βάση τους διεθνώς αναγνωρισμένους κανόνες», διότι «τότε θα γινόταν εμφανές ότι το χρέος της είναι στην πραγματικότητα μικρότερο από εκείνο άλλων χωρών».

πηγή
του ακτιβιστή
Επί δικαίων και αδίκων...
Επί φτωχών αλλά και επί  μπαταξήδων ...
Κοντά στα ξερά καίγονται και τα χλωρά ...


Κάπως έτσι μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει συνοπτικά την κατάσταση που βιώνουν επαγγελματίες και νοικοκυριά στην Ελλάδα από τις ευθυγραμμισμένες πολιτικές είσπραξης ("αφαίμαξης" καλύτερα ...)  βεβαιωμένων οφειλών πολιτών προς ΔΕΚΟ, Εφορία και Δήμους.

Σε κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών προχωρούν δημόσιοι φορείς, όπως δήμοι, ΔΕΚΟ, ασφαλιστικά ταμεία αλλά και εφορίες, για οφειλές που έχουν οι καταθέτες. Το φαινόμενο διογκώθηκε  και τα σχετικά περιστατικά αυξάνονται καθημερινά.

Από τον Σεπτέμβριο, με ιδιαίτερη ζέση - κατόπιν και της επιδίωξης της μνημονιακής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ να αυξηθούν με όποιο τρόπο τα έσοδα ακόμα και με "αρπαγή" των μικροκαταθέσεων από τα φτωχότερα τμήματα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον "κόφτη" για τον οποίον συναίνεσαν και επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι της κοινωνίας - επιταχύνθηκαν οι ρυθμοί κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών που έχουν οφειλές ακόμα και 150 ευρώ προς Ασφαλιστικά ταμεία, ΔΕΚΟ, Εφορία ή και Δήμους.

Οι Δημαρχαίοι, οι οποίοι περί άλλων διαμαρτύρονται προς την κεντρική εξουσία μάλλον στην προκειμένη περίπτωση σφυρίζουν αδιάφορα αφού τους εξυπηρετεί αυτή η συνθλιπτική πολιτική αφαίμαξης των δημοτών τους. Τα έσοδα θα ενισχύσουν τα όποια αυτοδιοικητικά (ή άλλα) σχέδιά τους και οι ίδιοι θα έχουν το άλλοθι (το οποίο επικαλούνται) ότι "είναι απόφαση της κυβέρνησης και ότι δήθεν αυτοί είναι αντίθετοι" ...

Εντολή για δεσμεύσεις σε 5.000 τραπεζικούς λογαριασμούς στον Θερμαϊκό ;;

Στον Θερμαϊκό οι εντολές για δεσμεύσεις λογαριασμών και κατασχέσεις έως του οφειλόμενου ποσού προς τον Δήμο έχουν ήδη ξεκινήσει από την περασμένη βδομάδα.

Εκατοντάδες είναι -προς το παρόν- οι αποταμιευτές, που διαπίστωσαν ότι έλειπαν χρήματα από τον λογαριασμό τους. Σύντομα, μάλιστα, ο αριθμός τους θα αυξηθεί καθώς και άλλοι συνδημότες μας θα διαπιστώσουν την εφαρμογή του νόμου για τις βεβαιωμένες οφειλές τους προς τον δήμο.

Οι περισσότεροι καταθέτες το ανακάλυψαν τυχαία. Είδαν να μην υπάρχουν οι λίγες εκατοντάδες ευρώ που διατηρούσαν στον λογαριασμό τους. Όταν ρώτησαν την τράπεζα να μάθουν που πήγαν τα λεφτά τους, τότε τους ήρθε κεραμίδα.

Διότι η τράπεζα τους πληροφόρησε ότι «σήκωσε» τα χρήματα από το λογαριασμό τους, επειδή είχαν οφειλή στον Δήμο Θερμαϊκού. Και το έκανε έπειτα από σχετικό αίτημα του Δήμου, καθώς έτσι προβλέπει ο νόμος.

Έντονες αντιδράσεις από εξαγριωμένους πολίτες δέχονται ο δήμαρχος οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι αλλά και υπάλληλοι της διοίκησης που είναι υποχρεωμένοι να πράξουν τα ... δέοντα γιατί διαφορετικά υπέχουν προσωπική και οικονομική ευθύνη.

Πώς γίνεται η κατάσχεση

Η διαδικασία έχει ως εξής:
Έστω ότι οφείλετε ένα ποσό από νερό στον δήμο ή δεν καταβάλατε το 10% του ποσού που σας αναλογεί για την επέκταση του σχεδίου πόλης (που δεν πρόκειται να γίνει ούτε στα επόμενα 30 χρόνια και λογικά είναι λεφτά ριγμένα σε βαρέλι χωρίς πάτο) ή για όποιο άλλο λόγο, τότε είναι πολύ πιθανό αν έχετε τραπεζική κατάθεση, να δείτε το ποσό οφειλής να αφαιρείται από τον τραπεζικό σας λογαριασμό. Και αν δεν επαρκεί το ποσό που έχετε, τότε δεσμεύεται ο λογαριασμός μέχρι του ύψους του ποσού της οφειλής.
Εδώ να κάνουμε μια υποσημείωση και να ενημερώσουμε ότι ο δήμος ήδη ελέγχεται από ελεγκτές της δημόσιας διοίκησης για υποθέσεις συμβάσεων σχετικές με το πολεοδομικό και την εταιρεία που έχει αναλάβει τη μελέτη (διαβάστε εδώ)
Σύμφωνα με πληροφορίες του ακτιβιστή σε χιλιάδες έχει ανέλθει ο αριθμός των κατασχετηρίων που έχει στείλει ο Δήμος Θερμαϊκού προς τις Τράπεζες για δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών. Με τα κατασχετήρια ζητείται η δέσμευση καταθέσεων και μάλιστα για ποσά που συνήθως δεν ξεπερνούν ακόμα και τα 150 ευρώ.


Πως μπορεί να αντιδράσει ο οφειλέτης

Ο καταθέτης δεν έχει κανένα τρόπο αντίδρασης, και άμυνας, αφού ο νόμος προβλέπει σαφώς την κατάσχεση οφειλής, από τραπεζικό λογαριασμό.
Πρόκειται για τον ΚΕΔΕ (Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων) που προβλέπει την δέσμευση ποσού εις χείρας τράπεζας.

Πως γίνεται το νόμιμο «ξάφρισμα»:
Μόλις η τράπεζα παραλάβει το κατασχετήριο θα πρέπει να ελέγξει, αν οι οφειλέτες που αναφέρονται στη λίστα είναι πελάτες της ή όχι.

Αν είναι πελάτες της θα πρέπει αρχικά να δεσμεύσει το ποσό -που σημειώνεται δίπλα στο όνομα του καθένα.

Εντός 8ημέρου το πιστωτικό ίδρυμα θα πρέπει να παραστεί στο Ειρηνοδικείο και να κάνει δήλωση τρίτου, ότι δηλαδή πιστοποίησε τους πελάτες της και δέσμευσε τα χρήματα της απαίτησης.

Στη συνέχεια εντός 10 ημερών για να κόψει επιταγή με το ποσό της οφειλής και να τη στείλει με κούριερ στην αρμόδια ΔΟΥ. Η εφορία με τη σειρά της θα επιστρέψει το ποσό στον Δήμο, το ασφαλιστικό ταμείο κλπ.

Μπορείτε να δηλώσετε έναν τραπεζικό λογαριασμό ως "ΑΚΑΤΑΣΧΕΤΟ"


Πάντως επειδή τελευταίως παρατηρήθηκαν πολλά περιστατικά κατάσχεσης χρημάτων, και επειδή έχουν υπάρξει πολλά παράπονα και οι πολίτες που δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι για τι ισχύει με τις κατασχέσεις της εφορίας, επισημαίνουμε ότι όσα χρηματικά ποσά κατατίθενται από την 1η-11-2015 σε τραπεζικούς λογαριασμούς οφειλετών του Δημοσίου δεσμεύονται πλέον αυτόματα από τις τράπεζες και κατάσχονται υπέρ του Δημοσίου, εκτός εάν οι λογαριασμοί στους οποίους πιστώνονται τα ποσά έχουν ήδη δηλωθεί από τους δικαιούχους τους ως «ακατάσχετοι», στο σύστημα ΤΑΧΙSNET.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, σε περίπτωση αρχικής οφειλής προς το Δημόσιο οποιουδήποτε ύψους άνω των 500 ευρώ, η οποία έχει καταστεί ληξιπρόθεσμη, η αρμόδια ΔΟΥ έχει τυπικά το δικαίωμα να διατάξει ακόμη και την κατάσχεση της πρώτης κατοικίας του οφειλέτη, αφού για το ακίνητο αυτό δεν προβλέπεται καμία προστασία από το νόμο. Συνήθως όμως το μέτρο αυτό λαμβάνεται για οφειλές ύψους πολύ μεγαλύτερου των 500 ευρώ.

Το μοναδικό «όπλο» για τους οφειλέτες είναι να δηλώσουν ένα τραπεζικό λογαριασμό ως ακατάσχετο στο taxisnet για να προστατεύσουν ποσά μέχρι 1.250 ευρώ μηνιαίως.

Συγκλονιστικά, είναι τα στοιχεία που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή), σύμφωνα με τα οποία το 39,9% του πληθυσμού στη χώρα στερείται βασικά υλικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως φαγητό και θέρμανση, με το ποσοστό αυτό να εκτοξεύεται στο 44,5% του πληθυσμού ηλικίας 0-17 ετών!

Μάλιστα, σχεδόν ένα στα έξι νοικοκυριά (ποσοστό 17,7) διαμένουν σε σπίτια ακατάλληλα με διαρροές στη στέγη, υγρασία σε τοίχους, πατώματα, κ.ά. Συνολικά, περισσότεροι από 4.512.000 Έλληνες αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας, με τα παιδιά να απειλούνται περισσότερο. Ενδεικτικό είναι ότι 230.774 παιδιά ζουν σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο και ουσιαστικά χωρίς κανένα εισόδημα!
Τα παραπάνω στοιχεία, που δημοσιεύει η εφημερίδα «Ημερησία», περιλαμβάνονται στη τελευταία έκθεση -Σεπτέμβριος 2016- της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) για τις Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλάδα. Στην έκθεση περιέχονται στοιχεία που αφορούν σε ένα ευρύ φάσμα παραγόντων (εργασία, υγεία, εκπαίδευση, τεχνολογία κλπ.) που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης, καθώς, επίσης, και στοιχεία για την ποιότητα ζωής, όπως η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Φτώχεια - Ανισότητα

Ποσοστό 35,7% του πληθυσμού βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό. Δηλαδή 3.828.500 άτομα βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή στερούνται υλικά αγαθά, το 2015. Την ίδια στιγμή, ποσοστό 18,7% του πληθυσμού, σε απόλυτους αριθμούς 1.111.300 άτομα, διαβιούν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας.
Δραματικά είναι και τα στοιχεία που αφορούν στον αριθμό των «ατόμων με υλικές στερήσεις», δηλαδή του πληθυσμού της χώρας που δεν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά ή στερείται, λόγω οικονομικής αδυναμίας, τουλάχιστον 3 από έναν κατάλογο 9 αγαθών και υπηρεσιών:
• Πληρωμή πάγιων λογαριασμών, όπως ενοίκιο ή δόση δανείου, πάγιοι λογαριασμοί κ.ά.
• Διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλα, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας.
• Ικανοποιητική θέρμανση
• Τηλέφωνο
• Εγχρωμη τηλεόραση
• Πλυντήριο ρούχων,
• Ι.Χ. επιβατηγό αυτοκίνητο
• Διακοπές για μία εβδομάδα.
Συγκεκριμένα, το 2015 ποσοστό 39,9% του πληθυσμού στερείται βασικά υλικά αγαθά και υπηρεσίες με το ποσοστό αυτό να ανέρχεται στο 44,5 του πληθυσμού ηλικίας 0-17 ετών, στο 41,5% στις ηλικίες 18-64 ετών και 34,9% στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι κίνδυνο φτώχειας αντιμετωπίζουν 4.512.000 Έλληνες με τα παιδιά να απειλούνται περισσότερο.
Ειδικότερα, το 2015 ποσοστό 21,5% των ανδρών και 21,2% των γυναικών ζουν σε νοικοκυριά με το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα να είναι χαμηλότερο του κατωφλιού της φτώχειας, δηλαδή του 60% του εθνικού διάμεσου εισοδήματος.
Την ίδια στιγμή, ποσοστό 26,6% των παιδιών (ηλικίες 0-17 ετών) αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας, με το ποσοστό αυτό να διαμορφώνεται στο 22,5% στις ηλικίες 18-64 ετών και στο 13,7% στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Ποσοστό 17,7% των νοικοκυριών αντιμετωπίζουν δυσμενείς συνθήκες στην κατοικία τους όπως διαρροή στη στέγη, υγρασία σε τοίχους, πατώματα, θεμέλια κ.ά.

Αγορά εργασίας

Το πρώτο τρίμηνο του έτους (Ιανουάριος, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2016) το ποσοστό ανεργίας ανήλθε στο 24,9% έναντι 24,4% το προηγούμενο τρίμηνο και το ποσοστό απασχόλησης στο 39,1% έναντι 39,4%. Σε απόλυτους αριθμούς, το διάστημα Ιανουαρίου - Μαρτίου 2016, οι απασχολούμενοι ηλικίας 15 ετών και άνω, ανήλθαν σε 3.606.300 έναντι 3.641.700 το προηγούμενο τρίμηνο (Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2015) και οι άνεργοι σε 1.195.100 έναντι 1.174.700, αντίστοιχα. Μάλιστα το πρώτο τρίμηνο του έτους η ελληνική στατιστική αρχή κατέγραψε και 4.424.900 μη οικονομικά ενεργούς πολίτες.
Στον πληθυσμό ηλικίας 20-64 ετών, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το ποσοστό ανεργίας έφθασε στο 24,9% (1.170.000 άτομα) το πρώτο τρίμηνο του έτους έναντι 24,4% το προηγούμενο τρίμηνο και στο 55,1% το ποσοστό απασχόλησης (3.533.800) έναντι 55,5% ενώ ο αριθμός των μη οικονομικά ενεργών ατόμων ανήλθε σε 1.710.800.
Κατά ομάδες ηλικιών, η ανεργία το πρώτο τρίμηνο του έτους «χτύπησε» κόκκινο στις ηλικίες15-29 ετών με το ποσοστό να φθάνει στο 40,9%. Ακολουθούν οι ηλικίες 30-44 ετών με ποσοστό ανεργίας 23,4% και 45-64 ετών με ποσοστό 20,4%. Μακροχρόνια άνεργοι είναι το 14,9% των ανδρών και το 20,7% των γυναικών στο σύνολου του εργατικού δυναμικού.
Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 0-17 ετών που ζει σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο έφθασε το πρώτο τρίμηνο του έτους στο 12% έναντι 11,2% που ήταν το προηγούμενο τρίμηνο. Σε απόλυτους αριθμούς 230.774 παιδιά ζουν σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο! Αντίστοιχα, το ποσοστό ενηλίκων ηλικίας 18-60 ετών που ζει σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο έφθασε το ίδιο διάστημα στο 18,1% (έναντι 17,7% το προηγούμενο τρίμηνο), δηλαδή 1.052.802 άτομα.

Κατανάλωση νοικοκυριών και ανέσεις κατοικίας

Φαγητό και στέγαση απορροφούν τις περισσότερες δαπάνες των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, από το σύνολο της μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες, το 20,5% αφορά τα είδη διατροφής και το 13,4% τη στέγαση. Ακολουθούν με ποσοστό 12,7% οι μεταφορές, ποσοστό 9,8% ξενοδοχεία, καφενεία και εστιατόρια και ποσοστό 7,2% η Υγεία. Από την έναρξη της κρίσης μέχρι σήμερα, μειώθηκε κατακόρυφα η κατανάλωση των νοικοκυριών ακόμη και σε βασικά αγαθά. Οι Έλληνες φαίνεται ότι στερούνται και το ψωμί, αφού η μέση μηναία κατανάλωση (στοιχεία 2014) έχει μειωθεί κατά 90,4% σε σχέση με το 2008. Κατακόρυφη πτώση καταγράφεται και στο γάλα, με τη μέση μηναία κατανάλωση να παρουσιάζει μείωση κατά 89,15%, σε σχέση με το 2008.
Η κρίση «χτύπησε» και τα τσιγάρα, με την κατανάλωσή τους να έχει πέσει στο μισό (μείωση 50,12% σε σχέση με το 2008). Αυξάνεται χρόνο με το χρόνο το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνουν ότι δεν χρησιμοποιούν κανένα μέσο θέρμανσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Συγκεκριμένα, από 0,4% που ήταν προς κρίσης, το 2014 το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ότι «δεν θερμαίνεται» έφτασε στο 1,8%. Την ίδια στιγμή κατακόρυφη πτώση παρουσιάζει ο αριθμός των οικογενειών που χρησιμοποιούν καλοριφέρ με πετρέλαιο!
Επτά στα δέκα (ποσοστό 68,2%) νοικοκυριά το 2008 ζεσταινόταν με καλοριφέρ πετρελαίου έναντι 35,5% το 2014. Τα χρόνια της κρίσης καταγράφεται «στροφή» των νοικοκυριών σε ποιο οικονομικές λύσεις όπως τα καυσόξυλα και οι ηλεκτρικές συσκευές (σόμπα, αερόθερμο, καλοριφέρ). Αναφορικά με τον τύπο κατοικίας (μονοκατοικία, διαμέρισμα) και το ιδιοκτησιακό καθεστώς, από τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2014) προκύπτει ότι η συντριπτική πλειοψηφία κατοικεί σε διαμερίσματα πολυκατοικίας (ποσοστό 59,4%) και σε ποσοστό 18,5% με ενοίκιο.
του Κώστα Λαπαβίτσα

Ο χρόνος που ακολούθησε την υπογραφή του τρίτου μνημονίου από τον Αλέξη Τσίπρα διέλυσε και τις τελευταίες ψευδαισθήσεις όσων τον ψήφισαν τον Σεπτέμβριο του 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον τελεσίδικα καθεστωτικός – αυξάνει φόρους, κόβει συντάξεις, κάνει συμφωνίες για την ιδιοκτησία των ΜΜΕ με ανθρώπους που όζουν, επιτρέπει τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. Αντίστοιχη είναι και η ηθική και πολιτική του απαξίωση, όπως και η αίσθηση απελπισίας και αποχής από τα κοινά που καταγράφεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις.

Θα περίμενε κανείς ότι η μνημονιακή πλευρά θα πανηγύριζε, αφού έχει νικήσει και επιβάλλει τη δικιά της άποψη για την πορεία της χώρας. Ωστόσο δεν θριαμβολογεί, αλλά ανησυχεί βαθιά. Γνωρίζει πολύ καλά ότι ο εξευτελισμός του Τσίπρα ήταν απλώς ένα απαραίτητο βήμα. Αυτό που πραγματικά θα κρίνει τα πράγματα είναι η πορεία της οικονομίας, η οποία δεν παρέχει καμία βεβαιότητα. Ακριβώς γι’ αυτό το Grexit επανέρχεται μόνιμα και πιεστικά, εκεί που το μνημονιακό κατεστημένο νόμιζε ότι το είχε ξορκίσει.

Θα μιλήσουμε ξανά στις επόμενες εβδομάδες για την έξοδο από την ΟΝΕ. Πλέον δεν χωρεί αμφιβολία ότι η Ελλάδα θα αργοσβήνει όσο παραμένει στη νομισματική ένωση. Η πλευρά που αντιλαμβάνεται την αναγκαιότητα της ρήξης με στόχο την κοινωνική και εθνική αναγέννηση είναι πάντα εδώ και σύντομα θα παρουσιάσει νέες προτάσεις. Πρώτα όμως πρέπει να αναλύσουμε το που βρισκόμαστε. Αυτό είναι το έδαφος πάνω στο οποίο θα πατήσει η καινούργια αμφισβήτηση που έρχεται. Ψύχραιμα, λοιπόν, ας δούμε την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας.

Το «συμπιεσμένο ελατήριο»


Μετά την πολιτική αναταραχή του 2015 και την υπογραφή του τρίτου μνημονίου η ελληνική οικονομία ακολούθησε μια πορεία χωρίς εκπλήξεις. Επήλθε ύφεση που θα διαρκέσει πιθανότατα έως τα τέλη του 2016. Τι θα ακολουθήσει το 2017;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και το ΔΝΤ, προβλέπουν ότι η Ελλάδα το 2017 θα σημειώσει ανάπτυξη που θα προσεγγίζει το 3%. Στην τελευταία Παγκόσμια Οικονομική Ανασκόπηση (World Economic Outlook), για παράδειγμα, το ΔΝΤ προβλέπει ανάπτυξη 0,1% το 2016 που θα φτάσει το 2,8% το 2017, αν και θα υποχωρήσει τα επόμενα έτη. Πιο συντηρητικές, αλλά επίσης θετικές, είναι οι προβλέψεις ελληνικών οργανισμών, όπως το ΙΟΒΕ που εκτιμά ότι το 2017 θα υπάρξει ανάπτυξη 1,5%-2%.

Το πρώτο που πρέπει να ειπωθεί είναι ότι ένας ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 2,8%, αν φυσικά γίνει πραγματικότητα, δεν θα είναι θρίαμβος δυναμισμού. Δεδομένου όμως του τι έχει περάσει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, ακόμη και μια τέτοια προοπτική είναι υπεραρκετή για να αρχίζει να πανηγυρίζει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Πιστεύει ότι έστω και το 2,8% της προσφέρει την ευκαιρία να δημιουργήσει ένα κάποιο πολιτικό κεφάλαιο και να καλύψει την κατάρρευση της εκλογικής της απήχησης στον ελληνικό λαό.

Γρήγορος, όπως πάντα, στην υιοθέτηση εκλογικών επιχειρημάτων, ο Πρωθυπουργός παρέθεσε μάλιστα και την καινοφανή θεωρία ότι η ελληνική οικονομία είναι ένα «συμπιεσμένο ελατήριο» έτοιμο να εκτιναχθεί το 2017 μετά από την μακρά ύφεση. Η αναμενόμενη εκτίναξη θα οφείλεται αναμφίβολα στη "σκληρή δουλειά" που έχει κάνει η κυβέρνησή του … Προφανώς ελπίζει ότι, εάν το σενάριο γίνει πραγματικότητα, θα έχει την ευκαιρία να πείσει τους Έλληνες να ψηφίσουν και πάλι τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά την αναίσχυντη μεταστροφή του το 2015.

Οι πολιτικοί υπολογισμοί του Αλέξη Τσίπρα είναι απολύτως διαφανείς και δεν έχουν καμιά βαρύτητα για την πιθανή πορεία της οικονομίας. Απλώς μας λένε, για μια ακόμη φορά, αυτό που γνωρίζουμε καλά και για τον άνδρα και για το κόμμα του. Θα χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε επιχείρημα για να παραμείνει στην εξουσία. Εκείνο που δημιουργεί απορία είναι γιατί το ΔΝΤ και άλλοι επίσημοι φορείς περιμένουν ανάπτυξη που αγγίζει σχεδόν 3% στην Ελλάδα το 2017. Υπάρχει κάποια λογική βάση για αυτό;

Το ερώτημα έχει καίρια σημασία για την πορεία της χώρας, αλλά και για την εξέλιξη των πολιτικών πραγμάτων. Αν η Ελλάδα επιστρέψει σε σημαντική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, θα υπάρξει περιθώριο για μια σχετική σταθεροποίηση των συντηρητικών δυνάμεων που την κυβερνούν, στις οποίες βεβαίως περιλαμβάνεται και ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν όμως η προοπτική είναι για χαμηλή και ασταθή ανάπτυξη – ουσιαστικά για στασιμότητα – τότε δεν θα υπάρξει πεδίο πολιτικής σταθεροποίησης. Η δυνατότητα πολιτικής και κοινωνικής ανατροπής θα παραμείνει ανοιχτή.

Η εικόνα της στασιμότητας

Η πορεία της ελληνικής οικονομίας από το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης του 2007-9 παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 1 παρακάτω:

Διάγραμμα 1. Ελληνικό ΑΕΠ (τρέχουσες τιμές)



Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Η οικονομία δέχτηκε ένα τεράστιο πλήγμα από το 2008 ως το 2013, με την μεγαλύτερη συρρίκνωση να εμφανίζεται μετά το 2010, οπότε και άρχισε η "διάσωση" της Ελλάδας από τους δανειστές της. Από το 2013 η χώρα βρίσκεται ουσιαστικά σε στασιμότητα.

Και μόνο το διάγραμμα αυτό αρκεί για να καταρριφθεί η θεωρία του «συμπιεσμένου ελατηρίου». Το «ελατήριο» έχει πάνω από τρία χρόνια που δεν δείχνει καμία διάθεση εκτίναξης. Για να χρησιμοποιήσουμε μια άλλη παρομοίωση, η ελληνική οικονομία μοιάζει περισσότερο σαν να έχει μπει σε «βαθιά κατάψυξη». Υπήρξε όντως μια μικρή ανάκαμψη το 2014, όπως διατυμπανίζει η Νέα Δημοκρατία και οι συνήθεις υποστηρικτές των μνημονιακών πολιτικών στα ΜΜΕ. Ήταν όμως μόλις ορατή δια του γυμνού οφθαλμού και οφειλόταν κυρίως στο ότι η κυβέρνηση Σαμαρά ουσιαστικά δεν εφάρμοσε τους όρους του μνημονίου κατά τη διάρκεια του εν λόγω έτους.

Από το 2015 η οικονομία δεν έχει δείξει κανένα πραγματικό σημάδι ζωής. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να υπάρξει αύξηση σχεδόν 3% το επόμενο έτος; Και σε ποια βάση μπορεί κανείς να περιμένει σημαντική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια; Όπως θα δείξω παρακάτω, όλοι οι συντελεστές της συνολικής ζήτησης συνάδουν προς την υπόθεση της συνέχισης της «βαθιάς κατάψυξης».

Οι επενδύσεις

Ο καθοριστικός παράγοντας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας θα είναι φυσικά οι επενδύσεις. Ας δούμε την πορεία των συνολικών επενδύσεων στο Διάγραμμα 2:

Διάγραμμα 2. Ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (τρέχουσες τιμές)


Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Οι επενδύσεις κατέρρευσαν την περίοδο 2007-2013 και ιδιαίτερα μετά το 2010. Η πτώση τους ήταν πρωτοφανής και αποτέλεσε τον κύριο παράγοντα της συντριβής του ΑΕΠ. Το γεγονός αντιπροσωπεύει, πολύ απλά, μια ιστορική οπισθοδρόμηση της ελληνικής οικονομίας.

Από το 2013 οι επενδύσεις έχουν μείνει ουσιαστικά στάσιμες, με μια σύντομη εξαίρεση το καλοκαίρι του 2015. Εκείνη την περίοδο, μετά την εκλογή της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τον επακόλουθο πόλεμο ρευστότητας της ΕΚΤ προς την Ελλάδα και την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, οι επενδύσεις μειώθηκαν και πάλι. Ανέκαμψαν προς το τέλος του 2015, καθώς οι επιχειρήσεις προσαρμόστηκαν γρήγορα στους κεφαλαιακούς ελέγχους, αλλά παρέμειναν αδύναμες.

Η λογική λέει ότι οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου θα συνεχίσουν να είναι αδύναμες και το 2016 και το 2017. Οι λόγοι είναι ξεκάθαροι:

Πρώτον, οι αρνητικές επιπτώσεις των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων εξακολουθούν να είναι σοβαρές, αναγκάζοντας τις επιχειρήσεις να μεταφερθούν στο εξωτερικό, ακόμη και στη Βουλγαρία. Πρέπει να τονιστεί, παρεμπιπτόντως, ότι οι κεφαλαιακοί έλεγχοι στην Ελλάδα τελικά αποδείχθηκαν από τους πιο άσκοπους ελέγχους που έχουν επιβληθεί ποτέ, καθώς επέφεραν όλες τις συνακόλουθες ζημίες για την οικονομία, αλλά ελάχιστα από τα οφέλη. Για να είχε αποκομίσει τα πραγματικά οφέλη από τους κεφαλαιακούς ελέγχους η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε αλλάξει πολιτική εγκαταλείποντας τη λιτότητα. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – κάτω από την αφόρητη πίεση των δανειστών – πέτυχε τον ιστορικό άθλο να επιβάλλει κεφαλαιακούς ελέγχους, χωρίς όμως να αλλάξει την πολιτική λιτότητας.
Δεύτερον, οι τραπεζικές πιστώσεις ήταν πολύ αδύναμες το 2015-16, καθώς οι τράπεζες επικεντρώθηκαν στην ανακεφαλαιοποίηση, στην ενίσχυση της κερδοφορίας τους και στην απάλειψη των επισφαλειών από τα βιβλία τους. Σημειωτέον, οι επισφάλειες προσεγγίζουν το 50% του συνολικού ισολογισμού των τραπεζών ως αποτέλεσμα της παρατεταμένης αδυναμίας της οικονομίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να υποστηρίξουν μια σημαντική αύξηση των επενδύσεων (ή της κατανάλωσης) στο άμεσο μέλλον.
Τρίτον, έχουν σημειωθεί σημαντικές επιβαρύνσεις στη φορολογία των επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και η απαίτηση να προκαταβάλουν μέχρι και το 50% των φόρων τους για το 2017. Η φορολογία έχει επηρεάσει σημαντικά τόσο τα κέρδη όσο και τη ρευστότητα στον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
Τέταρτον, η δυνατότητα να υπάρξει κρατική στήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της πίεσης για επιτευχθούν οι αυστηροί δημοσιονομικοί στόχοι, αλλά και να συμμορφωθεί η κυβέρνηση στις οδηγίες της ΕΕ σχετικά με την στήριξη των επενδύσεων. Κατά συνέπεια ο νέος αναπτυξιακός νόμος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, που θεσπίστηκε το 2016, έχει ως στυλοβάτη του την παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων σε μελλοντικά κέρδη που ίσως προκύψουν από νέες επενδύσεις. Είναι μια χλιαρή χειρονομία που είναι απίθανο να έχει σημαντικά αποτελέσματα.
Δεν υπάρχει κανένας βάσιμος λόγος για να σημειωθεί σημαντική αύξηση των εγχώριων επενδύσεων το επόμενο διάστημα. Ακριβώς γι’ αυτό διάφορα κυβερνητικά στελέχη, αλλά και ένα εκτεταμένο μνημονιακό δίκτυο στα ΜΜΕ, δηλώνουν κάθε τόσο ότι οι άμεσες εξωτερικές επενδύσεις θα μπορούσαν να είναι η σωτηρία της Ελλάδας. Οι πλέον αμετανόητοι μνημονιακοί, οι οποίοι φυσικά θεωρούν ότι η ολική μεταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ τους έχει δικαιώσει, υπαινίσσονται μάλιστα ότι η χώρα θα είχε ήδη πλημμυρίσει με φρέσκο χρήμα, αν είχαν γίνει οι «μεταρρυθμίσεις», εάν, δηλαδή, είχαν εφαρμοστεί οι σκληρές διατάξεις των μνημονίων για τις ιδιωτικοποιήσεις και την απορρύθμιση της εργασίας.

Μια ελάχιστη γνώση των διεθνών αγορών είναι αρκετή για να φανεί ότι πρόκειται για σκέτα λόγια. Η Ελλάδα δεν έχει ποτέ υπάρξει κύριος προορισμός για άμεσες ξένες επενδύσεις και σίγουρα όχι στο βαθμό που απαιτείται για να καλυφθεί το τεράστιο κενό που δείχνει το Διάγραμμα 2. Μάλιστα από την αρχή της κρίσης της Ευρωζώνης το 2010 η χώρα έχει εξαγάγει κεφάλαια σε σημαντικές ποσότητες. Εξίσου σημαντικό, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, είναι ότι το ποσοστό απόδοσης των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα είναι έντονα αρνητικό τόσο στον τομέα της μεταποίησης όσο και στον τομέα των υπηρεσιών. Εν ολίγοις, εάν πρόκειται να υπάρξει μια επενδυτική αναγέννηση της Ελλάδας, αυτή δεν θα βασιστεί στους ξένους. Αντίθετα, θα στηριχτεί σε εγχώριες πηγές και αυτές δεν είναι εμφανείς προς το παρόν.

Η κατανάλωση


Υπάρχουν ακόμη λιγότεροι λόγοι να περιμένει κανείς συστηματική και γρήγορη άνοδο της κατανάλωσης το 2017 και έπειτα. Δείτε το Διάγραμμα 3:

Διάγραμμα 3. Τελική κατανάλωση

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Η κατανάλωση μειώθηκε ραγδαία μετά το 2010 καθώς οι όροι του μνημονίου προκάλεσαν κατάρρευση των μισθών, μείωση των συντάξεων, υποχώρηση της τραπεζικής πίστωσης και σημαντική αύξηση στην φορολογία. Τα νοικοκυριά περιόρισαν δραστικά τις καταναλωτικές δαπάνες τους, όπως έκανε και η κυβέρνηση.

Κανένας από αυτούς τους βασικούς όρους δεν αντιστράφηκε το 2016, αντιθέτως έχουν γίνει χειρότεροι. Οι πραγματικοί μισθοί σημείωσαν ελαφρά αύξηση από τα μέσα του 2015 μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2016, αλλά μειώθηκαν εκ νέου το δεύτερο τρίμηνο. Οι συντάξεις επηρεάστηκαν δραστικά από τις περικοπές της κυβέρνησης Τσίπρα τον Μάιο του 2016 ως αποτέλεσμα του τρίτου μνημονίου. Την ίδια στιγμή η φορολόγηση των εισοδημάτων και της ακίνητης περιουσίας αυξήθηκε σημαντικά, ενώ αύξηση σημειώθηκε και στον ΦΠΑ. Ο δείκτης αποταμίευσης των νοικοκυριών ήταν αρνητικός και οι τράπεζες συνέχισαν να έχουν καταφανή αδυναμία να στηρίξουν την αύξηση της καταναλωτικής πίστωσης.

Δεν υπάρχει καμία λογική βάση επί της οποίας να αναμένουμε σημαντική ανάκαμψη της κατανάλωσης το 2017. Αναμφίβολα η υποχώρηση της πολιτικής αβεβαιότητας και η συνεχιζόμενη προσαρμογή στους κεφαλαιακούς ελέγχους θα επιτρέψει στα κοινωνικά στρώματα που έχουν χρηματικά διαθέσιμα να αυξήσουν την κατανάλωσή τους το 2017. Αλλά θα πρόκειται για μέτρια άνοδο και όχι για εκτίναξη.

Ο εξωτερικός τομέας

Η βαθιά αδυναμία της ελληνικής οικονομίας, αλλά και η ιστορική αποτυχία της πολιτικής «διάσωσης», είναι απόλυτα προφανής στον εξωτερικό τομέα και ιδιαίτερα στις εξαγωγές. Να σημειωθεί ότι το ΔΝΤ και η ΕΕ περίμεναν ότι η Ελλάδα θα ανακάμψει βελτιώνοντας την διεθνή ανταγωνιστικότητά της και επομένως τις εξαγωγές της. Υποτίθεται ότι το πρόβλημα της χώρας ήταν η έλλειψη «εξωστρέφειας» και τα μνημόνια θα αποτελούσαν την θεραπεία. Τόνοι μελάνης από διάφορους επαΐοντες έχουν χυθεί στον ελληνικό Τύπο για το ζήτημα αυτό.

Το Διάγραμμα 4 απεικονίζει τις μηνιαίες εξαγωγές της Ελλάδας σε εκατομμύρια ευρώ:

Διάγραμμα 4. Μηνιαίες ελληνικές εξαγωγές σε εκατ. ευρώ

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Οι ελληνικές εξαγωγές δεν παρουσιάζουν κανένα δυναμισμό στα χρόνια των μνημονίων. Αντίθετα η τάση είναι μάλλον πτωτική από το 2014 και μετά. Πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή η κατεργασία του πετρελαίου είναι μεγάλο κομμάτι του ελληνικού εξαγωγικού τομέα, οι ελληνικές εξαγωγές είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου. Οι υπόλοιπες εξαγωγές, πέραν του πετρελαίου, έχουν παρουσιάσει ένα σχετικά μεγαλύτερο δυναμισμό. Και πάλι όμως δεν προσφέρουν καμία βάση για αναμένεται μια μεγάλη αύξηση των εξαγωγών το επόμενο διάστημα.

Τα μνημόνια προκάλεσαν τεράστια καταστροφή στον ελληνικό παραγωγικό ιστό, όπως δείχνει το Διάγραμμα 1, χωρίς να προκαλέσουν καμία ουσιαστική βελτίωση της «εξωστρέφειας». Πρόκειται για γιγαντιαία αποτυχία. Η ελληνική ανταγωνιστικότητα εντός της ΟΝΕ έχει αποκατασταθεί μερικώς από το 2010 καθώς οι ελληνικοί μισθοί κατέρρευσαν, όμως το κενό ανταγωνιστικότητας με τη Γερμανία παραμένει τεράστιο. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των εξαγωγών στο διάγραμμα 4 αφορά χώρες εκτός της ΕΕ και οφείλεται στην υποχώρηση του ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, μέσα στα πλαίσια μνημονιακής πολιτικής οι εξαγωγικές δυνατότητες της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές θα παραμείνουν εξαιρετικά περιορισμένες.

Το τμήμα του εξαγωγικού τομέα που έχει πάει σχετικά καλά το τελευταίο διάστημα είναι ο τουρισμός, ακόμη και το 2016. Αλλά και ο ελληνικός τουριστικός τομέας φαίνεται να πάσχει από μια μείωση των κατά κεφαλήν δαπανών των επισκεπτών. Η Ελλάδα δέχεται μεγάλο αριθμό τουριστών με χαμηλά εισοδήματα, γεγονός που δεν δημιουργεί τις καλύτερες προοπτικές για τον κλάδο.

Παρ’ όλα αυτά, η αύξηση των θέσεων εργασίας στον τουριστικό κλάδο σε συνδυασμό με τη ραγδαία άνοδο της μερικής απασχόλησης στη χώρα συνέβαλαν στην ελαφρά μείωση της ανεργίας στο 23,2% τον Ιούλιο του 2016 από 24,8% τον Ιούλιο του 2015. Τα ποσοστά των ανέργων παραμένουν όμως τεράστια, συμπεριλαμβανομένων των πολύ υψηλών ποσοστών των μακροχρόνια ανέργων. Παράλληλα, η φυγή των καλά εκπαιδευμένων νέων συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς.

Η σταθεροποίηση που παρατηρήθηκε στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας μετά το 2010 οφείλεται στην κατάρρευση των εισαγωγών και στην σχετικά καλύτερη επίδοση ορισμένων υπηρεσιών, όπως ο τουρισμός. Υπάρχουν όμως σαφή όρια στο πόσο ακόμη θα μπορούσαν να μειωθούν οι εισαγωγές, δεδομένης ιδιαίτερα της έντονης εξάρτησης του βιομηχανικού τομέα της χώρας από τις εισαγωγές. Ακόμη χειρότερα, στην υποθετική περίπτωση που η ελληνική οικονομία όντως ανακάμψει και σημειωθούν γρήγοροι ρυθμοί ανάπτυξης, το εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας θα αποτελέσει και πάλι μεγάλο πρόβλημα, καθώς οι εισαγωγές δείχνουν έντονη διάθεση ανόδου. Έξι χρόνια μνημονίων δεν έχουν δώσει καμία ουσιαστική απάντηση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα στην ένταξή της στην παγκόσμια αγορά.

Ο δημόσιος τομέας

Τέλος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ζήτηση του δημόσιου τομέα θα περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό το 2016 και 2017 λόγω των όρων του τρίτου μνημονίου. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι υποχρεωμένη να επιτύχει τους στόχους για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 0,5% το 2016, 1,75% το 2017 και 3,5% το 2018 και κάθε χρόνο μετά από αυτό. Είναι, φυσικά, παράλογο να περιμένει κανείς ότι η Ελλάδα θα πετυχαίνει το (τεράστιο) πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% επ' αόριστον (!) μετά το 2018. Ακόμη σημαντικότερο όμως είναι ότι η μνημονιακή απαίτηση για ένα μεγάλο πλεόνασμα το 2016-17 θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τη δημοσιονομική πολιτική. Η κυβέρνηση θα συνεχίσει τη συγκράτηση των δαπανών με περικοπές σε όλους τους τομείς, και θα είναι πολύ «σφιχτή» στην καταβολή καθυστερούμενων οφειλών προς τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις. Παράλληλα θα συνεχίσει την σκληρή φορολογική πολιτική. Δεν υπάρχει περιθώριο χαλάρωσης.

Στην κατάθεση του νέου προϋπολογισμού η κυβέρνηση Τσίπρα προέβλεψε - με μεγάλη αισιοδοξία – ότι θα πετύχει τους μνημονιακούς στόχους για το 2016, αλλά και για το 2017. Η αισιοδοξία της είναι απολύτως αναμενόμενη από πολιτική σκοπιά. Γνωρίζει πολύ καλά ότι, αν δεν πετύχει τους στόχους, θα είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει τον "αυτόματο" μηχανισμό μείωσης των δαπανών, όπως προβλέπει το τρίτο μνημόνιο. Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα πρόκειται για καταστροφή για μια κυβέρνηση της οποίας η δημοτικότητα ήδη καταρρέει. Για να μην ενεργοποιηθεί η "κόφτης", όμως, θα πρέπει όντως η οικονομία να μεγεθυνθεί κατά σχεδόν 3% το 2017. Πώς να μην τρέμει η κυβέρνηση και πώς να μην κάνει αισιόδοξες προβλέψεις ...

Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο για την πορεία των δημοσιονομικών είναι ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει επιβάλει μια καταιγίδα φόρων για το 2016-2017, καθώς και αυστηρότερα μέτρα για την είσπραξη του ΦΠΑ. Οι συνήθειες και οι πρακτικές πληρωμών στην ελληνική οικονομία έχουν εν τω μεταξύ αλλάξει σημαντικά μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων το 2015. Υπάρχει πλέον ροπή προς τη χρήση πλαστικού χρήματος αντί των μετρητών. Το γεγονός αυτό είχε το απρόσμενο όφελος της βελτίωσης στην είσπραξη του ΦΠΑ και στη μείωση της φοροδιαφυγής. Η χρήση του πλαστικού χρήματος πιθανώς να έχει συμβάλει και στην άνευ προηγουμένου αύξηση των λιανικών πωλήσεων που καταγράφηκε τον Ιούλιο του 2016, η οποία είναι τελείως αναντίστοιχη με την πορεία όλων των άλλων μακροοικονομικών μεγεθών.

Στη «βαθιά κατάψυξη»

Εάν η κυβέρνηση καταφέρει να αποφύγει ιδιαίτερους κλυδωνισμούς στα οικονομικά της το 2017, θα μπορέσει ενδεχομένως να αυξήσει κάπως τις δημόσιες επενδύσεις. Επίσης, ίσως υπάρξει βελτιωμένη ρευστότητα στον ιδιωτικό τομέα, υπό την προϋπόθεση ιδίως ότι η κυβέρνηση θα πραγματοποιήσει σημαντικές πληρωμές για τις καθυστερούμενες οφειλές της. Σε συνδυασμό με μια ελαφριά ανάκαμψη της κατανάλωσης, οι παράγοντες αυτοί θα μπορούσαν να συμβάλουν σε κάποια μέτρια ανάπτυξη το 2017. Σε κάθε περίπτωση, είναι δύσκολο να βρεθούν άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν συστηματικά να ενισχύσουν τη συνολική ζήτηση.

Εν ολίγοις, η ελληνική οικονομία παραμένει σε βαθιά καταστολή και το «συμπιεσμένο ελατήριο» φαίνεται να υπάρχει μόνο στη φλογερή φαντασία του Πρωθυπουργού και των συμβούλων του. Υποστηρίζεται βεβαίως και από τους αιώνιους εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η δουλειά των οποίων είναι να προβλέπουν πάντα καλύτερες ημέρες για την ΕΕ.

Οι θετικές προβλέψεις του ΔΝΤ για ανάπτυξη 2,8% το 2017 είναι πολύ πιο δύσκολο να ερμηνευτούν. Αλλά το ΔΝΤ έχει ταυτόχρονα προβλέψει ότι η Ελλάδα θα πέσει δραματικά έξω στους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα. Το πλεόνασμα που το ΔΝΤ αναμένει για το 2017 είναι μόλις της τάξης του 0,7%, πράγμα που θα ήταν πολιτικά τραγικό για την κυβέρνηση Τσίπρα. Με άλλα λόγια, και η κυβέρνηση και το ΔΝΤ προβλέπουν ρυθμούς ανάπτυξης σχεδόν 3%, αλλά οι προβλέψεις τους για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι τελείως διαφορετικές. Προφανώς ο ένας από τους δύο θα πέσει έξω ολοκληρωτικά. Το χειρότερο είναι ότι μάλλον και οι δύο θα πέσουν έξω όσον αφορά την ανάπτυξη.

Καταλήγοντας, τα μνημόνια έχουν όντως επιφέρει ένα βαθμό σταθεροποίησης στην Ελλάδα, η οποία δεν αντιμετωπίζει πλέον την οξύτατη πίεση των εσωτερικών και εξωτερικών ελλειμμάτων που είχε το 2008-9. Αλλά η σταθερότητα έχει επιτευχθεί με κόστος τη γενικευμένη οικονομική καταστροφή. Δεν υφίσταται κανένας λόγος για πραγματική αισιοδοξία και κανένας ευδιάκριτος παράγοντας που να ευνοεί την ταχύρρυθμη ανάπτυξη. Ίσως βέβαια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και αυτοί που της επιβάλλουν την πορεία που πλέον ακολουθεί πιστά –ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ– να έχουν την ικανότητα να διαγιγνώσκουν μυστηριώδεις δυνάμεις στην ελληνική οικονομία, τις οποίες οι υπόλοιποι δεν βλέπουμε. Αλλά είναι πιθανότερο ότι όλοι παίζουν πολιτικά παιχνίδια στην πλάτη του ελληνικού λαού.

Η Ελλάδα είναι σε «βαθιά κατάψυξη». Για να επιτύχει την ταχύρρυθμη ανάπτυξη που θα μπορούσε να μειώσει την ανεργία και να αποκαταστήσει την παραγωγική της ικανότητα, η χώρα χρειάζεται ολική αλλαγή πολιτικής το συντομότερο δυνατό. Απαιτείται μια ισχυρή ώθηση στη συνολική ζήτηση και παράλληλα μια στοχευμένη βιομηχανική στρατηγική για την αναζωογόνηση της παραγωγής στο δευτερογενή και πρωτογενή τομέα. Τίποτα από αυτά δεν είναι δυνατό στο πλαίσιο της ΟΝΕ και μνημονίων που έχει επιβάλλει η ΕΕ. Πολύ φυσιολογικά η έξοδος από την ΟΝΕ βρίσκεται πάντα στο τραπέζι.

Η συνεχιζόμενη οικονομική δυστοκία δεν θα επιτρέψει να δημιουργηθούν συνθήκες πολιτικής σταθεροποίησης στο ορατό μέλλον, ότι κι αν φαντάζεται η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός της. Όλα είναι ακόμη ανοιχτά για τις δυνάμεις που δε φοβούνται τη ρήξη, επιδιώκουν την ανατροπή των ασφυκτικών σημερινών συνθηκών και θέλουν να βάλουν τη χώρα σε πορεία αναγέννησης. Στο θέμα αυτό θα επανέλθω συγκεκριμένα και τακτικά το επόμενο διάστημα.

Το ερώτημα δεν είναι αν, το ερώτημα είναι πότε η Deutsche Bank θα καταρρεύσει καταγράφοντας την μεγαλύτερη ιδιωτική χρεοκοπία της γηραιάς ηπείρου. Ακόμη δε, μεγαλύτερο ενδιαφέρον για εμάς παρουσιάζει ένα άλλο ερώτημα: ποιός θα πληρώσει τα σπασμένα της άγριας κερδοσκοπίας των Γερμανών κερδοσκόπων. Γιατί, αν κάτι μας δίδαξε το πείραμα της κατάρρευσης της Lehman Brothers είναι ότι αργά ή γρήγορα και με έναν τρόπο που κανείς δεν μπορεί εκ των προτέρων να προβλέψει ο λογαριασμός θα μεταβιβασθεί. Δε θα μείνει στους ισολογισμούς του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο θα επιστρατεύσει όλη την επινοητικότητα και καινοτομία του για να μεταβιβάσει στο δημόσιο τις ζημιές του.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Οι καμπάνες για τη Deutsche Bank χτύπησαν πένθιμα για μια ακόμη φορά, μετά την ανησυχία που είχε εκφράσει το ΔΝΤ τον Ιούνιο δηλώνοντας ότι αποτελεί συστημικό κίνδυνο για το παγκόσμιο τραπεζικό κλάδο και μετά την πτώση της μετοχής της το χειμώνα όταν έγιναν γνωστές οι επενδύσεις σε τοξικά ομόλογα περιλαμβανομένων πετρελαϊκών εταιρειών, ύψους 55 τρις. ευρώ! Τώρα, αφορμή στάθηκε μια αυξανόμενη φημολογία για το ύψος που ενδέχεται να φτάσει το πρόστιμο από τις αμερικανικές αρχές με αφορμή τη δικαστική διερεύνηση που σχετίζεται με τις αγοραπωλησίες ενυπόθηκων τίτλων. Ο λογαριασμός ξεπερνάει ακόμη και τις πιο μαύρες προβλέψεις (που το εκτιμούσαν στα 5,5 δισ. δολ.) κι αναμένεται να φτάσει τα 14 δισ. δολ., δίνοντας αφορμή σε πολλούς να χαρακτηρίσουν την κίνηση των αμερικανικών αρχών ως εκδικητική και απάντηση στην εντολή των Βρυξελλών προς την κυβέρνηση της Ιρλανδίας να εισπράξει από την Apple 13 δισ. ευρώ, τα οποία γλίτωσε λόγω φοροαποφυγής. Το ποσό είναι τόσο υψηλό ώστε συγκρίνεται ευθέως με την κεφαλαιοποίηση του γερμανικού κολοσσού που κυμαίνεται γύρω στα 16 δις. ευρώ , μετά την νέα μείωση της μετοχής της, που είχε ως αποτέλεσμα να καταγράψει πτώση φέτος μόνο της τάξης του 50%.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι, αντίθετα με τις Βρυξέλλες που έχουν αποδειχθεί πολύ επιλεκτικές στα πρόστιμα τα οποία ανακοινώνουν, ρίχνοντας στα μαλακά τις ευρωπαϊκές εταιρείες, η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει ιλιγγιώδη πρόστιμα στο παρελθόν ακόμη και στους «δικούς της» χρηματοπιστωτικούς κολοσσούς. Για παράδειγμα στην Bank of America στο πλαίσιο της διερεύνησης της ίδιας υπόθεσης (ενυπόθηκους τίτλους) επέβαλε πρόστιμο ύψους 17 δισ. δολ. Στην Goldman Sachs, μόλις μάλιστα τον περασμένο Απρίλιο, την εποχή δηλαδή που ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μανουέλ Μπαρόζο, διαπραγματευόταν την μετεγγραφή του στην περιβόητη Τράπεζα, οι αμερικανικές αρχές επέβαλαν πρόστιμο 5,06 δισ. δολ. Δεν είναι εύκολο επομένως να κατηγορηθούν για μεροληψία οι αμερικανικές αρχές. Πολύ περισσότερο που ο γερμανικός «εθνικός πρωταθλητής» του χρηματοπιστωτικού τομέα έχει αποτύχει κατ’ επανάληψη να περάσει τα τεστ αντοχής που διενεργούνται στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, κατ’ εφαρμογήν του νόμου Ντοντ – Φρανκ, ο οποίος ψηφίστηκε το 2010 φιλοδοξώντας να χαλιναγωγήσει την ασυδοσία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η Deutsche Bank , και για την ακρίβεια η θυγατρική της στις ΗΠΑ, κόπηκε για τρίτη συνεχόμενη φορά τον Ιούνιο (μαζί με την αμερικανική Morgan Stanley και την επίσης ευρωπαϊκή Santander) αποτυγχάνοντας να περάσει στα τεστ που υποβάλλονται όλες οι τράπεζες με ενεργητικό άνω των 50 δισ. δολ. καλούμενες να αποδείξουν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν σε καταστροφικά σενάρια που περιλαμβάνουν απότομη άνοδο των επιτοκίων και της ανεργίας, πτώση των τιμών των μετοχών, κ.α. Κανείς επομένως δε θα πέσει από τα σύννεφα αν ακόμη και μετά από οκτώ χρόνια η Deutsche Bank αποδειχθεί το μεγαλύτερο ίσως τραπεζικό θύμα της κρίσης του 2008 και αναγκαστεί να κατεβάσει ρολά, με την παραδοχή των εμπλεκομένων μερών πώς απέτυχαν όλα τα μέσα που επιστράτευσαν για να τη διατηρήσουν στη ζωή.

Ωστόσο, η διοίκηση της Deutsche Bank δηλώνει την αισιοδοξία της πώς μπορεί να ξεπεράσει την κρίση ακόμη και μετά την άρνηση της κυβέρνησης να τη στηρίξει λόγω των επικείμενων εκλογών, ακόμη και χωρίς την έκδοση νέων μετόχων – γεγονός απευκταίο για τους νυν μετόχους καθώς θα οδηγούσε σε περαιτέρω πτώση την τιμή των μετοχών. Θυμίζει έτσι τον διευθύνοντα σύμβουλο της Lehman Brothers που τον Απρίλιο του 2008 διαβεβαίωνε ότι «οι χειρότερες συνέπειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης βρίσκονται πίσω μας». Η κυβέρνηση της Γερμανίας αποκλείει κάθε ενδεχόμενο διάσωσης της αγαπημένης τράπεζας του Χίτλερ γιατί ξέρει ότι αν δώσει το πράσινο φως αμέσως μετά οι Βρυξέλλες θα κατακλυσθούν από αντίστοιχα αιτήματα εκ μέρους της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, τουλάχιστον. Δεν αποκλείεται ωστόσο η Deutsche Bank να παραμείνει διασωληνωμένη μέχρι τον Οκτώβριο του 2017 και οι δυσάρεστες για το εκλογικό σώμα της Γερμανίας αποφάσεις να ληφθούν μετά.

Ως τότε στο τραπέζι υπάρχουν πολλές λύσεις που δεν αποκλείεται τον αντίκτυπό τους να νιώσουν οι πολίτες όλης της Ευρώπης, από την μια άκρη της γηραιάς ηπείρου ως την άλλη. Η σημαντικότερη εξ αυτών είναι η συγχώνευση. Το δήλωσε χωρίς περιστροφές ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank πριν λίγες μέρες όταν επισήμαινε ότι στη Γερμανία υπάρχουν υπερβολικά πολλές τράπεζες. Επίσης ότι απαιτούνται περισσότερες εξαγορές τόσο σε εθνικό, όσο και διεθνές επίπεδο. Δεν αποκλείεται δηλαδή μέχρι η καγκελαρία να ανοίξει τους κρουνούς η Deutsche Bank να σταθεί στα πόδια της εξαγοράζοντας μικρές και υγιείς τράπεζες, βελτιώνοντας με αυτό τον τρόπο τη ρευστότητά της κι άλλα κρίσιμα μεγέθη. Η μέθοδος πέτυχε σε μικρότερες χώρες από λιγότερο έμπειρες διοικήσεις, γιατί να μην πετύχει στη Γερμανία;

Το ενδεχόμενο είναι κάθε άλλο παρά θεωρητικό. Δεν αποκλείεται δε η πρώτη τράπεζα που θα αφαιμάξει η Deutsche Bank (τα περιουσιακά στοιχεία της οποίας πέρυσι ισούνταν με 1,8 τρις. ευρώ αντιστοιχώντας στο 50% της γερμανικής οικονομίας) να είναι η Commerzbank, ο έτερος εκ των διδύμων πύργος του γερμανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος που έχει αφεθεί στη μοίρα του, δηλαδή να καταρρεύσει, καθώς όλες οι προσπάθειες επικεντρώνονται στην Deutsche Bank , την τράπεζα του Τρίτου Ράιχ. Μάρτυρας της δεινής θέσης στην οποία βρίσκεται η Commerzbank, η μετοχή της οποίας έχει πέσει κατά 40% τον τελευταίο χρόνο, είναι η πρόσφατη ανακοίνωση της για περικοπή τα επόμενα τέσσερα χρόνια 9.000 θέσεων εργασίας, από 51.300 άτομα που απασχολούσε στο τέλος του 2015.

Οι πρωτοφανείς πιέσεις που δέχεται ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας οφείλονται, πέραν όλων των άλλων (ύφεση της οικονομίας, μείωση της καταναλωτικής ζήτησης, κ.α.π.) και στα αρνητικά επιτόκια που επέβαλε πρώτη φορά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τον Ιούνιο του 2014. Δύο χρόνια μετά, και αφού το παράδειγμά της το ακολούθησαν πολλές ακόμη κεντρικές τράπεζες (Δανία, Ελβετία, Σουηδία και πρόσφατα η Ιαπωνία) ο απολογισμός είναι αρνητικός. Η ανάπτυξη της οικονομίας που αναμένεται για φέτος είναι 1,6%, όσο ήταν και το 2015. Δεν επήλθε επομένως η πολυαναμενόμενη αύξηση των επενδύσεων, επιβεβαιώνοντας ότι δεν αρκεί να πας το άλογο στο ποτάμι για να πιεί νερό. Επιβεβαιώθηκαν αντίθετα πολλές από τις ανησυχίες που είχαν συνοδεύσει την ανακοίνωση του Μάριο Ντράγκι. Ότι για παράδειγμα θα δημιουργηθούν φούσκες στις αγορές μετοχών και ακινήτων επειδή τα κεφάλαια θα μεταφερθούν από τις τράπεζες σε άλλα περιουσιακά στοιχεία. Ταυτόχρονα η φυγή των καταθέσεων, από τη στιγμή που θα έχει πρόστιμο η διατήρηση τραπεζικών λογαριασμών, θα αδυνατίσει περαιτέρω τις κλυδωνιζόμενες τράπεζες.

Κι ενώ όλα αυτά τα μέτρα που επιστρατεύει ο Ντράγκι σαν μαθητευόμενος μάγος αποτυγχάνουν, παραμένουν απαγορευμένες δοκιμασμένες μέθοδοι όπως οι αυξήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις που θα τονώσουν την ενεργό ζήτηση ή έστω ένα μαζικό κύμα κρατικών επενδύσεων σε δημόσιες υποδομές που θα βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο των Ευρωπαίων και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας!

28 Σεπτεμβρίου 2016

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 30 Σεπτεμβρίου 2016