Ο κινηματογράφος δεν είναι ποτέ «ουδέτερος». Είναι ένα εργαλείο αφήγησης αλλά και αντανάκλασης των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων. Πίσω από κάθε κάδρο, κάθε διάλογο και κάθε σενάριο ελλοχεύει μια ιδεολογία: για το φύλο, τη φυλή, τη σεξουαλικότητα, τη τάξη. Το ποιοι εκπροσωπούνται, με ποιόν τρόπο και από ποιόν, δεν είναι απλές καλλιτεχνικές επιλογές. Είναι πράξεις πολιτικής βαρύτητας.
Για δεκαετίες, οι γυναίκες στον κινηματογράφο υπήρξαν περισσότερο αντικείμενα του βλέμματος παρά φορείς δράσης. Από τις femme fatale των noir μέχρι τις «κοπέλες του ήρωα» στο χολιγουντιανό μπλοκμπάστερ, η γυναικεία παρουσία υπήρξε διακοσμητική ή λειτουργική- σχεδόν ποτέ αυτόνομη. Τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει.
Η queer ταυτότητα υπήρξε ιστορικά είτε αόρατη είτε «εξευγενισμένα» συγκαλυμμένη, είτε παρουσιάστηκε ως παθολογία, αστείο ή απειλή. Οι πρώτες ανοιχτά ΛΟΑΤΚΙ+ μορφές κινηματογράφησης χαρακτήριζαν τους ήρωες ως τραγικές φιγούρες ή εγκληματικές εξαιρέσεις. Με την άνοδο της queer κουλτούρας και της ακτιβιστικής πίεσης, το τοπίο αλλάζει. Ταινίες όπως το call me by your name δίνουν χώρο στην ποικιλία των εμπειριών αλλά συχνά ακόμα αποτυγχάνουν να εκπροσωπήσουν τις ίδιες τις ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες πίσω από τη κάμερα. H queer αφήγηση παραμένει ενίοτε προσαρμοσμένη στα γούστα του ετεροκανονικού βλέμματος.
Οι μειονότητες έχουν αντιμετωπίσει συστηματική παραμόρφωση ή αποκλεισμό από τον κυρίαρχο κινηματογράφο. To Hollywood, για παράδειγμα, έχει μια μακρά ιστορία «whitewashing» αναπαραγωγής αποικιοκρατικών στερεοτύπων ή εξωτικοποίησης της διαφορετικότητας. Οι Ασιάτες ως «μυστικιστικοί» ή «επικίνδυνοι», οι Μαύροι ως «βίαιοι» ή «ύπερ-σεξουαλικοί», οι Άραβες ως «τρομοκράτες»: όλα αυτά δεν είναι απλές αφηγηματικές συμβάσεις αλλά πολιτικές πράξεις. Ωστόσο, με την ενίσχυση κινημάτων όπως το #OscarsSoWhite και τη γενικότερη πίεση για εκπροσώπηση αναδύονται ταινίες που διεκδικούν χώρο και φωνή. Το Parasite προσέφερε μια οπτική μακριά από τη δυτική ηγεμονία, αναδεικνύοντας τη πολιτική της καθημερινότητας. Ωστόσο, δεν είναι μόνο ποιος είναι μπροστά στη κάμερα- αλλά και ποιος ελέγχει την αφήγηση, ποιος γράφει, ποιος σκηνοθετεί, ποιος χρηματοδοτεί.
Το ζήτημα της πολιτικής της αναπαράστασης δεν αφορά απλώς την «ποικιλομορφία». Αφορά τον τρόπο που βλέπουμε και κατανοούμε τον άλλον.
Ο κινηματογράφος είναι πεδίο μάχης. Αν θέλουμε ένα σινεμά που να αντικατοπτρίζει πραγματικά την κοινωνική πολλαπλότητα και να λειτουργεί ως εργαλείο ενσυναίσθησης και χειραφέτησης, τότε ο αγώνας για ορατότητα, αυθεντικότητα και δημιουργική ισότητα παραμένει απολύτως επίκαιρος.
Στον φίλο μου Βασίλη
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Προσθέσετε το σχόλιό σας:
0 comments:
Παρακαλώ αφήστε το μήνυμά σας. Προσπαθήστε να σχολιάζετε χωρίς προσβλητικούς και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς. Σχόλια που θα θεωρηθούν συκοφαντικά ή θα περιέχουν βωμολοχίες θα απορρίπτονται.