Articles by "Η απέναντι όχθη"


Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Η απέναντι όχθη. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Katerina Theodorou

Από τις πιο γλυκιές εικόνες που έχω ως παιδί είναι αυτές που παραμονές Χριστουγέννων η σοφή γιαγιάκα μου, που πρόσφατα μας άφησε....καθοταν στην πολύχρωμη πολυθρόνα της δίπλα στο τζάκι κι εγώ γονατιστή μπροστά της να ακουμπώ τα γόνατα της και να περιμένω με λαχτάρα να ακούσω τις πάμπολλες ιστορίες της, που τέτοιες μέρες ήταν αφιερωμένες στους καλικάντζαρους ....Ναι, καλά καταλάβατε αυτά τα μικρά μαύρα πλασματάκια που κάνουν της εμφάνιση τους τετοιες μερες, τις μέρες του 12ημέρου( από αύριο καλή ώρα έως τις 6 Ιανουαρίου), προξενώντας ζημιές και καταστροφές στους ανθρώπους και στις περιουσίες τους. Από τις περιγραφες της από παιδί τους φανταζόμουν με όψη πάντα αποκρουστική, με δόντια μεγάλα, με αυτιά μυτερά και την ουρά τους όμοια με αυτή του διαβόλου. Συνήθως εμφανίζονταν κατά τη γιαγιά μου, να τριγυρνούν γυμνά και πεινασμένα, ή να φορούν κουρέλια προσπαθώντας να κρύψουν το ασθενικό τους σώμα.
Οι αληθινες ιστοριες λοιπόν της γιαγιας Κατερινας αναφέρονται στα καρκατζέλια, όπως τα έλεγε, με υπερβολικό φόβο!
Κι επειδή τις περισσότερες από αυτές τις έχω καταγράψει θα μοιραστώ κάποιες απόψε μαζι σας, μέρα που είναι ..... (να μη τις θυμάμαι και φοβάμαι μόνη μου είναι η αλήθεια αλλά μην το κανετε θέμα), να γυρίσουμε λίγο πίσω το χρόνο σε εκείνα τα ομορφα αγνά αθωα γεμάτα αγάπη παιδικά μας χρόνια....
Έλεγε που λέτε η γιαγιά ....:
-Ένα βράδυ έπιασαν έναν χωριανό μας στο δρόμο, λίγο έξω από το χωριό, που γύριζε από το χωράφι του, και όλη τη νύχτα τον έβαζαν να χορεύει. Μόνο όταν ακούστηκε ένα κοκόρι απ το χωριό τον άφησαν να φύγει.
-Έναν άλλον τον βρήκαν πάνω στο κάρο του να γυρνάει στο σπίτι του. Τα βόδια του απ το φόβο τους σταμάτησαν να περπατάνε και έπεσαν στη γη. Τα κέντριζαν τα καρκατζέλια όλη νύχτα με τα κεντριά τους μέχρι που ψόφισαν τα καημένα. Αυτόν τον έβαλαν να χορεύει και όταν σταματούσε τον κέντριζαν και αυτόν.
-Ένα σούρουπο είδα μία μαυροντυμένη τσιγγάνα, έλεγε η γιαγιά, να μπαίνει στην αυλή του σπιτιού μου, ήταν καμπουριασμένη με άσπρα μαλλιά και μπαστούνι, εγώ ήμουν μέσα στο σπίτι και την είδα από το παράθυρο. Είπα να της δώσω κάτι να φάει γιατί είναι αμαρτία τέτοιες μέρες να μην δώσεις σε όποιον ζητήσει. Μόλις βγήκα από το σπίτι άκουσα ένα πολύ δυνατό γέλιο και είδα ένα καρκατζέλι να τρέχει. Πρόλαβα και το είδα καλά γιατί απ τον φόβο μου λιποθύμησα. Ήταν μικρό και μαύρο με ουρά. Έτρεχε μπροστά και κοιτούσε πίσω σ εμένα και με κορόιδευε.
-Ένας φίλος του μπαμπά μου, του προπάππου μου δηλαδή , έχει πολλά χρόνια που πέθανε, τα είδε μέσα στο σπίτι του. Μπήκαν από την καμινάδα πριν τα ξημερώματα γιατί είχε σβήσει η φωτιά και ανακάτευαν το σπίτι και σκορπούσαν κάτω το αλεύρι. Φώναξε να τα διώξει και αυτά του πήραν την λαλιά. Μίλησε τα φώτα πάλι μόλις ήπιε αγιασμό και μας είπε σε όλους τι έπαθε. Άτιμα αυτά τα καρκατζέλια, όλο τον κόσμο έβλαπταν.
Συμπέρασμα σημερα το τζάκι δε σβήνει κι ας χρειαστεί να μείνω ξύπνια ως το πρωί....και προχωράμε:
-Μία γυναίκα χήρα είχε το μωρό στην κούνια και κοιμόταν. Μπήκαν μέσα στο σπίτι πολλά καρκατζέλια, την ξύπνησαν και άρχισαν να την τρυπάνε με τα κεντριά τους. Της τρυπούσαν όλη τη νύχτα, μαύρη την έκαναν την καημένη. Το μωρό δεν το πείραζαν όμως και το κουνούσαν όταν έκλαιγε. Έφυγαν όταν λάλησαν τα κοκόρια.
-Εμείς είχαμε κάνει χαλβά μια χρονιά και τον είχαμε στο ταψί. Το βράδυ τα ακούσαμε που μπήκαν και εγώ και τα αδέρφια μου. Όλοι μαζί κοιμόμασταν. Δεν μίλησε κανένας μας, τα ακούγαμε να χτυπάνε το ταψί, να γελάνε και να τρώνε. Δεν μίλαγαν Ελληνικά αυτά. Μόνο κάτι τσιριχτά λόγια έλεγαν και γελούσαν σιγά μην τα καταλάβουμε, δεν ήξεραν ότι τα καταλάβαμε και δεν κοιμόμαστε. Ήρθαν και πάνω απ τα κεφάλια μας και μας κοίταξαν. Μύριζαν σαν το γουρούνι αλλά δεν φανερωθήκαμε ότι είμαστε ξύπνιοι. Έφαγαν όλο το χαλβά και στο τέλος έριξαν το νερό της στάμνας κάτω και έφυγαν. Το τελευταίο που πρόλαβα και είδα ήταν κανένα μέτρο ύψος. Μαύρο πολύ με μια ουρά σαν της γάτας.
-Έξω από την πόρτα μας βάζαμε ένα κομμάτι ύφασμα ξεφτισμένο, να έχει πολλά κρόσσια να κρέμονται δηλαδή. Κάθε χρόνο το κάναμε αυτό γιατί έλεγαν ότι άμα έχει αυτό η πόρτα και έρθουν τα καρκατζέλια, πρώτα τους αρέσει να μετράνε πόσα κρόσσια έχει και μετά να μπαίνουν στο σπίτι. Μια χρονιά ήρθαν και τα μετρούσαν. Τα ακούγαμε από έξω να μιλάνε σιγανά και να γελάνε. Η μάνα μου μας είπε να μην μιλήσει κανένας μέχρι να φύγουν. Έμειναν εκεί πολλές ώρες θυμάμαι, εγώ ήμουν 8-9 χρονών αλλά θυμάμαι τις φωνές τους σαν να τις άκουσα εχθές. Μάλωσαν αναμεταξύ τους λίγο πριν ξημερώσει και έφυγαν. Το βάζω στην πόρτα μου αυτό το ξεφτισμένο πανί ακόμα και τώρα.....συνέχιζε η γιαγιάκα μου!
-Εγώ τα είδα μόνο μία φορά. Ήμουν δεν ήμουν 15 -16 χρονών. Έκανε πολύ κρύο εκείνο το χειμώνα και είχε ρίξει πολύ χιόνι. Εμείς τα ξύλα τα στοιβάζαμε στην αυλή. 2-3 μέρες μετά την πρωτοχρονιά πήγα να πάρω την νύχτα ξύλα για τη φωτιά από την αυλή. Μόλις άνοιξα την πόρτα για να βγω τα είδα να περνάνε από το δρόμο. Χοροπηδούσαν πάνω στο χιόνι και γέλαγαν. Δεν είχε φώτα τότε στα χωριά τις νύχτες αλλά απ το χιόνι έβλεπες καλά. Φοβήθηκα πολύ, πάγωσε το αίμα στις φλέβες μου και ούτε ξέρω πως μπόρεσα να μπω πάλι στο σπίτι και να ασφαλίσω την πόρτα. Το πρωί είδα και τα σημάδια τους πάνω στο χιόνι. Σε όλους τα έδειξα θυμάμαι. Σαν μωρού παιδιού ήταν, μικρά αλλά με μεγάλα δάχτυλα. Δεν θυμάμαι πόσα δάχτυλα είχαν όμως.
Και άντε τώρα μετά από όλα αυτά να τολμήσω να ρωτήσω :
Μύθος λοιπόν φίλοι μου οι καλικάντζαροι ή πλάσματα που όντος υπήρχαν και χάθηκαν στις μέρες μας; Φαντασιώσεις ή αληθινά βιώματα; Οι παλαιότεροι τα έβλεπαν, τα φοβόντουσαν και πρόσεχαν να μην συναντηθούν μαζί τους. Ο φόβος και ο τρόμος προσωποποιημένος. Εμείς πάλι, τα εξορίσαμε ακόμη και από το μυαλό μας, με την σύγχρονη ορθολογιστική σκέψη μας τα μετατρέψαμε σε παιδιακίστικο παραμύθι. Οι ήρωες αυτού του παραμυθιού όμως, αφού γαλούχησαν πολλές γενιές “αγνών” ανθρώπων, ίσως και να αποφάσισαν από μόνοι τους να μας εγκαταλείψουν στον τεχνολογικά τέλειο γκρίζο κόσμο μας.
ΥΓ Οι μαρτυρίες για τους καλικάντζαρους αποτελούν μέρος του αρχείου μου από τις διηγήσεις της γιαγιουλας μου και δεν ξέρω γιατί, τις μοιράζομαι για πρώτη φορά. Καταγράφηκαν σε διάστημα αρκετών ετών οπως καταλάβατε μέσω προσωπικής επικοινωνίας με τη γιαγιά μου και δυστυχως δε ζει για να έχω και τη σύμφωνη γνώμη της γι αυτή τη δημοσίευση !!!
Ξέρετε όμως κάτι ;;;
Έστω για λίγο, για οση ώρα γράφω αυτές τις αράδες.....την ξαναέφερα δίπλα μου, κοντά μου κι αυτό μου φτάνει . Να τη νιώθω και πάλι εδώ, δίπλα στο τζάκι που με έμαθε να αγαπω τόσο πολύ και να το συνδυάσω ίσως με τις ωραιότερες αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας. Να στε περήφανοι αν είχατε τη χαρά να ζήσετε όμορφα αθώα γεμάτα αναμνήσεις παιδικά χρόνια..... Να τα αγαπάτε και να τα μοιράζεστε .....
Με ή χωρίς καλικαντζαράκια λοιπόν, να σας παιδεύουν, εύχομαι να περάσετε τα ωραιότερα Χριστούγεννα της ζωή σας ....
Καλό βράδυ παντού

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Πρώτη φορά που απάτησα τη Φωτεινή μου, ήταν η επομένη που η μοιχεία έπαυσε να είναι ποινικό αδίκημα. Ναι, τόσο παλιός είμαι. Όχι, δεν είναι σύμπτωση. Είμαι συνταξιούχος δικαστικός. Πώς θα μπορούσα να παραβώ τον νόμο που εφάρμοζα απαρέγκλιτα κι αμείλικτα;

Από τότε δεν το παράτησα το χούι. Μα την αγαπώ πολύ τη γυναίκα μου· κορώνα στο κεφάλι μου, ποτέ δεν θα την προσέβαλλα. Πάντα στα μουλωχτά φτερούγιζα να ζουζουνίζω και να τρυγώ τα φρέσκα νυχτολούλουδα.

Ουδέποτε θα την πλήγωνα, σ' ό,τι έχω ιερό ορκίζομαι, αλλά ο Διάολος έχει πολλά ποδάρια…

Μου βγήκε η ψυχή έτσι όπως είχα τη φρεσκοξυρισμένη μουσούδα μου βουτηγμένη στα τροφαντά οπίσθια της καλλίπυγης Σβιετλάνας, μιας Ουκρανής προσφυγοπούλας.

Η πουτανίτσα, αντί για το “166”, κάλεσε τα κανάλια!

από Αλέξανδρος Raskolnick

Πενήντα ιστορίες σε εικονογραφία του Στάθη, γραμμένες με 121 λέξεις ακριβώς, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις “Φερενίκη”


 

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Στη θάλασσα για σωτηρία
απ' της εξαθλίωσης την μανία
τα βήματά τους οδηγούν
ανθρώπινα ναυάγια ηχούν.

Στα κύματα η ιστορία
ο πολιτισμός η φαντασία
πάλλονται κυνηγημένα
απ' ανάσα στερημένα.

Χέρια απλώνουν για βοήθεια
έλεος απ' της ψυχής τα μύχια
στα δίχτυα η ψυχή σκιρτά
σε πρύμνη, πλώρη ακουμπά-ξεψυχά

Ξέσκεπα τα στήθια στ ακρογιάλια
σ' αέρινες πατρίδες παρακάλια
δύση για Ιθάκη προσδοκούν
σ' ανήμπορη πατρίδα κατοικούν.

Σ' ένα κόσμο που κωφεύει
και τα όνειρα φονεύει
παραδέρνονται με κύμας-χώμα χάδι
συρματόπλεγμας σημάδι.

Λύχνων φως η ζεστασιά τους
θόλωμα για την ματιά τους
φούχτες στάχτες τα όνειρά τους
πρόσφυγας το όνομά τους.

Ενδοξα έθνη νουθετούν
φυλακές ψυχών ζητούν
για αγνώστων πόνων ιστορίες
κήρυγμα κάνουν για ευαισθησίες

Καινούργιος κόσμος ας ξημερώσει
ανθρωπιάς έργα ας αξιώσει.

Τζένη Τσοπάνογλου



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Ο Ιούνιος με τα κεράσια, με τα βελούδινα βερίκοκα και ροδάκινα, ο μήνας της θεάς Ήρας που στα λατινικά ονομαζόταν Juno.
Ο Θεριστής, που θερίζει ώριμα τα δημητριακά, ο Κερασάρης για τα Γρεβενά. Σχεδόν σε κάθε μέρος της Ελλάδας ο Ιούνιος έχει από μια ιδιαίτερη ονομασία. Ο Κερασινόν των Ποντίων, ο Ορνιαστής ή Ερινιαστής λόγω του «ερινασμού» ή «ορνιασμού» των σύκων για την Άνδρο. Αλυθτσεστής στην Κάλυμνο, Ρινιστής στην Πάρο και Απαρνιαστής για διάφορα άλλα μέρη. Ο μήνας με τη μεγαλύτερη μέρα, την 21η του... Λιοτρόπης, που απαντάται στη λαογραφία πολλών περιοχών της χώρας. Ο μήνας του Αϊ-Γιαννιού του Κλήδονα με το πανάρχαιο έθιμο της φωτιάς.


Όταν ήμουν παιδί θυμάμαι ότι τηρούσαμε το έθιμο. Περιμέναμε τις 23 Ιουνίου να μαζευτούμε όλοι απο τη γειτονιά για να ανάψουμε φωτιές να κάψουμε τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια που κρεμότουσαν στις εξώπορτες μέχρι εκείνη την ημέρα. Οι πιο τολμηροί περνούσαν πάνω από τη φωτιά. Εγω θυμάμαι πάντα να το τολμάω κρατώντας το χέρι της θείας μου σφιχτά και να περνάμε μαζί.


Σύμφωνα με το έθιμο, όταν άναβε η φωτιά εμφανιζόταν στις ελεύθερες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
"...και φωτιές ανάβανε
στους απάνω δρόμους
τ' Άη Γιάννη θα 'τανε θαρρώ..."




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Μια μέρα εμφανίσθηκε σε ένα χωριό ένας άνδρας με γραβάτα. Ανέβηκε σε ένα παγκάκι και φώναξε σε όλο τον τοπικό πληθυσμό ότι θα αγόραζε όλα τα γαϊδούρια που θα του πήγαιναν, έναντι 100 ευρώ και μάλιστα μετρητά.
Οι ντόπιοι το βρήκαν λίγο περίεργο, αλλά η τιμή ήταν πολύ καλή και όσοι προχώρησαν στην πώληση γύρισαν σπίτι με το τσαντάκι γεμάτο και το χαμόγελο στα χείλη.
Ο άνδρας με τη γραβάτα επέστρεψε την επόμενη μέρα και πρόσφερε 150 ευρώ για κάθε απούλητο γάιδαρο, κι έτσι οι περισσότεροι κάτοικοι πούλησαν τα ζώα τους. Τις επόμενες ημέρες προσέφερε 300 ευρώ για όσα ελάχιστα ζώα ήταν ακόμα απούλητα με αποτέλεσμα και οι τελευταίοι αμετανόητοι να πουλήσουν τα γαϊδούρια τους.
Μετά συνειδητοποίησε ότι στο χωριό δεν έμεινε πια ούτε ένας γάιδαρος και ανακοίνωσε σε όλους ότι θα επέστρεφε μετά από μια εβδομάδα για να αγοράσει οποιοδήποτε γάιδαρο έβρισκε έναντι 500 ευρώ! Και αποχώρησε.

Την επόμενη μέρα ανέθεσε στον συνέταιρό του το κοπάδι των γαϊδάρων που είχε αγοράσει και τον έστειλε στο ίδιο χωριό με εντολή να τα πουλήσει όλα στην τιμή των 400 ευρώ το ένα.
Οι κάτοικοι βλέποντας την δυνατότητα να κερδίσουν 100 ευρώ την επόμενη εβδομάδα, αγόρασαν ξανά τα ζώα τους 4 φορές πιο ακριβά από ότι τα είχανε πουλήσει, και για να το κάνουν αυτό, αναγκάστηκαν να ζητήσουν δάνειο από την τοπική τράπεζα.

Όπως φαντάζεστε, μετά την συναλλαγή οι δύο επιχειρηματίες έφυγαν διακοπές σε έναν φορολογικό παράδεισο της Καραϊβικής, ενώ οι κάτοικοι του χωριού βρέθηκαν υπερχρεωμένοι, απογοητευμένοι, και με τα γαϊδούρια στην κατοχή τους που δεν άξιζαν πλέον τίποτα.

Φυσικά οι αγρότες προσπάθησαν να πουλήσουν τα ζώα για να καλύψουν τα χρέη. Μάταια. Η αξία τους είχε πατώσει. Η τράπεζα λοιπόν κατάσχεσε τα γαϊδούρια και εν συνεχεία τα νοίκιασε στους πρώην ιδιοκτήτες τους.

Ο τραπεζίτης όμως πήγε στον δήμαρχο του χωριού και του εξήγησε ότι εάν δεν ανακτούσε τα κεφάλαια που είχε δανείσει θα κατέρρεε και αυτός, και κατά συνέπεια θα ζητούσε αμέσως το κλείσιμο της ανοικτής πίστωσης που είχε με τον δήμο.

Πανικόβλητος ο δήμαρχος και για να αποφύγει την καταστροφή, αντί να δώσει λεφτά στους κατοίκους του χωριού για να καλύψουν τα χρέη τους, έδωσε λεφτά στον τραπεζίτη, ο οποίος παρεμπιπτόντως ήταν κουμπάρος του δημοτικού συμβούλου.

Δυστυχώς όμως ο τραπεζίτης αφού ανέκτησε το κεφάλαιό του, δεν έσβησε το χρέος των κατοίκων, και ούτε το χρέος του δήμου, ο οποίος φυσικά βρέθηκε ένα βήμα πριν την πτώχευση.

Βλέποντας τα χρέη να πολλαπλασιάζονται και στριμωγμένος από τα επιτόκια, ο δήμαρχος ζήτησε βοήθεια από τους γειτονικούς δήμους. Αυτοί όμως του έδωσαν αρνητική απάντηση, γιατί όπως του είπαν είχαν υποστεί την ίδια ζημιά με τους δικούς τους γαιδάρους!!…

Ο τραπεζίτης τότε έδωσε στον δήμαρχο την «ανιδιοτελή» συμβουλή / οδηγία να μειώσει τα έξοδα του δήμου: λιγότερα λεφτά για τα σχολεία, για το νοσοκομείο του χωριού, για την δημοτική αστυνομία, κατάργηση των κοινωνικών προγραμμάτων, της έρευνας, μείωση της χρηματοδότησης για καινούρια έργα υποδομών.
Αυξήθηκε η ηλικία συνταξιοδότησης, απολύθηκαν οι περισσότεροι υπάλληλοι του δημαρχείου, έπεσαν οι μισθοί και αυξήθηκαν οι φόροι.

Ήταν έλεγε αναπόφευκτο, αλλά υποσχόταν με αυτές τις διαρθρωτικές αλλαγές «να βάλει τάξη στη λειτουργία του δημοσίου, να βάλει τέλος στις σπατάλες» και να ηθικοποιήσει το εμπόριο των γαϊδάρων.

Η ιστορία άρχισε να γίνεται ενδιαφέρουσα όταν μαθεύτηκε πως οι δυο επιχειρηματίες και ο τραπεζίτης είναι ξαδέρφια και μένουν μαζί σε ένα νησί κοντά στις Μπαχάμες, το οποίο και αγόρασαν με τον ‘ιδρώτα’ τους.

Ονομάζονται οικογένεια Χρηματοπιστωτικών Αγορών, και με μεγάλη γενναιότητα προσφέρθηκαν να χρηματοδοτήσουν την εκλογική εκστρατεία των δημάρχων των χωριών της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση η ιστορία δεν έχει τελειώσει γιατί κανείς δεν γνωρίζει τι έκαναν μετά οι αγρότες. Εσύ τι θα έκανες στην θέση τους; Τι θα κάνεις εσύ;

(Μετάφραση από το ιταλικό κείμενο το οποίο ήταν μετάφραση του γαλλικού και πάει λέγοντας. Φυσικά τα κείμενα αυτά είναι μεταφρασμένα σε όλες τις γλώσσες γιατί ως γνωστό στην ιστορία αυτή εμπλέκονται επιχειρηματίες, τραπεζίτες, δημοτικές αρχές και φουκαράδες χωρικοί όλου του κόσμου καθώς όλος ο πλανήτης υπόκειται στους «κανόνες της αγοράς» … των γαιδάρων.)


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Μια πρόταση, μια προτροπή, μια εντολή, μια ζύμη που ο καθένας μας, ειδικά ο γονιός, πλάθει μέσα της αγωνίες, προσμονές, ανάγκες και λαχτάρες, έγινε φλόγα που έκαψε τα σωθικά μας.

Ένα ιερό σκεύος απ' όπου ξεχύθηκαν τα δάκρυά μας.

Μάρτυρας της ελπίδας, της δοκιμασίας και της απελπισίας για τα στιγμιότυπα εκείνα της ζωής που ξαφνικά άλλαξαν όψη, κατεύθυνση, σχήμα και μορφή και ως άλλα εκκρεμή κινήθηκαν μεταξύ του μοιραίου και του καταστροφικού, μετατοπίζοντας και τις δικές μας ζωές μεταξύ της οδύνης και της οργής.

Μια φράση που απέκτησε πλέον τέτοια διεισδυτική δύναμη στην ψυχή μας, ικανή να εκφράσει ιδέες, να συμβολίσει κρίσεις και να αισθητοποιήσει σκέψεις, ως όργανο αφύπνισης της συνείδησης.

Μια φράση που περικλείει πλέον επαναστατικό μήνυμα ικανό να εμπνεύσει βαθιά, να ενεργοποιήσει και να κινητοποιήσει όλους μας, για την αλλαγή επιτέλους των συνθηκών της ζωής μας.


Πάρε με λοιπόν όταν φτάσεις
για την ώρα μη διστάσεις
ο αέρας αναπνέει αργά
όταν παρουσία αναζητά

Ξεγυμνώνεται η ψυχή
την χαϊδεύει η αναμονή
όταν τον χρόνο ερμηνεύει
και σημάδι περιμένει

Χτυπάει η ζωή σε κινητό
θολώνει το άκουσμα στο σταθερό
ξέχειλος ο πόθος για φωνή
μάσκα βάζει στην ορμή

Το φως της λογικής υποχωρεί
παιχνίδια φτιάχνει η προσμονή
περιγράμματα θολώνει
και την όψη της καρδιάς ματώνει

Σ' ένα κόσμο που στενεύει
κι η ψυχή μεταναστεύει
ξόρκισε την συμφορά
στείλε μήνυμα 
ΕΙΜΑΙ ΚΑΛΑ

Κι αν σ' αέρινες πατρίδες κατοικείς
ένα να ξέρεις
ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΤΕΙΣ


Τζένη Τσοπάνογλου
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

της Έλενας Κρητικού

«Έχετε αναρωτηθεί ποτέ μήπως η "κουλτούρα της πριγκίπισσας" και τα παιχνίδια "για κορίτσια", ή ο περιορισμός του αγοριού σας σε παιχνίδια με αυτοκίνητα και υπερήρωες, ή παιχνίδια κατασκευών, επηρεάζουν τις επιλογές σταδιοδρομίας αργότερα στη ζωή τους και συμβάλλουν στο χάσμα των φύλων στην αγορά εργασίας;»


Όταν ήμουν μικρή, μου έκαναν εντύπωση τα χρώματα που κατηγοριοποιούσαν τα παιχνίδια μέσα στο δωμάτιο, αλλά και στο μυαλό μου. Ρωτούσα πολλές φορές τη μητέρα μου γιατί τα δώρα που μου έκαναν, είχαν πάντα μέχρι και ροζ περιτύλιγμα; Όσο για το περιεχόμενο, ήταν πάντα προβλέψιμο. Από τότε, άρχισα να εξερευνώ και τα υπόλοιπα παιχνίδια, τα πιο «απαγορευτικά» για ένα κορίτσι, συνειδητοποιώντας στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ότι το παιχνίδι τελικά δεν έχει φύλο, ούτε χρώμα.

Μπορεί να είναι μωβ, τιρκουάζ, κίτρινο, μπλε, αρκεί να εκπαιδεύει το μυαλό, να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες και να δημιουργεί όρεξη στο παιδί να εξασκεί με διαφορετικούς τρόπους τις ικανότητές του και να ανακαλύπτει άγνωστες πτυχές του εαυτού του.

Τι είναι αυτό που τελικά κάνει ένα παιχνίδι να ταιριάζει για όλα τα παιδιά και πόσο δρόμο έχουμε ακόμα στην Ελλάδα μέχρι την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων;

Για όλα αυτά θα μας διαφωτίσει περισσότερο η Δήμητρα Κογκίδου, Καθηγήτρια ΑΠΘ και Συντονίστρια του Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ. Η σελίδα που έχει δημιουργήσει στο Facebook «Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά», έχει μερικές από τις πιο χρήσιμες αναρτήσεις που έχουν κατακτήσει δικαίως την καρδιά μας.


«Είναι για αγόρι ή για κορίτσι;». Μία φράση που την ακούμε (σχεδόν πάντα) όταν θέλουμε να αγοράσουμε ένα ρούχο, ένα βιβλίο, ένα παιχνίδι σε κάποιο παιδί. Υπάρχουν «κοριτσίστικα» και «αγορίστικα» παιχνίδια ή συμπεριφορές βάσει φύλου; Πότε άρχισαν να κατηγοριοποιούνται πιο έντονα;

Σε μια κοινωνία βαθιά διχοτομημένη ως προς το φύλο, η ερώτηση από υπαλλήλους αν θέλουμε παιχνίδια, βιβλία, μωρουδιακά ή άλλα παιδικά είδη «για αγοράκι» ή «για κοριτσάκι» περνάει πάρα πολύ συχνά απαρατήρητη. Το ίδιο απαρατήρητο περνάει συχνά και το φαινόμενο της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών, όπως επίσης και το γεγονός ότι υπάρχουν συχνά ξεχωριστοί διάδρομοι παιχνιδιών «για κορίτσια» και «για αγόρια» στα καταστήματα.

Σπάνια οι πωλητές/τριες εκπαιδεύονται έτσι ώστε να αποφεύγουν την αναπαραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων κατά τη συναλλαγή με τους πελάτες/ισσες -ενήλικες και παιδιά. Αντί, για παράδειγμα να ρωτούν αν το παιχνίδι είναι «για αγοράκι ή για κοριτσάκι», μπορούν να βάζουν στο επίκεντρο τα ενδιαφέροντα των παιδιών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι διαμόρφωση των ενδιαφερόντων τους δεν επηρεάζεται από τα έμφυλα στερεότυπα. Η βιολογία δεν νομιμοποιεί την έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών. Όταν, όμως, η αγορά κατακλύζεται με παιχνίδια και άλλα παιδικά είδη που έχουν έμφυλα χαρακτηριστικά, όταν οι ενήλικες «διδάσκουν» ήδη στα παιδιά τι παιχνίδια θα προτιμούν κάνοντας αυτοί πρώιμες επιλογές, όταν ασκείται, άμεσα ή έμμεσα, πίεση από πολλές πηγές στα παιδιά για συμμόρφωση στις έμφυλες επιταγές, τότε οι επιλογές των παιδιών δεν μπορούν να μείνουν ανεπηρέαστες.


Τα έμφυλα στερεότυπα παγιδεύουν τους ανθρώπους σε κουτάκια, τους κάνουν να πιστεύουν ότι πρέπει να επιθυμούν συγκεκριμένα προϊόντα. Το μάρκετινγκ των παιχνιδιών ή των βιβλίων «για κορίτσια» ή «για αγόρια» δεν είναι αυτό που δημιουργεί τα έμφυλα στερεότυπα, αλλά τα ενισχύει καθώς επηρεάζει τα παιδιά και τους ενήλικες στέλνοντας ισχυρά μηνύματα σχετικά με την καταλληλότητα των επιλογών τους ανάλογα με το φύλο του παιδιού. Είναι ενδιαφέρον να μπούμε τυχαία σε κάποιο ηλεκτρονικό κατάστημα και να δούμε ενδεικτικά τι προτείνουν για δώρα ή για δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου «για αγόρια» και «για κορίτσια».

Το έμφυλο μάρκετινγκ αποφέρει περισσότερα κέρδη, άρα έχει κάθε λόγο να προωθεί τον έμφυλο διαχωρισμό.
Αυτή η επιλογή είναι επικερδής για τις επιχειρήσεις καθώς έχουν χωριστές αγορές για τα αγόρια και για τα κορίτσια, που καθεμία έχει τα δικά της διακριτά προϊόντα, αντί να κάνουν ενιαία προϊόντα που θα απευθύνονται σε αγόρια και κορίτσια. Έχει, όμως, κοινωνικό κόστος καθώς η πρώιμη διχοτόμηση των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων των παιδιών συμβάλει στην (ανα)παραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων και έτσι περιορίζουν την ολόπλευρη ανάπτυξής τους, την εκπαιδευτική επιτυχία και τις επαγγελματικές τους επιλογές αργότερα.

«Σεξισμός από την κούνια» μου είχε πει μια έγκυος φίλη πριν από πάρα πολλά χρόνια όταν πήγε με τη μαμά της να αγοράσουν τα πρώτα μωρουδιακά. Διαφορετικά στυλ και χρώματα στα πρώτα ρουχαλάκια, στα σεντόνια και στις κουβέρτες, στη διακόσμηση του δωματίου και στα πρώτα παιχνίδια που αντανακλούν τις απόψεις των ενηλίκων για τους έμφυλους ρόλους. Μου μετέφερε, επίσης, την έκπληξη της μαμάς της για το γεγονός ότι στη δική της εποχή δεν ήταν τόσο έντονο το φαινόμενο και είχε δίκιο. Η κατάτμηση της αγοράς των παιδικών ειδών με βάση το φύλο μετά τη δεκαετία του '80 είναι αποτέλεσμα των στρατηγικών μάρκετινγκ. Όλα τα δεδομένα καταδεικνύουν ότι το μάρκετινγκ της βιομηχανίας των παιχνιδιών δεν ήταν πάντα τόσο έμφυλο όσο είναι σήμερα.

Το αισιόδοξο είναι ότι κατά τα τελευταία χρόνια, αρκετοί άνθρωποι και οργανώσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να αμφισβητούν την έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την κατάργησή του. Πρόσφατο παράδειγμα καλής πρακτικής αποτελεί η Ισπανία όπου η βιομηχανία των παιχνιδιών και η κυβέρνηση κινητοποιήθηκαν ώστε να εξαλειφθεί ο έμφυλος διαχωρισμός των παιχνιδιών.

Ένας νέος κώδικας δεοντολογίας τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου που ενθαρρύνει τα καταστήματα και τις κατασκευάστριες εταιρείες να αποφεύγουν τις προκαταλήψεις λόγω φύλου. Οι διαφημίσεις στην τηλεόραση και το διαδίκτυο πλέον δεν θα πρέπει να αναφέρουν αν ένα παιχνίδι προορίζεται για αγόρια ή για κορίτσια, να θεωρούν το ροζ κοριτσίστικο χρώμα και το μπλε αγορίστικο.


Πώς μπορεί ένα παιχνίδι να βοηθήσει το παιδί να ανακαλύψει την ταυτότητά του πέρα από το φύλο του;

Μέσα από τα παιχνίδια τα παιδιά εκπαιδεύονται και ως έμφυλα υποκείμενα, μόνον που αυτό που «διδάσκονται» από πολύ μικρή ηλικία είναι κυρίως τα έμφυλα στερεότυπα καθώς τα προσφερόμενα μοντέλα ρόλων στον τομέα της αγοράς παιχνιδιών δεν προσφέρουν μεγάλη ποικιλία νέων αναπαραστάσεων ανδρισμού και θηλυκότητας. Καθώς τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία εκτίθενται συνεχώς σε έμφυλα στερεότυπα, τα περισσότερα από τα οποία αποδέχονται ως πραγματικά καθώς δεν μπορούν ακόμα να τα αξιολογήσουν κριτικά, αυτό στερεί τη δυνατότητά τους να αμφισβητήσουν τον ηγεμονικό ανδρισμό και την κυρίαρχη θηλυκότητα. Για παράδειγμα, δεν βοηθά στην αποδόμηση του ηγεμονικού ανδρισμού το γεγονός ότι τα αγόρια, και μέσα από τα παιχνίδια, δεν μαθαίνουν να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, να ζητούν βοήθεια, να είναι φροντιστικά κ.ά.

Οι διαχωρισμοί των παιχνιδιών με έμφυλα κριτήρια, εκτός από το γεγονός ότι στερούν τα παιδιά από την απόκτηση ενός μεγαλύτερου εύρους εμπειριών, αποτρέπουν τελικά την αποδοχή της πολλαπλότητας και πολυμορφίας των φύλων και τη δυνατότητα ελεύθερης συγκρότησης της έμφυλης υποκειμενικότητας των παιδιών και επιπρόσθετα μπορεί να οδηγήσουν σε εκφοβισμό των παιδιών που υπερβαίνουν τις κοινωνικές προδιαγραφές του κυρίαρχου ανδρισμού και της θηλυκότητας.
Μπορούμε να φανταστούμε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τις έμφυλες κατηγοριοποιήσεις και τα ασφυκτικά περιοριστικά πλαίσια των έμφυλων στερεοτύπων, έναν κόσμο που να επιτρέπει το κάθε παιδί να αναπτύξει ελεύθερα και πλήρως το δυναμικό του και να καθορίζει τον εαυτό τους ως ανθρώπινο ον;
Θεωρώ ότι μπορούμε και πρέπει να εργασθούμε προς αυτήν την κατεύθυνση. Εμπνέει αισιοδοξία ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν παιχνίδια που είναι συμπεριληπτικά των ανθρώπων, όλο και περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι «τα παιχνίδια είναι παιχνίδια» και δεν έχουν φύλο, ούτε τα χρώματα έχουν φύλο.

«Τα παιχνίδια δεν έχουν φύλο», είναι το κεντρικό σύνθημα της νέας εκστρατείας των Ηνωμένων Εθνών. Αφήστε τα παιχνίδια να είναι παιχνίδια / Let Toys Be Toys – For Girls and Boys είναι η ονομασία της βρετανικής εκστρατείας για την κατάργηση του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών που ζητά από τις βιομηχανίες παιχνιδιών να σταματήσουν να περιορίζουν τα ενδιαφέροντα των παιδιών προωθώντας ορισμένα παιχνίδια ως κατάλληλα μόνο για κορίτσια και άλλα μόνο για αγόρια.


Τι είδους επίδραση έχουν τα παιχνίδια στη συμπεριφορά των παιδιών και στον τρόπο που κατανοούν τον κόσμο; Ποια μηνύματα μεταφέρουν;

Τα παιχνίδια διαμορφώνουν την αντίληψη των παιδιών για τον κόσμο, εμπεριέχουν και μεταδίδουν ιδεολογικά μηνύματα σχετικά με το φύλο. Οι διαφορετικοί τύποι παιχνιδιών που συνήθως παίζουν τα κορίτσια και τα αγόρια επηρεάζουν την ανάπτυξή τους γενικά, δίνουν διαφορετικά μηνύματα για τους έμφυλους ρόλους και έχουν διαφορετικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο, στοιχείο που έχει σχέση με τη μελλοντική επιτυχία των παιδιών στη μάθηση σε πολλούς τομείς του αναλυτικού προγράμματος και στη συνέχεια στις επαγγελματικές τους επιλογές.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ μήπως η «κουλτούρα της πριγκίπισσας» και τα παιχνίδια «για κορίτσια», ή ο περιορισμός του αγοριού σας σε παιχνίδια με αυτοκίνητα και υπερήρωες, ή παιχνίδια κατασκευών, επηρεάζουν τις επιλογές σταδιοδρομίας αργότερα στη ζωή τους και συμβάλλουν στο χάσμα των φύλων στην αγορά εργασίας;
Δίνουμε στα παιδιά ίσες ευκαιρίες για να θέσουν ισχυρά θεμέλια για τη μάθηση σε όλους τους τομείς, έτσι ώστε να μπορούν να ανακαλύψουν τις κλίσεις και τα ταλέντα τους, τόσο στην παιδική ηλικία, όσο και αργότερα;


Καθώς μέσα από τα παιχνίδια τα παιδιά εκπαιδεύονται και ως έμφυλα υποκείμενα, ας δούμε, για παράδειγμα, τι πρότυπα προσφέρουν ως προς το σώμα. Τα αγόρια παίζουν συνήθως με υπερήρωες και πιο σπάνια με κούκλες-μωρά. Το μοντέλο σώματος των υπερηρώων είναι πλέον αφύσικα μυώδες και αυτό δεν αποτελεί μια ρεαλιστική εικόνα του σώματος. Αυτό συνέβη κυρίως κατά τα τελευταία έτη και είναι ένα ιδιαίτερα προβληματικό πρότυπο για τα αγόρια. Το μυώδες σώμα των υπερηρώων αναπαριστά την εικόνα ενός υπερ-άνδρα που μαζί με τα συνοδευτικά αντικείμενα που τον πλαισιώνουν, συγκροτεί πραγματική πολεμική μηχανή–ένδειξη του ανδρισμού και της εξουσίας του. Θα λέγαμε γενικά ότι οι υπερήρωες είναι η ενσάρκωνση του ηγεμονικού ανδρισμού

Τα κορίτσια παίζουν συνήθως με κούκλες – κυρίως κούκλες μόδας. Αρχίζοντας από τη Barbie, είχε ασκηθεί αυστηρή κριτική στην κούκλα αυτή, αν και αποτελεί κοινωνικά αποδεκτό και επιθυμητό πρότυπο ομορφιάς για δεκαετίες, καθώς έχει αναλογίες σώματος που είναι αδύνατον να υπάρξουν στην πραγματική ζωή.


Η κριτική για τα πρότυπα ομορφιάς στα μικρά κορίτσια οδήγησε την εταιρεία Mattel να κυκλοφορήσει και νέα μοντέλα Barbie, πιο κοντές, πιο παχουλές, με άλλο χρώμα επιδερμίδα ή μαλλιά – ήταν τόσο σημαντικό αυτό ώστε και έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό Time. Σχετικά τελευταία έγιναν νέες προσθήκες στη συλλογή της: κούκλες με πιο σκούρο τόνο επιδερμίδας, με άφρο μαλλιά, αλλά και δύο φιγούρες με αναπηρίες – μια σε αναπηρικό καροτσάκι και μια με προσθετικό πόδι.

Τα κορίτσια μαθαίνουν μέσα από τις κούκλες μόδας ότι πρέπει να επιδιώξουν αυτό το μοντέλο σώματος, ότι η ομορφιά είναι το βασικό συστατικό της γυναικείας ταυτότητας και πρέπει να την επιδιώκουν. Το θέμα είναι ότι υπάρχουν και άλλα πρότυπα ομορφιάς και είναι ιδιαίτερα σημαντικό τα νεαρά κορίτσια να μαθαίνουν ότι η ομορφιά έχει πολλές εκδοχές. Επιπλέον, προωθούνται αδύνατοι σωματοτύποι και συχνά οι κούκλες παρουσιάζονται με ασχολίες ή δραστηριότητες που δεν ταιριάζουν στην παιδική ηλικία. Έχει ασκηθεί αυστηρή κριτική στις κούκλες αυτές καθώς συμβάλουν στην πρόωρη σεξουαλικοποίηση των μικρών κοριτσιών.

Είναι σημαντικό καθώς γνωρίζουμε ότι σεξουαλικοποιημένες αναπαραστάσεις γενικά έχουν επιπτώσεις στη γνωστική και συναισθηματική τους ανάπτυξη, στην ψυχοσωματική τους υγεία αλλά και στην υγιή ανάπτυξη της σεξουαλικότητάς τους.

Κούκλες με παρόμοια χαρακτηριστικά υπάρχουν και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Για παράδειγμα, το παιδί καλείται να ντύσει κούκλες-νεράιδες στην εφαρμογή. Οι νεράιδες φορούν ρούχα αποκαλυπτικά που τονίζουν το πόσο αδύνατες είναι και η κινησιολογία του εξώφυλλου συμβάλει επίσης στην σεξουαλικοποιημένη εικόνα τους. Το παιχνίδι με υπερβολικά αδύνατες κούκλες ενδεχομένως να ωθεί τα μικρά κορίτσια να στοχεύουν σε ένα πιο λεπτό σώμα και αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την εικόνα του σώματός τους, σε συνδυασμό βέβαια με αντίστοιχες εικόνες από τα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα.

Υπάρχουν και άλλα παιχνίδια «για κορίτσια» που επηρεάζουν αρνητικά την αυτοεικόνα των κοριτσιών, την αυτοεκτίμησή τους και τις μελλοντικές προοπτικές τους στην προσωπική και στην επαγγελματική ζωή.

«Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά». Πώς χρησιμοποιείται το υλικό ευαισθητοποίησης από τους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης;

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι δεν στερούν από το παιδί τους το δικαίωμα της επιλογής σε σχέση με τα παιχνίδια που του αρέσουν. Δεν αρέσουν όλα τα παιχνίδια σε όλα τα παιδιά –αλλά οι επιλογές αυτών που αρέσουν, μπορεί να είναι ανεξάρτητες από το φύλο.

Και στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί οι φωνές που υποστηρίζουν την υπέρβαση του έμφυλου διαχωρισμού των παιχνιδιών, χωρίς όμως αυτό να έχει οδηγήσει σε κάποια οργανωμένη πρωτοβουλία. Για παράδειγμα, εγώ για να αναδείξω το θέμα έκανα αρχικά μια σελίδα στο Facebook, Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά, στη συνέχεια έγραψα ένα βιβλίο και τα τελευταία χρόνια διδάσκω το μάθημα Φύλο και Παιχνίδι στο ΑΠΘ. Επίσης, η αντίστοιχη ενότητα έχει συμπεριληφθεί στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) - Ινστιτούτο Επιμόρφωσης που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς για τα θέματα ισότητας των φύλων αλλά και σε σεμινάρια που κάνουν διάφοροι φορείς.


Μια θετική πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή στην οποίαν εμπλέκομαι και εγώ ήταν ο Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Ψηφιακής Δημιουργίας «Όλα τα Παιχνίδια για όλα τα Παιδιά» που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.) του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για τους/τις μαθητές/μαθήτριες των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας κατά το σχολικό έτος 2016-17 για τα Δημοτικά και 2017 -18 για τα Νηπιαγωγεία για τον οποίο έκανα και εκπαιδευτικό υλικό ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.

Οι εκπαιδευτικοί είχαν τη δυνατότητα να δουλέψουν με τα παιδιά θέματα που σχετίζονται με την έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών με βάση προτεινόμενες δραστηριότητες ως εργαλεία για βιωματική μάθηση και να κάνουν στο τέλος βιντεάκια για το διαγωνισμό. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες μπορούν, κατά περίπτωση, να αξιοποιηθούν και στη διδασκαλία ορισμένων μαθημάτων καθώς και σε εξωσχολικές δραστηριότητες. Τέλος, η Επιτροπή Προστασίας Ανηλίκων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου στο πλαίσιο της πρόληψης, δημοσίευσε συμβουλές προς τους γονείς, σχετικά με την επιλογή παιχνιδιών και άλλων προϊόντων για παιδιά: «Τα παιδιά καταναλωτές παραμένουν παιδιά».

Τι χάνει ένα παιδί όταν δεν παίζει με όλα τα παιχνίδια; Τα "απαγορευμένα" παιχνίδια του στερούν τον δρόμο για την ανάπτυξη κάποιων δεξιοτήτων, όπως για παράδειγμα, σε ένα κορίτσι που θέλει να ασχοληθεί με το STEM;

Η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών βλάπτει τα κορίτσια και τα αγόρια.

Ας δούμε, καταρχήν, τι χάνουν τα αγόρια. Για παράδειγμα, τα αγόρια συχνά δεν έχουν εμπειρίες με παιχνίδια που δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων ανατροφής και οικιακής ευθύνης. Στη σύγχρονη εποχή που υπάρχει μεγαλύτερος καταμερισμός της οικιακής φροντίδας και της ανατροφής των παιδιών, θα μπορούσαν να επωφεληθούν και τα αγόρια από τις εμπειρίες αυτές και έτσι να επιτευχθεί στην πράξη η συμφιλίωση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής και επιπλέον να αποκτήσουν πρώιμα ενδιαφέροντα και δεξιότητες που μπορεί να τα οδηγήσουν σε καριέρες σε αντίστοιχα επαγγέλματα. Πόσους άνδρες βλέπετε στον χώρο της προσχολικής αγωγής; Επίσης, θα μπορούσαν να επωφεληθούν παίζοντας με «κοριτσίστικα» παιχνίδια που αναπτύσσουν και εξασκούν πολλές συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες, όπως η ενσυναίσθηση.



Ας δούμε τι χάνουν τα κορίτσια. Για παράδειγμα, η έμφυλη διχοτόμηση των παιχνιδιών διαφοροποιεί τις ευκαιρίες που έχουν τα κορίτσια να εξοικειωθούν και να αναπτύξουν ενδιαφέρον από πολύ νωρίς στα επιστημονικά πεδία STEM (Science - Technology - Engineering – Mathematics /Φυσικές επιστήμες, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά). Δεν αποκτούν τα περισσότερα κορίτσια τις γνώσεις/δεξιότητες που είναι χρήσιμες για τη μεταγενέστερη μάθηση στα γνωστικά αυτά αντικείμενα και την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να τα καταφέρουν.

Η έμφυλη κοινωνικοποίηση μέσα από τα παιχνίδια, διδάσκει και ενισχύει στερεότυπες έμφυλες επαγγελματικές επιλογές. Το ζήτημα της επιλογής καριέρας δεν είναι τόσο απλό καθώς, για παράδειγμα, ένα παιχνίδι κατασκευών δεν θα διδάξει στα παιδιά πώς να γίνουν μηχανικοί, αλλά είναι πιθανό να προωθήσει θετικές στάσεις προς τη συγκεκριμένη επιστημονική περιοχή, να καταγραφεί από τα παιδιά ως μια ευχάριστη δραστηριότητα και στη συνέχεια αυτό που τα παιδιά βρίσκουν διασκεδαστικό και ευχάριστο μπορεί να καθορίσει το τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν.

Υπάρχει διεθνής ανησυχία για τα χαμηλά ποσοστά συμμετοχής των κοριτσιών στα επιστημονικά πεδία STEM και για τον απογοητευτικά αργό ρυθμό αλλαγής του φαινομένου.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο τα κορίτσια θα πρέπει να αμφιβάλλουν για τις ικανότητές τους στις φυσικές επιστήμες, στην τεχνολογία, στη μηχανική και στα μαθηματικά (STEM), αλλά για πολλά χρόνια τα κορίτσια έπαιρναν ή παίρνουν -σε μικρότερο βαθμό σήμερα- το μήνυμα ότι σε αυτά τα επιστημονικά πεδία τα αγόρια υπερτερούν.
Για να ενθαρρυνθούν περισσότερα κορίτσια και γυναίκες να εισέλθουν στους τομείς αυτούς πρέπει να υπάρξουν αλλαγές στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας και στην κουλτούρα μας. Στο πλαίσιο αυτό ένα σημαντικό και συχνά παραμελημένο μέρος του ζητήματος είναι η έμφυλη κοινωνικοποίηση μέσα από τα παιχνίδια και ειδικότερα τα παιχνίδια STEM.


Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που λείπει από τα σχολεία στην Ελλάδα όσον αφορά στην κατασκευή και εφαρμογή (ευρηματικών) παιχνιδιών; Και πόσο βάρος πέφτει στην οικογένεια για την απουσία τους στο σπίτι;

Ως γονείς, εκπαιδευτικοί και καταναλωτές/τριες μπορούμε άμεσα να ελαχιστοποιήσουμε την αγορά έμφυλων παιχνιδιών στα παιδιά. Αυτό δεν σημαίνει απλά την υπέρβαση του ροζ και του γαλάζιου, ή την αγορά παιχνιδιών στα παιδιά που παραδοσιακά δεν συνδέονται με το φύλο τους, ή την αγορά μόνον «ουδέτερων ως προς το φύλο» παιχνιδιών. Εξίσου σημαντικό είναι να δώσουμε το μήνυμα στα παιδιά ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι είναι ανοικτές και διαθέσιμες. Δεν είναι πάντοτε τόσο απλό γιατί υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που επηρεάζει αυτές τις επιλογές και για το λόγο αυτό χρειάζεται ευαισθητοποίηση γονιών και εκπαιδευτικών στο ζήτημα της έμφυλης διχοτόμησης των παιχνιδιών και των επιπτώσεών του.

Πριν φτάσουμε όμως στη συζήτηση για το τι πρέπει να κάνουν οι γονείς – αλλά και όλα τα άτομα που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με την ανατροφή των παιδιών – ή ακόμα και να τους ρίξουμε όλη την ευθύνη για τις επιλογές τους, ας αναλάβουμε πρωτοβουλίες συλλογικά ώστε να έχουμε τη δυνατότητα για περισσότερες επιλογές «ουδέτερων ως προς το φύλο» παιχνιδιών, ας ζητήσουμε την κατάργηση των διαφορετικών ζωνών «για κορίτσια» και «για αγόρια» στα καταστήματα, ας ζητήσουμε να γίνουν αλλαγές στην κατασκευή των παιχνιδιών και στο μάρκετινγκ. Υπάρχει ανάγκη για δημιουργία περισσότερων παιχνιδιών σε ένα ευρύ φάσμα χρωμάτων, με μια ποικιλομορφία θεμάτων για όλα τα παιδιά, καινοτόμα παιχνίδια που θα ανατρέπουν τα έμφυλα στερεότυπα και θα προσφέρουν εναλλακτικές επιλογές.

Η τοξική αρρενωπότητα είναι παντού γύρω μας. Πίσω από μια γυναικοκτονία, πίσω από τη σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση, ακόμη και πίσω από την επικίνδυνη οδήγηση, όπως έδειξε πρόσφατα γαλλική καμπάνια για την οδική ασφάλεια. Πώς μπορούμε να την εξαλείψουμε από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός αγοριού; Το παιχνίδι με ποιους τρόπους θα βοηθούσε;

Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ρωγμές στην οικοδόμηση της πυραμίδας της έμφυλης βίας, πρέπει να ξεκινήσουμε από τη νέα γενιά, να αποδομήσουμε τα έμφυλα στερεότυπα, να δώσουμε έμφαση στις συναινετικές σχέσεις, να δώσουμε τη δυνατότητα να υπάρξουν ισότιμα και άλλες μορφές αρρενωπότητας, υγιείς πέρα από την τοξική του ηγεμονικού ανδρισμού, να αφήσουμε περιθώρια έκφρασης στην αυτοδιάθεση και στην ελεύθερη ατομική επιλογή. Ξέραμε ότι είναι επιβλαβής ο ηγεμονικός ανδρισμός αλλά μας λέει και επίσημα πλέον η Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία ότι είναι τοξικός.

Μακροπρόθεσμα η πιο αποτελεσματική πρόληψη της έμφυλης βίας αποτελεί η παρέμβαση στο επίπεδο των αντιλήψεων και πρακτικών για τους έμφυλους ρόλους, για θέματα ισότητας των φύλων και δικαιωμάτων το οποίο απαιτεί μακροχρόνιες παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα. Η Πολιτεία με τις πολιτικές και τους θεσμοθετημένους κανόνες που επικρατούν και η κοινωνία των πολιτών έχουν σημαντικό ρόλο σε αυτό, όπως και το πως μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και τι είδους εκπαίδευση παρέχουμε.

Ένα από τα κρίσιμα σημεία στο επίπεδο της πρόληψης για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας είναι η προώθηση μιας νέας αντίληψης για τον ανδρισμό, μακριά από την τοξική αρρενωπότητα και αυτό πρέπει να ξεκινά από την πρώιμη παιδική ηλικία. Το σχολείο είναι ένα προνομιακό πεδίο παρέμβασης προς την κατεύθυνση αυτή καθώς αποτελεί ένα από τα πολιτισμικά πλαίσια όπου τα παιδιά συγκροτούν τις έμφυλες ταυτότητές τους, μπορεί να παρέχει τη δυνατότητα για συγκρότηση και άλλων μορφών ανδρισμού πέραν της ηγεμονικής που είναι τοξική πριν είναι πολύ αργά.
H επικέντρωση, λοιπόν, της προσοχής στη συγκρότηση του ανδρισμού στο σχολείο –ιδιαίτερα στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί ζήτημα άμεσης προτεραιότητας. Εννοείται ότι το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι οικογένειες και οι άλλοι θεσμοί που εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Πριν ακόμα τα παιδιά πάνε στο σχολείο, το curriculum /το «αναλυτικό πρόγραμμα» των πρώτων χρόνων είναι το παιχνίδι. Τι εμπειρίες αποκτούν, όμως, τα αγόρια μέσα από το παιχνίδι στην πρώιμη παιδική ηλικία;

Το γεγονός ότι υπάρχει έμφυλος διαχωρισμός των παιχνιδιών έχει ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, τα αγόρια να έχουν περισσότερες εμπειρίες με παιχνίδια που δίνουν έμφαση στη βία, στην απόκτηση της ιδεολογίας της δύναμης, του ανταγωνισμού, της κυριαρχίας, της μη έκφρασης των συναισθημάτων που αναπαράγουν εικόνες και πρακτικές ενός ηγεμονικού ανδρισμού. Η βία είναι το πιο προβληματικό χαρακτηριστικό ιδιαίτερα των παιχνιδιών που θεωρούνται «αγορίστικα». Στην πράξη, ενθαρρύνοντας τα αγόρια να παίζουν - κατά κύριο λόγο- με αυτά τα παιχνίδια, αποδεχόμαστε σιωπηρά αυτές τις συμπεριφορές, «διδάσκουμε» στα αγόρια τη βία και εμμέσως νομιμοποιούμε την έμφυλη βία – καθώς δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτα τα όρια.

Γνωρίζουμε, επίσης, ότι η έλλειψη μιας περιεκτικής/ολιστικής σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο εγκυμονεί πολυάριθμους κινδύνους ενώ αποτελεί το πιο ισχυρό εργαλείο για την πρόληψη της έμφυλης βίας και την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση. Παράλληλα, εφοδιάζει τα παιδιά με τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις στάσεις και αξίες που απαιτούνται για να αναπτύσσουν σχέσεις αμοιβαίου σεβασμού και την προώθηση υγιούς σεξουαλικής συμπεριφοράς που επικεντρώνεται στον σεβασμό του εαυτού μας και των άλλων, στην επικοινωνία και στη συναίνεση.

Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, στην Ελλάδα εδώ και πολλές δεκαετίες οι κυβερνήσεις δεν θέλησαν να συγκρουστούν και να επιβάλλουν το ανθρώπινο δικαίωμα για έγκυρη ενημέρωση των παιδιών, αν και έγιναν αρκετές απόπειρες.
Η εκκωφαντική σιωπή του σχολείου για θέματα που αφορούν το σώμα, τα φύλα και τη σεξουαλικότητα άφησε την ενημέρωση των παιδιών στην οικογένεια, στο Internet, στη βιομηχανία πορνό, στα ΜΜΕ και -πολλές φορές - σε εκπροσώπους της Εκκλησίας. Σήμερα η ένταξή της ως θεματικής στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων και στοιχεία της σε λίγες σελίδες ορισμένων μαθημάτων είναι ένα πολύ δειλό βήμα και απέχει πολύ από τις αρχές της περιεκτικής / συμπεριληπτικής σεξουαλικής αγωγής.
Το θέμα δεν περιορίζεται λοιπόν μόνον στην εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο αλλά και στον τρόπο υλοποίησης του εγχειρήματος, το πλαίσιο και τους στόχους. Πρόκειται δηλαδή και για ζητήματα περιεχομένου, μεθόδων και πρακτικών, εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και ολόπλευρης στήριξής τους από το Υπουργείο Παιδείας

Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε περιεκτική σεξουαλική αγωγή και το κράτος έχει νομική υποχρέωση να την παρέχει στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι κατοχυρωμένο δικαίωμα των παιδιών, το οποίο διασφαλίζεται σε πολλές διεθνείς συνθήκες, συμφωνίες και συμβάσεις, Ευρωπαϊκούς κανονισµούς, κατευθυντήριες οδηγίες από διεθνείς οργανισμούς, όπως η UNESCO και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, πολλά νομοθετικά κείμενα του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα.





Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Σύμφωνα με την παράδοση είναι 18.
Κανείς δεν μοιάζει με τον άλλο και έχει ο καθένας ένα χαρακτηριστικό και ένα κουσούρι.
Αρχηγός τους θεωρείται από πολλούς ο Μαντρακούκος που είναι κουτσός κι άγριος και ο πιο επικίνδυνος απ’ όλη την ομάδα. Του αρέσει να πειράζει τις γυναίκες στους δρόμους.
Δεξί του χέρι ο Μαγάρας, με την τεράστια κοιλιά του, ο οποίος μαγαρίζει όλα τα φαγητά και τα γλυκά.
Μετά ακολουθούν οι εξής:
Ο Μαλαγάνας ξεγελάει τα παιδιά με γλυκόλογα και έτσι καταφέρνει να τους παίρνει τα γλυκά.
Ο Τρικλοπόδης έχει χταποδίσιο χέρι που το χώνει παντού και σκουντουφλάνε πάνω του οι άνθρωποι.
Ο Πλανήταρος από την άλλη κοροϊδεύει τους ανθρώπους γιατί μπορεί να μεταμορφώνεται σε ζώο ή σε κουβάρι.
Ένας από τους πιο «ζωηρούς» είναι ο Μαλαπέρδας ο οποίος θέλει να ουρεί μέσα στα φαγητά. Για αυτό και η παράδοση θέλει τις ημέρες του Δωδεκαημέρου οι μάγειρες και οι μαγείρισσες να κλείνουν οπωσδήποτε τις κατσαρόλες με τα φαγητά.
Ο Καταχανάς τρώει διαρκώς και τα πάντα. Ρεύεται και μυρίζει απαίσια. Αυτός κάνει παρέα με τον Περίδρομο ο οποίος είναι ο άλλος φαταούλας της παρέας.
Ο Κουλοχέρης είναι σαραβαλιασμένος, μ’ ένα χέρι κοντό κι ένα μακρύ, κι όλο μπερδεύεται και πέφτει κάτω.
Ο Παρωρίτης από την άλλη έχει μύτη σαν προβοσκίδα και κάνει εμφανίσεις λίγη ώρα πριν λαλήσει ο πετεινός και παίρνει τις φωνές των ανθρώπων.
Ο Γουρλός με τα τεράστια μάτια του παρακολουθεί τα πάντα ενώ ο κουτσός και καμπούρης Κοψομεσίτης τρελαίνεται για τηγανίτες.
Ένας από τους πιο περίεργους είναι ο Σταβολαίμης που γυρνάει σαν σβούρα ενώ ίσως ο πιο «αθυρόστομος» είναι ο Κοψαχείλης ο οποίος τα έχει βάλει με τους παπάδες.
Ο Κωλοβελόνης θεωρείται ο τρίτος στην ιεραρχία των καλικάντζαρων. Είναι μακρύς σαν μακαρόνι κι έτσι μπορεί εύκολα να περνάει από τις κλειδαρότρυπες κι από τις τρύπες του κόσκινου. Είναι ιδιαίτερα σβέλτος και γρήγορος στις κινήσεις του.
Ο Κατσικοπόδαρος είναι αυτό που λέει το όνομά του: Άσχημος, καμπούρης, ελεεινός και γρουσούζης. Όπου μπει το κακορίζικο ποδάρι του έρχεται η καταστροφή.

Οι τελευταίοι της ομάδας είναι ο τεράστιος και βατραχόμορφος, Βατρακούκος καθώς και ο Παγανός. Ο Παγανός είναι κουτσός. Λατρεύει τη στάχτη και γι’ αυτό τρυπώνει από τις καμινάδες. Φοβάται όμως πιο πολύ απ’ όλους τους Καλικάντζαρους τη φωτιά και γι’ αυτό οι νοικοκύρηδες φροντίζουν να μη σβήσει κατά τη διάρκεια του δωδεκαήμερου.



OKTANA
via Άρωμα πολιτισμού


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Πενήντα μικροϊστορίες των 121 λέξεων ακριβώς: ούτε μία λέξη παραπάνω ούτε μία παρακάτω ούτε μία παραδίπλα.

Πενήντα μικροϊστορίες περί ανέμων, υδάτων και ξωτικών. Κάποιες για αγρίους, που πάει να πει για τους ανθρώπους, τα πάθη και τα παθήματά τους. Μερικές με πολιτική χροιά κι ας μην τους φαίνεται, ίσως, εκ πρώτης ανάγνωσης -όλα είναι πολιτική, λένε κάποιοι εξυπνάκηδες, όπως ο Αλέξανδρος Ρασκόλνικ.

Η κάθε μια τους, εικονογραφημένη με το υπέροχο πενάκι και το άφταστο μεράκι του Στάθη.

Με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα:
«Είμαι ένας απ’ αυτούς τους περίεργους τύπους που δεν έχουν ανάγκη από ύπνο. Όταν ο καιρός είναι καλός, μόλις νυχτώνει βγαίνω και περιπατώ στο δάσος. 
Όποτε τύχει ν’ ανταμώσω καμιά νεράιδα, καθόμαστε και σιγοκουβεντιάζουμε ως το λυκαυγές, ξορκίζοντας τα κακά πνεύματα. 
Ύστερα, γυρνώ σπίτι μου να κοιμηθώ, όχι επειδή έχω χρεία, όπως προείπα· μόνο για να ονειρευτώ. 
Επιθυμώ, ξυπνώντας, να πιάσω χαρτί και καλαμάρι, να διηγηθώ τα όνειρά μου. Αλίμονο... 
Ο δυστυχής, δεν θυμούμαι τίποτα απ’ όσα συνταρακτικά μου συμβαίνουν στην αγκαλιά του Μορφέα. Ίσως να φταίει που ονειροβατώ στον ξύπνιο μου. Δεν ξέρω να πω με βεβαιότητα. 
Όπως και να’ χει, περνώ τις ώρες της μοναξιάς μου σκαρώνοντας ιστοριούλες των 121 λέξεων ακριβώς, που δημοσιεύονται με το λογοτεχνικό μου ψευδώνυμο.»

Κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Φερενίκη. Διαθέσιμες και στο ηλεκτρονικό κατάστημα του εκδοτικού οίκου, εδώ https://bit.ly/3YLIulF
#121λέξεις #flashfiction #μικρομυθοπλασία #Raskolnick




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου




από τον José A. Morales García*

Όταν ο Οδυσσέας, βασιλιάς της Ιθάκης, δεν έχει νέα του για χρόνια και θεωρείται ότι σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, ο γιος του Τηλέμαχος επισκέπτεται τον Σπαρτιάτη βασιλιά Μενέλαο και τη σύζυγό του Ελένη, αναζητώντας πληροφορίες για τον πατέρα του. Παρακολουθεί ένα συμπόσιο στο οποίο ο Μενέλαος θυμάται τα κατορθώματα του Οδυσσέα.

Στο άκουσμα της μνήμης του, μια βαθιά θλίψη κατακλύζει τους καλεσμένους. Στη συνέχεια, η Ελένη ρίχνει στο κρασί τους "ένα βάλσαμο, το Nepenthe, που σας κάνει να ξεχνάτε τα δεινά σας", και αφού το πιουν, οι παρευρισκόμενοι στο συμπόσιο βρίσκουν χαρά στη ζωή. Πράγματι, "αυτός που έπινε αυτό το μείγμα δεν μπορούσε να χύσει άλλα δάκρυα (. . . ), ακόμη και αν η μητέρα και ο πατέρας του ήταν νεκροί, ακόμη και αν ο αδελφός του ή ο αγαπημένος του γιος σκοτώνονταν μπροστά του με ορείχαλκο, και αν το έβλεπε με τα μάτια του. "

Μπορεί κανείς πραγματικά, όπως μας λέει ο Όμηρος στο τραγούδι IV της Οδύσσειας, να ξεχάσει μια τραυματική ανάμνηση τόσο εύκολα;Τι λέει η επιστήμη;


Γιατί είναι τόσο εύκολο να θυμόμαστε άσχημα πράγματα

Η μνήμη μας καταγράφει πολλά από τα γεγονότα που βιώνουμε σε μια ημέρα, ωστόσο, τα περισσότερα από αυτά ξεχνιούνται τελικά. Οι κακές αναμνήσεις, από την άλλη πλευρά, αποθηκεύονται με ανησυχητική ευκολία. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή έχει σημαντικό κόστος, καθώς το νευρικό μας σύστημα πρέπει να τροποποιήσει ορισμένα νευρωνικά κυκλώματα και για να το κάνει αυτό, πρέπει να παράγει πρωτεΐνες, γεγονός που συνεπάγεται δαπάνη ενέργειας.

Γιατί να καταβάλλετε τέτοια προσπάθεια για να αποθηκεύσετε μια ανάμνηση που μπορεί να αφήσει ψυχολογικά σημάδια ή, στη χειρότερη περίπτωση, να οδηγήσει στην ανάπτυξη διαταραχής μετατραυματικού στρες;

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι αρνητικές εμπειρίες συνδέονται έντονα με τα συναισθήματα. Ο εγκέφαλός μας ταξινομεί και αποθηκεύει τις αναμνήσεις ανάλογα με τη χρησιμότητά τους. Με αυτόν τον τρόπο, θεωρεί κατά κάποιο τρόπο ότι αυτά που συνδέονται με ισχυρά συναισθήματα είναι χρήσιμα για την επιβίωσή μας. Αν, ενώ περπατούσαμε στην πόλη, περάσαμε από μια επικίνδυνη περιοχή και φοβηθήκαμε ιδιαίτερα, ο εγκέφαλός μας θα φροντίσει να το θυμηθούμε, ώστε να μην ξανασυμβεί αυτή η επικίνδυνη κατάσταση.

Η κατάσταση γίνεται πιο περίπλοκη όταν η εμπειρία είναι πραγματικά τραυματική. Σε αυτή την περίπτωση, ο εγκέφαλος τείνει να κρύβει αυτές τις εμπειρίες. Τα αποθηκεύει χωρίς να τα επεξεργάζεται, κατά κάποιο τρόπο.

Αυτό λειτουργεί αρκετά καλά ως ένας γρήγορος μηχανισμός άμυνας. Το πρόβλημα προκύπτει όταν, για οποιονδήποτε λόγο, οι κακές αναμνήσεις επανεμφανίζονται.Η ζημιά μπορεί να είναι πολύ σημαντική, καθώς πρόκειται για εμπειρίες που έχουν αποθηκευτεί χωρίς να έχουν περάσει από την κατάλληλη διαδικασία "προετοιμασίας".

Εξερευνώντας τους ρόλους του φωτός και του ήχου

Ποιοι είναι οι παράγοντες που κάνουν τον εγκέφαλό μας να αποφασίσει να διατηρήσει ή να διαγράψει μια μνήμη Για να το διαπιστώσει αυτό, η νευροεπιστήμη συναρμολογεί σταδιακά τα κομμάτια ενός πολύπλοκου παζλ.


Σε ορισμένες περιπτώσεις, απροσδόκητοι παράγοντες, όπως το φως, έχει αποδειχθεί ότι παίζουν ρόλο. Έχει αποδειχθεί ότι οι μύγες του ξυδιού (Droshopila melanogaster) που διατηρούνται στο σκοτάδι ξεχνούν τα τραυματικά γεγονότα. Η πρωτεΐνη που εμπλέκεται σε αυτή τη διαδικασία δρα ως ρυθμιστής της μνήμης. Από εξελικτικής άποψης είναι ιδιαίτερα διατηρημένος. Αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, διότι σημαίνει ότι υπάρχει σε όλα τα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Με βάση αυτή την παρατήρηση, θα ήταν επομένως ενδιαφέρον να εξετάσουμε πώς το φως μπορεί να επηρεάσει ορισμένες εγκεφαλικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της μνήμης.


Ο ρόλος των ήχων είναι επίσης ενδιαφέρον να διερευνηθεί, ιδίως αυτών που αντιλαμβανόμαστε όταν κοιμόμαστε. Είναι γνωστό ότι ο ύπνος είναι απαραίτητη φάση για την καλή λειτουργία της μνήμης. Για να χρησιμοποιήσουμε μια μεταφορά με τον υπολογιστή, είναι σαν ο εγκέφαλός μας, έχοντας εγκαταστήσει εφαρμογές (μνήμες) κατά τη διάρκεια της ημέρας, να εκμεταλλεύεται τη νύχτα για να τις ενημερώσει. Έτσι, κατά τη διάρκεια της νυχτερινής μας ανάπαυσης οι νεοαποκτηθείσες μνήμες μετατρέπονται σε μακροπρόθεσμες μνήμες.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Γιορκ, στην Αγγλία, υπέθεσαν ότι είναι δυνατόν να αντιστραφεί αυτή η διαδικασία. Με άλλα λόγια, η χρήση ορισμένων ερεθισμάτων κατά τη διάρκεια του ύπνου (στην προκειμένη περίπτωση, ακουστικών ερεθισμάτων) για την "απεγκατάσταση" αναμνήσεων αρνητικών εμπειριών.


Αν και αυτού του είδους η μελέτη βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε, αν επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητά της, να είναι πολύ χρήσιμη για την ανάπτυξη μελλοντικών θεραπειών για την ανακούφιση των τραυματικών αναμνήσεων.

Ελπιδοφόρα φάρμακα

Δεν είναι ακόμη γνωστό αν οι θεραπείες με φως ή ήχο θα μπορέσουν ποτέ να καταπολεμήσουν τις κακές αναμνήσεις. Από την άλλη πλευρά, τα επιστημονικά ευρήματα δείχνουν ότι ορισμένα φάρμακα μπορεί ήδη να βοηθούν στη διαγραφή τραυματικών αναμνήσεων.

Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, με την προπρανολόλη, ένα μόριο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Η εξήγηση για αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να βρίσκεται σε μια πρωτεΐνη στους νευρώνες που καθορίζει αν οι μνήμες πρέπει να τροποποιηθούν ή όχι.Εάν η πρωτεΐνη αυτή αποικοδομηθεί, οι αναμνήσεις γίνονται ευμετάβλητες, ενώ εάν είναι παρούσα, διατηρούνται.

Ομολογουμένως, η εργασία αυτή διεξάγεται επί του παρόντος μόνο σε πειραματόζωα. Ωστόσο, αποτελούν ένα εξαιρετικό μοντέλο για τη μελέτη του νευρικού συστήματος. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος, αν και παρόμοιος από ορισμένες απόψεις με εκείνον των ζώων που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτά τα πειράματα, είναι πολύ πιο πολύπλοκος. .


Ένα αντιφλεγμονώδες ως ασπίδα κατά των ενοχλητικών αναμνήσεων

Οι τραυματικές εμπειρίες είναι πολύ δύσκολο να ξεχαστούν και επηρεάζουν σοβαρά τους ανθρώπους που τις υφίστανται. Πρόσφατα δημοσιευμένα αποτελέσματα από ερευνητές του University College του Λονδίνου μπορεί να παρέχουν μια νέα θεραπευτική οδό για την αντιμετώπιση των συνεπειών.

Οι επιστήμονες μελέτησαν τις επιδράσεις της υδροξυκορτιζόνης στο πλαίσιο της μείωσης των παρεμβατικών αναμνήσεων, των επίμονων αναμνήσεων που προκύπτουν ανεξέλεγκτα μετά από ένα τραυματικό γεγονός, εισβάλλοντας στη συνείδηση του θύματος (η υδροξυκορτιζόνη είναι η φαρμακευτική ονομασία της κορτιζόλης, μιας ορμόνης που παράγεται από τα επινεφρίδια από τη χοληστερόλη και εμπλέκεται στο σωματικό και συναισθηματικό στρες).

Η μελέτη περιελάμβανε την παρακολούθηση από 120 συμμετέχοντες (υγιείς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18 έως 35 ετών) δύο σκηνών ακραίας βίας από την ταινία "Irreversible" (Studio Canal), προκειμένου να προκληθεί η εμφάνιση ενοχλητικών αναμνήσεων. Αμέσως μετά την προβολή, ορισμένοι τυχαία επιλεγμένοι συμμετέχοντες έλαβαν 30 mg υδροξυκορτιζόνης (χορηγούμενη από το στόμα), ενώ οι υπόλοιποι έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν υδροκορτιζόνη είχαν ταχύτερη μείωση της συχνότητας των καθημερινών εισβολών τραυματικών αναμνήσεων από εκείνους που δεν έλαβαν. Αυτό το φάρμακο, που χρησιμοποιείται σήμερα ως αντιφλεγμονώδες για τη θεραπεία της αρθρίτιδας, θα μπορούσε επομένως να βοηθήσει επίσης στη διαχείριση των παρεμβατικών αναμνήσεων, εάν χορηγηθεί μετά από ένα τραυματικό γεγονός.

Είναι ενδιαφέρον ότι το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό για τις γυναίκες και τους άνδρες, ανάλογα με το επίπεδο των ορμονών του φύλου στον οργανισμό τους. Έτσι, οι άνδρες με υψηλά επίπεδα οιστρογόνων είχαν αναπτύξει λιγότερες τραυματικές αναμνήσεις. Στις γυναίκες, από την άλλη πλευρά, τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων τις έκαναν πιο ευαίσθητες στις κακές αναμνήσεις μετά τη θεραπεία με υδροκορτιζόνη. Το εύρημα αυτό δείχνει ότι το ίδιο φάρμακο μπορεί να έχει αντίθετες επιδράσεις σε διαφορετικά άτομα, γεγονός που καθιστά σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη το φύλο σε αυτού του είδους τις έρευνες.


Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι η εργασία αυτή έχει ορισμένους περιορισμούς. Ειδικότερα, ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται πειραματικά τα τραυματικά ερεθίσματα μπορεί να μην αντικατοπτρίζει το τι συμβαίνει μετά από μια αρνητική εμπειρία στην πραγματική ζωή και, επομένως, μπορεί να μην αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα των αναμνήσεων που προκύπτουν. Επιπλέον, η υδροκορτιζόνη έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής αποτελεσματική μόνο όταν χορηγείται εντός ωρών από το τραύμα ή πριν από τον ύπνο (ο οποίος, όπως είδαμε, παγιώνει τη μνήμη).

Ωστόσο, αυτού του είδους οι μελέτες ανοίγουν νέες προοπτικές στην αναζήτηση νέων θεραπειών για τα θύματα του μετατραυματικού στρες. Η επιστήμη συνεχίζει να εξελίσσεται και ελπίζεται ότι θα είναι δυνατόν, στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, να επιταχυνθεί η φυσική διαδικασία της λήθης και να περιοριστεί έτσι η μακροχρόνια ψυχολογική δυσφορία που μπορεί να προκύψει από μια τραυματική εμπειρία.Ίσως μια μέρα να μπορέσουμε να διαγράψουμε τις κακές αναμνήσεις που εμποδίζουν τα θύματα να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή, όπως στην περίφημη ταινία "Η Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού" του Michel Gondry σε σενάριο Τσάρλι Κάουφμαν.



* Ο Jose A. Morales-García είναι νευροβιολόγος στο Τμήμα Κυτταρικής Βιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Complutense. Είναι επίσης μέλος του Κέντρου Δικτυακής Βιοϊατρικής Έρευνας για τις Νευροεκφυλιστικές Ασθένειες (CIBERNED).


πηγή: The Conversation


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου



Sir Philip Anthony Hopkins. 

"Ζούμε σε έναν κόσμο όπου η κηδεία είναι πιο σημαντική από τον νεκρό, ο γάμος είναι πιο σημαντικός από την αγάπη, η εμφάνιση είναι πιο σημαντική από το μυαλό. Ζούμε σε μια κουλτούρα συσκευασίας που περιφρονεί το περιεχόμενο."




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

«Δεν είναι το DNA των τσιγγάνων, είναι οι συνθήκες που κάνουν τη διαφορά… Χρειάζεται να απορρίψεις όσα ξέρεις, να χάσεις ανθρώπους, να μετρήσεις τον εαυτό σου με άλλους όρους. Γι’ αυτό πολλοί εγκαταλείπουν την προσπάθεια» διηγείται η Ελληνίδα Ρομ, Λυδία Τζεβάτογλου.

Η Λυδία ξυπνάει στις 3-3.30 τα ξημερώματα, ώστε να προλάβει να βρίσκεται στη δουλειά της στον Δήμο Κερατσινίου, στις 5 π.μ. που ξεκινάει η βάρδια της με το απορριμματοφόρο. Έχει σπουδάσει κοινωνική λειτουργός και βοηθός βρεφονηπιοκόμου κι ελπίζει ότι σύντομα θα καταφέρει να βρει κάτι άλλο. Όμως είναι ευχαριστημένη. «Δουλειά να υπάρχει», λέει.
Έπειτα, διαβάζει και παρακολουθεί μαθήματα στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο για να εκπαιδευτεί με έναν διετή κύκλο σπουδών για τον οποίο έχει πάρει υποτροφία, στην εκπαίδευση ενηλίκων Ρομά.

Γεννήθηκε στη Βέροια και ήρθε στην Αθήνα με την οικογένειά της όταν ήταν περίπου 9 ετών. Οι γονείς της, Ελληνες μουσουλμάνοι, Ρομά από την Ξάνθη δούλευαν στα χωράφια της περιοχής. Αγροτικές εργασίες…
Όταν τα μεροκάματα μειώθηκαν, πήραν τα έξι παιδιά τους και κατέβηκαν στην πρωτεύουσα. «Τι δουλειά να κάνουν όμως αφού δεν ξέρουν γράμματα καθόλου;» αναρωτιέται η Λυδία.

Θυμάται τη δική της πρώτη μέρα στο σχολείο όταν ήδη είχε κλείσει τα 12: «Ήξερα να γράφω και να διαβάζω αλλά ώς εκεί. Δεν καταλάβαινα τίποτα από όσα έλεγε ο δάσκαλος. Πείσμωσα. Σκεφτόμουν γιατί η “Μαρία” τα καταφέρνει και όχι εγώ. Διάβασα, διάβασα, διάβασα, μέρα νύχτα. Την επόμενη χρονιά πήγα στην έκτη δημοτικού. Δεν είχα βγάλει όλη την ύλη του δημοτικού αλλά πλέον καταλάβαινα», διηγείται.
«Να είναι καλά ο άνθρωπος όπου και να ’ναι», λέει για τον δάσκαλό της. «Με στήριξε πολύ». Πήγε γυμνάσιο, λύκειο έδωσε Πανελλαδικές και σπούδασε κοινωνική λειτουργός και βοηθός βρεφονηπιοκόμου: «Φυσικά και δούλευα ταυτόχρονα, πώς αλλιώς; Σε καφετέριες, σε κυλικεία, όπου μπορούσα».

Για μερικά χρόνια εργαζόταν ως διαμεσολαβήτρια στα Κέντρα Κοινότητας, στα παραρτήματα για τους Ρομά, αλλά επειδή είναι υποχρεωμένη να δουλεύει για να μπορεί να φάει –κυριολεκτικά– έκανε αίτηση για καθαρίστρια στον δήμο. Έτσι, έφτασε να δουλεύει στην καθαριότητα του Δήμου Κερατσινίου.

Οι γονείς της είναι περήφανοι για το παιδί τους «που ξέρει γράμματα», αλλά δεν το ομολογούν μπροστά της. «Η μόρφωση για εμάς είναι κάτι που δεν μπορείς να αγγίξεις εύκολα. Να ξυπνάς κάθε πρωί, να πλένεσαι, να ντύνεσαι και να πιάνεις το μολύβι; Είναι ξένο. 
Αγωνίζομαι για να σπάσει η αλυσίδα. Είμαι τσιγγάνα αλλά είμαι και άλλα πράγματα, έχω πολλές ταυτότητες όπως όλοι οι άνθρωποι».

Αυτά είχε εξομολογηθεί μεταξύ άλλων πέρυσι η Λυδία Τζεβάτογλου, Ελληνίδα Ρομ που κατάφερε να σπουδάσει, στην «Κ».

#EndRacism #ThinkAlternative #ThinkProgressive

πηγή: ROSA



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

του Αλέξανδρου Rascolnick

Μετά που ο φτωχοδιάβολος φώναξε ότι ο Βασιλιάς είναι γυμνός, κάμποσοι καλοθελητές έπεσαν πάνω του, με λύσσα να τον φάνε. Ένας τον άρπαξε απ’ το λαιμό, άλλος τον λάκτιζε με μανία, κάποιος τρίτος με χέρι πλαδαρό, πισώπλατα του βούλωνε το στόμα, πνίγοντας τις κραυγές πόνου του αφελούς υπηκόου.

Ο ξεβράκωτος Άνακτας, που εκτός από ανόητος ήταν και κουφός, κοντοστάθηκε μπροστά στο αποτρόπαιο σύμπλεγμα, χωρίς να κατανοεί το μένος των αυλικών του. Στράφηκε προς τη Βασίλισσα, σαν να ζητούσε εξηγήσεις, μα εκείνη αμίλητη, μ’ ένα σαρδόνιο χαμόγελο στα λεπτά της χείλη, απολάμβανε εκστατική το θέαμα.

Την επόμενη μέρα, οι τελάληδες διέδωσαν ότι ο λαός, δικαίως αγανακτισμένος, είχε λιντσάρει έναν επικίνδυνο αναρχικό που, ευτυχώς ανεπιτυχώς, είχε επιχειρήσει να δολοφονήσει τον πολυχρονεμένο μας ηγέτη.


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου