Articles by "Μυθολογία"

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Μυθολογία. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Ο Εύρυτος, ο βασιλιάς της Οιχαλίας, ήταν ένας από τους πιο γνωστούς μυθικούς βασιλιάδες της αρχαιότητας, γνωστός κυρίως από τη σύνδεσή του με τον Ηρακλή. Φημιζόταν ως ο καλύτερος τοξότης της εποχής του∙ και λέγεται ότι είχε λάβει το τόξο του από τον ίδιο τον θεό Απόλλωνα. Θεωρείται ο δάσκαλος της τοξοβολίας του ίδιου του Ηρακλή και πατέρας της Ιόλης, που ήταν διάσημη για την ομορφιά της και αποτέλεσε αντικείμενο πόθου του Ηρακλή. Ο Ηρακλής προκάλεσε τον Εύρυτο σε αγώνα τοξοβολίας για να κερδίσει την Ιόλη, αλλά ο Εύρυτος χάνοντας, αρνήθηκε να του τη δώσει. Αυτό οδήγησε σε μεγάλη έχθρα μεταξύ τους, με τον Ηρακλή τελικά να σκοτώνει τον Εύρυτο και να καταστρέφει την Οιχαλία.

Η ακριβής τώρα θέση της Οιχαλίας δεν είναι ξεκάθαρη. Ο Στράβων (63 π.Χ-23 μ.Χ), ο αρχαίος ιστορικός, φιλόσοφος και γεωγράφος, στα Γεωγραφικά του (Βιβλίο Θ, 5.17), αναφέρει ότι υπήρχαν πολλές πόλεις με το όνομα Οιχαλία. Η ίδια η ύπαρξη διαφορετικών εκδοχών δείχνει ότι ο μύθος του Εύρυτου και της Οιχαλίας δεν ήταν αυστηρά συνδεδεμένος με μία μόνο περιοχή.

Ο Όμηρος και ο Στράβωνας την τοποθετούν στην Θεσσαλία, ο Παυσανίας στην Μεσσηνία και, χωρίς σαφή αναφορά, αλλά με την ύπαρξη τοπωνυμιών, όπως η Χόχλια, ενισχύεται η εκδοχή της Ευρυτανίας.

Η πιθανότητα η αρχαία Οιχαλία του βασιλιά Εύρυτου να βρισκόταν στην περιοχή της Χόχλιας και των Πετραλώνων Ευρυτανίας είναι μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση και αποτελεί ένα ενδιαφέρον ζήτημα για την αρχαιολογία και τη μυθολογία. Αν και η περιοχή δεν έχει μελετηθεί σχεδόν καθόλου σε σύγκριση με άλλους αρχαιολογικούς χώρους, υπάρχουν κάποιες σημαντικές ενδείξεις, που αξίζουν προσοχή. Ως τέτοιες: Έχουν εντοπιστεί ερείπια αρχαίων οικισμών και τειχών, που πιθανώς ανήκουν σε ελληνιστική ή ακόμα και μυκηναϊκή περίοδο. Γύρω στο 1935 στο λόφο του Γλα, κοντά στη Χόχλια, βρέθηκε το άγαλμα του θεού Διόνυσου, το οποίο σήμερα εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Η ύπαρξη αρχαιοτήτων στο λόφο του Γλα ενισχύει την άποψη ότι υπήρχε σημαντικός αρχαίος οικισμός με θρησκευτική ή στρατηγική σημασία, με ακρόπολη.

Τα λείψανα αυτά έχουν χαρακτηριστικά, που υποδηλώνουν πιθανή οχυρωμένη εγκατάσταση ή ακρόπολη, κάτι που ταιριάζει με την περιγραφή της Οιχαλίας ως ισχυρής πόλης, που καταστράφηκε από τον Ηρακλή. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα τείχη μπορεί να είναι ελληνιστικής ή κλασικής περιόδου, όμως η ύπαρξη παλαιότερων μυκηναϊκών καταλοίπων δεν μπορεί να αποκλειστεί. Υπάρχουν και ανεπιβεβαίωτες αναφορές για την ύπαρξη ταφικών τύμβων στην ευρύτερη περιοχή, οι οποίοι θα μπορούσαν να σχετίζονται με τη μυκηναϊκή ή αρχαϊκή περίοδο. Αν είναι πράγματι η Οιχαλία του Εύρυτου στην περιοχή, τότε σίγουρα θα υπήρχε και νεκροταφείο για τους κατοίκους της. Η ονομασία «Χόχλια» ίσως να έχει αρχαίες ρίζες και να σχετίζεται με την Οιχαλία. Και το όνομα του λόφου «Γλας» θυμίζει το όνομα του γνωστού μυκηναϊκού οχυρού στη Βοιωτία, κάτι που μπορεί να υποδηλώνει ότι η λέξη είχε γενικότερη σημασία για ισχυρά οχυρά στην αρχαιότητα.

Γεωγραφική θέση και στρατηγική σημασία

Η Ευρυτανία είναι γνωστή για την δυσπρόσιτη γεωγραφία της, γεγονός που θα μπορούσε να είχε δώσει στην Οιχαλία φυσική οχύρωση, καθιστώντας την μια δύσκολα προσβάσιμη και ισχυρή πόλη. Η περιοχή δε βρίσκεται κοντά στον ποταμό Μέγδοβα, που στην αρχαιότητα μπορεί να είχε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των γύρω οικισμών, όπως και το Βασίλειο του Κήφου κοντά στην Μαυρομάτα. Η θέση του λόφου του Γλα είναι φυσικά προστατευμένο σημείο, που ενισχύει την άποψη ότι χρησιμοποιούνταν για άμυνα και εποπτεία της περιοχής.

Τι λείπει για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη της Οιχαλίας στην Ευρυτανία

Παρόλο που υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις, δεν έχουν γίνει ακόμα συστηματικές ανασκαφές στην περιοχή, που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν περισσότερα στοιχεία. Για να επιβεβαιωθεί η θεωρία, θα πρέπει να βρεθούν:

✔ Επιγραφές ή νομίσματα που να αναφέρουν το όνομα της Οιχαλίας και να επιβεβαιώνουν την ταυτότητα της πόλης.

✔ Οργανωμένος αρχαίος οικισμός με σαφή στοιχεία κατοίκησης στη μυκηναϊκή ή κλασική περίοδο.

✔ Νεκροταφεία ή ιερά που να συνδέονται με τη λατρεία θεοτήτων, όπως ο Διόνυσος, ο Απόλλωνας ή ο Ηρακλής.

✔ Κεραμική και αντικείμενα καθημερινής χρήσης για χρονολόγηση.

✔ Δομικά χαρακτηριστικά που να δείχνουν εάν τα τείχη είναι μυκηναϊκά ή μεταγενέστερα.


Πιθανή Χρονολόγηση

Τα οχυρωματικά κατάλοιπα θα μπορούσαν να ανήκουν σε διάφορες χρονικές περιόδους:

- Στην Μυκηναϊκή περίοδο (1600 – 1100 π.Χ.). Αν είναι η Οιχαλία, θα πρέπει να είχε οχυρωμένη ακρόπολη με μυκηναϊκά χαρακτηριστικά. Οι Μυκηναίοι κατασκεύαζαν κυκλώπεια τείχη, παρόμοια με αυτά στις Μυκήνες και την Τίρυνθα. Η γεωμορφολογία της περιοχής θα μπορούσε να υποστηρίζει έναν τέτοιο οικισμό, καθώς μάλιστα η περιοχή είχε επαφές με το μυκηναϊκό κόσμο, πιθανώς μέσω της Θεσσαλίας και της Αιτωλίας. Η ορεινή δε γεωγραφία της Ευρυτανίας θα μπορούσε να προσφέρει φυσική οχύρωση στην πόλη του Εύρυτου, κάτι που ταιριάζει με την περιγραφή της Οιχαλίας ως μιας ισχυρής πόλης, που αντιστάθηκε στον Ηρακλή.

- Στην Κλασική και Ελληνιστική περίοδο (5ος – 2ος αι. π.Χ.), στην οποία ανήκουν τα περισσότερα γνωστά οχυρωματικά κατάλοιπα της Ευρυτανίας, όπως στη Βίνιανη και στα Άγραφα. Αν η Οιχαλία καταστράφηκε από τον Ηρακλή, είναι πιθανό να ξανακατοικήθηκε αργότερα και να χτίστηκαν νέα τείχη για την προστασία του οικισμού.

Στρατηγική Σημασία της Οχύρωσης

Η ύπαρξη τειχών και οχυρώσεων στην περιοχή δείχνει ότι ο οικισμός είχε στρατηγική σημασία για τον έλεγχο των περασμάτων -η περιοχή βρίσκεται κοντά στον ποταμό Μέγδοβα, έναν σημαντικό φυσικό άξονα μετακίνησης στην αρχαιότητα- για την προστασία από εισβολές -η Ευρυτανία ήταν ανέκαθεν δύσβατη περιοχή, αλλά αν υπήρχε ακρόπολη, αυτή θα προσέφερε άμυνα σε περιόδους πολέμου- και για την εποπτεία της γύρω περιοχής -οι αρχαίοι οικισμοί τοποθετούνταν συνήθως σε υψώματα για καλύτερο έλεγχο των πεδιάδων και των οδών επικοινωνίας.

Συμπέρασμα: Η Χόχλια και τα Πετράλωνα μπορεί να αποτελούν έναν ακόμη από τους χαμένους κρίκους της αρχαίας μυθολογίας, περιμένοντας περισσότερη έρευνα για να αποκαλυφθεί το παρελθόν τους.

14.2.2025
Στέφανος Σταμέλλος






Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Κάποτε ο Τειρεσίας βρέθηκε στο όρος Κυλλήνη. Κατά την διάρκεια ενός περιπάτου, είδε στον δρόμο του δύο φίδια να ζευγαρώνουν. Τα φίδια μόλις τον αντιλήφθηκαν ενοχλήθηκαν απο την παρουσία του και του επιτέθηκαν. Τότε εκείνος για να αμυνθεί, με το ραβδί που κρατούσε για να τον βοηθάει στην πεζοπορία, κτύπησε το ένα απο τα δύο φίδια. Τυχαία πέτυχε το θηλυκό και το σκότωσε. Τότε έγινε κάτι περίεργο. Ο θάνατος του θηλυκού φιδιού είχε ως αποτέλεσμα να μεταμορφώσει τον Τειρεσία σε γυναίκα και μάλιστα μια πολύ όμορφη γυναίκα η οποία με τον καιρό έγινε μια πολύ διάσημη εταίρα. 

Επτά χρόνια αργότερα, ο Τειρεσίας που πλέον είχε την μορφή γυναίκας, έτυχε να περπατάει πάλι στο ίδιο ακριβώς σημείο του βουνού όπου είχε μεταμορφωθεί. Έκπληκτος είδε πάλι την ίδια σκηνή όπως είχε συμβεί πριν επτά χρόνια. Δηλάδή είδε δύο ακριβώς ίδια φίδια να ζευγαρώνουν και πάλι μπροστά του! Ξανά λοιπόν ο Τειρεσίας σήκωσε το ραβδί του και κτύπησε το ένα απο τα δύο φίδια. Αυτή τη φορά θανάσιμα το αρσενικό. Την ίδια στιγμή μεταμορφώθηκε σε άνδρας που ήταν η αρχική του μορφή. 

Την ίδια περίοδο, στον Όλυμπο, ο Δίας και η Ήρα αντιμετώπιζαν ένα πρόβλημα. Η Ήρα δεν σταματούσε να τον κατηγορεί για τις πολλές απιστίες του με τις ερωμένες του και ότι εξαιτίας αυτού του λόγου, δεν έχει πλέον διάθεση να κοιμάται μαζί της όπως συνήθιζε παλιότερα. Ο Δίας προσπαθώντας να την ηρεμήσει και της απάντησε πως ο λόγος δεν είναι αυτός αλλά ότι είναι λογικό να μην έχει όρεξη, αφού είναι γνωστό, ότι μια γυναίκα απολαμβάνει πολύ περισσότερο τον έρωτα απο έναν άνδρα. 
Η Ήρα έγινε έξαλλη με την απάντηση του Δία υποστηρίζοντας μάλιστα ότι αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή η άποψη της ήταν ότι ο άνδρας απολαμβάνει περισσότερο τον έρωτα και όχι η γυναίκα. 
Τότε ο Δίας της είπε ότι σκέφτηκε έναν τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να λύσουν αυτή την διαφωνία τους. Πρότεινε στην Ήρα να καλέσουν μπροστά τους τον Τειρεσία, ο οποίος είχε υπάρξει στην ίδια του ζωή και άνδρας και γυναίκα και ήταν ο μόνος που έχει βιώσει την ερωτική εμπειρία και με τα δύο φύλα. Επομένως ήταν το ιδανικό πρόσωπο που θα μπορούσε να τους δώσει την πιο σωστή απάντηση στην ενδιαφέρουσα διαφωνία μεταξύ του θεϊκού ζευγαριού. 

Ο Τειρεσίας λοιπόν, έφθασε στον Όλυμπο μπροστά τους και του τέθηκε το εξής ερώτημα: «Ποιος είναι αυτός που αισθάνεται περισσότερη ηδονή κατά την διάρκεια μιας ερωτικής πράξης, ο άντρας ή η γυναίκα;» Τότε ο Τειρεσίας απάντησε με απόλυτη βεβαιότητα ότι αν θα μπορούσαμε να διαιρέσουμε την ηδονή σε δέκα ίσα μέρη, η αναλογία θα ήταν η εξής: Το ποσοστό της ηδονής που αντιστοιχεί στην γυναίκα, κατά την διάρκεια της ερωτικής πράξης, θα ήταν ίσο με τα εννέα δέκατα, ενώ αντίστοιχα το μερίδιο της ηδονής που αντιστοιχεί στον άντρα θα ήταν ίσο μόνο με το ένα δέκατο. Δηλαδή εννέα στα δέκα η γυναίκα, ένα στα δέκα ο άντρας. 

Ο Δίας τότε, γελάει δυνατά διότι δικαιώθηκε και η Ήρα απο την οργή της, χάνοντας την ψυχραιμία της, αποφασίζει να τυφλώσει τον Τειρεσία για την απάντηση που έδωσε. Ο Δίας όμως ο οποίος πάντα βλέπει την αδικία και ποτέ δεν την αφήνει, για να τον αποζημιώσει, του έδωσε σε αντάλλαγμα το χάρισμα της Μαντικής και αύξησε την διάρκεια ζωής του , επτά φορές απο αυτήν που θα ζούσε στην παρούσα ζωή του κανονικά. 



Αυτός ήταν ο διδακτικός μύθος του Τειρεσία. Ο καθένας τον αντιλαμβάνεται όπως μπορεί, σίγουρα όμως θεωρώ πως προκαλεί γέλιο σε όλους μας. 

Πρώτη αναφορά στον Τειρεσία φυσικά γίνεται που αλλού, στον Όμηρο. Τον αναφέρει στην «Νέκυια» της Οδύσσειας, να συνεχίζει να ασκεί την μαντική τέχνη, ακόμα και μετά τον θάνατό του, ακόμα δηλαδή και όταν πεθαμένος πια, βρίσκεται στον Άδη, όταν πηγαίνει να τον συμβουλευτεί ο Οδυσσέας. 

Ο Μάντης Τειρεσίας έδωσε το όνομα του σήμερα σε μία διατραπεζική εταιρία, η οποία συγκεντρώνει τις απαραίτητες πληροφορίες για την οικονομική συμπεριφορά επιχειρήσεων και ιδιωτών, προκειμένου οι τράπεζες να γνωρίζουν την πολιτική που πρέπει να εφαρμόσουν απέναντι τους.

Όμηρος









Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Αλέξης Δαμιανός
 *

Υπάρχει ένας αρχαίος μύθος που είναι το πρώτο οικολογικό μήνυμα στην ιστορία της ανθρωπότητας και φανερώνει τις ολέθριες συνέπειες της υπερτροφίας του ''Εγώ''.

Ο μύθος του Ερυσίχθονα.

Ο Ερυσίχθων, νέος, ωραίος. δυνατός, πλούσιος και επιτυχημένος διατάζει τους δούλους του να κόψουν τα δέντρα του άλσους που είχαν αφιερώσει οι Πελασγοί στη Θεά Δήμητρα, για να χτίσει εκεί παλάτι.
Ο Ερυσίχθων βλασφημεί κόβοντας το ιερό δέντρο της Θεάς Δήμητρας, τη Λεύκα.
Οι Δρυάδες, κόρες της Θεάς, που κατοικούσαν στο δέντρο, βγαίνουν ματωμένες από τις φυλλωσιές και αλλόφρονες τρέχουν στη μητέρα τους.
Η Δήμητρα θυμώνει και βρίσκει την Πείνα.
Της λέει να πάει να βρει τον Ερυσίχθονα και να του δώσει ένα φιλί στο στόμα.
Η Πείνα πηγαίνει. Τον βρίσκει να κοιμάται. Του δίνει το φιλί και χάνεται.
Εκείνος ξυπνάει κι αισθάνεται λιγούρα. Πεινάει. Τρώει. Πεινάει κι άλλο. Ξανατρώει. Πεινάει. Πεινάει ακατάσχετα. Αφού έφαγε ό,τι φαγώσιμο υπήρχε, αρχίζει να τρώει ό,τι βρίσκει μπροστά του. Τρώει τα ζώα του, τρώει τη γυναίκα του, τρώει τα ξύλα του σπιτιού του. Τρώει τα πάντα.
Μέχρι που πια, δεν υπάρχει τίποτα γύρω του και στη μέση της ερημιάς, αγριεμένος, τρώει τις σάρκες του.


Έρυσις σημαίνει πληγή και χθων σημαίνει γη, δηλαδή Ερυσίχθων μπορεί και να σημαίνει πληγή της γης.


Αυτή η ρίζα του Ερυσίχθωνα, το αδυσώπητο ''Εγώ'', που επισημάνθηκε επίμονα και με πολλές παραλλαγές από τους Αρχαίους Έλληνες (Προκρούστης, Ατρέας Θυέστης, Οιδίπους), στις μέρες μας έχει θεριέψει και νομιμοποιηθεί.


Ατομισμός, υπερκαταναλωτισμός, ανταγωνισμός, παγκοσμιοποίηση της εξουσίας. Αυτές είναι οι αξίες μας σήμερα, αυτές προβάλλονται και επιβάλλονται από τα Marketing, τα Advertising, τα Μ.Μ.Ε, την κάθε υπερδύναμη.

Σε αυτές σκοτωνόμαστε να ανταποκριθούμε και σαν τον Ερυσίχθονα τρώμε τις σάρκες μας και βλαστημάμε τη ζωή μας.


Ακούω το αχολογητό των δασών που φέρνει με ελαφριά σκόνη τον θρήνο του κονιορτοποιημένου ρητού: ''το κατά φύσιν ζην εστί κατ' αρετήν''.


Θέλω να ξεφύγω από τη μιζέρια και τον παραλογισμό της εποχής μας.



Πηγή: camerastyloonline.wordpress.com
Απόσπασμα από συνέντευξη στον Μίμη Τσακωνιάτη.



Σημ. Ο Ερυσίχθονας ήταν η τελευταία ταινία που σκόπευε να δημιουργήσει ο σημαντικός αυτός δημιουργός (ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας), που χαρακτηριζόταν από ταλέντο και σταθερότητα στις αρχές του αλλά και ιδιαιτερότητα που προερχόταν από την μη παρέκκλιση από αυτές.
Τον πρόλαβε ο θάνατός του τον Μάϊο του 2006.



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

του Αλέκου Λασκαράτου

Είναι τώρα μερικές μέρες που ο καιρός είναι να τον πιείς στο ποτήρι. Ουρανός καταγάλανος, ελαφρύ δροσερό αεράκι ίσα-ίσα για να μην πούμε ότι έχει άπνοια, και ήλιος λαμπερός. Είναι οι αλκυονίδες μέρες που μας επισκέπτονται σχεδόν κάθε χρόνο αυτήν την εποχή. Ένα διάλλειμα καλοκαιρίας λίγων ημερών μέσα στην καρδιά του χειμώνα.

Η ερμηνεία του φαινομένου απο την επιστήμη: Από τις αρχές του Γενάρη μέχρι τα μέσα του Φλεβάρη δημιουργούνται κάποιες φορές συνθήκες υψηλών βαρομετρικών πιέσεων που καλύπτουν την περιοχή από την βορειοανατολική Ευρώπη μέχρι και την Ελλάδα. Αυτή η εξίσωση της ατμοσφαιρικής πίεσης έχει σαν συνέπεια να μην υπάρχει πεδίο ανέμων πάνω από την περιοχή, αλλά και λόγω των υψηλών βαρομετρικών πιέσεων που επικρατούν, ο καιρός να είναι σχετικά ψυχρός αλλά και ηλιόλουστος. Τα επεισόδια αυτά διαρκούν από 3-4 ημέρες μέχρι λίγο περισσότερο από δέκα μέρες. Είναι δυνατό κάποια χρονιά να έχουμε παραπάνω από ένα τέτοιο επεισόδιο, όπως είναι δυνατό, σπανιώτερα, να μην έχουμε κανένα επεισόδιο. Οι χειμερινές αυτές καλοκαιρίες ονομάζονται (από την εποχή της αρχαιότητας) Αλκυονίδες μέρες.

Η ερμηνεία του φαινομένου απο την αρχαία μυθολογία: Σύμφωνα λοιπόν με τη μυθολογία, η Αλκυόνη πριν γίνει πουλί ήταν μία πανέμορφη γυναίκα κόρη του θεού των ανέμων Αίολου και της Ενάρετης. Η Αλκυόνη ήταν παντρεμένη με τον Κήυκα. Η ένωσή τους ήταν τέλεια κι ένιωθαν τόσο ευτυχισμένοι, ώστε να νομίζουν ότι δεν ήταν κοινοί άνθρωποι. Σιγά σιγά, άρχισαν να πιστεύουν ότι είναι ισάξιοι των Θεών (ύβρις).. Όταν το έμαθε ο Δίας θύμωσε τόσο που μια μέρα που ο Κήυκας ήταν με το καράβι του στ' ανοιχτά έριξε κεραυνό και το τσάκισε, με αποτέλεσμα να πέσει στα μανιασμένα κύματα ο Κήυκας και να πνιγεί. Όταν το έμαθε η Αλκυόνη πήγε με αγωνία στ' ακρογυάλι μήπως μπορέσει να βρει τον αγαπημένο της ζωντανό, το μόνο όμως που βρήκε ήταν λίγα σπασμένα ξύλα που είχε ξεβράσει η θάλασσα. Άρχισε τότε να κλαίει απαρηγόρητα. Μερόνυχτα θρηνούσε τον χαμό του αγαπημένου της. Ο Δίας στο τέλος την λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε πουλί. Ένα πανέμορφο πουλί που πήρε το όνομά της, και το οποίο ζει κοντά στη θάλασσα, σαν να περιμένει να εμφανιστεί μέσα από τα κύματα ο χαμένος Κήυκας..Το μαρτύριό της όμως δεν είχε τελειώσει, γιατί η Αλκυόνη γεννούσε τα αυγά της, μέσα στη βαρυχειμωνιά και τα κλωσούσε στα βράχια της ακτής. Τα αγριεμένα όμως κύματα ορμούσαν στη στεριά, σκαρφάλωναν στα βράχια, κατέστρεφαν τη φωλιά και τ' αυγά της. Ο Δίας τη λυπήθηκε και πάλι, και διέταξε τον πατέρα της τον Αίολο για δεκαπέντε μέρες στην καρδιά του χειμώνα, να κοπάζουν οι άνεμοι, και να βγαίνει ήλιος λαμπερός, μέχρι να μπορέσει η Αλκυόνη να κλωσήσει τ' αυγά της και να βγουν τα μικρά της από μέσα.

Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς σ’αυτό το υπέροχο παραμύθι. Πρώτα απ’όλα το ότι οι αρχαίοι, χωρίς να διαθέτουν επιστημονικά εργαλεία, παρατήρησαν το φαινόμενο. Δεύτερο, και κυριότερο, η ερμηνεία που του έδωσαν. Μια ερμηνεία γεμάτη ομορφιά και ποίηση. Μια ερμηνεία που έχει μέσα της και διδάγματα: η ύβρις προς τους θεούς, η οργή τους και η τιμωρία και τέλος η τρυφερή «κάθαρση». Πόση δημιουργική φαντασία και ιδιοφυία μέσα σ’αυτόν το μύθο…

Αν και ανήκω στον επιστημονικό «χώρο», προσωπικά επιλέγω την ερμηνεία της μυθολογίας για τον υπέροχο κόσμο που χτίζει…


Μια νέα απόπειρα χρονολόγησης των Ομηρικών Επών, η ακριβέστερη μέχρι στιγμής, συγκρίνει τα φυσικά φαινόμενα που περιγράφονται στα έπη με αστρονομικά φαινόμενα, και ελέγχει την ιστορική αλήθεια της αφήγησης.

Αποτέλεσμα, ο εντοπισμός ημερομηνιών για συμβάντα που αποτυπώνονται στα έπη, και μια νέα αντίληψη για την ιστορικότητά τους, η οποία φιλοδοξεί να παρέμβει στο Ομηρικό ζήτημα.

Την ημερομηνία κατά την οποία ο μυθικός Οδυσσέας σκότωσε τους μνηστήρες της Πηνελόπης εντόπισε μία ομάδα αστροφυσικών. Σύμφωνα με την kathimerini.gr, η νέα αυτή απόπειρα χρονολόγησης των Ομηρικών Επών,συγκρίνει τα φυσικά φαινόμενα που περιγράφονται στα έπη με αστρονομικά φαινόμενα, και ελέγχει την ιστορική αλήθεια της αφήγησης. Αποτέλεσμα, ο εντοπισμός ημερομηνιών για συμβάντα που αποτυπώνονται στα έπη, και μια νέα αντίληψη για την ιστορικότητά τους, η οποία φιλοδοξεί να παρέμβει στο Ομηρικό ζήτημα.

«Πιστεύουμε ότι ο μύθος εξυφαίνεται γύρω από πραγματικά γεγονότα», λέει ευθέως η κ. Παναγιώτα Πρέκα-Παπαδήμα, καθηγήτρια Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η ίδια μαζί με διεπιστημονική ομάδα, η οποία και έκανε σχετικές δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, πιστεύουν ότι μερικά από τα γεγονότα που περιγράφονται συνέβησαν στ’ αλήθεια και αποδεικνύουν ότι τα φυσικά φαινόμενα που αναφέρονται συμπίπτουν με τον χρόνο της αφήγησής τους.

«Ο Οδυσσέας έφτασε στην Ιθάκη στις 25 Οκτωβρίου 1207 π.Χ. Πέντε μέρες αργότερα έγινε έκλειψη ηλίου σε ποσοστό 75%, η οποία σκέπασε το Ιόνιο Πέλαγος και τότε συνέβη και η μνηστηροφονία», λέει η κ. Παπαδήμα, διευκρινίζοντας ότι η πεποίθηση για την αλήθεια του συμβάντος είναι προσωπική. Η έκλειψη ηλίου όπως και μερικά από τα γεγονότα που αναφέρονται αποδείχθηκαν με χάρτες της NASA, οι οποίοι περιγράφουν τα προβλέψιμα φυσικά φαινόμενα από το 4500 π.Χ. έως το 10.000 μ.Χ.

«Από το 1300 π.Χ. ώς το 1130, που είναι τα χρόνια στα οποία τοποθετούνται τα δύο έπη, έγιναν 14 εκλείψεις ηλίου. Ορατές στο Ιόνιο ήταν μόνο πέντε και δύο από αυτές είχαν ποσοστό απόκρυψης του ηλίου 2%, επομένως δεν έγιναν αντιληπτές. Αλλη μία έγινε με τη Δύση του ηλίου, επομένως μας αφορούν μόνο δύο» εξηγεί η κ. Παπαδήμα. Μια ολική έκλειψη ηλίου έγινε το 1143, δηλαδή πολύ κοντά στην παρακμή των Μυκηναϊκών κέντρων και γι’ αυτό αποκλείσθηκε από τους επιστήμονες. Η δεύτερη όμως έγινε στις 30 Οκτωβρίου του 1207, από τις δυόμισι το μεσημέρι ώς τις πέντε και μισή το απόγευμα και αυτή θεωρούν ότι αποτυπώνεται στην Οδύσσεια.

Στη ραψωδία Υ, λίγο πριν από το φονικό, ο Ομηρος βάζει τον Θεοκλύμενο τον «θεοδιωματάρη», όπως τον αποκαλεί ο Καζαντζάκης στη μετάφραση, να λέει στους μνηστήρες: «Σαν τι κακό σας δέρνει, δύστυχοι, κι έχουν ζωστεί με νύχτα και οι κεφαλές σας και τα πρόσωπα και χαμηλά τα γόνα; Κι άναψε σύθρηνο, και γέμισαν τα μάγουλά σας δάκρυα, και ραντισμένοι οι τοίχοι μ’ αίματα και τα ώρια μεσοδόκια• ίσκιους πλημμύρισε κι η αυλόπορτα, κι η αυλή πλημμύρισε ίσκιους, που ξεκινούν στα μαύρα Τρίσκοτα να κατεβούν, κι ο γήλιος από τα ουράνια εχάθη, κι άπλωσε βαριά καταχνιά ολούθε!».

«Πρόκειται για μια περιγραφή της έκλειψης η οποία έκρυβε τα 3/4 του ηλιακού δίσκου» λέει η κ. Παπαδήμα. «Η ημερομηνία της έκλειψης, 30 Οκτωβρίου 1207 π.Χ., είναι σε απόλυτη συμφωνία με τις ομηρικές περιγραφές για τις καιρικές συνθήκες, τη φθινοπωρινή αγροτική ζωή και τη μεσημεριανή ώρα δολοφονίας των μνηστήρων», σύμφωνα με την κ. Παπαδήμα.

Η διεπιστημονική ομάδα που ερευνά τα έπη αποτελείται από τους καθηγητές Σ. Παπαμαρινόπουλο, Π. Πρέκα-Παπαδήμα, επίκουρη καθηγήτρια Αστροφυσικής στο ΕΚΠΑ και τους ερευνητές Π. Αντωνόπουλο, Φυσικό και ερασιτέχνη αστρονόμο, Π. Μητροπέτρο, φιλόλογο και εκπαιδευτικό, Ε. Μητροπέτρου, φιλόλογο και αρχαιολόγο, Α. Τσιρώνη, επίσης φιλόλογο-αρχαιολόγο και Γ. Σαραντίτη, συγγραφέα, ηλεκτρ. μηχανικό.

«Υπάρχει ιστορικός πυρήνας στον μύθο»

Το βασανιστικό ερώτημα είναι αν τα γεγονότα που περιγράφονται στα έπη είναι μεταφορικά ή κυριολεκτικά. Την απάντηση για την κ. Πρέκα-Παπαδήμα τη δίνει ο Πλούταρχος, ο οποίος εξηγεί ότι Φυσική Επιστήμη, Θεολογία και Μυθολογία ταυτίζονται στην Αρχαία Ελλάδα. «Το φαινόμενο στην Οδύσσεια το δημιουργεί η Αθηνά και στην Ιλιάδα ο Απόλλωνας. Πιστεύουμε ότι υπάρχει ιστορικός πυρήνας στον μύθο», λέει η ίδια.

Προς επίρρωσιν, αναφέρει την εμφάνιση μιας βροχής πεφταστεριών που περιγράφεται ως εξής: «Ως άρα οι ειπόντι επέπτατο δεξιός όρνις, κίρκος, Απόλλωνος ταχύς άγγελος• εν δε πόδεσσι τίλλε πέλειαν έχων, κατά δε πτερά χεύεν έραζε μεσσηγύς νηός τε και αυτού Τηλεμάχοιο».

«Το γεράκι που περιγράφει ο Ομηρος, το οποίο είναι αδύνατον να είδε με λεπτομέρεια μέσα στο σκοτάδι, και μάλιστα από μακριά, τοποθετείται στη θέση που βρίσκεται ο αστερισμός Κόρακας. Βρίσκεται ανατολικά (δεξιά το βλέπει) και είναι αγγελιοφόρος του Απόλλωνα, σύμφωνα με τον Ερατοσθένη. Στα πόδια του –δηλαδή αντιδιαμετρικά από τον Κόρακα– βρίσκεται το σμήνος των πλειάδων (πελειάδες στα αρχαιοελληνικά, που σημαίνει αγριοπεριστέρες), που βρίσκονται στον αστερισμό του Ταύρου. Από εκεί λέει ότι πέφτουν πούπουλα, δηλαδή αστέρια, μια ποιητική περιγραφή του ουρανού και της πορείας του ταξιδιού», εξηγεί η ίδια.

Ανατρέχοντας στους χάρτες της NASA, οι επιστήμονες βρήκαν ότι πράγματι υπήρξε βροχή διαττόντων αστέρων στις 28 Οκτωβρίου, ημέρα της επιστροφής του Τηλέμαχου από το ταξίδι στην Πύλο και τη Σπάρτη. Ο Κόρακας, όμως, είναι απεσταλμένος του Απόλλωνα και καλός οιωνός για τον Τηλέμαχο, που αναζητάει τον πατέρα του.

Η 30ή Οκτωβρίου ήταν ημέρα της γιορτής του Απόλλωνα, κατά την οποία μάλιστα λάμβανε χώρα εκατόμβη (θυσία εκατό βοδιών), πράγμα που σημαίνει ότι όλο το νησί είχε πάει να την παρακολουθήσει. Οι μνηστήρες βρέθηκαν στην τέλεια παγίδα και φονεύθηκαν με τη βοήθεια των δύο θεών, της Αθηνάς και του Απόλλωνα. Κατά τους επιστήμονες, δύο τόσο σημαντικές ειδήσεις, όπως η δολοφονία όλων των διαδόχων στην Ιθάκη και η έκλειψη, δεν μπορεί παρά να διαδόθηκαν ταχύτατα σε όλη την Ελλάδα ως ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός.


πηγή