Ακτιβιστής: Ιστορικά θέματα

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιστορικά θέματα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Αλήθειες και ψέματα για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου

Ακτιβιστής στις 17.11.25 0

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Πριν λίγα χρόνια o βουλευτής της νεοναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης “Χρυσή Αυγή” Λαγός, θρασύτατα και προκλητικά μέσα στον ιερό ναό της Δημοκρατίας, το κοινοβούλιο, χαρακτήριζε “παραμύθι” την εξέγερση του Πολυτεχνείου, καλώντας τους βουλευτές που εκείνη την ώρα βρίσκονταν στην αίθουσα να του αναφέρουν “έστω τα ονόματα δύο νεκρών”, όπως ωρύονταν.

Δεν είναι η πρώτη φορά που τα διάφορα παπαγαλάκια της ακροδεξιάς, προσπαθώντας να μειώσουν το μεγαλειώδες έπος αντίστασης των φοιτητών και της υπόλοιπης νεολαίας στο καταπιεστικό καθεστώς της επτάχρονης τυραννίας της χούντας, εκείνο το σημαδιακό Νοέμβρη του 1973, κάνουν λόγο για «νεκρούς-φαντάσματα του Πολυτεχνείου».

Που το στηρίζουν αυτό; Στο γεγονός ότι, όπως επισημαίνονταν στα πορίσματα των ερευνών που διενεργήθηκαν μετά τη μεταπολίτευση, και κυρίως στο πόρισμα Τσεβά, «δεν αναφέρθηκε νεκρός μέσα στο Πολυτεχνείο, αλλά μόνο γύρω από αυτό».

Η πλαστογράφηση του πορίσματος Τσεβά

Μάλιστα, σε βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, ακούγεται ο αντιπρόεδρος της Ν.Δ. και κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης Μητσοτάκη, Άδωνις Γεωργιάδης, να λέει πριν λίγα χρόνια, τότε ως βουλευτής του Καρατζαφέρη ότι τάχα δεν υπήρξε ούτε ένας νεκρός στο Πολυτεχνείο, καθώς, όπως διατείνεται “το Πολυτεχνείο και η 17 Νοεμβρίου, είναι ο ιδρυτικός πολιτικός μύθος της ιδεολογικής ηγεμονίας της Αριστεράς στην Ελλάδα”.

Ισχυρίζονταν τότε και εξακολουθεί και σήμερα να δηλώνει ο κ. Γεωργιάδης:

“Δεν υπήρξε ούτε ένας νεκρός στο Πολυτεχνείο, ούτε ένας. Για να στοιχειοθετηθεί ο μύθος περί Πολυτεχνείου, πήραν το δελτίο συμβάντων της Αστυνομίας εκείνων των ημερών, της προηγουμένης, ανήμερα και της επομένης και όποιος πέθανε στην Αττική από οποιαδήποτε αιτία, έγινε νεκρός δήθεν από ελεύθερους σκοπευτές και από αστυνομική βία”!!
Ας δούμε όμως, έγιναν έτσι τα πράγματα ή κάποιοι διαστρέφουν και κακοποιούν βάναυσα την αλήθεια για τους δικούς τους λόγους;
Ακόμη και αν δεχθούμε ότι δεν υπήρξαν θύματα μέσα στις αίθουσες ή στον προαύλιο χώρο, τα νεανικά κορμιά που έπεσαν στους γύρω από το Πολυτεχνείο χώρους δεν πρέπει να υπολογίζονται στους νεκρούς της αντιδικτατορικής εξέγερσης; Ή μήπως ήταν διαφορετικό, μήπως είχε άλλο χρώμα το άλικο αίμα που χύθηκε έξω από το Πολυτεχνείο; Λες και οι νεκροί από τα δολοφονικά πυρά των εκτελεστικών οργάνων της χούντας δεν βρισκόταν εκεί για να διαδηλώσουν κατά της δικτατορίας, αλλά για… περίπατο, τουρισμό ή για διασκέδαση!

Τι έλεγε η έκθεση Τσεβά

Διαβάζουμε στην έκθεση του εισαγγελέα Δημήτριου Τσεβά, που συντάχθηκε το δίμηνο Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1974, όταν δηλαδή ήταν ακόμη νωπές οι μνήμες από την αιματοχυσία εκείνη που προκάλεσε το καθεστώς της χούντας των συνταγματαρχών:

«Βαρύς υπήρξεν ο φόρος του αίματος εις νεκρούς και τραυματίας ο καταβληθείς δια την καταστολήν της εξεγέρσεως του Πολυτεχνείου. Και των μεν τραυματιών τον αριθμόν, ήγγισε, μετά βεβαιότητας μάλλον, η έρευνα. Ανεξιχνίαστος, όμως, παραμένει εισέτι ο ακριβής αριθμός των νεκρών. Σύντομοι κατεβλήθησαν προς την κατεύθυνσιν ταύτην προσπάθειαι και πέραν των αμέσως ή εμμέσως περιερχομένων εις γνώσιν μου έκκλησις δια του Τύπου δημοσία διετυπώθη, όπως καταγγελθώσιν ή αναφερθώσι περιπτώσεις θανάτων ή και εξαφανίσεων ατόμων συνεπεία των γεγονότων του Πολυτεχνείου. Και είναι αληθές ότι ουδέν περιστατικόν κατηγγέλθη. Δεν αντλείται, όμως εντεύθεν απόδειξις περί ανυπαρξίας τοιούτων. Διότι κατά τη διαδρομήν της ερεύνης εβεβαιώθησαν ή και απλώς επιθανολογήθησαν περιστατικά εδραιούντα παρ’ εμοί την πεποίθησιν ότι οι νεκροί εκ των γεγονότων του Πολυτεχνείου υπήρξαν περισσότεροι των επισήμως ανακοινωθέντων. Δι’ ο και κατανοώ τα ελατήρια της σιωπής των παθόντων».

Οι νεκροί κατά την έκθεση

Οι νεκροί της εξέγερσης, όπως αναφέρονται στην έκθεση Τσεβά, καθώς και το σημείο όπου βρήκαν το θάνατο, είναι οι ακόλουθοι:

1.– Διομήδης Ιωάννου Κομνηνός, ετών 17, μαθητής. Εφονεύθη έξωθι του Πολυτεχνείου περί ώρα 22.15΄ της 16.11.73. Βασίμως πιθανολογείται ότι δράστης του φόνου τούτου είναι ο προεκτεθείς Συνταγματάρχης.

2.– Βασίλειος Παναγώτου Φαμέλλος, ετών 26. Εφονεύθη εγγύς του υπουργείου Δημόσιας Τάξεως περί ώρα 22.30΄ της 16.11.1973, βληθείς προφανώς υπό τίνος των εκ του υπουργείου πυροβολούντων.

3.–Toril Engelend, σπουδάστρια, Νορβηγίς. Εφονεύθη εις την πλατείαν Αιγύπτου περί ώρα 23.30΄ της 16.11.1973 παρ’ αγνώστου δράστου.

4.–Γεώργιος Ανδρέου Σαμούρης, σπουδαστής, ετών 22. Εφονεύθη υπ’ αγνώστου εις άγνωστον σημείον εξ επαφής περί το μεσονύκτιον της 16.11 1973 και το πτώμα του μετεφέρθη και απερρίφθη εις την διασταύρωσιν των οδών Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων (Κατάθεσις υπ’ αριθμ. 173).]

5.– Αλέξανδρος Ευστρατίου Σπαρτίδης, ετών 16, μαθητής. Εφονεύθη επί της οδού Κότσικα (παρόδου Πατησίων) την 10.20 ώραν της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιωτών εκ του κτιρίου του ΟΤΕ.

6.–Μάρκος Δημητρίου Καραμάνης, ετών 23. Εφονεύθη ευρισκόμενος εις την επί της οδού Πατησίων και Αιγύπτου 1 πολυκατοικίαν την 10.30 ώραν της 17.11.1973, βληθείς ομοίως υπό στρατιωτών εκ του κτιρίου του ΟΤΕ.

7.– Βασίλειος Καράκας, Τούρκος υπήκοος, ετών 43. Εφονεύθη εις την πλατείαν Αιγύπτου περί ώραν 13.00΄ της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιώτου ευρισκομένου έμπροσθεν του Ναού του Αγίου Θεράποντος.

8.– Δημήτριος Θεοφ. Θεοδώρας, ετων 6. Εφονεύθη επί της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας Ζωγράφου περί ώραν 13.30 της 17.11.1973, βληθείς υπό στρατιώτου ευρισκομένου έμπροσθεν του Ναού του Αγίου Θεράποντος.

9.– Βασιλική Φωτίου Μπεκιάρη, ετών 17. Εφονεύθη ευρισκομένη εις την ταράτσα της επί της οδού Μεταγένους 8 – Νέος Κόσμος οικίας της περί ώραν 12.30΄ της 17.11.1973, δεχθείσα εις την κεφαλήν της βλήμα αδέσποτον άρματος.

10.–Γεώργιος Αλεξάνδρου Γεριτσίδης, ετών 48, εφοριακός υπάλληλος. Εφονεύθη ευρισκόμενος εν Ν. Λιοσίοις προς εκτέλεσιν υπηρεσίας περί ώραν 12.15΄ της 17.11.1973 δεχθείς ομοίως βλήμα αδέσποτον άρματος μάχης εις την κεφαλήν.

11.– Νικόλαος Πέτρου Μαρκούλης, ετών 25. Εφονεύθη παρά την πλατείαν Βάθης περί ώραν 11.00΄ της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος μάχης.

12.– Στυλιανός Αγαμ. Καραγεώργης, ετών 19, εργάτης. Ετραυματίσθη θανασίμως επί της οδού Πατησίων, έμπροσθεν του κινηματογράφου ΕΛΛΗΝΙΣ, περί ώρα 10.00΄ της 17.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος και απεβίωσεν εις το ΚΑΤ την 30.11.1973.

13.–Ανδρέας Στεργίου Κούμπος, ετών 63. Ετραυματίσθη σοβαρώς διερχόμενος την οδό Καποδιστρίου περί ώρα 14.00΄ της 18.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου άρματος και απεβίωσε εις την 30.1.1974.

14.– Μιχαήλ Δημητρίου Μυρογιάννης, ετών 20. Εφονεύθη εις την διασταύρωσιν των οδών Πατησίων και Στουρνάρα περί ώραν 13.30΄ της 18.11.73, βληθείς δια περιστρόφου εις την κεφαλήν και

15.– Κυριάκος Δημητρίου Παντελάκης, ετών 45, δικηγόρος. Ετρυματίσθη σοβαρώς επί της οδού Γλάδστωνος περί ώραν 12.40΄ της 18.11.1973, βληθείς εκ διερχομένου επί της οδού Πατησίων άρματος και απεβίωσεν την 18.12.1973.

β) Νεκροί πλήρως βεβαιωθέντες:

Σπύρος Κοντομάρης, δικηγόρος. Απεβίωσεν τας απογευματινός ώρας της 16.11.73 ευρισκόμενος επί της οδού Γεωργίου Σταύρου, συνέπεια θανατηφόρου επενέργειας των ριπτομένων της Αστυνομίας αερίων (κατάθ. υπ’ αριθμ. 93).
Αικατερίνη Αργυροπούλου, ετών 75. Ετραυματίσθη σοβαρώς ενώ ευρίσκετο εις την Αγ. Αναργύροις οικίαν της περί ώραν 11.00΄ της 17.11.1973, δεχθείσα αδέσποτον βλήμα άρματος και απεβίωσεν κατά μήνα Μάιον 1974 και
Δημήτριος Παπαιωάννου, ετών 60, ιδιωτικός υπάλληλος. Απεβίωσεν την μεσημβρίαν της 17.11.1973 εκ προσφάτου εμφράγματος του μυοκαρδίου κατά την ιατροδικαστικήν έκθεσιν σοβαρώς όμως, υπό της συζύγου του αμφισβητούμενης και υποστηρίζουσας ότι ο σύζυγος της απεβίωσεν είτε βληθείς δι’ όπλου, είτε υποστάστάς συγκοπήν εκ των ριπτομένων αερίων, καταθεσάσης δε ότι μόνον εις το Νεκροταφείον της επετράπη να πλησιάσει απλώς και να ατενίσει το πρόσωπον του νεκρού συζύγου της.

Φωτογραφία από την εφημερίδα “Βραδυνή”

γ) Νεκροί βασίμως προκύπτοντες:

1.– Ο ιατρός – χειρούργος Γεώργιος Γρηγοριάδης, μετά λόγου γνώσεως καταθέτει ότι ο ίδιος προσωπικώς αντελήφθη και διεπίστωσεν ιατρικώς τον θάνατον (2) δύο αγνώστων νέων, πληγέντων: Του μεν ενός εις την πλατείαν Βικτωρίας περί ώραν 11.00΄ της 17.11.1973 δια βλήματος περιστρόφου υπό Ανθυπασπιστού της Χωροφυλακής ριφθέντος, του δε ετέρου εις την οδόν Γ’ Σεπτεμβρίου περί ώραν 12.00΄ της 18.11.1973 δια βλήματος διερχομένου άρματος (κατάθ. υπ’ αριθμ. 25).

2.–Η μάρτυς Παναγ. Παπακυριακού καταθέτει περί θανάσιμου τραυματισμού μικράς κορασίδος ηλικίας 9 περίπου ετών, εις την γωνίαν των οδών Πατησίων και Κλωναρίδου περί ώραν 14.00΄ της 17.11.1973 εκ βλημάτων διερχομένου άρματος, εξ ων και η ιδία ετραυματίσθη βαρύτατα (κατάθεσις υπ’ αριθμ. 168).

3.– Ο φοιτητής Λεωνίδας Ανωμερίτης, καταθέτει περί θανάσιμου τραυματισμού νεαράς μαθήτριας, εντός του χώρου του Πολυτεχνείου ευρισκόμενης, περί ώρα 11.45΄ της 16.11.1973, δια βλήματος ριφθέντος εκ του εκτός του Πολυτεχνείου χώρου (κατάθεσις υπ’ αριθμ. 32).

4.–Ο Φαρμακοποιός Αλέξανδρος Παναγόπουλος καταθέτει ότι, ότε προ του μεσονυχτίου της Παρασκευής 16.11.1973, επεσκέφθη μετά της συζύγου του το Πολυτεχνείον προς παροχήν υπηρεσιών εις τους τραυματίας και εισήλθεν εις το αυτόθι υπάρχον πρόχειρον ιατρείον, ιδίοις όμμασιν αντελήφθη την ύπαρξιν (3) τριών νεκρών και μιας γυναικός θανασίμως τραυματισθείσης, τα τραύματα των οποίων σαφώς περιγράφει. Προσθέτει δε ότι εκ μελών της Συντονιστικής Επιτροπής Φοιτητών έλαβε την πληροφορίαν ότι είχαν και οκτώ (8) εισέτι νεκρούς, τα πτώματα των οποίων είχαν τοποθετηθεί και εφυλάσσοντο εις παρακείμενον χώρον ίνα μη υποπέσουν εις αντίληψιν των σπουδαστών και προκληθεί πανικός (κατάθεσις υπ’ αριθμ. 245).

5.–Περί των ανωτέρω νεκρών σαφώς καταθέτουν και σπουδασταί, μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής, οι οποίοι και περιγράφουν με ενέργειαν τα τραύματα τα οποία έκαστος των νεκρών συναδέλφων των έφερεν (οράτε καταθέσεις υπ’ αριθμ. 41, 45 και 217). Και ναι μεν ο εις εκ των ανωτέρω μαρτύρων (217) καταθέτει και περί τα είκοσι δύο (22) πτωμάτων, άτινα ο ίδιος ούτως προσωπικός αντελήφθη, περιστατικόν όπερ δεν επεβεβαιώθη, πλην σοβαροί των κατατιθεμένων προκύπτουν ενδείξεις εκ της προεκτεθείσης καταθέσεως Αλεξ. Παναγόπουλου, όστις και αναφέρει ότι αντελήφθη θάλαμον υπό του περιβόητου Πίμπα – πράκτορος της ΚΥΠ (κατάθεσις υπ’ αριθμ. 29 και 176 μετά μαγνητοταινίας) – φρουρούμενον, εις ον υπήρχον άνθρωποι δήθεν κοιμώμενοι, ων, όμως, η στάσις και η όλη εμφάνισις εις πολλάς τον ανωτέρω μάρτυρα ανέλαβεν υποψίας (οράτε κατάθεσιν).

“Τι εγένοντο οι νεκροί”

Ανακύπτει βεβαίως το ερώτημα τι εγένοντο οι νεκροί αυτοί και σοβαρά δια τους αντιλέγοντας αντλούνται εντεύθεν επιχειρήματα. Όμως προσφέρουν ίσως απάντησιν τα υπό των φυλακών του νεκροθαλάμου του Ρυθμιστικού Κέντρου Αθηνών κατατιθέμενα. Ο μεν Νικ. Νίκας καταθέτει ότι κατά την διάρκειαν της υπηρεσίας του μέχρι της 23.00΄ ώρας της 16.11.1973 παρέλαβε και ετοποθέτησε εις τον νεκροθάλαμον επτά (7) πτωμάτων νέων ανδρών, ηλικίας 22-25 ετών, τα οποία δεν συνοδεύοντο από πιστοποιητικόν θανάτου και παράλαβων ακολούθως υπηρεσίαν Ιωάννης Μάρας, καταθέτει ότι από της 23.00΄ ώρας της 16.11.1973 μέχρι 7.00΄ της 17.11.1973 παρέλαβεν και ετοποθέτησεν εις τον νεκροθάλαμον (7) πτώματα, νέων ομοίως ανδρών , ηλικίας 20-35 ετών, εκ των οποίων τα τέσσερα (4) ήταν αγνώστου ταυτότητος (κατάθεσις υπ’ αριθμ. 89). Και ούτω κατά την τραγικήν εκείνην νύχτα των γεγονότων, 16 προς 17 Νοεμβρίου 1973, ένδεκα (11) πτώματα αγνώστων νέων διακομίζονται εις το Ρυθμιστικόν Κέντρον Αθηνών, άτινα, όμως, πλην ενός (κατά τα επίσημα στοιχεία του Νοσοκομείου) ουδαμού εμφανίζονται, ούτε καταχωρίζονται! …

6.– Πλήρως εκ των εκτεθέντων εβεβαιώθη η εν ψυχρώ δολοφονία νέου ανδρός εις το Ρυθμιστικόν Κέντρον Αθηνών υπό των αυτόθι υπηρετούντων, κατά την τραγικήν αυτήν νύκτα, αστυνομικών (καταθέσεις υπ’ αριθμ. 69, 70, 77, 86 και 94), αλλά και Δευτέρα τοιαύτη θανατώσεως τραυματίου συνεπεία ξυλοδαρμού, εις χείρας του ιατρού χειρουργού Λέων. Παπασταματίου (κατάθεσις υπ’ αριθμ. 86) αποβιώσαντος. Τι εγένοντο οι δύο (2) ούτοι νεκροί; Διότι είναι πλήρως βεβαιωμένον ότι ουδείς εξ αυτών ευρίσκεται εις τον κατάλογον των έξι (6) επισήμων νεκρών του Ρυθμιστικού, εξ ων μάλιστα μόνον εις (ο άγνωστος αρχικώς και γνωστός ακολούθως Βασ. Φάμελλος) διεκομίσθη κατά τον επίμαχον χρόνον της νυκτός της 16ης προς 17ην Νοεμβρίου 1973. Επίτασις της αγωνίας εκ του τιθεμένου προβλήματος! Δι’ ο και ο προεκτεθείς ιατρός – χειρουργός, προσωπικώς παρακολουθήσας, συμμετασχών ειδικώς περί του αριθμού των εν τω Ρυθμιστικοί νεκρών εκ των γεγονότων του Πολυτεχνείου ερωτηθείς, καταθέτει ότι πρέπει ν’ ανέρχονται εις είκοσι (20) ή είκοσι πέντε (25) και αιτιολογεί διατί (οράτε κατάθεσιν ομοίως και τας 47 και 98).

Εκ των εκτεθέντων δήλον καθίσταται ότι εις τους καταλόγους των επισήμως ανακοινωθέντων δέκα πέντε (15) νεκρών και υπό της ερεύνης βεβαιωθέντων τριών (3) τοιουτων δέον να προστεθούν και έτεροι δέκα έξι (16) τουλάχιστον βασίμως προκύπτοντες, οίτινες, τονιστέον και πάλι, ουδεμίαν έχουν, ως προς την ταυτότητα, σχέσιν με τους επισήμως ανακοινωθέντος. Παραμένει βεβαίως πάντοτε το ερωτήμα: Τι εγένοντο τα πτώματα των νεκρών τούτων και διατί οι οικείοι των εξακολουθητικώς σιωπούν; Δεν είναι εύκολος η απάντησις εις τον χαράσσοντα τας γραμμάς ταύτας. Είναι υποχρέωσις, όμως, η έναντι του προβήματος θέσις και η κατανόησις των ανερμήνευτων ή αδυνάτων. (οράτε σχετικώς καταθεσιν Δημ. Πίμπα, υπ’ αριθμ. 71).

δ) Νεκροί εκ διαδόσεων πιθανολογούμενοι:

Πολλά τω όντι περί μεγάλου αριθμού νεκρών διαδίδονται και θρυλούνται. Διάφοροι κατάλογοι περί τούτων κυκλοφορούν, δύο των οποίων αναφερόντες ονόματα νεκρών 46 και 59, αντιστοίχως, περιήλθαν εις χείρας μου και αποτέλεσαν αντικείμενον ειδικής, επισταμένης και αγωνιώδους ερεύνης. Αμφότεροι εκυκλοφόρησαν το πρώτον εις την αλλοδαπήν και ο εις εξ αυτών επιμέλεια πολλών γνωστών Ελλήνων, εις το εξωτερικόν κατά την εποχήν της Δικτατορίας ευρισκομένων. Είναι αμφότεροι ελλιπείς κατά τα στοιχεία των και η επ’ αυτών κατατέθη παρά προσώπου λίαν αξιόπιστου, βεβαιώσαντος περί της σοβαρότητος της ερεύνης», καταλήγει η έρευνα του εισαγγελέα Δ. Τσεβά.

Η έκθεση του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

Μετά από πολυετή έρευνα που διενήργησε το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, το 2003, με επικεφαλής τον διευθυντή του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, κατέληξε ότι ο αριθμός των επωνύμων νεκρών ανέρχεται σε 24, ενώ αυτός των νεκρών αγνώστων στοιχείων σε 16.

Στην έρευνα, γίνεται για πρώτη φορά προσπάθεια καταγραφής του χώρου και των συνθηκών κάτω από τις οποίες έχασαν τη ζωή τους τα θύματα της εξέγερσης. Όπως αναφέρθηκε, οι πρώτες (δημοσιογραφικές) προσπάθειες για την καταγραφή των γεγονότων μιλούσαν για 59 νεκρούς ή και 79 θύματα, με βάση τον κατάλογο Γεωργούλα. Η έρευνα Καλλιβρετάκη απαντά και σε ένα ακόμα ερώτημα. Αν υπήρχαν νεκροί μέσα ή έξω από το ΕΜΠ. Όπως προκύπτει, νεκροί υπήρχαν, αλλά είχαν χτυπηθεί στους γύρω δρόμους και μεταφέρονταν στο πρόχειρο ιατρείο που είχε στηθεί από τους φοιτητές.

Ακολουθεί ο κατάλογος των νεκρών του Πολυτεχνείου σύμφωνα με την έρευνα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών:Σπυρίδων Κοντομάρης (ετών 57, δικηγόρος, 16.11.1973, ώρα 20.30)
Διομήδης Κομνηνός(ετών 17, μαθητής, 16.11.1973, ώρα 21.30)
Σωκράτης Μιχαήλ (ετών 57, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας , 16.11.1973, ώρα μεταξύ 22.30 & 23.00)
Βασίλειος Φάμελλος (ετών 26, ιδιωτικός υπάλληλος, 16.11.1973, ώρα 23.30)
Torill Engeland Magrette (ετών 22, 16.11.1973, φοιτήτρια, ώρα 23.30)
Γεώργιος Σαμούρης (ετών 22, 16.11.1973, φοιτητής ώρα 24.00)
Δημήτριος Κυριακόπουλος (ετών 35, οικοδόμος 16.11.1973, βραδυνή ώρα )
Σπύρος Μαρίνος (Γεωργαράς, ετών 35, ιδιωτικός υπάλληλος, 16.11.1973, βραδυνή ώρα)
Νικόλαος Μαρκούλης (ετών 24 , εργάτης, 17.11.1973, πρωινή ώρα)
Αικατερίνη Αργυροπούλου (ετών 76, 17.11.1973, ώρα 10.00)
Στυλιανός Καραγεωργής (ετών 19, οικοδόμος, 17.11.1973, ώρα 10.15)
Μάρκος Καραμανής (ετών 23, ηλεκτρολόγος, 17.11.1973, ώρα 10.30)
Αλέξανδρος Σπαρτίδης (ετών 16, μαθητής 17.11.1973, ώρα 10.30-11.00)
Δημήτριος Παπαϊωάννου (ετών 60, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, 17.11.1973, ώρα 11.30)
Γεώργιος Γερτζίδης(ετών 48, εφοριακός υπάλληλος, 17.11.1973, ώρα 11.30)
Βασιλική Μπεκιάρη (ετών 17, μαθήτρια, 17.11.1973, ώρα 12.00)
Δημήτρης Θεοδωράς (ετών 5 1/2, 17.11.1973, ώρα 13.00)
Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας (ετών 43, ταχυδακτυλουργός, 17.11.1973, ώρα 13.00)
Αλέξανδρος Παπαθανασίου (ετών 59, συνταξιούχος εφοριακός, 18.11.1973, ώρα 10.00)
Ανδρέας Κούμπος (ετών 63, βιοτέχνης, 18.11.1973, ώρα 11.00)
Μιχαήλ Μυρογιάννης (ετών 20, ηλεκτρολόγος, 18.11.1973, ώρα 12.00)
Κυριάκος Παντελεάκης (ετών 43, δικηγόρος, 18.11.1973, ώρα 12.00-12.30)
Ευστάθιος Κολινιάτης (ετών 47, 18.11.1973)
Ιωάννης Μικρώνης (ετών 22 φοιτητής, συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών

Από τη δίκη για τη σφαγή του Πολυτεχνείου

Η δίκη για τα γεγονότα

Το Πενταμελές Εφετείο της Αθήνας στις 30 Δεκεμβρίου 1975 και μετά από ακροαματική διαδικασία 2,5 μηνών κήρυξε ένοχους τους 20 από τους 32 κατηγορούμενους για την υπόθεση της σφαγής στο Πολυτεχνείο, ενώ αθώωσε άλλους 12.

Οι ποινές που επιβλήθηκαν ήταν:

-Δημήτριος Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

-Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την περίοδο της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

-Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος Ε.Α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

-Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος Ε.Α.): Ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για ανθρωποκτονία από πρόθεση του φοιτητή Μυρογιάννη.

Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Επίσης, 12 κατηγορούμενοι σε μικρότερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. Οι ποινές κάτω του ενός έτους, ήταν εξαγοράσιμες

Από farosthermaikou.blogspot.com

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Αφιερώματα Ιστορικά θέματα Μακεδονικό Παύλος Μελάς ΡΟΗ Σαν σήμερα

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: Παύλος Μελάς (29 Μαρτίου 1870 – 13 Οκτωβρίου 1904)

Ακτιβιστής στις 13.10.25 0

Ο Παύλος Μελάς (29 Μαρτίου 1870 – 13 Οκτωβρίου 1904) ήταν αξιωματικός πυροβολικού του ελληνικού στρατού και μακεδονομάχος.

Γεννήθηκε στη Μασσαλία το 1870. Ήταν γιος του Μιχαήλ Μελά και γαμπρός του Στέφανου Δραγούμη, έχοντας παντρευτεί την κόρη του Ναταλία. Στάθηκε από τους πρωτεργάτες του Μακεδονικού αγώνα, συμμετέχοντας στο Μακεδονικό Κομιτάτο και πραγματοποιώντας περιοδείες στη Μακεδονία. Ενώ βρισκόταν στο χωριό Στάτιστα κατά την τρίτη εξόρμησή του στην περιοχή της Μακεδονίας, το σώμα του δέχτηκε επίθεση από ένα απόσπασμα του τουρκικού στρατού, που παραπλανημένο από τον κομιτατζή Μήτρο Βλάχο νόμιζε ότι επιτίθεται σε ομάδα της ΕΜΕΟ, και πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες. Στην Ελλάδα θεωρείται ηρωική μορφή και έχουν ονομαστεί προς τιμή του το χωριό Μελάς της Καστοριάς και ο Δήμος Παύλου Μελά στην κεντρική Μακεδονία.

Πορτραίτο του Μελά από το Γεώργιο Ιακωβίδη
φιλοτεχνημένο πάνω στη φωτογραφία του Μελά της 21ης Αυγούστου.

Τα πρώτα χρόνια

Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία της Νότιας Γαλλίας στις 29 Μαρτίου του 1870. Ήταν ένα από τα επτά παιδιά του Ηπειρώτη έμπορου Μιχαήλ Μελά και της Ελένης Βουτσινά, κόρης εύπορου Κεφαλλονίτη εμπόρου από την Οδησσό. Η καταγωγή της οικογένειάς του ήταν από τον Παρακάλαμο Πωγωνίου της Ηπείρου, όπου ακόμη σώζονται τα ερείπια του οικογενειακού πύργου.[1] Η οικογένεια του μετακινήθηκε στην Αθήνα το 1874.

Την εποχή εκείνη το κύριο εθνικό και πολιτικό ιδεολογικό ρεύμα στην Ελλάδα ήταν η Μεγάλη Ιδέα, η διεύρυνση των ελληνικών συνόρων για να συμπεριλάβουν ελληνικούς πληθυσμούς που βρισκόταν υπό ξένη κυριαρχία. Ο πατέρας του Μελά συμμεριζόταν αυτό το όραμα και δαπάνησε σημαντικό μέρος της προσωπικής του περιουσίας για την πραγμάτωσή του. Ασχολήθηκε με την πολιτική, έγινε κατά περιόδους δήμαρχος Αθηναίων και βουλευτής Αττικής, ενώ το 1896 θα γινόταν πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας, μιας μυστικής εθνικιστικής οργάνωσης της οποίας μέλος ήταν και ο Παύλος. Σε ένα τέτοιο ιδεολογικό κλίμα ανατράφηκε ο νεαρός Μελάς.

Παύλος Μελάς

Σπουδές και γάμος

Το 1885 ο Μελάς τελείωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τον επόμενο χρόνο εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ’ όπου αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός το 1891. Παράλληλα γνώρισε τη Ναταλία Δραγούμη, κόρη του πολιτικού και μέλλοντα πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη και αδελφή του Ίωνα Δραγούμη. Ο Στέφανος Δραγούμης ήταν επίσης φλογερός εθνικιστής και είχε εμφυσήσει στα παιδιά του αντίστοιχα ιδανικά. Ο Μελάς και η Δραγούμη παντρεύτηκαν τον Οκτώβριο του 1892 και απέκτησαν δύο παιδιά: τον Μιχαήλ Μελά (χαϊδευτικά Μίκης) το 1895 και τη Ζωή (χαϊδευτικά Ζέζα) το 1897.

Ο Μελάς με τη σύζυγό του, Ναταλία, και τα παιδιά τους.

Συμμετοχή στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897

Στις 12 Φεβρουαρίου του 1897 o Μελάς υπηρετούσε ως αρχιφύλακας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όταν τον κάλεσαν να επιστρέψει με τους άνδρες του στο στρατώνα του πυροβολικού. Υπό την πίεση της Εθνικής Εταιρείας και ενάντια στη θέληση των Μεγάλων Δυνάμεων, η ελληνική κυβέρνηση είχε αποφασίσει να στείλει εκστρατευτικό σώμα στην Κρήτη για την στήριξη της εκεί επανάστασης.[2] Ο Μελάς απογοητευμένος έμαθε πως η μονάδα του δεν περιλαμβανόταν στο εκστρατευτικό σώμα. Την επόμενη ημέρα όμως ανακοινώθηκε πως η πεδινή πυροβολαρχία του, υπό τη διοίκηση του πρίγκηπα Νικολάου, θα μετέβαινε στη Λάρισα. Στις 16 Φεβρουαρίου η μονάδα αναχώρησε με πλοίο από τον Πειραιά και μέσω Χαλκίδας και με το σιδηρόδρομο από το Βόλο έφτασε στη Λάρισα.

Η αποτυχημένη εισβολή Ελλήνων άτακτων στη Μακεδονία, οργανωμένων από την Εθνική Εταιρεία, στις 9 Απριλίου έδωσε στην οθωμανική κυβέρνηση την αφορμή που αναζητούσε για την κήρυξη πολέμου.[3] Στις 18 Απριλίου έγινε η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών και η κήρυξη του πολέμου. Ο Μελάς στα ημερολόγια του εμφανίζεται ενθουσιασμένος από την έναρξη των εχθροπραξιών, όμως η γρήγορη αρνητική τροπή των πραγμάτων, η άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού και η εκκένωση της Λάρισας τον απογοήτευσαν. Στις 18 Μαΐου, με την είδηση της ανακωχής από τηλεγράφημα του πατέρα του, αρρώστησε με υψηλό πυρετό και ο γιατρός τον έστειλε στη Λαμία και στη συνέχεια στο πλωτό νοσοκομείο “Θεσσαλία”, όπου υπηρετούσε ως εθελόντρια νοσοκόμα η σύζυγός του Ναταλία. Μαζί επέστρεψαν στο οικογενειακό του σπίτι στην Αθήνα, όπου ανάρρωσε για μία εβδομάδα και στη συνέχεια ζήτησε και επέστρεψε στη Λαμία. Θα επέστρεφε σύντομα ξανά στην Αθήνα, λόγω της ασθένειας του πατέρα του, ο οποίος πέθανε στις 17 Ιουνίου.

Ο Μελάς με τους αδερφούς του κατά τον πόλεμο του 1897

Εμπλοκή με το Μακεδονικό Κομιτάτο

Φέροντας τύψεις για την έκβαση του πολέμου του 1897, συμμετείχε από τους πρώτους στο ιδρυθέν το 1900 Μακεδονικό Κομιτάτογια την προώθηση της ελληνικής επιρροής στην περιοχή της Μακεδονίας, ως αντίδραση στη δράση των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Έτσι από τον Φεβρουάριο του 1904 ο Παύλος Μελάς έσπευσε με άλλους τρεις αξιωματικούς, τους Α. Κοντούλη, Α. Παπούλα και Γ. Κολοκοτρώνη, προς επιτόπια μελέτη της κατάστασης. Αποτυγχάνοντας σε εκείνη την πρώτη προσπάθεια, επανήλθε τον Ιούλιο του ίδιου έτους, οπότε και εισήλθε στη Μακεδονία ως ζωέμπορος με το όνομα «Πέτρος Δέδες». Μετά από 20ήμερη παραμονή συναντήθηκε με τον Έλληνα πρόξενο Λάμπρο Κορομηλά στη Θεσσαλονίκη, ανταλλάσσοντας σκέψεις για ανάληψη επιχειρήσεων και στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα. Ύστερα από παρέμβαση της ελληνικής κυβέρνησης, ο Μελάς ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα ενάντια στους Βούλγαρους, με την εντολή να ασκεί καθήκοντα αρχηγού και στις μικρότερες ομάδες που δρούσαν εν τω μεταξύ στις περιφέρειες Μοναστηρίου και Καστοριάς.

Πριν επιστρέψει για τρίτη φορά στη Μακεδονία, ο Μελάς φιλοξενήθηκε στη Λάρισα από τον ανθυπολοχαγό Χαράλαμπο Λούφα που, σύμφωνα με επιστολή που έστειλε ο Μελάς στη σύζυγό του, του ζήτησε να τον φωτογραφίσει. Ο Μελάς συμφώνησε και φωτογραφήθηκε στις 21 Αυγούστου από το Λαρισαίο φωτογράφο Γεράσιμο Δαφνόπουλο ένοπλος -κρατώντας ένα Μάουζερ, ζωσμένος ένα περίστροφο Μάουζερ Ζιγκ-Ζάγκ- και ένστολος,[4] ενδεδυμένος ένα μαύρο κεντητό ντουλαμά.[5] Ο Μελάς έστειλε το πρώτο αντίτυπο της φωτογραφίας στη σύζυγό του, «υπό τον όρον να μην ιδή το φως της ημέρας», αλλά να μείνει ως ανάμνηση για την ίδια και τα παιδιά του αν έχανε τη ζωή του στην αποστολή του,[4] βρίσκοντας ότι θα ήταν «κωμικό» και «μαρτύριο», εάν επέστρεφε άπρακτος, να βλέπει «την φάτσαν [τ]ου έτσι μασκαρεμένην».[5]

Ο Μελάς (καθιστός στην πρώτη σειρά) με την ομάδα του (26.8.1904).

Δράση στη Μακεδονία

Τη νύχτα της 27ης με 28ης Αυγούστου ο Παύλος Μελάς με το επιχειρησιακό όνομα Καπετάν Μίκης Ζέζας, με ένοπλο σώμα 35 ανδρών, που το αποτελούσαν Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικοί, διέβη τα ελληνοοθωμανικά σύνορα και εισέβαλε στα εδάφη της Μακεδονίας, κοντά στο Όστροβο (σημερινή Άρνισσα). Επέλεξε ως μόνιμη ενδυμασία του το ντουλαμά, με αποτέλεσμα να κερδίσει το σεβασμό των αντρών του σώματός του.[5] Στις 30 Αυγούστου ο ληστής Θανάσης Βάγιας, τον οποίο ο Μελάς είχε προσλάβει ως οδηγό, λιποτάκτησε και στη συνέχεια κατέδωσε το σώμα του Μελά στους Οθωμανούς.[6] Τις επόμενες ημέρες το ένοπλο σώμα του Μελά περιπλανήθηκε στην περιοχή της Σαμαρίνας, με τον ασυνήθιστο σε κακουχίες Μελά να καταπονείται ιδιαίτερα.[7] Στις 5 Σεπτεμβρίου, ύστερα από πορεία πολλών ημερών, όπου αντιμετώπισαν την καχυποψία του τοπικού πληθυσμού[8] ο Μελάς και οι σύντροφοι του έφθασαν στο χωριό Ζάνσκο, όπου τους βοήθησε και εφοδίασε πρόσωπο της εμπιστοσύνης τους.
Στις 15 Σεπτεμβρίου ο Μελάς πραγματοποίησε την πρώτη του επιχείρηση. Συνέλαβε έξω από το Στρέμπενο έναν ηλικιωμένο και δύο παιδιά 8 και 15 ετών και στην συνέχεια τον καταζητούμενο πατέρα του 15χρονου. Νωρίς το βράδυ το σώμα εισέβαλε στο χωριό και συνέλαβε ακόμη έναν καταζητούμενο εξαρχικό. Αποφάσισε τελικά να μην σκοτώσει τους δύο καταζητούμενους, υπό τον όρο πως θα πήγαιναν στην ελληνική Μητρόπολη και θα δήλωναν υποταγή στον εκεί Μητροπολίτη.[9] Στις 17 Σεπτεμβρίου προσπάθησε να οργανώσει επίθεση στο χωριό Άιτος, καθώς ήταν κέντρο εξαρχικών αυτονομιστών, όμως η απροθυμία συνεργασίας του ντόπιου συνεργάτη του, του άλλαξε τα σχέδια και αποφάσισε να επιτεθεί στο γειτονικό χωριό Πρεκοπάνα (σημερινή Περικοπή).[10] Εκεί περικύκλωσε τον τοπικό πληθυσμό, που εκείνη την ώρα παρακολουθούσε μια κηδεία. Απαίτησε να δηλώσουν πίστη στον Έλληνα Μητροπολίτη και να ζητήσουν την αποστολή ιερέα και δασκάλου. Για να γίνει πιστευτή η απειλή του, πήρε μαζί του τον εξαρχικό δάσκαλο και τον εξαρχικό παπά, τους οποίους οι συνεργάτες του εκτέλεσαν λίγο έξω από το χωριό.[6] Η δολοφονία φαίνεται να συγκλόνισε τον Μελά.[11]

Στη συνέχεια κατευθύνθηκε στο χωριό Μπελκαμένη, όπου τους υποδέχτηκαν μυστικά Έλληνες του χωριού. Το απόγευμα της επόμενης ημέρας το σώμα μπήκε στο χωριό και υποχρέωσε τον ρουμανοδάσκαλο σε φυγή.[12] Νωρίς το βράδυ το σώμα κατευθύνθηκε για να χτυπήσει το σλαβόφωνο χωριό Νερέτ (σημερινός Πολυπόταμος). Την επόμενη ημέρα όμως τα σχέδια τους ανατράπηκαν, όταν συνειδητοποίησαν πως στο χωριό βρισκόταν σημαντική δύναμη του οθωμανικού στρατού. Κατά τη διάρκεια της άτακτης φυγής τραυματίστηκε θανάσιμα ο συνεργάτης του Μελά Φίλιππος Καπετανόπουλος απο την Κατράνιτσα (σημ. Πύργοι Βερμίου) .[13] Ο Μελάς τον σκέπασε με την κάπα του, στην οποία είχε αφήσει από αμέλεια ένα γράμμα του Καπετανόπουλου προς τον Δημήτριο Καλλέργη, τον Έλληνα πρόξενο στο Μοναστήρι. Η εύρεση της επιστολής θα οδηγούσε αργότερα σε διάβημα της Υψηλής Πύλης προς την ελληνική κυβέρνηση και την ανάκληση του Καλλέργη.[14]

Ύστερα από το επεισόδιο αυτό το σώμα του Μελά κράτησε χαμηλό προφίλ και κατευθύνθηκε στη Νεγκοβάνη (σημερινό Φλάμπουρο), ένα κατά πλειοψηφία πατριαρχικό χωριό, όπου έμεινε για αρκετές μέρες λόγω της αδιάκοπης βροχόπτωσης. Κατά την παραμονή του στη Νεγκόβανη ο Μελάς οργάνωσε την άμυνα της ευρύτερης περιοχής. Εκεί τους συνάντησαν στις 30 Σεπτεμβρίου πρόκριτοι του βλάχικου χωριού Νεβέσκα (σημερ. Νυμφαίο Φλώρινας), που τους εφοδίασαν με τρόφιμα και ενδύματα, και ο Καραλίβανος με περίπου σαράντα άνδρες με αποτέλεσμα το σώμα του Μελά να ξεπεράσει τους 70 το πλήθος. Κατατετμημένο σε τέσσερεις ομάδες υπό τον Καραλίβανο, το Γιοβάνη, τον Πουλάκα και τον Πύρζα, το πολυάριθμο σώμα ανάγκασε πολλούς κομιτατζήδες να εγκαταλείψουν τα χωριά όπου βρίσκονταν.[15] Την ίδια περίοδο ενεργούσε στην περιοχή των Κορεστείων η ανταρτοομάδα του Κύρου. Την 1 Οκτωβρίου η ομάδα αυτή, στην οποία βρισκόταν και ο Ευθύμιος Καούδης, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στην Όστιμα (σημερ. Τρίγωνο Φλώρινας) στο Μήτρο Βλάχο, που μετά από πολύωρη μάχη κατάφερε να διαφύγει, χάνοντας ωστόσο περίπου είκοσι άνδρες.[16]

Ο τάφος του Παύλου Μελά όπως δημιουργήθηκε πρώτα στην Καστοριά. Φωτογραφία του 1904 του Λεωνίδα Παπάζογλου.

Θάνατος

Έχοντας οργανώσει την άμυνα των χωριών της Καστοριάς, ο Μελάς σκόπευε να αφήσει περίπου πενήντα άνδρες να ελέγχουν την περιοχή και ο ίδιος να περάσει μέσα από το Ζέλοβο και το Πισοδέρι στην περιοχή του Μεγάροβου και του Μοναστηρίου, για να εκδιώξει από εκεί τις ανταρτο-ομάδες των κομιτατζήδων και να οργανώσει την άμυνά τους για το χειμώνα. Στις 9 Οκτωβρίου περιέγραψε τη θέλησή του να παραμείνει στην περιοχή σε ένα γράμμα -το τελευταίο του-, που έστειλε στην κουνιάδα του Έφη Καλλέργη, κόρη του Στέφανου Δραγούμη και σύζυγο του Γιάννη Καλλέργη. Έτσι, ύστερα από αποτυχημένη επιδρομή στο Νερέτ, έστειλε μήνυμα στον Κύρου και τον Καούδη να συναντηθούνε στις 14 Οκτωβρίου κοντά στη Στάτιστα (σημερινός Μελάς), χωριό τότε σλαβόφωνο και μικτού πληθυσμού πατριαρχικών και εξαρχικών.[17][18]

Παρά την αντίρρηση του Πύρζα ότι θα ήταν ασφαλέστερο να μην μπουν στη Στάτιστα, καθώς ήταν πέρασμα των τουρκικών δυνάμεων που μετακινούνταν τακτικά από το Ζέλοβο στο Κονοπλάτι, ο Μελάς επέμενε να εισέλθουν στο χωριό. Εκεί δέχτηκαν τη φιλοξενία του Ντίνα, που ανήκε στην ομάδα του Κύρου και θα τους οδηγούσε στον τόπο συνάντησης στις 14 και μοίρασε τους άνδρες της ομάδας σε πέντε σπίτια, και άλλων προκρίτων του χωριού. Το απόγευμα της 13ης Οκτωβρίου, όταν πληροφορήθηκαν ότι ένα οθωμανικό απόσπασμα είχε αναχωρήσει από το Κονοπλάτι, ο Μελάς δεν ανησύχησε, γνωρίζοντας ότι δεν ήταν τουρκική πολιτική να επιτίθενται σκόπιμα στις ελληνικές ομάδες, που τους απάλλασσαν από το καθηκον καταδίωξης ετων κομιτατζήδων.

Ωστόσο, το απόσπασμα είχε κινητοποιηθεί μετά την παραλαβή ενός παραπλανητικού γράμματος γραμμένου στα ελληνικά που είχε συντάξει και στείλει με έναν χωρικό ο επικηρυγμένος Μήτρος Βλάχος, ο κομιτατζής, και έγραφε ότι στη Στάτιστα βρισκόταν ο ίδιος, υπολογίζοντας ότι ο Τούρκος λοχαγός θα επετίθετο στη Στάτιστα για να λάβει το ποσό με το οποίο είχε επικηρυχθεί ο Μήτρος Βλάχος, προξενώντας, ωστόσο, το θάνατο του Μελά.[19] Στις 13 Οκτωβρίου το χωριό περικυκλώθηκε από οθωμανικό απόσπασμα 150 ανδρών και ξεκίνησαν αψιμαχίες. Το ξημέρωμα της επόμενης ημέρας θα έβρισκε τον Μελά νεκρό υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Για τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου του Μελά υπάρχει πλήθος εκδοχών.[20] Το οθωμανικό απόσπασμα εντόπισε ένα από τα κρησφύγετα των Ελλήνων και ξέσπασαν πυροβολισμοί.[20] Περικύκλωσε επίσης το σπίτι όπου έμεναν ο Μελάς, ο Πύρζας, ο Ντίνας και ένας Κρητικός ονόματι Στρατινάκης, το οποίο καταδεικνυόταν σαφώς στο γράμμα του Μήτρου Βλάχου.[21] Οι περισσότερες αφηγήσεις συντρόφων του Μελά αμφισβητούν το ότι υπήρξε σημαντική μάχη και είναι αμφίβολο αν ο Μελάς και όσοι ήταν μαζί του συμμετείχαν. Όλες οι εκδοχές συγκλίνουν πως κάποια στιγμή τη νύχτα ο Μελάς προσπάθησε να διαφύγει, όμως τραυματίστηκε θανάσιμα. Οι μαρτυρίες ποικίλουν για το αν ο Μελάς ύστερα από τον τραυματισμό του απεβίωσε, αυτοκτόνησε, ζήτησε από τον Ντίνα να τον αποτελειώσει, ή ο τελευταίος τον σκότωσε αυτόβουλα. Φαίνεται να ήταν ο μοναδικός νεκρός της ελληνικής πλευράς.[20]

Σύμφωνα με μια αφήγηση των συμβάντων που διαδόθηκε από τις εφημερίδες της εποχής πέθανε στα χέρια του φίλου του, Γεώργιου Στρατινάκη και η τελευταία του φράση πριν ξεψυχήσει ήταν[22] «Βούλγαρος να μη μείνει». Η εκδοχή αυτή δεν επιβεβαιώνεται από καμία μαρτυρία.

Γύρω από το σώμα του νεκρού Παύλου Μελά εκτυλίχθηκε μια διπλωματική επιχείρηση για την παραλαβή και τον ενταφιασμό του. Οι Έλληνες δεν ήθελαν να γίνει γνωστή στους Οθωμανούς η ταυτότητα και το στρατιωτικό αξίωμα του νεκρού, διότι αυτό θα δημιουργούσε διπλωματική κρίση. Αρχικά ο νεκρός θάφτηκε από τους χωρικούς έξω από τη Στάτιστα, ενώ οι Οθωμανοί δεν γνώριζαν την ταυτότητά του. Αργότερα ο Ντίνας απεσταλμένος της ελληνικής πλευράς (πιθανώς του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη ή του οπλαρχηγού Κύρου) επιχείρησε να ξεθάψει και να μεταφέρει αλλού τον νεκρό.

Στο μεταξύ όμως ο θάνατος του Μελά είχε μαθευτεί στην Αθήνα και η εκεί Οθωμανική πρεσβεία ειδοποίησε τις αρχές της Θεσσαλονίκης να βρουν το πτώμα ώστε να το χρησιμοποιήσουν σαν απόδειξη της Ελληνικής επέμβασης σε οθωμανική επικράτεια. Έτσι, ενώ ο Ντίνας έκανε την εκταφή εμφανίστηκε οθωμανικός στρατός. Τότε έκοψε βιαστικά το κεφάλι του νεκρού και έφυγε. Το κεφάλι τάφηκε μπροστά στην Ωραία Πύλη του Ναού της Αγίας Παρασκευής στο χωριό Πισοδέρι ενώ οι Οθωμανοί πήραν το ακέφαλο σώμα και το πήγαν στην Καστοριά για αναγνώριση. Ο Γερμανός Καραβαγγέλης, που γνώριζε τα πάντα, κινητοποίησε τη νεολαία της Καστοριάς που περικύκλωσε το Διοικητήριο και απαιτούσε να τους δοθεί το σώμα «κάποιου Ζέζα» που ήταν Έλληνας. Ο Μητροπολίτης, προειδοποιώντας ότι μπορεί να συμβούν ταραχές που θα έβλαπταν την ειρηνική συμβίωση Τούρκων και Ελλήνων κατάφερε να του δοθεί το σώμα, το οποίο και τάφηκε στο παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών κοντά στο Μητροπολιτικό Μέγαρο Καστοριάς.[23].

Ο θάνατος του Μελά, γόνου μιας από τις σημαντικότερες ελληνικές οικογένειες, πήρε μεγάλη δημοσιότητα και συγκλόνισε την κοινή γνώμη της εποχής. Υπό την πίεση των γεγονότων η ελληνική κυβέρνηση ωθήθηκε να συμμετάσχει πιο ενεργά στον μακεδονικό αγώνα, ενώ αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός των εθελοντών.

Παραπομπές

«Η ημέρα θανάτου του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά τιμήθηκε από τους συγχωριανούς του!». iperiodiko.gr. 14 Οκτωβρίου 2014.
Ιστορία Ελληνικού Έθνους. ΙΔ. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 1977, σελ. 120.
«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους». ο.π. σελ. 127.
«Συλλογή φωτογραφιών – ID: 57082». Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα. Ανακτήθηκε στις 03-04-2017.
Γούναρης 2002, σελ. 8.
Λιθοξόου, Δημήτρης (Μάιος 1996). «Ο Παύλος Μελάς». 3opa.
Μελά, Ναταλία Π. (1992). Παύλος Μελάς. Αθήνα: Δωδώνη, σελ. 348.
Καραβίτης, Ιωάννης (2008). Ο Μακεδωνικός Αγών. Απομνημονεύματα. Αθήνα: Πετσίβας, σελ. Τ. Α’ 65. ISBN 9789609001007.
Μελά, σ. 385-386
Μελά, σ. 388
Μελά, σ. 390.
Καραβίτης, τ. Α’, σ. 90
Επιστολή προξένου Μοναστηρίου Δ. Καλλέργη προς τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Προξενείο Μοναστηρίου, (23/9/1904), έγγραφο 923.
Κώστας Κλειδής, Με τη λάμψη στα μάτια, Ηριδανός, Αθήνα 1984, σ. 127.
Dakin 1966, σελ. 189
Dakin 1966, σελ. 189-90
Dakin 1966, σελ. 190
Brancoff, D.M. (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne. Παρίσι, σελ. 182-3. «67. Statichta: 960 Bulgares Exarchistes»
σελ. 190
Ιός (10 Οκτωβρίου 2004). «Ποιος σκότωσε τον Παύλο Μελά;». Ελευθεροτυπία.
Dakin 1966, σελ. 190
Ε Ιστορικά:Μακεδονικό, η περιπέτεια ενός ονόματος από το 1850 έως σήμερα, Έκδοση της Ελευθεροτυπίας, σελ.40
Γερμανού Καραβαγγέλη Απομνημονεύματα, Εκδόσεις Χ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη, 1993
Πηγές

Καθημερινή επτά ημέρες
Γούναρης, Βασίλης Κ. (2002). Ο Μακεδονικός αγώνας μέσα από τις φωτογραφίες του, 1904-1908. Αθήνα/Βέροια.
Dakin, Douglas (1966). The Greek Struggle in Macedonia 1897-1913. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών – Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου / Institute for Balkan Studies.

el.wikipedia.org

πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Ιστορικά θέματα Κύπρος Λιβύη ΡΟΗ Τουρκία

Η Λιβύη αποκαλύπτει: Πώς στήριξε την Τουρκία στην εισβολή στην Κύπρο το 1974

Ακτιβιστής στις 27.7.25 0

Ιστορική Μαρτυρία – Πρώην Λίβυος Πρέσβης: «Στείλαμε 170.000 τόνους πετρέλαιο στην Τουρκία με ελληνικό πλοίο»

Της Μαρίας Ζαχαράκη από την ιστοσελίδα sigmalive.com

Καθώς συμπληρώθηκαν 51 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ο πρώην πρέσβης της Λιβύης στην Άγκυρα, Σουλεϊμάν Αλί Ατέιγκα, μίλησε στην τουρκική εφημερίδα Τουρκιγέ και αποκάλυψε για πρώτη φορά τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε η Λιβύη στο πλευρό της Τουρκίας.

«Αφαιρέσαμε τα καθίσματα από τα αεροπλάνα και μεταφέραμε όπλα. Ο Καντάφι είπε: “Ο ισλαμικός κόσμος οφείλει στους Τούρκους ένα χρέος που δεν μπορεί να αποπληρωθεί” και έστειλε 170.000 τόνους πετρέλαιο στην Τουρκία με ελληνικό πλοίο για να μην τραβήξει την προσοχή.

Η Τουρκία χρειαζόταν επειγόντως πετρέλαιο. Οι ΗΠΑ και οι Δυτικές χώρες είχαν επικεντρώσει όλη τους την προσοχή στην Τουρκία. Η Ελλάδα, εν τω μεταξύ, περίμενε μια ευκαιρία. Το MSP, ο εταίρος του συνασπισμού στην κυβέρνηση εκείνη την εποχή, επικοινώνησε μαζί μου μέσω του υπουργού Επικρατείας Χασάν Ακσάι. Μου ζήτησαν μια σαφή γνώμη, ιδιαίτερα για το πετρέλαιο και τη στρατιωτική βοήθεια. Μια μακρά λίστα αναγκών και ένας φάκελος που ρωτούσε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, αν ενημερωνόμουν για τα πάντα 24 ώρες πριν από την επιχείρηση. Έφτασα στη Βουλή τα μεσάνυχτα και έστειλα τη λίστα με τα αιτήματα στον Μουαμάρ Καντάφι μέσω ενός πολιτικού αεροπλάνου που είχαμε κανονίσει από τον Λίβανο. Ο Καντάφι απάντησε θετικά σε όλα τα αιτήματα και έστειλε τους 170.000 τόνους πετρελαίου που ζητήθηκαν στην Τουρκία. Στη συνέχεια ξεκίνησε η αποστολή όπλων. Αφαιρέθηκαν καθίσματα, μεταφέροντας συνεχώς όπλα και πυρομαχικά. Παρακολούθησα προσωπικά αυτή τη μεταφορά».

Η στρατηγική παρέμβαση της Λιβύης – “Προσθέσαμε τα αεροσκάφη μας στον τουρκικό στόλο”

Η μαρτυρία του πρέσβη αποκαλύπτει ότι η υποστήριξη της Λιβύης δεν ήταν μόνο πολιτική ή συμβολική.

«Τα πολεμικά αεροσκάφη της Λιβύης προσγειώθηκαν στη στρατιωτική βάση του Μπαλίκεσίρ, βάφτηκαν εκ νέου και προστέθηκαν στον τουρκικό στόλο. Ο Καντάφι παρείχε όλη αυτή την υποστήριξη χωρίς να ζητήσει τίποτα ως αντάλλαγμα».

Σύμφωνα με τον Ατέιγκα, τα αεροπλάνα μετέφεραν συνεχώς πυρομαχικά. Ο ίδιος πέρασε τέσσερα βράδια στο αεροδρόμιο Εσενμπογά της Άγκυρας, επιβλέποντας τη ροή των εφοδίων.

“Πάρτε όλη την Κύπρο και μετά καθίστε στο τραπέζι”

Η συνεργασία συνεχίστηκε ακόμη και μετά την πρώτη φάση της επιχείρησης, με νέες αποστολές από τη Λιβύη. Ο πρώην πρέσβης περιέγραψε τη διέλευση των τουρκικών αεροσκαφών από τη Λιβύη ως στρατηγική για την αποφυγή των δυτικών ραντάρ και των ελληνικών εμποδίων.

«Πήγα ξανά στη Λιβύη με τον υπουργό Ενέργειας του CHP, Ντενίζ Μπαϊκάλ. Ο κ. Ντενίζ παρουσίασε έναν ογκώδη φάκελο με τις ανάγκες. Ο Καντάφι είπε ‘ναι’ σε όλα όσα ήθελαν. Στη δεύτερη επιχείρηση, η προμήθεια όπλων, πετρελαίου και πυρομαχικών ήταν αρκετά δύσκολη λόγω των εμπάργκο. Με την επιστροφή μου, παρουσίασα την επιστολή του Καντάφι στον Νετζμετίν Ερμπακάν. Ο Καντάφι με συμβούλεψε ξεκάθαρα: “Η Κύπρος είναι τουρκικό νησί, πάρτε το όλο και μετά καθίστε στο τραπέζι”. Ωστόσο, υπήρχαν εκείνοι που αντιτάχθηκαν στην ιδέα της κατάληψης ολόκληρης της Κύπρου εντός των εταίρων του συνασπισμού, εκτός από το MSP, και σε διάφορους θεσμούς. Η επιχείρηση ξεκίνησε. Τα ραντάρ και τα προληπτικά οδοφράγματα που είχαν στήσει η Ελλάδα και η Δύση εναντίον των τουρκικών αεροσκαφών ξεπεράστηκαν από τα αεροσκάφη που πέταξαν πρώτα στη Λιβύη, ανεφοδιάστηκαν εκεί και στη συνέχεια μπήκαν στο πεδίο της μάχης από το νότο. Δεν το περίμεναν καθόλου αυτό. Παρά όλα τα εμπόδια που έθεσαν οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ, η Γαλλία και άλλοι σύμμαχοι, οι Τούρκοι έγραψαν ένα έπος στην Κύπρο», σημείωσε, συμπληρώνοντας πως «η Τρίπολη, η οποία ήταν πάντα η πιο πιστή περιοχή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, γνώριζε τα σχέδια του Ισραήλ και των Βρετανών. Για αυτόν τον λόγο, έδωσε άνευ όρων υποστήριξη στην Άγκυρα. Σε τέτοιο βαθμό που παρά τις δυτικές απειλές, ο Καντάφι μπορούσε να διεισδύσει στα βουνά προς την Κύπρο. Μέχρι να το συνειδητοποιήσουν, ήταν πολύ αργά».

Η μη στήριξη του Αραβικού κόσμου προς την Τουρκία το 1974

Οι περισσότερες αραβικές πρωτεύουσες επέλεξαν τότε τη σιωπή, κατά τον Λίβυο πρέσβη· πίσω από το προσωπείο της ουδετερότητας, η φοβία για τις δυτικές αντιδράσεις απέκλεισε κάθε ενεργή στήριξη προς την Τουρκία — με μόνη εξαίρεση την αποφασιστική στάση της Λιβύης.

«Όλες οι αραβικές χώρες που εκπροσωπούνταν στο Συμβούλιο Αράβων Πρέσβεων συμμερίζονταν την άποψη ότι “οι Τούρκοι δεν θα επιτεθούν” πριν από την επιχείρηση στην Κύπρο. Με εξαίρεση τη Σαουδική Αραβία, όλες οι αραβικές χώρες ακολουθούσαν μια πολιτική μη προσβολής της Ελλάδας και της Δύσης, βασισμένη στην ιδέα ότι “ακολουθούσαν μια πολιτική ισορροπίας”. Το Ιράν, από την άλλη πλευρά, ήταν πιο κοντά στην Ελλάδα και την ελληνοκυπριακή πλευρά».

Το «αόρατο» χρέος της Λιβύης προς την Τουρκία

Η μνήμη της Οθωμανικής κληρονομιάς και η επίγνωση των σκιών που απλώνονταν πάνω από την Κύπρο οδήγησαν τη Λιβύη σε μια επιλογή χωρίς αστερίσκους — στο πλευρό της Άγκυρας.

Ο Λίβυος πρέσβης επισήμανε ότι η παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη είναι ιστορικά αναγκαία.

«Αν η Λιβύη δεν έγινε Σομαλία, το οφείλει ξανά στην Τουρκία και στον Ερντογάν. Όπως είπε ο Καντάφι το 1974: “Ο ισλαμικός κόσμος χρωστάει στους Τούρκους ένα χρέος που δεν μπορεί να αποπληρωθεί”.

Σε όλη την ιστορία, οι Τούρκοι έχουν διαδραματίσει έναν ιδιαίτερο ρόλο σε παρόμοιες περιόδους. Χωρίς τους Τούρκους τον 15ο αιώνα, η Λιβύη θα είχε γίνει μια μη μουσουλμανική χώρα. Για αυτόν τον λόγο, όσοι δεν καταλαβαίνουν τι συμβαίνει ρωτούν: ‘Τι κάνει η Τουρκία στη Λιβύη;’».

“Η ιστορία επαναλαμβάνεται στη Γάζα και τη Συρία”

Ο Ατέιγκα τόνισε ότι η Κύπρος του 1974 προσομοιάζει με το σήμερα στη Γάζα και τη Συρία, όπου η Τουρκία στέκεται, όπως τότε, μόνη της απέναντι στη Δύση.

«Σήμερα, το Ισραήλ καταστρέφει για άλλη μια φορά την τιμή της ανθρωπότητας, και ιδιαίτερα του ισλαμικού κόσμου, στη Γάζα.

Τώρα η Συρία περνάει μια σοβαρή δοκιμασία. Το Ισραήλ έχει κινηθεί για να διαιρέσει και να καταβροχθίσει τη Συρία. Κατά μία έννοια, η ιστορία επαναλαμβάνεται», είπε για να προσθέσει ότι «αν η επιχείρηση είχε αποτύχει, η Κύπρος θα είχε μετατραπεί σε σιωνιστικό νησί. Οι Βρετανοί ήθελαν να την παραδώσουν στο Ισραήλ, όπως έκαναν με την Παλαιστίνη. Οι Τούρκοι απέτρεψαν αυτό το σχέδιο. Η Τουρκία ήταν τότε – και είναι και σήμερα – η μόνη δύναμη που αντιστέκεται στη σιωνιστική-σταυροφορική συμμαχία».

«Η Κύπρος, το μεγαλύτερο έπος μετά την Καλλίπολη»

Ο Σουλεϊμάν Ατέιγκα περιγράφει τη νίκη στην Κύπρο ως το μεγαλύτερο έπος των Τούρκων τα τελευταία 150 χρόνια από την Καλλίπολη και υπενθυμίζει ότι η σημασία της Κύπρου πρέπει να εξηγηθεί καλά τόσο στο νησί όσο και στην Τουρκία.

«Βίωσα αυτόν τον πόλεμο και τη νίκη σε όλες τις πτυχές του. Αμέσως μετά τον πόλεμο, διορίστηκα πρέσβης. Εκείνη την εποχή, οδηγούσα το δικό μου υπηρεσιακό όχημα. Επειδή είχε τη λιβυκή σημαία, μια μέρα το αυτοκίνητό μου περικυκλώθηκε από ένα μεγάλο πλήθος και το σήκωσαν στον αέρα. Αυτή ήταν μια έκφραση αγάπης και ευγνωμοσύνης. Συγκινήθηκα βαθιά. Η Τουρκία και οι Τούρκοι κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στη ζωή μου», κατέληξε.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

ΑΠΟΨΕΙΣ Βουλγαρία ΕΑΜ Θεσσαλονίκη Ιστορικά θέματα Κατοχή Κουζινόπουλος Μνήμη ΡΟΗ

Πριν 82 χρόνια μια από τις συγκλονιστικότερες στιγμές της ΕΑΜικής Αντίστασης

Ακτιβιστής στις 10.7.25 0

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Μία από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές αντίστασης στην τριπλή φασιστική κατοχή της πατρίδας μας, καταγράφτηκε στις 10 Ιουλίου 1943, όταν με την πρωτοβουλία και καθοδήγηση του ΕΑΜ, δεκάδες χιλιάδες λαού ξεχύθηκαν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και των άλλων πόλεων της βόρειας Ελλάδας, διαμαρτυρόμενοι με μαχητικές διαδηλώσεις ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία.

Την ώρα που στις πόλεις και τα βουνά αναπτύσσονταν η Αντίσταση, οι διορισμένοι ακόμη από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου "πατριώτες" διακήρυσσαν ότι "αι τύχαι της Ελλάδος εξαρτώνται εκ της μεγάλης Γερμανίας...."

Λίγο μετά την είσοδό τους στη χώρα μας, στις 25 Απριλίου 1941, οι βουλγαρικές φασιστικές αρχές, λαμβάνοντας ως "δώρο" από τον Χίτλερ την έγκριση εισβολής τους στην Ανατολική Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, εφάρμοσαν απίστευτα σκληρά καταπιεστικά μέτρα σε βάρος του υπόδουλου ελληνικού πληθυσμού, με στόχο τον αφελληνισμό της περιοχής και τον βίαιο εκβουλγαρισμό της. Στο πλαίσιο αυτό, στην περιοχή της ζώνης κατοχής τους και ιδιαίτερα στους νομούς Σερρών, Δράμας και Καβάλας, επέβαλαν στους καταστηματάρχες να αλλάξουν τις επιγραφές των καταστημάτων τους στα βουλγάρικα, απαγόρευσαν στους Έλληνες γιατρούς και δικηγόρους να ασκούν επάγγελμα, τοποθέτησαν δικές τους δημοτικές και κοινοτικές αρχές, υποχρέωσαν τους κατοίκους να αλλάξουν την κατάληξη των επιθέτων τους σε –εφ και –οφ, επιδόθηκαν σε λεηλασίες, βιασμούς και άλλες ωμότητες.
Εκατοντάδες πατριώτες εκτελέστηκαν, δεκάδες χιλιάδες στάλθηκαν σε καταναγκαστικά έργα ως «ντουρντουβάκια», κυρίως στην κατασκευή οδικών και σιδηροδρομικών έργων στη Βουλγαρία και στα Σκόπια. Αποτέλεσμα εκείνων των καταπιεστικών μέτρων, ήταν περίπου 170.000 άτομα να εγκαταλείψουν την Ανατολική Μακεδονία, αναζητώντας καταφύγιο στην γερμανοκρατούμενη κεντρική Μακεδονία και την υπόλοιπη χώρα. Ένας από τους όμηρους των Βουλγάρων φασιστών, που δούλεψε σκληρά επί εννέα μήνες σε καταναγκαστικά έργα στην περιοχή της βουλγαρικής πόλης Κιουστεντίλ, ήταν και ο αείμνηστος πατέρας μου Χαράλαμπος Κουζινόπουλος

Βούλγαροι στρατιωτικοί φωτογραφίζονται στην παραλιακή λεωφόρο Νίκης της Θεσσαλονίκης

Προσπάθεια επέκτασης και στην υπόλοιπη Μακεδονία

Οι βουλγαρικές αρχές, δεν περιορίστηκαν στην περιοχή που τους είχε "χαρίσει" η Ναζιστική Γερμανία, αλλά επεδίωξαν να πατήσουν πόδι και στην υπόλοιπη Μακεδονία, αναπτύσσοντας ένα πυκνό προπαγανδιστικό δίκτυο.
Τον Ιούλιο του 1943, οι Βούλγαροι φασίστες θα προσπαθήσουν ανεπιτυχώς να πάρουν στην κατοχή τους και την κεντρική Μακεδονία, ως «δώρο» για τη συνέχιση της παραμονής της Βουλγαρίας στον Άξονα. Η είδηση εκείνη, ξεσηκώνει τον ελληνικό λαό και με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, διοργανώνονται ογκώδη μαχητικά συλλαλητήρια σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και όλες σχεδόν τις πόλεις και κωμοπόλεις της Μακεδονίας.

Ολόκληρη η πρώτη σελίδα της μυστικής εφημερίδας του ΕΑΜ Ελευθερία, με το κύριο άρθρο και το ρεπορτάζ αναφέρονταν στον ξεσηκωμό κατά της Βουλγαρικής επέκτασης
Στο συλλαλητήριο της Αθήνας, τα γερμανικά τανκς ρίχνονται πάνω στους διαδηλωτές. Στις συγκρούσεις που ακολουθούν, έπεσαν νεκροί 53 διαδηλωτές, ανάμεσά τους και οι φλογερές αγωνίστριες Παναγιώτα Σταθοπούλου και Κούλα Λίλη, που πρόταξαν τα κορμιά τους αψηφώντας τα γερμανικά άρματα μάχης, ενώ τραυματίστηκαν 280 διαδηλωτές και συνελήφθησαν από τους Γερμανούς 500 άτομα.
Στη Θεσσαλονίκη, στις 10 Ιουλίου 1943, οργανώνεται από το ΕΑΜ παλλαϊκή 24ωρη απεργία, με τη συμμετοχή όλου του πληθυσμού, ενώ συγκροτήθηκαν ογκώδεις διαδηλώσεις τόσο στο κέντρο της πόλης (στις οδούς Τσιμισκή και Νίκης), όσο και στις συνοικίες. Συλλαλητήρια, είχαν πραγματοποιηθεί επίσης εκείνες τις ζεστές ημέρες του Ιουλίου 1943 στο Κιλκίς, το Λαγκαδά, την Έδεσσα, τη Βέροια, την Κοζάνη, τα Γιαννιτσά κ.α.

Το έγκλημα του διαμελισμού της Μακεδονίας

Είχε αφήσει εποχή το συλλαλητήριο κατά της καθόδου των Βουλγάρων φασιστών, που είχε πραγματοποιηθεί στη Νιγρίτα, τις ίδιες μέρες, καθώς είχαν πάρει μέρος πάνω από 15.000 λαού, δύο φορές δηλαδή περισσότεροι από τους κατοίκους που είχε η πόλη της Νιγρίτας, καθώς είχαν καταφθάσει αγρότες από όλες τις περιοχές της σημερινής επαρχίας Βισαλτίας. Με τον Γραμματέα του ΕΑΜ Νιγρίτας, Γιώργη Τσαρουχά, να εκφωνεί έναν συγκλονιστικό πατριωτικό λόγο, συνεγείροντας τα πλήθη.

Όπως έγραφε σε ρεπορτάζ της η μυστική εφημερίδα Ελευθερία, όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας:

"Η Μακεδονία ολόκληρη συνταράχτηκε από ένα τεράστιο κύμα παλλαϊκών απεργιών και διαδηλώσεων. Οι καταγανακτισμένες μάζες του λαού μας ξεχύθηκαν στους δρόμους των Μακεδονικών πόλεων… για το καινούριο έγκλημα του διαμελισμού της Μακεδονίας και της παράδοσης της Κεντρικής Μακεδονίας στους Βουλγάρους δολοφόνους φασίστες. Η Μακεδονική ύπαιθρος αντιλάλησε από τις μαχητικές κραυγές του λαού μας: Θάνατος και κατάρα στους δολοφόνους φασίστες. Έξω από τη χώρα μας οι Βούλγαροι, Γερμανοί και Ιταλοί κατακτητές. Κάτω οι εκτελέσεις και το αίσχος της ομηρίας. Ζήτω η ενιαία, ακέραια και ελεύθερη Ελλάδα μας". 1

Για τις υπέροχες εκείνες ημέρες εθνικής έξαρσης και πατριωτικού μεγαλείου στη σκλαβωμένη Μακεδονία, έγραψε ο χρονικογράφος της Θεσσαλονίκης, Κώστας Τομανάς:

"Στις 10 Ιουλίου 1943, έπειτα από κινητοποίηση του λαού (οι εθνικόφρονες είχαν κλειστεί στα σπίτια τους κατόπιν εντολής του συνταγματάρχη Χρυσοχόου), οι Γερμανοί δεν επέτρεψαν στον βουλγαρικό στρατό, που πήγαινε στη Δυτική Μακεδονία για να αντικαταστήσει τους Ιταλούς, να μπει και να παρελάσει στην πόλη μας. Μόνο ένα τμήμα ηλικιωμένων βοηθητικών στρατιωτών, στρατωνίστηκε για λίγο καιρό στο Δημοτικό Σχολείο της Νεάπολης". 2

Βούλγαροι στρατιωτικοί με τις επίσημες στολές τους στην κεντρική λεωφόρο Μεραρχίας των Σερρών

Προσπάθεια εκφοβισμού

Για να εκφοβίσουν τον πληθυσμό και να αποτρέψουν τις προετοιμαζόμενες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της καθόδου των Βουλγάρων φασιστών στη Μακεδονία, οι Γερμανοί κατακτητές μετέδιδαν από το ραδιόφωνο, από το απόγευμα της Παρασκευής 9 Ιουλίου, μια απειλητική ανακοίνωση της στρατιωτικής διοίκησης Θεσσαλονίκης-Αιγαίου, που την επαναλάμβαναν διαρκώς με τα μεγάφωνα και τα ειδικά αυτοκίνητα της γερμανικής προπαγάνδας σε όλη την πόλη, πως θα εφαρμοστούν σοβαρά μέτρα ενάντια σε όποιον με την απεργία "ήθελε παραβλάψει αμέσως ή εμμέσως τα συμφέροντα των αρχών κατοχής".
Παρ' όλα αυτά, οι εργάτες, υπάλληλοι, επαγγελματίες, βιοτέχνες, υπακούοντας στα συνθήματα του ΕΑΜ, απεργούν. [...] Τρεις νύχτες συνέχεια, δεκάδες συνεργεία αγωνιστών έγραφαν συνθήματα στους τοίχους της Θεσσαλονίκης ενάντια στον βουλγαρικό επεκτατισμό...". 3

Προκήρυξη του ΕΑΜ κατά της καθόδου των Βουλγάρων φασιστών στην ελληνική Μακεδονία

Η προκήρυξη του ΕΑΜ

Είχε προηγηθεί εμπνευσμένη προκήρυξη της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ, στις 8 Ιουλίου 1943 που καλούσε το λαό «σε συναγερμό για τη σωτηρία του Μακεδονικού λαού από τα νύχια των αιμοβόρων εισβολέων, που καταπατούν τα καθαγιασμένα χώματα των πλουσιότερων και ομορφότερων Ελληνικών περιφερειών». Και η προκήρυξη του ΕΑΜ κατέληγε ως εξής: «Θάνατος στους Βούλγαρους εισβολείς. Κάτω οι τύραννοι χιτλεροφασίστες. Ζήτω η Ελληνική Μακεδονία και ο Μακεδονικός λαός. Ζήτω η Ελλάδα μας. Η Κ.Ε. του ΕΑΜ».
Σε απόφασή του εκδόθηκε στις 10 Ιουλίου 1943, το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ, προειδοποιούσε ότι «Οι Βούλγαροι εισβολείς θα πληρώσουν ακριβά τον άναντρο θρίαμβο τους. Θάνατος στους Γερμανο–Ιταλο-Βουλγάρους επιδρομείς. Ζήτω ο ενωμένος εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του Ελληνικού λαού…». 4

Τις ημέρες που είναι να μπουν τα βουλγαρικά στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη, η Αστυνομία με γερμανική εντολή επιβάλλει στους κατοίκους όχι μόνο απαγόρευση κυκλοφορίας, αλλά και να κάθονται στα μπαλκόνια και τις αυλές των σπιτιών τους.

Η μαρτυρία του Στρατή Αναστασιάδη

Όπως έγραψε ο 24χρονος τότε φοιτητής της Γεωπονίας και αργότερα καθηγητής στο πανεπιστήμιο Humpolt του Βερολίνου, Στρατής Αναστασιάδης (1919-2004):
"Μεγάλη μαχητική διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιούλη, κατά της επέκτασης της κατοχής των Βουλγάρων και της παράδοσης σε αυτούς, ενός μεγάλου μέρους της Μακεδονίας, με συνθήματα "Κάτω τα χέρια από την ελληνική Μακεδονία και Θράκη" και "Θάνατος στους Βουλγάρους εισβολείς".
Για το ίδιο πρόβλημα, οργανώθηκαν επίσης διαδηλώσεις στο κέντρο της πόλης, στη λαϊκή αγορά Καπάνι και μπροστά στη Λέσχη των Φοιτητών, στην παραλία. Ταυτόχρονα, στα μέσα του Ιούλη, κηρύχθηκε γενική απεργία σε όλη τη χώρα κατά της επέκτασης των Βουλγάρων". 5

Έκδοση της ΕΠΟΝ περιγράφει τις προσπάθειες να αποτραπεί η κάθοδος των Βουλγάρων στη Μακεδονία

Ο γραμματέας της ΕΠΟΝ Θεσσαλονίκης Λ.Ελευθερίου

Σύμφωνα με τον τότε γραμματέα της ΕΠΟΝ Θεσσαλονίκης, Λευτέρη Ελευθερίου, η αντίθεση κατά της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής, αγκάλιασε πλατύτερα στρώματα με παθητική και ενεργητική αντίσταση. Όπως ανέφερε:

"Την 10η Ιουλίου 1943 που θα έμπαινε ο βουλγαρικός στρατός στη Θεσσαλονίκη, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ με όλα τα διαφωτιστικά μέσα και τις παράνομες εφημερίδες τους Λαϊκή Φωνή, Ελευθερία, Λεύτερα Νιάτα αλλά και με συγκεντρώσεις, καλούσαν το λαό ενάντια στους βουλγαροφασίστες. Το βράδυ της 9ης Ιουλίου, ομάδες φοιτητών σκέπασαν με μαύρα πέπλα όλα τα κεντρικά αγάλματα της Θεσσαλονίκης.
Το ΕΑΜ κάλεσε το λαό σε συναγερμό, σε γενική απεργία και μαχητικές διαδηλώσεις για τις 11 Ιουλίου. Πήραν μέρος 50.000 άτομα. Οι εργάτες απεργούν αψηφώντας τις απειλές των γερμανικών αρχών κατοχής. Οι σιδηροδρομικοί κάνουν δίωρη στάση εργασίας. Κεντρικά συνθήματα: "Όχι στη βουλγαρική επέκταση", "Κάτω τα χέρια από την ελληνική Μακεδονία και Θράκη".

Αντιβουλγαρικές διαδηλώσεις και συλλαλητήρια, γίνονται με τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων λαού στις 10 Ιουλίου στο Κιλκίς, στις 12 Ιουλίου στη Λαγκαδά, στις 17 Ιουλίου στην Κοζάνη.

Κυκλοφόρησε στις 10-7-1943 προκήρυξη της Κ.Ε. του ΕΛΑΣ που κατέληγε: "Θάνατος σε όλους τους τυράννους, θάνατος στους Γερμανούς και Ιταλούς φασίστες, θάνατος στους Βουλγάρους εισβολείς". Με τον παλλαϊκό αυτό ξεσηκωμό, ο βουλγαρικός στρατός στις 10 Ιούλη 1943 δεν έκανε παρέλαση στη Θεσσαλονίκη". 6

Γιώργος Καφταντζής

Το περιστατικό με τον Γιώργο Καφταντζή

Την επόμενη ημέρα, συνεχίστηκαν οι συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις στις περισσότερες συνοικίες της Θεσσαλονίκης. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση είχε πραγματοποιηθεί δίπλα στο Διοικητήριο, με ομιλητή το στέλεχος της ΕΠΟΝ Πανεπιστημίου, Γιώργο Καφταντζή. Όπως αφηγήθηκε αργότερα ο ίδιος: «Πήδηξα σε μία καρέκλα του καφενείου «Εθνικό», πλάϊ στο Διοικητήριο και άρχισα την ομιλία. Δεν πρόφτασα να πω παρά εννιά λέξεις: “Λαέ της Θεσσαλονίκης, κάτω από το τρικέφαλο φασιστικό τέρας…” και οι γκεσταμπίτες καραδοκώντας, άρχισαν τους πυροβολισμούς. Επακολούθησαν συμπλοκές και άγριο κυνηγητό. Είχαμε ορισμένους τραυματίες και πιάστηκαν μερικοί». 7

Ένα ρεπορτάζ της Ελευθερίας

Στο φύλλο της μυστικής εφημερίδας Ελευθερία , δημοσιογραφικού οργάνου του ΕΑΜ Μακεδονίας, που κυκλοφόρησε μερικές ημέρες μετά τα ογκώδη συλλαλητήρια, δημοσιεύονταν αναλυτικό ρεπορτάζ για τις κινητοποιήσεις που έγιναν στη Θεσσαλονίκη κατά της βουλγαρικής επέκτασης .

Όπως έγραφε: «Ολόκληρος ο λαός της Μακεδονίας διαδήλωσε την αγανάκτηση και διαμαρτυρία του κατά του νέου διαμελισμού της Μακεδονίας με την παραχώρηση του τμήματος μέχρι του Αξιού στους Βουλγάρους τη μεταβολή του υπόλοιπου σε Γερμανικό προτεκτοράτο. Στη Θεσσαλονίκη από 5-10 Ιουλίου, έγιναν λαϊκές διαδηλώσεις κάτω από την καθοδήγηση του ΕΑΜ σε όλες τις συνοικίες (Επτάλοφο, Νεάπολη, Διοικητήριο, Τούμπα, Χαριλάου, Καλαμαριά) στις οποίες πήραν μέρος πάνω από 10.000 λαού. Παρά τις προσπάθειες των Γερμανών, της Ασφάλειας και της ΠΑΟ να κλείσουν τον πληθυσμό στα σπίτια τους με προκήρυξή τους και να εμποδίσουν τις εκδηλώσεις, στην οδό Τσιμισκή και στη Λεωφόρο Νίκης μόλις εμφανίστηκαν οι Βούλγαροι, αποδοκιμάστηκαν. Επακολούθησε διαδήλωση με επικεφαλής της ΕΠΟΝ που διέσχισε τη Λεωφόρο Νίκης, τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο. Επίσης σε διάφορες συγκεντρώσεις και στις εκκλησίες έγιναν ομιλίες από ομιλητές του ΕΑΜ». 8

Ελάχιστοι τελικά Βούλγαροι στρατιωτικοί μπόρεσαν να εισέλθουν στη Θεσσαλονίκη

Διέσχισαν νύχτα τη Θεσσαλονίκη

Τελικά, λόγω εκείνων των τεράστιων λαϊκών αντιδράσεων, ο βουλγαρικός στρατός δεν έκανε την παρέλαση στη Θεσσαλονίκη που είχε οργανώσει για τις 10 Ιουλίου 1943, παρά μόνο εισήλθε μια υπηρεσία αρτοποιών, που κατέφθασε με αυτοκίνητα από τις Σέρρες και στρατωνίστηκε σε σχολείο της Νεάπολης που είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς. Κι όταν δύο εβδομάδες αργότερα χρειάστηκε μονάδες του βουλγαρικού στρατού να διέλθουν από τη Θεσσαλονίκη, κατευθυνόμενες προς τη Χαλκιδική, το έκαναν νύχτα για να μην υπάρχουν αντιδράσεις. Τις οποίες τελικά δεν τις απέφυγαν.

Για να επιστρέψουμε και πάλι στον Γιώργο Καφταντζή, που κατέθεσε τη μαρτυρία του για εκείνο το περιστατικό:
Τα βουλγαρικά στρατεύματα άρχισαν να έρχονται από τις 18 Ιουλίου, Κυριακή, διασχίζοντας πάντα νύχτα τη Θεσσαλονίκη. Μόνο στις 22 Ιουλίου πέρασαν μέρα τμήματα ιππικού με αντιαρματικά πυροβόλα και μεταγωγικά οχήματα για τη Χαλκιδική, μα τα αποδοκίμασαν στην οδό Τσιμισκή και στη λεωφόρο Νίκης (παραλία) οι περαστικοί και οι θαμώνες των καφενείων και των μαγαζιών, χτυπώντας κάτω τις καρέκλες, σφυρίζοντας, χλευάζοντας, τραγουδώντας τον εθνικό μας ύμνο κλπ. Ταυτόχρονα, σφύριζαν και τα καίκια.
Οι αποδοκιμασίες ήταν τόσο έντονες, ώστε ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Θεσσαλονίκης την ίδια ημέρα σε έκτακτη εκπομπή ανάφερε πως "αναρχικά στοιχεία προσέβαλαν και εξύβρισαν συμμαχικό στρατό". 9

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Εφημερίδα Ελευθερία, 28 Ιουλίου 1943.
2. Κώστας Τομανάς, Χρονικό της Θεσσαλονίκης 1941-1944, Θεσσαλονίκη 1996, Νησίδες, σ. 244.
3. Γιώργος Καφταντζής, Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στον καιρό της Κατοχής, Θεσσαλονίκη 1983, χ.ε., σ.91-92.
4. εφημερίδα Νέα Ευρώπη 23-7-1943.
5. Στρατής Αναστασιάδης, Από την αντίσταση στη διάψευση, Θεσσαλονίκη 2013, Επίκεντρο, σ. 53.
6. Λευτέρης Ελευθερίου, Το Πολυτεχνείο και η ΕΠΟΝ Θεσσαλονίκης στην Εθνική Αντίσταση, Αθήνα 1992, Θεμέλιο, σ. 68.
7. Γιώργος Καφταντζής, Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στον καιρό της Κατοχής, ό.π., σ. 93.
8. Εφημερίδα Ελευθερία, 28ης Ιουλίου 1943,
9. Γιώργος Καφταντζής, Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στον καιρό της Κατοχής, ό.π., σ. 93.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Εμφύλιος Θεσσαλονίκη Ιστορικά θέματα ΡΟΗ

Ένας ακόμη σκελετός εκτελεσμένου στο Γεντί Κουλέ

Ακτιβιστής στις 6.7.25 0

Βρέθηκε στον 6ο ομαδικό τάφο και είναι ο 47ος κατά σειρά

O σκελετός ενός ακόμη εκτελεσμένου στο Γεντί Κουλέ πολιτικού κρατούμενου της περιόδου του Εμφυλίου, εντοπίστηκε στον κρανίου τόπο εκτελέσεων, πίσω από τις πρώην φυλακές Επταπυργίου, ανεβάζοντας σε 47 τον αριθμό των εκτελεσμένων κομμουνιστών που τα οστά τους βρέθηκαν εκεί μέχρι σήμερα από τον Νοέμβριο του 2024, όταν άρχισαν οι εργασίες ανάπλασης στη μικρή πλατεία Εθνικής Αντίστασης των Συκεών από τον εκεί Δήμο.

Ο σκελετός βρέθηκε στον 6ο κατά σειρά ομαδικό τάφο, στον οποίο διαπιστώθηκε ότι είχαν στοιβαχτεί μετά την εκτέλεση οι σοροί 14 συνολικά τουφεκισμένων. Υπενθυμίζουμε ότι στη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών είχαν βρεθεί στον συγκεκριμένο ομαδικό τάφο, αρχικά τρεις σκελετοί στις 9 Μαίου 2025, στη συνέχεια εντοπίστηκαν πριν ένα μήνα, στις 5 και 6 Ιουνίου άλλοι επτά σκελετοί, στις 19 Ιουνίου ακόμη τρεις σκελετοί και τώρα ένας επιπλέον, με συνέπεια ο αριθμός των εκτελεσμένων την ίδια ημέρα που στοιβάχτηκαν στον λάκκο αυτόν, να έχει πλέον σε δέκα τέσσερις (14).

Η εύρεση αυτού του τελευταίου σκελετού ήταν αρκετά δύσκολη υπόθεση, δεδομένου ότι τα οστά είχαν διαταραχθεί και το κρανίο είχε συντριβεί, ίσως εξαιτίας του γεγονότος ότι από αυτή την ανασκαφή, που έγινε προς την πλευρά του δρόμου, είχε διανοιγεί παλαιότερα ένα όρυγμα για τη διέλευση καλωδίου της ΔΕΗ.

Όπως δήλωσε ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης, θα προστεθούν άλλα δύο συνεργεία στο ήδη υπάρχουν, προκειμένου να εντατικοποιηθούν οι εργασίες ανασκαφής όλης της έκτασης της πλατείας Εθνικής Αντίστασης Συκεών, μήπως εντοπιστούν και άλλοι ομαδικοί τάφοι με σκελετούς και κρανία εκτελεσμένων της εποχής του Εμφυλίου. Δεδομένου ότι είναι πλέον απόλυτα διαπιστωμένο πως στην περιοχή εκείνη, που στα χρόνια του Εμφυλίου ήταν ακατοίκητη, λειτουργούσε ο «συνήθης τόπος εκτελέσεων» των καταδικασμένων από το Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης κομμουνιστών πολιτικών κρατουμένων. Και όπου τουφεκίστηκαν περισσότεροι από 400 θανατοποινίτες, σύμφωνα και με τον πλήρη κατάλογο με τα ονόματα των εκτελεσμένων της περιόδου 1946-1955 που δημοσιεύεται στο βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης».

https://farosthermaikou.blogspot.com/2025/07/blog-post_5.html

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Ανδρέας Παπανδρέου ΑΠΟΨΕΙΣ Βίντεο Εθνική Αντίσταση Ιστορικά θέματα Νέα Δημοκρατία ΡΟΗ

Πρώτα γερμανοτσολιάδες, μετά χουντικοί, στο τέλος νεοδημοκράτες (Βίντεο)

Ακτιβιστής στις 30.5.25 0

Με το Ν.Δ. 179/1969 – «Περί Εθνικής Αντιστάσεως» οι προδότες πραξικοπηματίες αναγνωρίζουν ως δήθεν αντιστασιακούς τους ομοϊδεάτες τους ταγματασφαλίτες ναζί! «Εθνική Αντίσταση έκαναν μόνο όσοι ήταν αντικομουνιστές!» Οι συνεργάτες δηλαδή των κατακτητών! Παραφροσύνη και απύθμενο θράσος!

Το γιατί το φανταζόμαστε. Ο Παπαδόπουλος και οι υπόλοιποι της χουντικής συμμορίας ήταν ναζί, σαν το ναζίδι το Μιχαλολιάκο, που είναι πολιτικός του απόγονος. Πείτε μου πάλι πως είναι υπερβολικό να τον συγκρίνω με τους ναζί. Και λίγα λέω.

Ως το 1982 λοιπόν οι δοσίλογοι απολάμβαναν μια σειρά προνομίων. Συντάξεις, επιδόματα, διορισμούς γι’ αυτούς και παιδιά τους κοκ. Το 1982 ο Ανδρέας αναγνωρίζει την πραγματική Εθνική Αντίσταση.
Η ΝΔ ήταν στην εξουσία από το 1974 έως το 1981. Όχι μόνο δεν άλλαξε το χουντικό αυτό έκτρωμα, αλλά όταν πήγε να το διορθώσει το ΠΑΣΟΚ, αποχώρησε από τη Βουλή! Υπέρ ψήφισαν το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο οποίος ήταν αντίθετος σε αυτό το θέμα με το κόμμα του, όντας ο πιο έξυπνος από τη γαλάζια συμμορία.

Ο Αβέρωφ, αρχηγός τότε της ΝΔ, με διχαστικές και αντικομουνιστικές κορώνες υποσχέθηκε πως θα καταργούσε το νόμο που έφερε το ΠΑΣΟΚ. Έφαγε όμως μαύρο στις εκλογές και άφησε την αρχηγία στον ακόμα χειρότερο, το Μητσοτάκη, γνωστό ως κάθαρμα και αποστάτη.

Τα θυμίζω αυτά, γιατί πράγματι η χούντα μοίραζε χρήματα. Στους εγκληματίες, όπως μοιράζει σήμερα ο Μητσοτάκης δις στους ΑΡΔ και όλα τα γαλάζια παράσιτα. Αυτοί έτρωγαν με χρυσά κουτάλια. Οι υπόλοιποι έτρωγαν ξύλο.

Πώς να μην είναι μετά με τη χούντα οι προδότες Ράλληδες, χίτες, μαυραγορίτες; Αντί να τους κρεμάσουν για τη συνεργασία τους με το στρατό κατοχής και τα αμέτρητα εγκλήματα που έκαναν, βρέθηκαν με πολλά λεφτά και με αξιοζήλευτες θέσεις! Αυτοί στήριζαν τη χούντα, αυτοί ήταν οι ρουφιάνοι, οι δήμιοι!

«Η δεξιά δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά» είχε πει κάποτε ο Ανδρέας ως απάντηση στο σύνθημα των ψηφοφόρων του «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά». Δυστυχώς πολλοί ξέχασαν κι αφήνουν τα χουντικά καρκινώματα, τους ναζί του κερατά, να αλωνίζουν. Τα πολιτικά τους μπάσταρδα κυβερνάνε ακόμα και σήμερα, κι αν δεν σοβαρευτεί η αντιπολίτευση, μόνο χειρότερα μπορεί να γίνουν τα πράγματα.

Φασίστες έχει κι ο Μητσοτάκης στην κυβέρνηση και στο κόμμα. Γιατί είναι εκείνα τα περιττώματα που αναπτύσσονται μέσα στο βόθρο της διαφθοράς και της σαπίλας.
Ποιος πραγματικός άνθρωπος πχ θα τολμούσε να βρίσει χυδαία, να συκοφαντήσει, όσους έχασαν τα παιδιά τους, εξ αιτίας της δολοφονικής πολιτικής της εγκληματικής οργάνωσης της ΝΔ;
Μόνο τα ναζίδια.

ΠΗΓΗ

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Θεσσαλονίκη Ιστορικά θέματα Μνήμη ΡΟΗ

ΕΚΘΕΣΗ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΉΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 1967-1974 ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

Ακτιβιστής στις 18.5.25 0

Καθώς συμπληρώνονται 52 χρόνια από την ανταρσία του αντιτορπιλικού 'ΒΕΛΟΣ', που αποχώρησε στις 25 Μαΐου 1973 από τα γυμνάσια του ΝΑΤΟ και προσορμίστηκε στο Φιουμιτσίνο της Ρώμης, όπου το πλήρωμά του ζήτησε πολιτικό άσυλο στη Ιταλία,
οι:

- Πρωτοβουλία Φοιτητών στην Ιταλία την περίοδο της χούντας,
- Εταιρία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Μακεδονίας (ΕΔΙΑ) 1940-1974,
- Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 (ΣΦΕΑ),
- Εταιρία Φίλων Χώρου Μνήμης Αντιδικτατορικής Αντίστασης στη Θεσσαλονίκη

διοργανώνουν:

Ημερίδα την ημέρα των εγκαινίων της έκθεσης, 19 Μαΐου, στις 7.00 μ.μ., στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Δήμου Θεσσαλονίκης, Αγγελάκη 13, με θέμα: 'Το Φοιτητικό Κίνημα στην Ιταλία την περίοδο της χούντας',

Ομιλητές:
-Βασίλης Νόττας, π. καθηγητή Κοινωνικής Επικοινωνίας, ΑΠΘ.
-Φοίβος Γκικόπουλος, π. κοσμήτορα Φιλοσοφικής Σχολής, ομ. καθηγητή ΑΠΘ,
-Νίκος Συρμαλένιο, οικονομολόγος, π. βουλευτής,
-Στέλιος Αγκούτογλου, αρχιτέκτονας, μέλος ΑΜΕΕ

Προβολή ντοκιμαντέρ του Παύλου Νεράντζη, «Η ανταρσία του 'ΒΕΛΟΣ'. Το Κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού».
με την υποστήριξη του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ και του Πανελλήνιου Συλλόγου Αποφοίτων Ιταλικών Πανεπιστημίων και της Αντιδημαρχίας Τεχνικών Έργων & Βιώσιμης Κινητικότητας του Δήμου Θεσσαλονίκης

Επιμέλεια Έκθεσης

Κονιόρδος Βασίλης, Μηταφίδης Τριαντάφυλλος, Νεράντζης Παύλος, Συνεφάκης Γιώργος

ΕΚΘΕΣΗ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΩΝ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΉΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 1967-1974 ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

IL POPOLO GRECO NON DARA’ TREGUA AL FASCISMO

19-30 Μαΐου 2025

Κέντρο Αρχιτεκτονικής Δήμου Θεσσαλονίκης, Αγγελάκη 13

Το αντιδικτατορικό κίνημα των Ελλήνων στην Ιταλία υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές και μαζικές εστίες αντίστασης κατά της χούντας των συνταγματαρχών στο εξωτερικό.
Η μαζική φοιτητική μετανάστευση στην Ιταλία τις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70, η γεωγραφική εγγύτητα και, κυρίως, η αλληλεγγύη της ιταλικής κοινωνίας και πολιτικών της δυνάμεων, όπως και οι
σχέσεις των Ελλήνων φοιτητών με οργανώσεις της ιταλικής Αριστεράς και διανοούμενους, συνέβαλαν την πολιτική τους συγκρότηση και στον αγώνα κατά της δικτατορίας, σε συνεργασία με δυνάμεις της αντίστασης στην Ελλάδα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα και γεγονότα

Η επιστολή της Ειρήνης Παπά που κινητοποίησε διεθνώς καλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους, και οι συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη σε πολλές ιταλικές πόλεις,

Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1970, ένα αυτοκίνητο ανατινάσσεται λίγα μέτρα από την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα. Σκοτώνονται οι επιβάτες του, ο Κύπριος φοιτητής Γιώργος Τσικουρής και η Ιταλίδα
Έλενα Αντζελόνι της ομάδας 'Άρης Βελουχιώτης', που είχαν αναλάβει την εκτέλεση της αντιστασιακής ενέργειας που οργανώθηκε στο Μιλάνο.

Στις 19 Σεπτεμβρίου 1970, στην πλατεία Ματεότι της Γένοβας, μπροστά από το δικαστικό μέγαρο, αυτοπυρπολήθηκε ο Κώστας Γεωργάκης, φωνάζοντας 'ζήτω η δημοκρατία'.

Πλούσια ήταν επίσης η δράση και η εκδοτική δραστηριότητα των Ελλήνων φοιτητών της Ομοσπονδίας Ελληνικών Φοιτητικών Συλλόγων Ιταλίας (ΟΕΦΣΙ)

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

ΑΠΟΨΕΙΣ ΒΠΠ Ιστορικά θέματα ΡΟΗ Ρωσία Φασισμός

Ορισμένες σκέψεις 80 χρόνια μετά την 9η Μαΐου 1945

Ακτιβιστής στις 6.5.25 0

του Ρούντι Ρινάλντι

Σε λίγες μέρες θα γιορταστεί στη Μόσχα η 80ή επέτειος από τη νίκη των λαών επί του ναζιφασισμού στην Ευρώπη. Στις 9 Μαΐου 1945 υπογράφουν οι Γερμανοί στρατάρχες την πλήρη συνθηκολόγησή τους στο Βερολίνο, που έχει κατακτηθεί από τα σοβιετικά στρατεύματα. Ο πόλεμος σε άλλα μέτωπα (Ειρηνικός, Ιαπωνία) θα κρατήσει έως τον Αύγουστο του 1945. Έτσι θα έληγε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939-1945), που συγκλόνισε ολόκληρη την ανθρωπότητα και άνοιξε μια νέα σελίδα στην παγκόσμια ιστορία. Το κύριο βάρος της προσπάθειας αντιμετώπισης και κατανίκησης του ναζιφασισμού στην Ευρώπη θα πέσει στις πλάτες της ΕΣΣΔ και των αντιστασιακών κινημάτων σε μια σειρά από χώρες που είχαν κατακτηθεί από τον Άξονα.
Δεν σήκωσε κάθε μέλος της αντιχιτλερικής συμμαχίας (Αγγλία, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ) το ίδιο βάρος στη θανατηφόρα αυτή μάχη, και αυτό είναι γνωστό. Οι συνολικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές υπολογίζονται σε περίπου 75-85 εκατομμύρια. Η Σοβιετική Ένωση είχε απώλειες 27 εκατ., η Κίνα 10-15 εκατ., η Γερμανία 7 εκατ., η Πολωνία 6 εκατ., η Ιαπωνία 2,5-3,5 εκατ., η Γιουγκοσλαβία 1,7 εκατ., η Ελλάδα 600-800.000 (περίπου το 10% του τότε πληθυσμού), η Γαλλία 500.000, η Αγγλία 450.000, οι ΗΠΑ 420.000. Από τα 75-85 εκατ. νεκρών, στρατιωτικοί ήταν τα 21-25 εκατ., άμαχοι 29-30 εκατ., νεκροί από λιμό και ασθένειες 19-25 εκατ., Ολοκαύτωμα Εβραίων 6 εκατ. και άλλοι (τσιγγάνοι, κομμουνιστές, ομοφυλόφιλοι κ.λπ.) 5-6 εκατ.
Παραχάραξη, βολικές ταυτίσεις και αντιρωσική υστερία
Πολύ σύντομα περάσαμε στον «ψυχρό πόλεμο». Οι δύο Δυτικοί εταίροι της αντιχιτλερικής συμμαχίας στράφηκαν πολύ επιθετικά ενάντια στην ΕΣΣΔ και το σοσιαλιστικό συνασπισμό που αναδείχθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σχετικά σύντομα μπήκαν οι βάσεις μιας παραχάραξης της ιστορίας και δημιουργήθηκαν ισχυρές βάσεις ιστορικού αναθεωρητισμού που συσκότιζαν τα αίτια, τις ευθύνες, το ρόλο κάθε δύναμης πριν, κατά και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό πήρε τεράστιες διαστάσεις μετά την πτώση του ανατολικού συνασπισμού (1989-1992).
Σιγά-σιγά τα εγκλήματα του ναζιφασισμού απαλείφθηκαν (ιδιαίτερα από τον γερμανικό αναθεωρητισμό), η ταύτιση Χίτλερ-Στάλιν έγινε ένα βολικό μοτίβο ερμηνείας, και πιο πρόσφατα η ταύτιση του ναζισμού και του κομμουνισμού είναι η ιδιαίτερη χαρά όλων των τάχα κριτικών του «ολοκληρωτισμού». Φυσικά ο κομμουνισμός αναγορεύτηκε ως ο μεγαλύτερος εγκληματικός παράγοντας του 20ού αιώνα (βλ. «Μαύρη Βίβλο του κομμουνισμού» και όλα τα παράγωγά της για 2-3 δεκαετίες).
Σήμερα βέβαια έχουμε μια νέα αντιρωσική υστερία με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ιδίως οι βασικές Δυτικές Ευρωπαϊκές δυνάμεις και η Κομισιόν της Ε.Ε. πρωταγωνιστούν σε μια ρωσοφοβία, και εμμένουν σε ένα πρόγραμμα πολέμου και στρατιωτικοποίησης παράλογων διαστάσεων. Δεν μπορούν καν να συγκρατήσουν τα πιο βαθιά σχέδια των ευρωπαϊκών ελίτ για «πορεία προς τα ανατολάς», ενάντια στη Ρωσία! Βαθιά αντιδραστικές βλέψεις, ποτισμένες με υστερία και διαψευσμένες από τη σύγχρονη ιστορία, για κατάκτηση-υποδούλωση-κατατεμαχισμό της Ρωσίας, μετά της ΕΣΣΔ, και μετά πάλι της Ρωσίας.
Το γενικό κλίμα στις παραμονές της επετείου
Στην ιδεολογική προετοιμασία αυτών των «σταυροφοριών» γίνεται συστηματική προσπάθεια να υποβαθμιστεί η σημασία της Νίκης επί του ναζιφασισμού και της Νίκης των λαών που συμβολίζει η 9η Μαΐου 1945. Γι’ αυτό η Ε.Ε. έχει ανακηρύξει την 9η Μαΐου «Ημέρα της Ευρώπης» και γιορτάζει (χωρίς καμία λαϊκή συμμετοχή) «την επέτειο της Διακήρυξης Σουμάν, μιας ιστορικής πρότασης που έκανε το 1950 ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, η οποία έθεσε τα θεμέλια της ευρωπαϊκής συνεργασίας και θεωρείται η απαρχή της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης». Αποκρύπτοντας πάντα τις ιστορικές ρίζες αυτής της «ιδέας» (ναζιστικός κόσμος) και των ουσιαστικών στοχεύσεών της ως ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποιητικής δύναμης κατάλυσης της εθνικής κυριαρχίας στον ευρωπαϊκό χώρο, και εκστρατείας προς νέους πολεμικούς ανταγωνισμούς, κυρίως προς Ανατολάς.
Ήδη έχει παρουσιαστεί το σχέδιο για την ευρωπαϊκή άμυνα «Ετοιμότητα 2030» (μετονομασία του ReArm Europe, που κρίθηκε ατυχής ονομασία), αφού παρουσιάζεται ως σχεδόν βεβαιότητα μια επίθεση της Ρωσίας σε κράτος μέλος είτε της Ε.Ε. είτε του ΝΑΤΟ. Η ίδια η Κομισιόν ζητά από τους Ευρωπαίους πολίτες να εφοδιαστούν με προμήθειες έκτακτης ανάγκης, ώστε να επιβιώσουν τουλάχιστον 72 ώρες σε περίπτωση πολέμου… Σε αυτό το κλίμα προετοιμάζεται και διάσκεψη του «Συνασπισμού των Πρόθυμων»: θα συναντηθούν στο Κίεβο στις 9 Μαΐου 2025 για να συζητήσουν την περαιτέρω πορεία δράσης τους στον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Έτσι γιορτάζεται η «ειρήνη» στην επικράτεια της Ε.Ε.!
Παράλληλα εντείνονται όλες οι πιέσεις και οι απειλές για να μην παρευρεθούν στη Μόσχα κατά τον γιορτασμό εκπρόσωποι κυβερνήσεων κρατών μελών της Ε.Ε. ή χωρών υπό ένταξη στην Ε.Ε. Στη δε «δημοκρατική» Γερμανία, πέρα από το άγριο κυνηγητό της Παλαιστινιακής σημαίας όπου εμφανιστεί, ανακοινώθηκε ότι απαγορεύεται κάθε Σοβιετικό ή Ρωσικό σύμβολο στα γνωστά σοβιετικά μνημεία στο Βερολίνο κατά τη διάρκεια των εορτασμών για την Ημέρα της Νίκης στις 8 και 9 Μαΐου. Επίσης απαγορεύτηκαν τα τραγούδια της εποχής του πολέμου, καθώς και η «κορδέλα του Αγίου Γεωργίου», σεβαστό σύμβολο μνήμης στη Ρωσία και σε αρκετές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.
Διαφορές του τότε με το σήμερα…
Υπάρχουν πολλές αναλογίες και μερικές ουσιώδεις διαφορές από τη δύσκολη και σκοτεινή (συσκοτισμένη και λίγο αναλυμένη στην ουσία της) δεκαετία του 1930, δεκαετία προετοιμασίας του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και της σημερινής εποχής, που μπορεί να θεωρηθεί προθάλαμος μεγάλων συγκρούσεων, πολέμων παγκόσμιων διαστάσεων. Ήδη ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκτά διαστάσεις γενικής πρόβας (με αναβίωση ναζιστικών χαρακτηριστικών τροφοδοτούμενων από ΗΠΑ, Ε.Ε. και ΝΑΤΟ), κάτι ανάλογο με τον διεθνοποιημένο ισπανικό εμφύλιο τα χρόνια 1936-1939.
Ας ξεκινήσουμε με μια μεγάλη διαφορά. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όχι μονάχα δεν έλυσε τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο καθένας από τους συνασπισμούς που αντιπαρατάχθηκαν, αλλά δημιούργησε νέα. Πριν απ’ όλα, γέννησε μια νέα κατάσταση «κάτω». Εκεί που είχαν θεωρήσει και οι δύο «ηγεμονικοί συνασπισμοί» πως είχε μπει στο αυλάκι η μετατροπή του κοινωνικού πολέμου σε πόλεμο εθνικιστικό, ιμπεριαλιστικό, με την ενσωμάτωση του εργατικού κινήματος στο πλευρό των αστικών τάξεων στην αλληλοσφαγή, δημιουργήθηκε ένα πολύ μεγαλύτερη και κοσμοϊστορικής σημασίας ρήγμα: η νίκη της επανάστασης στη Ρωσία, η δημιουργία της ΕΣΣΔ και η αφύπνιση του διεθνούς προλεταριάτου αλλά και όλων των καταπιεσμένων εθνών, ιδιαίτερα στην Ανατολή. Μέσα από τον πόλεμο, μέσα από τον βηματισμό της Ιστορίας, γεννήθηκαν άλλα δεδομένα, με κύριο πρωταγωνιστή ένα νέο ιστορικό υποκείμενο και τους συμμάχους του.
Η προετοιμασία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, μετά από δύο δεκαετίες, δεν μπορούσε να μην υπολογίσει αυτή τη διάσταση. Σήμερα αυτός ο υποκειμενικός παράγοντας δεν υπάρχει· βρισκόμαστε πάλι σε «προ-οχτωβριανά» τοπία, όπου όλοι είναι εναντίων όλων, σε ένα τοπίο πολύ διαφορετικό. Καπιταλιστικό μεν, αλλά διαφορετικό. Παγκοσμιοποιημένο μεν, αλλά με βαθιές τροποποιήσεις και νέες δυνάμεις. Το σύγχρονο «κέντρο» του ιμπεριαλιστικού κόσμου, η Δύση σε όλες τις διαστάσεις της, αντιμετωπίζει μια Περιφέρεια, έναν Παγκόσμιο Νότο και δυνάμεις που έχουν αναδειχθεί μέσα σε αυτόν, οι οποίες δεν είναι διόλου στην κατάσταση που ήταν τότε οι αποικίες και οι εξαρτημένες από τη Μητρόπολη χώρες. Μεγάλη διαφορά, διαφορά ίσως ουσίας για το τι μέλλει γενέσθαι στον υπό εκκόλαψη νέο πολυπολικό κόσμο.
…και αναλογίες;
Ποια είναι τα κοινά στοιχεία, οι αναλογίες που μπορεί να επισημανθούν και έχουν την σημασία τους; (χωρίς λεπτό να ξεχνάμε ότι η κατάσταση που βιώνουμε είναι πρωτότυπη και έχει πολλά νέα χαρακτηριστικά…) Ζούμε και πάλι σε έναν κόσμο (καπιταλιστικό) όπου δεν μπορεί να μην εκδηλώνονται με ιδιαίτερη έμφαση ορισμένα δομικά χαρακτηριστικά του: οι μεγάλες παγκόσμιες κρίσεις· η αλματώδης ανισόμετρη ανάπτυξη τομέων και κλάδων της παραγωγής και χωρών στο σύνολο του· η διέξοδος προς τον πόλεμο ως μορφή ξαναμοιράσματος αγορών ή και εκτόνωσης της κρίσης και αναζωογόνησης της οικονομίας· τα κοσμοκρατορικά σχέδια διατήρησης ή κατάκτησης της παγκόσμιας ηγεμονίας. Η ρωγμή του 1917 επέτεινε αυτές τις τάσεις· σήμερα όμως το γεγονός της διεθνοποίησης του καπιταλισμού οδηγεί κι αυτό σε μεγαλύτερους σπασμούς, και επιτείνει την έκφραση των δομικών τάσεων, επηρεάζοντας σε μεγαλύτερες κλίμακες τον παγκόσμιο χώρο.
Για παράδειγμα, η τάση της αλματώδους ανισόμετρης ανάπτυξης οδήγησε δύο φορές τη Γερμανία να ξεπεράσει την καταστροφή της και να διεκδικεί έναν παγκόσμιο ρόλο (ανεξάρτητα αν τροφοδοτήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από αμερικανικά και άλλα κεφάλαια), και έσπρωξε τα πράγματα μέχρι την ένοπλη σύγκρουση το 1939-1945. Η ίδια τάση της ανισόμετρης ανάπτυξης λειτούργησε και μετά την πτώση του Ανατολικού συνασπισμού το 1989-1990, κι έπειτα την κρίση του 2008-2010 σε ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο, οδηγώντας στην εκτίναξη της Κίνας και της Ινδίας και στην ανασυγκρότηση της Ρωσίας.
Ιδιαίτερα η Κίνα σήμερα είναι δύναμη πρώτης γραμμής, δύσκολα αντιμετωπίσιμη από τη Δύση. Από την εποχή της Νέας Τάξης Πραγμάτων και της μονοκρατορίας των ΗΠΑ μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και μέχρι σήμερα, μέσα σε 3 δεκαετίες, η οικονομική θέση της Κίνας έχει αλλάξει εντυπωσιακά: Το 1980 η Κίνα αντιπροσώπευε μόνο το 1,79% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2000, το μερίδιο της Κίνας στο παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε στο 3,62%. Το 2010, η Κίνα αντιπροσώπευε ήδη το 9,22% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Το 2020 το μερίδιο της Κίνας στο παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε στο 17,48%. Για τη Ρωσία: σύμφωνα με το ΔΝΤ, το 1992 το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν 4,81% και το 2022 μειώθηκε στο 2,92%. Κι όμως, η Ρωσία μπορεί σε στρατιωτικό επίπεδο να αντιμετωπίζει ολόκληρο το ΝΑΤΟ σε ένα σημείο, την Ουκρανία.
Προηγουμένως έγινε λόγος για πρόβα τζενεράλε. Αλλά σε αυτήν αξιολογείται η γενική απόδοση και οι πραγματικές δυνατότητες. Οι πιθηκισμοί των ηγετών της Ε.Ε., ότι αυτοί θα συνεχίσουν τον πόλεμο ενάντια στη Ρωσία, αποτελούν μάλλον εκφράσεις ενός άλλου «πολέμου» που έχει βαρύνουσα σημασία. Πριν διεμβολιστεί ο «άξονας του κακού» (Ρωσία, Κίνα, BRICS, Β. Κορέα κ.λπ.) έχει επέλθει μια τεράστια ρωγμή στο εσωτερικό του Δυτικού στρατοπέδου, της Δύσης που βρίσκεται σε δύση: ο πόλεμος μεταξύ των παγκοσμιοποιητών και του τραμπικού στρατοπέδου. Μια σύγκρουση μεγάλων διαστάσεων, που καθιστά αβέβαιη την τελική επικράτηση της μιας ή της άλλης πλευράς. Αλλά, ακόμα κι αν επέλθει ένας συμβιβασμός, αυτός θα πρέπει να πάρει σημαντικές αποφάσεις αντιμετώπισης του «άξονα του κακού». Η κρίση, η ανισόμετρη ανάπτυξη, η τάση προς τον πόλεμο, η εσωτερική σύγκρουση στη Δύση, θα αναδιατάξουν δυνάμεις. Μια ακόμα μεγάλη διαφορά είναι πως ο Παγκόσμιος Νότος, η σύγχρονη Περιφέρεια δεν χωρίζεται από μια τεχνολογική άβυσσο όπως συνέβαινε πριν το 1980 ή το 2000. Αυτό προσδίδει πολλές άλλες δυνατότητες και αντοχές για μια άλλη πορεία, έξω από την επί αιώνες κυριαρχία της Δύσης.
Απαντήσεις, εκπλήξεις και σχεδιασμοί
Οι δύο μεγάλες «απαντήσεις» στη Ρωγμή του 1917, τη Σοβιετική επανάσταση, ήταν στην Ευρώπη ο ναζισμός-φασισμός, και στις ΗΠΑ το Νιού Ντηλ (αφού είχε συντριβεί και διαβρωθεί το τότε αμερικάνικο εργατικό κίνημα). Και οι δύο απαντήσεις είχαν στοιχεία σχεδιασμού και χειρισμού της κοινωνικής δυναμικής, επιτάχυνσης σε διάφορους τομείς (ΕΤΕ, πολεμική βιομηχανία, χειραγώγηση, καταστολή σε μεγάλες κλίμακες κ.λπ.), ο δε ναζισμός-φασισμός προσπάθησε να μιμηθεί στοιχεία του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά σε μια ιδιαίτερα ρατσιστική επιθετική μορφή ενάντια στους σλάβους, τον μπολσεβικισμό και τους εβραίους. Κι ενώ τον τροφοδότησαν ως απάντηση στη ρωγμή που είχε δημιουργήσει η ύπαρξη της ΕΣΣΔ, ο γερμανικός ιμπεριαλισμός πρώτα κατάκτησε την Ευρώπη (ξεκινώντας από την κατάληψη της Πολωνίας το 1939), μετά την κατάρρευση της Γαλλίας στράφηκε ενάντια στην Αγγλία, και μόνο στα 1941 στράφηκε ενάντια στην ΕΣΣΔ.
Σήμερα ο κόσμος της παγκοσμιοποίησης, των αγορών, ο κόσμος της «συλλογικής Δύσης» κ.ο.κ., βλέπει κατάπληκτος ορισμένα κρατικοκαπιταλιστικά μορφώματα και σχέδια μεγάλων κρατικών δυνάμεων –κάτω από κομματική (απόλυτη) διεύθυνση ή κάτω από συγκεντρωτική «εθνικοπατριωτική» διεύθυνση– να επιτυγχάνουν καλύτερα και πιο σημαντικά αποτελέσματα σε πολλούς τομείς. Την ίδια στιγμή «ξεφυτρώνουν» νέες σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις (Βραζιλία, Τουρκία, Ινδονησία κ.λπ.), ενώ η Ινδία (σχεδόν μια υποήπειρος με 1,4 δισεκατ. κατοίκους σε έναν ιδιόμορφο συνδυασμό καπιταλισμού και συστήματος καστών και πυρηνικής δύναμης με ειδικές σχέσεις με τη συλλογική Δύση) κρατά μια μετέωρη θέση σαν ιδιαίτερα μεγάλη και υποσχόμενη δύναμη.
Αυτό που ξεχνιέται κάθε φορά είναι ότι ο καπιταλισμός δεν είναι απλά ένα οικονομικό σύστημα. Είναι οικονομικό πολιτικό σύστημα. Την πολιτική διάσταση πολλές φορές την υποτιμούμε και νομίζουμε ότι η οικονομία μπορεί να τα κάνει όλα. Δεν είναι έτσι. Χώρες που έχουν ένα κρατικό εθνικό σχεδιασμό μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να πετύχουν πολλά. Χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Τουρκία κ.ά., με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικό βαθμό, μπορούν να τραβήξουν έναν δρόμο που δεν έχει τα χαρακτηριστικά των πρώην αποικιοκρατούμενων ή εξαρτημένων χωρών. Δεν θα τιθασεύσουν τις τάσεις και δομές που γεννά η ανάπτυξη του καπιταλισμού, αλλά και δεν θα υποταχθούν στο Δυτικό κέντρο κυριαρχίας όπως γίνονταν μέχρι το 2000, μετά την πτώση του Τείχους.
Κάθε μία από αυτές τις χώρες δεν έχει προθέσεις να ηγηθεί μιας απελευθερωτικής και χειραφετητικής διεθνούς προσπάθειας (άλλη μια διαφορά από την εποχή που υπήρχε ένα ιστορικό υποκείμενο παγκόσμιων διαστάσεων, και με ειδικό βάρος). Κάθε μία όμως υποστηρίζει έναν δικό της σχεδιασμό. Τον επιχειρεί με κάποιες κοινωνικές συμμαχίες στο εσωτερικό της, με πολλές αντιφάσεις στην κρατική και διεθνή πολιτική της (π.χ. ο χώρος των BRICS συλλογικά, και ξεχωριστά κάθε χώρα του, δεν έκανε και κάτι σοβαρό για την υπόθεση της Παλαιστίνης και της γενοκτονίας που διαπράττει το σιωνιστικό Ισραήλ), κινείται με τις δικές της προτεραιότητες και ιεραρχήσεις.
Η σύγχρονη στρατηγική στόχευση
Το ζήτημα από στρατηγικής πλευράς έγκειται στο τι «αναπνοές», τι δυνατότητες μπορεί να τροφοδοτήσει αυτή η ιδιότυπη και πρωτότυπη σύγχρονη κατάσταση για μια εμφάνιση ενός από «κάτω» – για μια διαφορετική πορεία λαών και χωρών ενάντια στον υπ’ αριθ. 1 κίνδυνο και καταστροφέα, που είναι η συλλογική Δύση (διασπασμένη ή μη), με τους οικονομικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς μηχανισμούς της. Επίσης, πώς και με ποια γραμμή μπορεί να οικοδομηθεί ένα διεθνές πραγματικό μέτωπο για την αποτροπή του Γ΄ Παγκόσμιου Πολέμου και της πυρηνικής καταστροφής; Πώς μπορεί να ανοίξει ένας άλλος δρόμος για ολόκληρη την ανθρωπότητα; Μια τέτοια στρατηγική στόχευση θα έπρεπε να πάρει σοβαρά υπόψη όλα τα νέα δεδομένα της παγκόσμιας σκηνής, όλες τις ενεργούσες τάσεις και δυναμικές, αποφεύγοντας να μετατραπεί σε εργαλείο ειδικών σχεδίων μεγάλων κέντρων – διατηρώντας δηλαδή την αυτονομία της.
Στην περίπτωση της χώρας μας, θα σήμαινε συγκεκριμένα πράγματα για την ύπαρξη και υπόσταση της Ελλάδας, για την κατάκτηση βαθμών κυριαρχίας, για τον αναπροσανατολισμό της διεθνών σχέσεών της, και κυρίως –από τώρα– για τη δημιουργία των εσωτερικών προϋποθέσεων μιας άλλης πορείας. Για αυτό είναι βαρύνων ο ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα που θα στήριζε ένα σχέδιο εθνικής κυριαρχίας και κοινωνικής αλλαγής για την αντιμετώπιση του υπαρξιακού προβλήματος της Ελλάδας σε όλες του τις διαστάσεις! Δύσκολα, αλλά αναγκαία πράγματα… σε έναν ιδιαίτερα ταραγμένο κόσμο. Η νοσταλγία ενός παρελθόντος δεν μας βοηθά καθόλου, η ιστορία βαδίζει με πρωτότυπους τρόπους. Η μελέτη της περασμένης ιστορίας πρέπει να φωτίζει τα σημερινά καθήκοντα και όχι να μας βυθίζει σε μυθολογίες κάθε είδους.
(Δρόμος, φύλλο 729, 3/5/25)

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου