Επισημαίνει ο Δημήτρης Α. Γιαννακόπουλος *
Ο Κυρ-Αντρέας, ο πατέρας μου, υπήρξε ένας καλός άνθρωπος, τον οποίο, ωστόσο, ελάχιστοι ανέχονταν στις κοινωνικές συναναστροφές. Συγχωρούσε τα πάντα και τους πάντες, ήταν κοινωνικά ευαίσθητος, υπερεργατικός, φιλομαθής και φιλότιμος με ένα ιδιόμορφο αίσθημα δικαίου. Το συνέδεε όχι ακριβώς με τη νομιμότητα ή την ηθικότητα, ούτε οπωσδήποτε με το δίκιο του ασθενέστερου, αλλά με την ειλικρίνεια στη στάση και στη συμπεριφορά. Όλα ήταν έτοιμος να τα ανεχτεί, εκτός από αυτό που αποκαλούσε «δούλεμα». Και παρόλα αυτά ήταν άνθρωπος της αγοράς! Αυτό ήταν το φαινομενικά παράδοξο.
Και επειδή προσωπικά πάντα με προσέλκυαν τα παράδοξα, κάποια στιγμή τον ρώτησα πώς συμβιβάζεται η έντονη αντίδρασή του στο «δούλεμα» - σε κάθε μορφή «δουλέματος»- με την υπόσταση της αγοράς – οποιασδήποτε αγοράς. Γίνεται αγορά - και ασφαλώς εκλογική / κομματική αγορά- χωρίς «δούλεμα», το οποίο να συνδυάζει αρμονικά παραμύθια και παραμυθία; Αν θεωρήσεις πως δεν γίνεται, αργά ή γρήγορα θα χάσεις την αγορά ή θα χαθείς στην αγορά, εκτός αν πρόκειται για μορφή μονοπωλίου ή ολιγοπωλίου. «Εγώ είμαι μπακαλόγατος και όχι μονοπώλιο. Άρα, δεν μπορώ να πετύχω αν δεν είμαι έντιμος με τον πελάτη, ενώ παράλληλα δεν ανέχομαι το «δούλεμα» από τους προμηθευτές, το προσωπικό και όλους τους άλλους με τους οποίους συναλλάσσομαι καθημερινά, συμπεριλαμβανομένου του κράτους», πίστευε ο Κυρ-Αντρέας και ανάλογα δρούσε, σοκάροντας κάποιες φορές τους πάντες με τη κυνικότητά του. Και όμως ήταν έτοιμος να «χαρίσει και το σώβρακό του» - το έκανε κάμποσες φορές - αρκεί να μην δοκίμαζες να του το πάρεις πονηρά, υποκριτικά ή εκβιαστικά. Αρκεί να μην δοκίμαζες να τον δουλέψεις. Αρκεί να μην του συμπεριφερόσουν σαν να ήταν μαλάκας…
Αυτά, αγαπητέ αναγνώστη, μου ήρθαν στο μυαλό σήμερα το πρωί διαβάζοντας τις «ειδήσεις», τα σχόλια, δηλώσεις και τα κυβερνητικά «non-papers» που αφορούν στα αποτελέσματα του χθεσινοβραδινού Eurogroup.
Δεν ξέρω την πραγματική αιτία της στάσης ζωής του Κύρ-Αντρέα: «όλα τα ανέχομαι, εκτός από το δούλεμα» - όχι το ψέμα ή το ψεματάκι, αλλά το «δούλεμα», το οποίο είναι κατάδηλη διαδικασία ή συμπεριφορά φαυλότητας. Είναι κουλτούρα αθλιότητας και όχι απλώς μάρκετινγκ ή προπαγάνδα. Δεν αφαιρεί απλώς ένα τμήμα της πραγματικότητας από την εικόνα. Δεν την παραμορφώνει κάπως. Δεν ρίχνει απλώς ένα πέπλο άγνοιας πάνω σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει, αλλά μεταβάλει σκοπίμως, διαρκώς και διαστροφικώς το αφηγηματικό πλαίσιο (την discourse / το πρίσμα, αν προτιμάς), που αναπαριστά συμβολικώς την πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει εκείνο που έλεγε θυμωμένος ο Κυρ-Αντρέας: « Γιατί ρε κερατά μας δουλεύεις κανονικά;».
Το «δούλεμα» έχει αποκτήσει καταστατικό χαρακτήρα στις ελληνικές πολιτικές, ιδιαίτερα τα τελευταία 25 χρόνια. Δεν είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που του προσέδωσε κανονικότητα στον πολιτικό λόγο και στην νομοθετική λειτουργία. Απλώς, αυτοί μοιάζει να πιστεύουν πως το «δούλεμα» αποτελεί υψηλή πολιτική και προοδευτική, σύγχρονη πολιτική μεθοδολογία! Αυτοί, μετά από κάθε Eurogroup, μεταβάλουν discourse… δεν «παίζονται»! Η δραματική ανικανότητά τους στην επικοινωνία, εκφράζεται ως πρωτογονισμός στην προπαγάνδα. Θυμίζουν κάποιες περιόδους επί κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου, κατά τις οποίες επιχειρείτο κάτι παρόμοιο με το σημερινό. Δεν παρουσιαζόταν απλώς το μαύρο σαν άσπρο, αλλά άλλαζαν τα «nodal points», τα σημεία-κλειδιά του λόγου, οι λέξεις που αποτελούν τα βασικά σημεία για να υφανθεί ο νοηματικός ιστός (: μήνυμα) μιας συγκεκριμένης αφήγησης.
Αυτό δεν είναι επικοινωνιακό τεχνούργημα υψηλής ποιότητας, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Φτήνια στην επικοινωνία, πρωτογονισμός στην προπαγάνδα! Πράγμα που μεσομακροπρόθεσμα αναρχοποιεί το περιβάλλον επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης στην Ελλάδα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον δεν μπορεί να αναπτυχθεί η πολιτική και στο τέλος, πολύ φυσιολογικά, θα βασιλεύσει ο μηδενισμός, ο ολοκληρωτισμός και θα κυριαρχήσει η απόλυτη φαυλότητα, μέχρι τη διάλυση του κοινοβουλευτισμού. Έχει ξανασυμβεί, δεν θα είναι η πρώτη φορά! Μόνον που αυτή τη φορά θα είναι η «πρώτη φορά Αριστερά» που θα έχει σπρώξει τα πράγματα προς αυτή τη κατεύθυνση. Θα έχει βάλει επιτηδείως το χεράκι της – κυριολεκτικώς στο ματάκι της!
Θέλω μόνον δύο πράγματα να προσέξεις από τη γνώμη μου: Είναι η ανοχή στο «δούλεμα» που διαμορφώνει το καθεστώς φαυλότητας και όχι απλώς η «επιχείρηση-δουλέματος». Και, είναι η αίσθηση πολιτικού μονοπωλίου ή ολιγοπωλίου που ενθαρρύνει (: αποθρασύνει) αυτούς που μας «δουλεύουν κανονικά». Συντρέχουν αυτά τα δύο στη σημερινή Ελλάδα; Αν το «δούλεμα» πιάσει τόπο στην ευρύτερη κοινωνία, θα σημαίνει πως αναπαράγεται ένα μονοπωλιακό στην ουσία (πολιτικό) καθεστώς στην Ελλάδα - με διαφορετικά πρόσωπα και κόμματα σε κάποιο βαθμό - με παράλληλη γενίκευση του καθεστώτος φαυλότητας στις κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
