Articles by "Αφιερώματα"


Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Αφιερώματα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Ακτιβιστής στις 0
Η είσοδος του Κήπου του Μπέχτσιναρ

Από τα τέλη του 19ου αιώνα ως τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο υπήρχε δυτικά του λιμανιού το μοναδικό εθνικό πάρκο της Θεσσαλονίκης, που καταστράφηκε από τις βιομηχανικές και λιμενικές επεκτάσεις.

Ο διερχόμενος από την οδό της 26ης Οκτωβρίου, ανάμεσα στο λιμάνι και τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, αδυνατεί να πειστεί ότι σ’ αυτόν τον απεχθή χώρο απλωνόταν ένα μεγάλο πάρκο αναψυχής.

Ως χώρος αναψυχής το Μπέχτσιναρ οργανώθηκε το 1867 από τον οθωμανό περιφερειάρχη της Μακεδονίας Σαμπρί Πασά, με το όνομα «μιλέτ μπαξεσί», εθνικός κήπος δηλαδή, την εποχή της οθωμανικής προσπάθειας για τον εκσυγχρονισμό της Θεσσαλονίκης.

Οριοθετήθηκε ο χώρος, φυτεύτηκαν και άλλα δέντρα, στήθηκαν διάφορες υποδομές εξυπηρέτησης των θαμώνων και καμπίνες για τα θαλάσσια μπάνια.

Η τοποθεσία Μπέχτσιναρ ήταν γνωστή ως φυσική παραδείσια περιοχή από τα χρόνια της ελληνικής επανάστασης, με πηγή, πλατάνια και πανδοχείο, όπως αναφέρουν στα απομνημονεύματά τους οι αγωνιστές Νικόλαος Κασομούλης και Στέφανος Καλαμίδας.

Στο Μπέχτσιναρ, ως δροσερό αξιοθέατο της πόλης, παρέθεσε γεύμα ο οθωμανός διοικητής στους υψηλούς καλεσμένους της Ευρώπης που έφθασαν με το πρώτο τρένο στη Θεσσαλονίκη, το καλοκαίρι του 1888, εγκαινιάζοντας τη νέα σιδηροδρομική γραμμή, παρακλάδι του θρυλικού ««Οριάν εξπρές», και κάτω από τα βαθύσκια πλατάνια γευμάτισε το 1895 το βασιλικό ζεύγος της Σερβίας Αλέξανδρος και Δράγα Οβρένοβιτς, φιλοξενούμενο από τον βαλή Ριζά Πασά.

Στο Μπέχτσιναρ κατέφθαναν οι Θεσσαλονικείς για να διασκεδάσουν με ορχήστρες, να κάνουν πικ νικ και μπάνιο, με το τραμ της πάνω γραμμής «Μπέχτσιναρ» ως το 1912 και «Χαριλάου – Κήπος των Πριγκίπων» μετά την απελευθέρωση.


Τόπος διασκέδασης


Στις αρχές του 20ου αιώνα το Μπέχτσιναρ είχε καθιερωθεί ως τόπος διασκέδασης και διέθετε καφενείο, μπιραρία, εστιατόριο, καμπαρέ, πίστα πατινάζ και μεγάλο λούνα παρκ με κούνιες, τραμπάλες και περιστρεφόμενη κούνια, αλλά και θεατρική σκηνή για πολλούς περιφερόμενους θιάσους απ’ όλη την Ευρώπη.

Μετά την απελευθέρωση, το 1913, το εθνικό πάρκο των οθωμανών μετονομάστηκε, με λαϊκό διαγωνισμό από τους διαχειριστές του, μέσω της εφημερίδας «Αλήθεια», σε «Κήπο των Πριγκίπων», προς τιμήν των παιδιών της βασιλικής οικογένειας του Γεωργίου Α’, που είχε μετακομίσει από τον Οκτώβριο του 1912 στη Θεσσαλονίκη.

Στα ταχυδρομικά δελτάρια της εποχής ο κήπος των Πριγκίπων αναγραφόταν γαλλιστί «Ζαρντέν ντε Πρενς» και τουρκιστί «Πρεσλέρ μπαγτσισί».

Στον εθνικό κήπο γιόρτασε για πρώτη φορά το 1910 την εργατική Πρωτομαγιά, με κόκκινες σημαίες και τραγούδια, η σοσιαλιστική εργατική οργάνωση «Φεντερασιόν» του Αβραάμ Μπεναρόγια.

Το Μπέχτσιναρ, παρά τον αριστοκρατικό χαρακτήρα του χώρου, συγκέντρωνε την εργατιά της πόλης και στον χαμένο εθνικό κήπο ήχησε για πρώτη φορά από τους εβραίους εργάτες το ιταλικό τραγούδι «Αβάντι πόπολο», το διεθνές επαναστατικό τραγούδι των αγώνων της εργατιάς στο μεσοπόλεμο.

Κοσμική έξοδος στο Μπέχτσιναρ.
Μετά το 1920, όταν απομακρύνθηκε το ετερόκλητο πλήθος της στρατιάς της Ανατολής, τον «Κήπο των Πριγκίπων» επισκέπτονταν μεσοαστοί και στη δεκαετία του ’30 πρόσφυγες από τον Πόντο, την Ιωνία και τη Θράκη, που κατέβαιναν από τους γειτονικούς προσφυγικούς συνοικισμούς στην περιοχή για μπάνιο και ψυχαγωγία.

Στην παραλία του Μπέχτσιναρ λειτούργησε το 1926 και το πρώτο στρατόπεδο γυμνιστών από Ιταλό 
γιατρό, που εφάρμοζε τη νέα σωματική αγωγή και την ελεύθερη φυσιολατρία, αλλά τα συντηρητικά ήθη ενεργοποίησαν τις εκκλησιαστικές και αστυνομικές αρχές που διέλυσαν τον φυσιολατρικό σύλλογο.

Όμορφη ακρογιαλιά

«Το Μπέχτσιναρ ήταν ένας μεγάλος περιφραγμένος χώρος δίπλα στη θάλασσα, με μεγάλα δέντρα, με ανθισμένους κήπους, με σιντριβάνια γεμάτα χρυσόψαρα κι ένα λούνα παρκ με κούνιες και αλογατάκια», γράφει για τον «παράδεισο μέσα στη βιομηχανική περιοχή» η Θεσσαλονικιά συγγραφέας Ελευθερία Δροσάκη στο βιβλίο της -με αναμνήσεις από την προπολεμική πόλη- «Εν Θεσσαλονίκη».

Σκόρπια μέσα στα δέντρα ήταν χτισμένα σπιτάκια εξάγωνα, σαν παραμυθένια, κιόσκια και υπόστεγα με σκαλοπάτια και παράξενες στέγες.

Τις ηλιόλουστες μέρες του χειμώνα και όλο το καλοκαίρι, αμέτρητος κόσμος ερχόταν με τραμ για περίπατο ή για μπάνιο στην όμορφη ακρογιαλιά, που στη μια της άκρη ήταν οι καμπίνες λουόμενων ανδρών και στην άλλη άκρη των γυναικών.

Ανάμεσά τους πηγαινοερχόταν με βάρκα ένας ναύτης του λιμεναρχείου για τη διαφύλαξη της «ηθικής». Ετσι, όποιος ζωηρούλης τολμούσε να μπει στα γυναικεία χωρικά ύδατα και να κάνει τις γυναίκες να ξεφωνίζουν όλες μαζί σαν να έβλεπαν καρχαρία, αντιμετώπιζε το λιμεναρχείο και τις συνέπειες της παράβασης.

Εξέδρα με λουόμενες στην πλαζ του Μπέχτσιναρ.

Οι καμπίνες ήταν ξύλινες και μέσα στη θάλασσα. Ηταν στημένες πάνω σε πασσάλους και η καθεμιά είχε καταπακτή με σκαλίτσα, για να κατεβαίνουν οι λουόμενες να κάνουν μπάνιο στη σκιά και να μένουν λευκές «ωσάν τα κρίνα», όπως το απαιτούσε η μόδα της εποχής».


Η καταστροφή του παραδείσου

Λίγα χρόνια πριν από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν η κοσμική κίνηση μετατοπίστηκε στην ανατολική Θεσσαλονίκη, το Μπέχτσιναρ άρχισε να πολιορκείται από βιομηχανικές μονάδες και στην παραλιακή του ζώνη να επεκτείνονται οι εγκαταστάσεις του λιμανιού με την ανέγερση μεγάλων πετρελαιοδεξαμενών.

Τη χαριστική βολή έδωσαν στον Κήπο στη διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί που δημιούργησαν στο Μπέχτσιναρ αποθηκευτικούς χώρους πολεμικού υλικού.

Η μεταπολεμική εγκατάλειψη του Κήπου, η απρογραμμάτιστη εγκατάσταση βιομηχανιών, η δυσώδης γειτνίαση με τα βυρσοδεψεία και οι απανωτές πολεοδομικές μεταβολές, εξαφάνισαν μετά τον πόλεμο έναν ιστορικό πνεύμονα της δυτικής πόλης.

Από τον παλιό κήπο έμειναν οι παλιές καρτ ποστάλ και τα πολεοδομικά σχεδιαγράμματα γύρω από τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και το λιμάνι που οριοθετούν τον κήπο με την αναγραφή «Public Garden Besh Chinar».

Απέναντι από το χαμένο για πάντα «Κήπο των Πριγκίπων» απόμεινε από την εποχή της λειτουργίας του πάρκου όρθια, ως αποθηκευτικός χώρος, η καλαίσθητη πολυκατοικία των πλούσιων εμπόρων Μεϊμάρη, προσφύγων από το Δενισλί της Σμύρνης, απ’ όπου οι ένοικοι του σπιτιού με τα καμπύλα μπαλκόνια και τις αρχαιοπρεπείς κολόνες είχαν θαυμάσια θέα προς το πάρκο και τον Θερμαϊκό όπου εγκαινιάστηκαν τα πρώτα οργανωμένα θαλάσσια λουτρά της Θεσσαλονίκης.

Το σπίτι αυτό είναι και το μοναδικό παλιό τοπόσημο του Μπέχτσιναρ που συνδέεται με τον θρυλικό Κήπο. Στη μουσική λαϊκή παράδοση της Θεσσαλονίκης ο Κήπος σώθηκε ως «Μπεξινάρι»στο γνωστό τραγούδι του Τσιτσάνη που αναφέρεται στις ψυχαγωγικές βόλτες στο Θερμαϊκό.

Στα νεότερα χρόνια το όνομα χάθηκε σχεδόν από τη συλλογική μνήμη και η χρησιμοποίηση του ως εμπορική ονομασία σε καταστήματα επιτείνει τη σύγχυση της τοπογραφίας του.

Ο Κήπος των Πριγκίπων έμεινε μακρινή εικόνα στους παλιούς και νοσταλγική φαντασίωση στους νεότερους, όπως στο ποίημα του Λέανδρου Βαζάκα:
Περνώντας βιαστικά ένα βράδυ/ στο χαλασμένο δρόμο με τις καμινάδες/ πίσω από τον Παλιό Σταθμό, σαν αστραπή/ πετάχτηκε η εικόνα.

Γυαλιστερά κι αγέρωχα -μπροστά/ στα μάτια του παιδιού- γυρνούσαν τ’ αλογάκια/ με τα δυο πόδια στον αέρα, το μικρό/ μπρούντζινο κανόνι ανεβοκατέβαινε,/ πολύχρωμα λαμπιόνια, μουσική, ευωδιές/ από πανσέδες.

Στο βάθος οι δικοί του/ πατέρας και μητέρα στα λευκά/ με φίλους, φλυαρούσαν πίνοντας μπίρα/ σε ψηλόκορμα ποτήρια»μπαλονάκια»./ Στο τραπεζάκι πιάτα με βραστές γαρίδες/ κι αλατισμένα άσπρα αμύγδαλα.

Γλυκιά καλοκαιριάτικη εσπέρα/ πλάι στα φύκια και τα βότσαλα / της παραλίας του Μπέχτσιναρ


Χ.ΖΑΦ.

*Οι φωτογραφίες προέρχονται από τη συλλογή του Άρη Παπατζήκα. Οι 2 και 4 πρωτοδημοσιεύτηκαν στο λεύκωμα: «Εν Θεσσαλονίκη 1900 – 1960» των Χρίστου Ζαφείρη (κείμενα) και Άρη Παπατζήκα (φωτογραφική συλλογή), εκδόσεις Εξάντας.

Πηγή: thessmemory.wordpress.com

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Όταν ο Λέων Τολστόι συνάντησε τον Μαξίμ Γκόρκι στο εξοχικό κτήμα του Γιάσναγια Πολιάνα το 1900, ήταν κάτι περισσότερο από μια απλή συνάντηση δύο μεγάλων συγγραφέων.

Αντιπροσώπευε τη συνένωση δύο διαφορετικών Ρωσιών και δύο διαφορετικών αιώνων. Επιστολές, φωτογραφίες και ντοκουμέντα της εποχής βγαίνουν σε διαδικτυακή δημοπρασία από τις 17 Νοεμβρίου μέχρι την 1η Δεκεμβρίου από τον οίκο Christie's. (Exiles and Idealists: A Private Collection of Russian Literary Manuscripts).

Σε ένα άγνωστο γράμμα σε έναν φίλο του, ο επαναστάτης νεαρός συγγραφέας περιγράφει την ημέρα που τον διασκέδασε ο μεγαλύτερος μυθιστοριογράφος του κόσμου και φωτογραφήθηκε μαζί του.

Ο Τολστόι ήταν τότε εβδομήντα ετών, ο Γκόρκι μόλις τριάντα δύο, και η σχέση τους εκείνη την εποχή θα μπορούσε να περιγραφεί ως «άβολη». Μιλώντας για τον Γκόρκι στον κοινό τους φίλο και συνάδελφο συγγραφέα Άντον Τσέχοφ, ο Τολστόι είπε: «Έχει μύτη σαν το ράμφος της πάπιας - και μόνο άτυχοι και κακομαθημένοι άνθρωποι την έχουν».

Ο Τσέχοφ υπέθεσε ότι αυτή η κακία είχε τις ρίζες της στην επαγγελματική ζήλια. Χάρη στη δημοτικότητα διηγημάτων όπως το «Τσελκά» και το «Η γριά Ιζεργκήλ», ο πρωτοεμφανιζόμενος Γκόρκι είχε καταφέρει να έχει πωλήσεις που συναγωνιζόταν μόνο ο σεβάσμιος Τολστόι.

Υπήρχαν, ωστόσο, περισσότερα στη σχέση του διδύμου απ' όσα πίστευε ο Τσέχοφ - όπως αποκαλύπτεται από μια επιστολή που θα δημοπρατηθεί, η οποία γράφτηκε από τον Γκόρκι μετά τη συνάντησή του με τον Τολστόι το 1900 και ήταν άγνωστη στους μελετητές πριν από αυτήν τη δημοπρασία.
Ο Τολστόι ήταν τότε εβδομήντα ετών, ο Γκόρκι μόλις τριάντα δύο, και η σχέση τους εκείνη την εποχή θα μπορούσε να περιγραφεί ως «άβολη». Μιλώντας για τον Γκόρκι στον κοινό τους φίλο και συνάδελφο συγγραφέα Άντον Τσέχοφ, ο Τολστόι είπε: «Έχει μύτη σαν το ράμφος της πάπιας - και μόνο άτυχοι και κακομαθημένοι άνθρωποι την έχουν».
Γεννημένος στην πόλη Νίζνι Νόβγκοροντ το 1868, ο Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πεσκόφ υιοθέτησε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Γκόρκι (που σημαίνει «πικρός») για να αντικατοπτρίσει τον θυμό του για τα δεινά των φτωχών της Ρωσίας. Ήξερε τα πάντα για τη φτώχεια, έχοντας χάσει και τους δύο γονείς του μέχρι την ηλικία των 11 ετών και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο και να αναζητήσει την τύχη του κάνοντας όποια δουλειά έβρισκε.

Οι ιστορίες, τα παραμύθια κι η τρυφερή παρουσία της γιαγιάς του άσκησαν μεγάλη επίδραση πάνω του. Δούλεψε ως βοηθός υποδηματοποιού, βοηθός αγιογράφου, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος στην Οδησσό, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης στα χωράφια. Ρακένδυτος, πεζός και πεινασμένος, γυρνά όλη τη Ρωσία, γνωρίζει τους ανθρώπους και τη δυστυχία τους για πάνω από 5 χρόνια, κάτι που ήταν εξίσου καθοριστικό για τη μετέπειτα λογοτεχνική αλλά και την πολιτική του πορεία.

Ο παππούς του συνήθιζε να τον χτυπάει βάναυσα και μετά τον θάνατο της γιαγιάς του το 1887 αυτοπυροβολήθηκε μ' ένα παλιό πιστόλι στο στήθος με τη σφαίρα να μένει στα πνευμόνια του για τα επόμενα σαράντα χρόνια.

Όταν ξεκίνησε να γράφει για βιοποριστικούς λόγους επιφυλλίδες σ' επαρχιακές εφημερίδες, εργαζόταν και στην εφημερίδα «Τιφλίς» του Καυκάσου κι ακόμα χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Jehudiel Khlamida», αλλά από κείνη τη χρονιά και μετά επιλέγει το «Γκόρκι». Τρία χρόνια μετά, γνωρίζεται με τον συγγραφέα Βλαντιμίρ Κορολένκο που του δημοσιεύει το διήγημα «Τσελκάς» και από τότε τα έργα του αρχίζουν να γνωρίζουν καταπληκτική επιτυχία.

Ο Γκόρκι σε φωτογραφία του 1898 με αφιέρωση στον Λεονίντ Αντρέεφ | courtesy Christie’s


Σύμφωνα με τον βιογράφο του, Ανρί Τρουαγιά, ο κύριος στόχος του Γκόρκι ως συγγραφέα ήταν «να καταγγείλει τα ελαττώματα της κοινωνίας». Έβλεπε την τσαρική Ρωσία ως ένα ντροπιαστικό μέρος, γεμάτο στερήσεις και παρακμή - και ήταν ο πρώτος Ρώσος συγγραφέας που αντιμετώπισε τη ζωή των κατώτερων τάξεων με αυθεντικότητα που γνώριζε από πρώτο χέρι.

Μέχρι την αλλαγή του αιώνα, είχε γίνει επίσης φίλος του Λένιν και έδινε τακτικά κεφάλαια στο Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα - την επαναστατική μαρξιστική κολεκτίβα από την οποία αργότερα θα αναδύονταν οι Μπολσεβίκοι.

Το φόντο της ζωής του ήταν άκρως αντίθετο με αυτό μέσα στο οποίο γεννήθηκε ο Τολστόι, ο γεννημένος το 1828, σε μια αριστοκρατική οικογένεια που είχε τις ρίζες της αιώνες πίσω, γιος μιας πριγκίπισσας και ενός κόμη. Πριν παντρευτεί τη Σοφία Αντρέγεβνα Μπερς, έζησε μια ζωή με γυναίκες, ποτό και τζόγο και οι χαρακτήρες των αριστουργημάτων του Πόλεμος και Ειρήνη και Άννα Καρένινα προέρχονταν κυρίως από τα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας, όπως και ο ίδιος.

Ο Τολστόι κατάφερε να απεικονίσει με απαράμιλλο τρόπο τη ρωσική κοινωνία της εποχής του και τη ζωή της τσαρικής Ρωσίας του 19ου αιώνα και με την αναπαραστατική δύναμη της τέχνης του να δώσει εκπληκτικούς πίνακες από τη ζωή της τσαρικής Ρωσίας.

Αν και καταγόταν από πλούσια οικογένεια, αφοσιώθηκε με μεγάλη αγάπη στους μουζίκους, βοηθώντας τους και μελετώντας τη ζωή τους. Γεμάτος θρησκευτική έξαρση και δεμένος με τα προβλήματα της εποχής του, προσπάθησε να βρει γιατί υποφέρουν οι άνθρωποι και προσπάθησε να απελευθερώσει τον άνθρωπο και να αποκαταστήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.


Ο Τσέχοφ στη Γιάλτα το 1900 | courtesy Christie’s

Η συνάντησή τους δείχνει και το φοβερό ρήγμα που υπήρχε στη χώρα τους. Ο Τολστόι, αριστοκρατικός χρονικογράφος της ιμπεριαλιστικής Ρωσίας του 19ου αιώνα, έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με τον επίδοξο επαναστάτη, τον Γκόρκι, συγγραφέα με ταπεινές ρίζες και ταπεινούς αναγνώστες, που θα ευθυγραμμιζόταν με την κομμουνιστική Ρωσία του 20ού αιώνα.

Η χρονιά που συναντήθηκαν είναι επίσης αξιοσημείωτη, στο κατώφλι της αλλαγής του αιώνα.

Είχαν ήδη συναντηθεί δύο φορές στο παρελθόν - τον Ιανουάριο και τον Μάιο του 1900, και τις δύο φορές στη Μόσχα. Η συνάντηση η οποία περιγράφεται στην επιστολή του Γκόρκι που απευθυνόταν στον φίλο του ζωγράφο Βίκτορ Βασνέτσοφ πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο και ήταν η τρίτη, στο κτήμα του Τολστόι.

«Μόλις πρόσφατα επισκέφτηκα τον Λεφ Νικολάγιεβιτς» γράφει. «Πέρασα όλη τη μέρα μαζί του. Ένας σπουδαίος άνθρωπος! Είναι 73 χρονών και πηδά πάνω από χαντάκια σαν κατσίκι, παλεύει σαν διάβολος με τις γροθιές του και σκέφτεται όλη την ώρα». Ο Τολστόι, παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, ήταν ακόμα πολύ δραστήριος σωματικά και ψυχικά.

Ο Γκόρκι συνεχίζει λέγοντας ότι ο Τολστόι «χειρίζεται τον Θεό με έναν απλό και εύκολο τρόπο και τον ορίζει μάλλον χαλαρά. «Ο Θεός», δηλώνει, «είναι… αυτό που επιθυμώ».


Πορτρέτο του Τολστόι, 1901| courtesy Christie’s

Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Τολστόι θεωρούσε την άποψη της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τον χριστιανισμό ψευδή. Στις αρχές της δεκαετίας του 1890, έγραψε ακόμη και τη δική του εκδοχή των Ευαγγελίων, σύμφωνα με την οποία ο Ιησούς δεν ήταν ο γιος του Θεού, αλλά ένας σοφός άνθρωπος που είχε φτάσει σε μια ουσιώδη περιγραφή της ζωής.

Ο Τολστόι εγκατέλειπε όλο και περισσότερο τη μυθοπλασία εκείνη την εποχή για να γράψει έργα σχετικά με τη θρησκεία, στα οποία εκφράζεται η ιδιότυπη θρησκευτικότητά του, όπως Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς (1884), Αφέντης και δούλος (1895), Τι πιστεύω, Τι να κάνουμε λοιπόν και την περίφημη πραγματεία του Τι είναι τέχνη;. Το 1901 η Εκκλησία της Ρωσίας τον αφόρισε.

Ο Γκόρκι γράφει στη συνέχεια ότι «γενικά μιλώντας, είναι πολύ πιο ευχάριστο να κοιτάς τον Λεβ Νικολάγιεβιτς παρά να τον ακούς». Αλλά παραδέχεται ότι «ο άσβεστος σχηματισμός ιδεών του -αν και αρκετά λανθασμένος μερικές φορές- εξακολουθεί να είναι πολύ ζωηρός και γενναίος: τόσο δελεαστικός όσο μια πηγή νερού».

Ο Γκόρκι προσθέτει ότι «όταν ο Τολστόι αρχίσει να μιλάει για την τέχνη και τη λογοτεχνία του, θα μπορούσα να ακούω ατελείωτα! Μου έδωσε τη σύνοψη του μυθιστορήματος που σχεδιάζει να γράψει - Πατήρ Σέργιος είναι ο τίτλος. Όχι μόνο μιλάει για αυτό, αλλά κυριολεκτικά το σμιλεύει, σου το ζωγραφίζει! Είναι όλα τόσο υπέροχα! Μπορείς να αγαπάς (τον Τολστόι) μέχρι τρέλας και ταυτόχρονα να τον αντιπαθείς πολύ, πάρα πολύ».

Αυτό είναι ένα περίεργο απόσπασμα, καθώς ο «Πατήρ Σέργιος» ήταν στην πραγματικότητα ένα διήγημα που ο Τολστόι είχε ολοκληρώσει (αν και δεν δημοσιεύτηκε) το 1898. Το έδειξε ως έργο σε εξέλιξη για να προσποιηθεί στον νεαρό αντίπαλό του ότι ήταν ικανός να συνθέσει μια ιστορία λίγο πολύ επιτόπου;

Η επιστολή στην οποία ο Γκόρκι γράφει για τη συνάντηση με τον Τολστόι, 1900 | courtesy Christie’s


Προσχέδιο για το τέλος του «Χατζή Μουράτ», περίπου 1896-1904 | courtesy Christie’s

Σε αυτή την αλληλογραφία υπερισχύει ο θαυμασμός και η αγάπη, παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές. Στην επιστολή του προς τον Βασνέτσοφ, ο Γκόρκι δεν το λέει ρητά, αλλά φαίνεται ότι θαύμαζε την πρωτοτυπία σκέψης του Τολστόι, ακόμα κι αν δεν συμφωνούσε με μεγάλο μέρος του περιεχομένου της. Αποδεικνύεται ότι αυτοί οι δύο εκπρόσωποι των διαφορετικών Ρώσων είχαν περισσότερα κοινά από ό,τι ίσως και οι ίδιοι υποπτεύονταν. Και συναντήθηκαν πολλές φορές ακόμα μέχρι τον θάνατο του Τολστόι το 1910.

Το βιβλίο του Τολστόι του 1897 Τι είναι τέχνη; προσφέρει ένα καλό παράδειγμα. Εδώ, ο Τολστόι απέρριψε ένα τεράστιο μέρος του δυτικού πολιτισμικού κανόνα - από τον Σαίξπηρ μέχρι τον Βάγκνερ, καθώς και σχεδόν όλο το δικό του έργο. Υποστήριξε ότι η τέχνη δεν πρέπει να κρίνεται από την αισθητική, αλλά από το πόσο άμεσα και αυθεντικά επικοινωνεί με το συναίσθημα.

Ένα απόσπασμα δύο σελίδων από το χειρόγραφο του Τολστόι για αυτό το βιβλίο θα παρουσιαστεί και θα δημοπρατηθεί μαζί με άλλα λογοτεχνικά ντοκουμέντα της εποχής. Περιλαμβάνει περίπου το μισό του ένατου κεφαλαίου, στο οποίο ο συγγραφέας προωθεί τη θεωρία ότι η τέχνη γινόταν ολοένα και πιο φτωχή καθώς έπαψε να είναι θρησκευτική και το φάσμα των συναισθημάτων της περιορίστηκε δεόντως.


πηγή: lifo



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0
Η ομορφιά των οκτώ ανέμων προσωποποιημένη! Ο Έλγιν ήθελε να μεταφέρει ολόκληρο τον Πύργο στη Βρετανία, ωστόσο οι Δερβίσιδες το θεωρούσαν ιερό κι έτσι δεν του το επέτρεψαν

Χρήστης Templar52Templar52 at el.wikipedia, Attribution, via Wikimedia Commons



Το πιο ξακουστό μνημείο στο κέντρο της Αθήνας είναι βεβαίως ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη. Όμως το κέντρο της πρωτεύουσας έχει πολλά μνημεία και αξιοθέατα, που αξίζει να επισκεφτεί κανείς ακόμη και αν κάνει διακοπές στην πόλη του.
Ένα από αυτά είναι οι περίφημοι Αέρηδες ή Μνημείο των Αέρηδων ή Πύργος των Ανέμων, στην Πλάκα.
George E. Koronaios, CC0, via Wikimedia Commons



Πρόκειται για ένα μνημείο του 1ου π.Χ. Αιώνα. Ο οκταγωνικός πύργος, ύψους 13,5 μέτρων είναι κατασκευασμένος από το γνωστό πεντελικό μάρμαρο.


Το μνημείο κατασκεύασε ο αστρονόμος Ανδρόνικος από την Κύρρο της Μακεδονίας (γι’ αυτό και ονομάζεται κάποιες φορές Ωρολόγιο του Κυρρήστου).

Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστός ο ακριβής λόγος ανέγερσής του, καταμεσής της Ρωμαϊκής Αγοράς.


Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων πάντως μάλλον πρόκειται για ένα είδος μετεωρολογικού σταθμού, που λειτουργούσε και σαν ρολόι ώρας, που πιθανόν να αξιοποιούσαν οι έμποροι της εποχής για να υπολογίζουν την ώρα αλλά και τους ανέμους που επικρατούσαν κι επηρέαζαν τα εμπορικά δρομολόγια με τα οποία έφταναν τα προϊόντα τους στις τότε αγορές του κόσμου.

Στη κορυφή της στέγης υπήρχε ορειχάλκινος ανεμοδείκτης υπό μορφή Τρίτωνα, ο οποίος περιστρεφόμενος έδειχνε, κρατώντας δείκτη, την κατεύθυνση ενός από τους οκτώ κύριους ανέμους. Οι άνεμοι, προσωποποιημένοι, φέρονται ανάγλυφοι να ίπτανται (φτερωτοί) στο άνω μέρος της κάθε πλευράς του πύργου, φέροντας ο καθένας και ιδιαίτερο σύμβολο. Τα ονόματά τους είναι χαραγμένα κάτω από το αντίστοιχο τμήμα του οκταγωνικού γείσου, και είναι: ο Βορρέας (βόρειος), ο Καικίας (βορειοανατολικός), ο Απηλιώτης (ανατολικός), ο Εύρος (νοτιοανατολικός), ο Νότος (νότιος), ο Λιψ (Λίβας, νοτιοδυτικός), ο Ζέφυρος (δυτικός), και ο Σκίρων (βορειοδυτικός). Κάτω δε από κάθε προσωποποίηση, εγχάρακτες ακτίνες κατά διάφορους σχηματισμούς αποτελούσαν αυτούσια ηλιακό ρολόι.
Jacob von Falke, Public domain, via Wikimedia Commons

Στο εσωτερικό του Πύργου υπήρχε ένα υδραυλικό ρολόι, που μετρούσε την ώρα τις μέρες που δεν είχε ηλιοφάνεια αλλά και τη νύχτα.

Ειδικότερα για τον υπολογισμό της ώρας σε ανήλιες ημέρες υπήρχε μέσα στο κτίσμα ιδιαίτερη εγκατάσταση υδραυλικού ρολογιού. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα πως ο κατασκευαστής του μνημείου συνδύασε τις εφευρέσεις προηγουμένων κατασκευαστών ρολογιού, όπως του Αρχιμήδη, του Κτησίβιου και του Φίλωνα. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο Ουάρρωνας, στη νότια πλευρά του οικοδομήματος υπήρχε δοχείο κυλινδρικού σχήματος με νερό που παρεχόταν μέσω αγωγού από πηγή της βόρειας πλευράς της Ακρόπολης. Ο δε Βιτρούβιος ονομάζει το μνημείο αυτό «Πύργο των Ανέμων» και το περιγράφει με πολλές λεπτομέρειες. Τέλος, το μνημείο κατατάσσεται στον κορινθιακό ρυθμό (εκ των κιονοκράνων) ενώ το εσωτερικό του στον δωρικό ρυθμό (βαρύ αυστηρό). Συνέχεια του κτιρίου ΝΑ ήταν το Αγορανομείο επί πολυβάθμιτης μαρμάρινης βάσης.
Χρήστης Templar52, Attribution, via Wikimedia Commons

Στους χριστιανικούς χρόνους, οι Αέρηδες έγιναν εκκλησία και στον περιβάλλοντα χώρο φτιάχτηκε ένα νεκροταφείο.



Όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Αθήνα, το 18ο αιώνα, το μνημείο έγινε τόπος προσευχής για το Τάγμα των Δερβίσιδων του Μεβλεβί και πήρε την ονομασία «τεκές του Μπραΐμη». Τότε ανοίχτηκαν και τα παράθυρα που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Χάριν στους Μεβλεβήδες Δερβίσιδες, το μνημείο έμεινε στην Ελλάδα και γλύτωσε από τον Έλγιν. Ο Λόρδος Έλγιν ήθελε να μεταφέρει ολόκληρο το κτίσμα στη Βρετανία αλλά οι Μεβλεβήδες δεν το επέτρεψαν.

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, οι Αθηναίοι πίστευαν ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος στο θεό των ανέμων, Αίολο, εξ ου και η ονομασία της οδού Αιόλου.
Χρήστης Templar52, Attribution, via Wikimedia Commons

Μετά από εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης, το μνημείο είναι πλέον επισκέψιμο για το κοινό.

Παρακολουθήστε το βίντεο:






Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Ήταν 9 Οκτωβρίου του 1967, όταν η είδηση του θανάτου του Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα έκανε το γύρο του κόσμου....

Ο γιατρός από την Αργεντινή, παραμένει ακόμη και σήμερα σύμβολο εξέγερσης και αυταπάρνησης και ακόμη και όσοι διαφωνούσαν με τις κομμουνιστικές του ιδέες αναγνώρισαν την ακεραιότητα και το πνεύμα αυτοθυσίας που τον διέκρινε. Ο Ερνέστο Γκεβάρα εννήθηκε στο Ροζάριο της Αργεντινής στις 14 Ιουνίου 1928.

Η οικογένεια του ήταν ευκατάστατη αλλά αρκετά φιλική προς τις προοδευτικές ιδέες. Σε μικρή ηλικία παρουσίασε έντονα συμπτώματα άσθματος και αυτός ήταν ο λόγος που δεν φοίτησε κανονικά στο σχολείο αλλά έμαθε να γράφει και να διαβάζει από τη μητέρα του. Σύμφωνα με τον πατέρα του, «όταν έγινε δώδεκα χρονών κατείχε μία παιδεία που αναλογούσε σε έναν νέο δεκαοκτώ ετών, ενώ η βιβλιοθήκη του ήταν γεμάτη από κάθε είδους βιβλία περιπέτειας και ταξιδιωτικά μυθιστορήματα».


[Ο Che σε ηλικία 22 ετών (1951) ]

Το 1948 γράφτηκε στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1953, χωρίς όμως να ακολουθήσει την κλινική πρακτική που απαιτούταν προκειμένου να είναι σε θέση να εξασκήσει το επάγγελμα του γιατρού. Μετά την αποφοίτησή του από την ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες, ο Γκεβάρα ταξίδεψε στη Γουατεμάλα, με ενδιάμεσους σταθμούς τη Βολιβία, το Περού, τον Παναμά, την Κόστα Ρίκα, τη Νικαράγουα και το Ελ Σαλβαδόρ. Στη διάρκεια του ταξιδιού του ήρθε σε επαφή με τις αριστερές ιδέες και συναντήθηκε με ένα ευρύ κύκλο εξόριστων και αριστερών διανοουμένων.

Οι πολιτικές εξελίξεις στη Γουατεμάλα σημάδεψαν βαθιά τον Γκεβάρα και η εμπειρία που αποκόμισε στη χώρα χαρακτηρίζεται ως σημείο πολιτικής καμπής για τον ίδιο. Στις αρχές Ιουλίου του 1955 συνάντησε για πρώτη φορά τον Φιντέλ Κάστρο, o οποίος ήταν αρχηγός των «Moνκαντίστας», και είχε καταφύγει στο Μεξικό μετά την αποφυλάκισή του, αποτέλεσμα της χάρης που του δόθηκε από τον Μπατίστα.



Στις 25 Νοεμβρίου του 1956, 82 επαναστάτες, μεταξύ αυτών και ο Τσε Γκεβάρα, ταξίδεψαν με το πλοιάριο Granma, από τον ποταμό Τούξπαν του Mεξικoύ με προορισμό την Κούβα, στην οποία έφθασαν τελικά στις 2 Δεκεμβρίου. Όταν έφευγε από την Κούβα το 1965, παραιτούμενος από τη θέση του υπουργού, ο Τσε Γκεβάρα έγραφε στον Φιντέλ Κάστρο : «άλλες χώρες του κόσμου ζητάνε τη συμβολή των σεμνών μου προσπαθειών». Στους γονείς του έγραφε ότι «ο μαρξισμός μου έχει βαθιές ρίζες και έχει εξαγνιστεί», ενώ άρχιζε το γράμμα του με τη φράση «νοιώθω και πάλι κάτω από τις φτέρνες μου το ανεβοκατέβασμα των πλευρών του Ροσινάντε», παρομοιάζοντας τον εαυτό του με τον Δον Κιχώτη (Ροσινάντε ήταν το όνομα του αλόγου του ήρωα του Θερβάντες).


[Ερνέστο Γκεβάρα και Ραούλ Κάστρο]

Αρχικά πήγε στην Αφρική για να πολεμήσει την αποικιοκρατία μαζί με τους εξεγερμένους λαούς της και το 1966 μετέφερε τον αγώνα του στα βουνά της Βολιβίας. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους για τον Comandante. Oι αντάρτες του δεν κατάφεραν να προσελκύσουν τους φτωχούς Βολιβιανούς αγρότες και η προσπάθειά του να φέρει την επανάσταση και στην Βολιβία κατέληξε σε αποτυχία. Στις 8 Οκτωβρίου, η ομάδα των ανταρτών καθοδηγούμενη από τον Τσε Γκεβάρα, περικυκλώθηκε.

Κατά τη διάρκεια της τελικής μάχης, στην περιοχή του φαραγγιού του Τσούρο, η ομάδα αναγκάστηκε να διασκορπιστεί και ο Γκεβάρα τραυματίστηκε στη δεξιά κνήμη, ενώ συγχρόνως το όπλο του αχρηστεύτηκε από έναν πυροβολισμό. Τελικά συνελήφθη και αργότερα μεταφέρθηκε στον πλησιέστερο οικισμό Λα Ιγκέρα.


[Το νεκρό σώμα του Τσε Γκεβάρα]

Την καταδίωξη του Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία παρακολουθούσε επίσης η CIA, με επικεφαλής τον πράκτορα Φέλιξ Ροντρίγκεζ (Félix Rodríguez), ο οποίος μετέφερε την πληροφορία της σύλληψής του στο αρχηγείο της υπηρεσίας του και σύντομα μετέβη ο ίδιος στη Λα Ιγκέρα. Μετά από μερικές ανακρίσεις στο σχολείο του χωριού, ο αιχμάλωτος Γκεβάρα δολοφονήθηκε, στις 9 Οκτωβρίου 1967, από τον υπαξιωματικό του βολιβιανού στρατού Μάριο Τεράν (Mario Terán).


[Η φωτογραφία ήταν το μεγάλο χόμπι του Γκεβάρα]

«Ο Τσε έπεσε υπερασπιζόμενος την υπόθεση των φτωχών και των ταπεινών αυτής της γης», είπε ο Φιντέλ Κάστρο στον επικήδειο που εκφώνησε στην Πλατεία της Επανάστασης στην Αβάνα (18.10.1967), προσθέτοντας ότι «ξεχώρισε ως άνθρωπος ανυπέρβλητης δράσης, αλλά ήταν και άνθρωπος βαθυστόχαστος, με διορατική ευφυία και βαθιά μόρφωση».

Όμως, ο θαυμασμός στο πρόσωπο του Τσε δεν οφείλεται στο ότι υπήρξε μεγάλος θεωρητικός, ότι εκπροσωπεί τη σωστή «συνταγή» για την επανάσταση. Ο Τσε ακτινοβολεί και συνεγείρει συνειδήσεις, ως ηθικό πρότυπο ενός ασυμβίβαστου αγωνιστή και διεθνιστή της πράξης, που ενώνει την πολιτική και την ηθική.






Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0


Η μακρά διαδρομή του «ακαταμάχητου γητευτή» του καλοκαιριού στον χρόνο, και πώς εμπλέκεται σε αυτή το ελληνικό δαιμόνιο
Στην παιδική μνήμη τουλάχιστον δύο γενεών υπήρξε συνυφασμένο με το εύρος του θέρους. Το πρώτο παγωτό «άνοιγε» την εποχή της ξεγνοιασιάς και το τελευταίο σηματοδοτούσε την έναρξη μιας νέας μαθητικής σεζόν. Η παγωμένη λιχουδιά των διαφόρων γεύσεων, μαζί με τις βουτιές στη θάλασσα ήταν πεδίο παιχνιδιού για τα παιδιά που συναγωνίζονταν μεταξύ τους στο ποιο θα πετύχαινε τη μέγιστη απόδοση...

Τα μετρούσαν τότε οι πιτσιρικάδες τα παγωτά που κατανάλωναν το καλοκαίρι κι όταν συναντιόνταν στον αγιασμό του σχολείου, ανακοίνωναν περήφανοι ο ένας στον άλλο το σύνολο εκείνων που κατανάλωσαν, σε έναν αριθμό που ενίοτε άγγιζε ή και ξεπερνούσε τα τρία ψηφία. Από τη δεκαετία του ΄80 κι ύστερα, όταν εμφανίστηκαν και άρχισαν να πυκνώνουν τα ζαχαροπλαστεία που σέρβιραν παγωτό και τον χειμώνα, η λιχουδιά έχασε την… αίγλη της ως καλαντάρι των λιλιπούτειων μαθητών και μετατράπηκε σε απόλαυση παντός καιρού για όλες τις ηλικίες…

Από τον ουρανίσκο του Μεγαλέξανδρου και του Νέρωνα στην καρδιά των διαφωτιστών

Παγωτό. Η καταναλωτική συνήθεια, που προσφέρει το απολαυστικότερο μυρμήγκιασμα στον ουρανίσκο. Στην Ελλάδα φτάνει μόλις τη δεκαετία του ΄30, αλλά φαίνεται πως η ιστορία του χάνεται πολύ βαθιά στο παρελθόν. Λένε πως η πρώτη μορφή παγωτού καταγράφεται την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (336 - 323 π.Χ), καθώς ο καλοφαγάς Μακεδόνας στρατηλάτης απολαμβάνει παγωμένα (στο χιόνι) φρούτα περιχυμένα με μέλι. Μια αντίστοιχη λιχουδιά, γεύεται αιώνες μετά και ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρωνας (37-68 μ. Χ.), ο οποίος στέλνει τους σκλάβους του στα βουνά για να μαζέψουν φρέσκο χιόνι και να το φέρουν πίσω για να το απολαύσει μαζί με τα φρούτα του.


Παρασκευαστής της δυναστείας των Τανγκ στην Κίνα (618 έως το 907 μ. Χ.) βρίσκει τρόπο να φτιάχνει γευστικά μείγματα από πάγο και γάλα, ενώ για την εμφάνισή της στην Ευρώπη, η συγκεκριμένη λιχουδιά αποδίδεται στα… «λάφυρα» του ταξιδευτή Μάρκο Πόλο (13ος αι.).
Σ. Τζέικομπ Φάσελ

Κάπου στις αρχές του 17ου αι. ο Γάλλος σεφ του βασιλιά Καρόλου Α΄ (1600-1649) της Αγγλίας εντυπωσιάζει τους επίσημους συνδαιτυμόνες του με ένα επιδόρπιο που θυμίζει χιόνι, αλλά είναι γλυκό. Ο Κάρολος «κόβει» στον σεφ της Αυλής 500 λίρες ετησίως, ως «επίδομα σιωπής». Για να μην αποκαλύψει σε κανέναν τη συνταγή του δροσιστικού επιδόρπιου και να συνεχίσει να το φτιάχνει μόνο για τον ίδιο και τους επίσημους καλεσμένους του. Αλλά το μυστικό κάποτε διαρρέει. Άλλωστε, νωρίτερα, το 1533, όταν η Αικατερίνη των Μεδίκων παντρεύεται τον Ερρίκο Β', φέρνει στη νέα της πατρίδα ένα επιδόρπιο από γλυκιά κρέμα, που θυμίζει πολύ την κατοπινή συνταγή του Γάλλου σεφ και πιθανολογείται ότι αποτελεί τον πρόδρομό της.


Το θέμα είναι ότι, ως εμπορικό προϊόν πλέον, και το παγωτό της εποχής -όπως κάθε τι ιδιαίτερο- παρασκευάζεται και προορίζεται για τους πλουσίους. Δεδομένης, άλλωστε, της δυσκολίας να συντηρηθεί το κύριο συστατικό της συνταγής, ο πάγος, το είδος καθίσταται μάλλον λιγοστό, δυσεύρετο και απλησίαστο στους μη έχοντες… Πέραν τούτου, δαπανηρή και επίπονη είναι και η παρασκευή του, καθώς χρειάζονται δύο μεγάλοι κάδοι με μεγάλες ποσότητες πάγου και αλατιού και τουλάχιστον 40 λεπτά της ώρας συνεχές ανακάτεμα του μείγματος, ώστε ούτε να λιώσει, ούτε να παρουσιάσει κρυστάλλους.

Το πρώτο στέκι παγωτού στην Ευρώπη

Οι πρώτες συνταγές παγωτού πάντως εμφανίζονται στις αρχές του 18ου αι. και φιλοξενούνται σε γαλλικό βιβλίο υπό τον τίτλο «Η τέχνη τού να φτιάχνεις παγωτό». Ωστόσο, νωρίτερα, αρκετοί είναι οι ασχολούμενοι με την παρασκευή εδεσμάτων που διαγκωνίζονται ατύπως στη μάχη τού ποιος θα φτιάξει το τέλειο παγωτό. Η ιστορία, εντέλει, δικαιώνει τον Σικελό μάγειρα Φραντσέσκο Προκόπιο ντέι Κολτέλι (Francesco Procopio dei Coltelli), ο οποίος το 1686 ανοίγει στην καρδιά του Παρισιού το «Café Procope», το πρώτο καφενείο της γαλλικής πρωτεύουσας, κατά κάποιους και το πρώτο παγκοσμίως. Το κατάστημα σύντομα μετατρέπεται σε στέκι ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης. Από τα τραπέζια του περνούν όλοι οι αστέρες της Κομεντί Φρανσαίζ (Comedie francaise), αλλά και ο Ρακίνας, και ο Ρουσώ και ο Βολταίρος και ο Ντιτερό και ο Μπαλζάκ και ο Φρανκλίνος και πολλοί πολλοί άλλοι. Ένας από τους λόγους της επιτυχίας του καφενείου είναι το παγωτό, που σερβίρει. Αλλά πώς έχει ξεκινήσει να φτιάχνει παγωτό ένας Σικελός, γεννημένος στους πρόποδες της Αίτνας;


Cafe Le Procoppe

Ο Φραντσέσκο Προκόπιο είναι γόνος οικογένειας ψαράδων. Τόσο ο παππούς του όσο και ο πατέρας του συντηρούν τις οικογένειές τους ψαρεύοντας πότε στον κόλπο του Κάπο ντ΄ Ορλάντο και πότε στις θάλασσες της Ταορμίνας και της Κατάνιας. Το παγωτό αυτή την εποχή είναι μία έννοια άγνωστη, αλλά η ιταλική λέξη «σορμπέτο» (sorbetto) είναι γνωστή, εύγεστη και ιδιαιτέρως απολαυστική στο θερμό κλίμα της Σικελίας… Πρόκειται για το δροσιστικό επιδόρπιο, που αιώνες μετά, θα φτάσει στην Ελλάδα ως γρανίτα. Μία κατεψυγμένη υγρή νοστιμιά, που παρασκευάζεται από μελωμένο νερό και χυμούς φρούτων. Στην πραγματικότητα, το sorbetto είναι η ιταλική εκδοχή του περσικού «şerbet», ενός δροσιστικού γλυκού ροφήματος αναμεμειγμένου κυρίως με λεμόνια και χυμούς λουλουδιών, όπου όμως προστίθενται και στοιχεία γάλακτος. Οι Ιταλοί το έχουν φέρει στον τόπο τους έχοντας αφαιρέσει παντελώς το γάλα. Αλλά ο παππούς του Φραντσέσκο Προκόπιο, που τυχαία έχει δοκιμάσει από αυτό το αυθεντικό ανατολίτικο επιδόρπιο και έχει ενθουσιαστεί, όταν δεν ψαρεύει, σκέφτεται και πειραματίζεται. Προσπαθεί να κατασκευάσει το μηχάνημα, που χρησιμοποιούν οι Πέρσες για την παρασκευή του «şerbet», στο οποίο -εννοείται- θα περιέχεται και γάλα. Όταν τα καταφέρνει είναι πια πολύ μεγάλος για να αξιοποιήσει την εφεύρεσή του, αλλά την κληροδοτεί στον εγγονό του, ο οποίος στο μεταξύ δείχνει έφεση στη μαγειρική. Αναζητώντας την τύχη του και βαδίζοντας ήδη στην τρίτη δεκαετία της ζωής του, τα βήματα του Φραντσέσκο Προκόπιο του νεότερου, τον οδηγούν στο Παρίσι, όπου ανοίγει το «Le Procope» και καθώς, το παγωτό ταξιδεύει από τις ευρωπαϊκές βασιλικές αυλές ως νέο γαστρονομικό επίτευγμα, εκείνος αποφασίζει να το προσφέρει στην πελατεία του. Στην πραγματικότητα δεν έχει παρά να πειραματιστεί με τη μηχανή-κληροδότημα του παππού του. Το πείραμα στέφεται με απόλυτη επιτυχία και αριστοκράτες από κάθε γωνιά της Γαλλίας βρίσκονται στα καφενείο του Φραντσέσκο Προκόπιο να απολαμβάνουν τη νέα λιχουδιά, που ευφραίνει τον ουρανίσκο τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού… Στο μεταξύ, ο ίδιος έχει παντρευτεί και αποκτήσει ήδη τα πρώτα οκτώ παιδιά του… Άλλα πέντε θα έρθουν στη ζωή του από ακόμη δύο γάμους, που θα προλάβει να κάνει ως τα 76 του, οπότε θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Η δυναστεία των dei Coltelli θα φροντίσει να διαιωνίσει και το κατάστημα και το παγωτό στην Ευρώπη, το οποίο ασφαλώς πιστώνεται στον Σικελό μάγειρα. Το «Le Procope» λειτουργεί αδιαλείπτως, ως ρεστοράν πλέον, στη 13 rue de l΄Ancienne Comedie της γαλλικής πρωτεύουσας, κλείνοντας φέτος αισίως 335 έτη ζωής (!). Εξακολουθεί να σερβίρει ένα από τα πιο εύγεστα παγωτά της γηραιάς ηπείρου και όχι μόνον…


Le Procope

Το παγωτό εξαπλώνεται με την ταχύτητα φήμης

Έχοντας «ξεφύγει» από τα βασιλικά σαλόνια κι έχοντας έκτοτε κερδίσει περίοπτη θέση στις γευστικές απολαύσεις των ευκατάστατων καταναλωτών (όσο η συντήρηση του πάγου παραμένει δύσκολη υπόθεση, τόσο το παγωτό θα αποτελεί λιχουδιά των πλουσίων) ανά την Ευρώπη, το παγωτό γίνεται πεδίο πειραματισμού στα εργαστήρια των ζαχαροπλαστών. Το λευκό παγωμένο γλυκό μετατρέπεται σε επιδόρπιο της καρδιάς. Μικρές αλλά αξιοσημείωτες νίκες πειραματιστών φέρνουν στην επιφάνεια καινούργιες γεύσεις παγωτού, από τις οποίες κάποιες ταξιδεύουν ιλιγγιωδώς στην αγορά και κάποιες… με τον αραμπά. Στο τέλος, βέβαια, βρίσκουν όλες τη θέση τους στην καρδιά των καταναλωτών.

Στην αμερικανική ήπειρο, πάντως, η λιχουδιά κάνει θορυβώδη εμφάνιση στα μέσα του 18ου αι. Εικάζεται πως στην πραγματικότητα, ο «εισαγωγέας» του είδους στις ΗΠΑ, είναι αξιωματούχος της κεντρικής διοίκησης, ο οποίος, σε επίσημο ταξίδι του στην Ευρώπη, δοκιμάζει το επιδόρπιο σε κάποιο γεύμα και ενθουσιάζεται. Το 1744, Σκωτσέζος άποικος που επισκέπτεται το σπίτι του κυβερνήτη του Maryland καταγράφει με ζέση το κέρασμα που δέχθηκε και δεν ήταν άλλο από παγωτό φράουλα. Είναι η ίδια χρονιά, που το λήμμα «ice cream» κάνει την παρθενική του εμφάνιση στο English Dictionary.

Τον Μάιο του 1777 οι αναγνώστες της «New-York Gazetta» και του «Weekly Mercury» διαβάζουν μία διαφήμιση εγκαινίων καταστήματος σε πλαίσιο: «Ο άρτι αφιχθείς εκ Λονδίνου Philip Lenzi θα προσφέρει στο κοινό του Μανχάταν ποικιλία από γλυκές λιχουδιές, όπως μαρμελάδες και ζελέ, δαμάσκηνα ζάχαρης, διακοσμητικά ζάχαρης, καραμέλες και - το πιο σημαντικό - παγωτό!». Γι αυτό το τελευταίο μάλιστα ο επιχειρηματίας υπόσχεται πως, στο κατάστημά του, θα διατίθεται «σχεδόν ημερησίως». Ήρθε η στιγμή, εκτός από την Ευρώπη, το παγωτό να αλώσει και την Αμερική.

Ο τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον (1801-1809), πειραματιζόμενος στην κουζίνα της συζύγου του, φέρεται να σκαρώνει τη δική του συνταγή για παγωτό βανίλια, ενώ η επόμενη «πρώτη κυρία», η κυρία του Τζέιμς Μάντισον (1809-1817) σερβίρει παγωτό φράουλα στη δεξίωση για τη δεύτερη προεδρική θητεία του συζύγου της.

Το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής παγωτού στις ΗΠΑ ιδρύεται, το 1851, από έναν κουάκερο του Maryland. Πρόκειται για τον Τζέικομπ Φάσελ (C. Jacob Fussell), ο οποίος μοιραία βαφτίζεται «πατέρας της παγωτοβιομηχανίας». Είναι η χρονιά κατά την οποία ο μέσος Αμερικανός καταναλώνει ετησίως ένα κουταλάκι του γλυκού παγωτό (!). Δύο αιώνες μετά, η ετήσια κατανάλωση παγωτού από έναν Αμερικανό πολίτη ξεπερνά τα 30 λίτρα (περίπου 27 κιλά)!


Προκόπιο ντε Κολτέλι

Έλληνας ο πατέρας του μαλακού παγωτού

Ο 20ος αι. τρέχει ανά τη Γη και το παγωτό, που έχει ταξιδέψει σχεδόν σε όλα τα μήκη και πλάτη της είναι πλέον καθημερινή συνήθεια του καλοκαιριού. Στις ζεστές ζώνες του πλανήτη μάλιστα είναι γεγονός η παραγωγή και κατανάλωση παγωτού και τον χειμώνα.

Τα πρώτα χρόνια του αιώνα, στην Ελλάδα το παγωτό είναι περισσότερο φήμη, παρά πραγματικότητα. Ιστορικές πηγές, βέβαια, αναφέρουν ότι τουλάχιστον οι εν Αθήναις αριστοκράτες γεύθηκαν για πρώτη φορά την παγωμένη λιχουδιά το 1835 σε μία από τις κοσμικές εκδηλώσεις του Βαυαρού πρωθυπουργού Άρμασπεργκ. Ένας Ιταλός, ονόματι Calvo, διευθυντής ξενοδοχείου στην πόλη, που σχεδίαζε να ανοίξει ζαχαροπλαστείο, σκέφτηκε να διαφημίσει το επιδόρπιο, που θα αποτελούσε τη ναυαρχίδα των προϊόντων του. Έτσι πρότεινε στην κόμισσα Άρμασπεργκ να παρασκευάσει παγωτά για τους προσκεκλημένους της. Εκείνη δέχθηκε με προθυμία. Το κέρασμα ενθουσίασε τους επισκέπτες και η οικοδέσποινα δεν σταματούσε να διαφημίζει το ζαχαροπλαστείο, που θα το διέθετε. Αλλά, σύντομα το κλίμα ενθουσιασμού χάλασε… Όσοι κατανάλωσαν τη λιχουδιά άρχισαν να ψάχνουν γωνιά για να την αποβάλουν… «Μετέβαλον το δάπεδον της αιθούσης εις δεινώς κυμαινόμενον σκάφος» αναφέρει χαρακτηριστικά χρονικογράφος της εποχής. Τι είχε συμβεί; Ο Calvo, προκειμένου να κάνει εντυπωσιακότερα τα παγωτά του και καθώς δεν υπήρχαν στην Αθήνα φυσικές χρωστικές ουσίες, χρησιμοποίησε χημικά χρώματα κι έτσι οι καλεσμένοι έπαθαν τροφική δηλητηρίαση. Ο χορός «σχόλασε» άδοξα. Την ώρα που όλοι αναζητούσαν γιατρό, ο επίδοξος ζαχαροπλάστης γινόταν… λαγός! Πέρασαν μήνες για να εμφανιστεί ξανά δημοσίως…

Ως εκ τούτου, οι πρώτες εντυπώσεις από τα παγωτά στην ελληνική πρωτεύουσα δεν ήταν και ιδιαίτερα ευχάριστες. Όχι πολύ αργότερα, όμως, το 1840, ο δραστήριος επιχειρηματίας Καρδαμάτης ανοίγει το πρώτο αμιγές ζαχαροπλαστείο της πόλης (ως τότε χρέη ζαχαροπλαστείου εκτελούν οι φούρνοι) στη συμβολή των οδών Αιόλου και Ευριπίδου προσφέροντας μεταξύ άλλων και παγωτό, και το μετατρέπει σε λαϊκή λιχουδιά, που απολαμβάνουν με πάθος οι Αθηναίοι. Ο επιχειρηματίας δεν έχει πολλά γλυκά στη… φαρέτρα του, αλλά -στην αρχή τουλάχιστον- δεν είναι και απαραίτητο. Το κατάστημά του διαθέτει παρισινή ατμόσφαιρα και παγωτό. Φαίνεται πως αυτά είναι αρκετά. Λέγεται ότι η ημερήσια είσπραξη του καταστήματος φτάνει τις 400 δραχμές, ενώ τις γιορτές ξεπερνά τις 1.000, ποσά αστρονομικά για την εποχή! Αυτό του επιτρέπει να ταξιδεύει τακτικά στην Ευρώπη και να φέρνει στην Αθήνα νέες συνταγές. Εικάζεται ότι είναι αυτός που έφερε και την πρώτη χειροκίνητη μηχανή παρασκευής σοκολάτας.

Ο ερχομός των προσφύγων της Μικράς Ασίας στην Ελλάδα δίνει ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην παρασκευή παγωτού. Μικρά παρασκευαστήρια ξεφυτρώνουν στις μεγάλες πόλεις και στους δρόμους κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτοι παγωτατζήδες με τα τροχήλατα παγο-ψυγεία. Οι Μικρασιάτες ζαχαροπλάστες φέρνουν την τέχνη τους και απογειώνουν την παγωμένη λιχουδιά, συστήνοντας στην Ελλάδα τον «ντοντουρμά». Στην πραγματικότητα, dondurma αποκαλείται στα τουρκικά το παγωτό. Αλλά εκεί, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, η παρασκευή του βασίζεται στο παχύ βουβαλίσιο γάλα, που κάνει το παγωτό ακόμα πιο εύγεστο και κυρίως, μαστιχωτό. Έτσι, ο «ντοντουρμάς» καθιερώνεται ως το ανατολίτικο είδος παγωτού, που γίνεται δεκτό στην Ελλάδα μετά… βαΐων και κλάδων… Δεκαετίες αργότερα, οι παρασκευαστές, εμπνεόμενοι από την υφή και τη γεύση του ντοντουρμά, θα παρουσιάσουν στην αγορά το παγωτό καϊμάκι.


O Τομ Κάρβελ

Το 1934, η Ελλάδα αποκτά τη δική της μονάδα προϊόντων γάλακτος και παγωτού. Τα αδέλφια Σουραπά, από τα Βέρβενα της Αρκαδίας, μετανάστες στο Σικάγο, έχοντας αποκτήσει κάποια σχετική οικονομική επιφάνεια, επιστρέφουν στον τόπο τους, όπου η διακίνηση του φρέσκου γάλακτος είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των πλανόδιων πωλητών και των γαλακτοκομείων. Έτσι, αποφασίζουν να στήσουν την Εθνική Βιομηχανία Γάλακτος (ΕΒΓΑ) και μάλιστα στον Βοτανικό που σφύζει από βουστάσια, για βρίσκονται κοντά στην πρώτη ύλη.

Το 1936, η εταιρεία παρουσιάζει στους Έλληνες το παγωτό «ξυλάκι», το παγωτό σε κύπελλο και το χωνάκι με σοκολάτα και αμύγδαλο. Το «ξυλάκι» είναι αυτό που της χαρίζει την πρώτη της ευρεσιτεχνία. Το πρώτο τυποποιημένο παγωτό στην Ελλάδα και μάλιστα με την έγκριση του Γενικού Χημείου του Κράτους, που πιστοποιεί την ποιότητα. Την ίδια χρονιά το όνομα της εταιρείας αλλάζει από «Εθνική» σε «Ελληνική Βιομηχανία Γάλακτος», διατηρώντας το αρκτικόλεξο ΕΒΓΑ και καταφέρνοντας να καθιερώσει τα παγωτά της σε κάθε ελληνική γειτονιά, όπου «ξεπηδούν» τα πρατήριά της. Μόνο τη δεκαετία του 1950 στις ελληνικές μεγαλουπόλεις ανοίγουν 900 πρατήρια, υπό τον θρυλικό πλέον τίτλο «Η ΕΒΓΑ της γειτονιάς».

Το 1954, στον… τρελό χορό του παγωτού θα μπει και ο Γιώργος Τσινάβος, μικρο-ζαχαροπλάστης από τις Σέρρες, ο οποίος, στην επιχείρησή του υπό την επωνυμία «Κρι Κρι», παράγει και διαθέτει παγωτά και είδη ζαχαροπλαστικής. Οι πρώτες διανομές του παγωμένου προϊόντος του γίνονται με τους γνωστούς πλέον πλανόδιους πωλητές και τα ειδικά χειροκίνητα καροτσάκια που χρησιμοποιούν ως ψυκτικό μέσο τον πάγο και το αλάτι. Το παγωτό που πιστώνεται στον βορειοελλαδίτη και ταξιδεύει τη φήμη του αρκετά μακριά από τα όρια των Σερρών, είναι το «κασσάτο», που παρασκευάζεται από πρόβειο γάλα.

Στα χρόνια που ακολουθούν και αυτή η επιχείρηση -όπως η ΕΒΓΑ και αργότερα η ΑΓΝΟ και η ΔΕΛΤΑ και αρκετές ακόμα με αιχμή το παγωτό- θα πορευτεί σε ένδοξους δρόμους και θα θεριέψει.

Κι όσο στην Ελλάδα η αγορά του παγωτού ανοίγει, στις ΗΠΑ ένας δαιμόνιος Έλληνας εφευρίσκει και καθιερώνει νέο είδος παγωμένης λιχουδιάς και ξετρελαίνει τους Αμερικανούς! Ο Αθανάσιος Θωμάς Καρβέλας (Tom Carvel) -γόνος μεταναστών, που έφτασαν στη Νέα Υόρκη, το 1910, όταν εκείνος ήταν μόλις 4 χρόνων- έχει ανακαλύψει το «παγωτό μηχανής» ή αλλιώς «μαλακό παγωτό» (soft ice cream) και κάνει χρυσές δουλειές.

Όλα ξεκίνησαν το 1932, όταν ο πολυτεχνίτης και πολυμήχανος Θωμάς, αναζητώντας την τύχη του, αγόρασε ένα μεταχειρισμένο φορτηγό, προκειμένου να πουλάει παγωτό από την καρότσα. Ο Τομ είναι παρών σε κάθε γιορτή και κάθε αργία. Τον τρώνε τα χιλιόμετρα, αλλά δεν τον νοιάζει. Το παγωτό είναι πλέον η αγαπημένη λιχουδιά των Αμερικανών και οι δουλειές πάνε καλά. Στις 30 Μαΐου του 1934, ξημερώνει για τις ΗΠΑ η Ημέρα Εθνικής Μνήμης κι εκείνος γεμίζει το ψυγείο του με προϊόν και ξεχύνεται στους δρόμους. Αλλά ένα λάστιχο ακινητοποιεί το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου. Η ώρα περνά χωρίς πηγή τροφοδοσίας ενέργειας, ώστε να λειτουργεί το ψυγείο, και ο νεαρός τρέχει με απόγνωση σε ένα κοντινό εργαστήρι κεραμικής, προκειμένου να βρει τρόπο να σώσει το εμπόρευμα, που έχει αρχίσει να λιώνει. Όταν επιστρέφει, βλέπει ενθουσιασμένους πελάτες γύρω από το φορτηγό του να γεύονται το παράξενο «μαλακό παγωτό». Ο δαιμόνιος νεαρός αισθάνεται ότι μόλις άνοιξαν οι ουρανοί και βρέχουν χρήμα… Εκείνη την ημέρα, ο Τομ ξεπουλά κάνοντας είσπραξη 3.500 δολαρίων! Αλλά είναι μόνο η αρχή.

Το 1936 αγοράζει το εργαστήρι κεραμικής από το οποίο προσπάθησε να προμηθευτεί ηλεκτρικό ρεύμα, το μετατρέπει σε σταθερό σημείο πώλησης παγωτού "Carvel" (το πρώτο της τεράστιας αλυσίδας, που ακολούθησε) και πραγματοποιεί και κατοχυρώνει την ιδέα του να δημιουργήσει τη μηχανή, που θα διατηρεί το παγωτό σε μαλακή υφή.

Οι δουλειές έχουν ανοίξει, η πελατεία σχηματίζει ουρές έξω από το κατάστημα του Τομ, αλλά για εκείνον αυτό δεν είναι αρκετό. Σκεπτόμενος πώς μπορεί να αυξήσει την τιμή του προϊόντος του χωρίς να προκαλέσει δυσφορία στους πελάτες του, αποφασίζει να εφαρμόσει μία καινοτόμα, αλλά κατοπινά δημοφιλή, εμπορική τακτική. Είναι το «1+1». «Αγοράζοντας ένα, κερδίζετε ένα ακόμη». Έτσι ο πελάτης έχει την ψευδαίσθηση ότι αγοράζει κάτι φθηνότερο και απολαμβάνει διπλά…

Μετά τον πόλεμο, η ανάπτυξη της επιχείρησης του Carvel είναι ραγδαία. Παράγει και πουλά τις μηχανές τού «soft ice cream» σε επίδοξους νέους επιχειρηματίες ανά την Αμερική, τους επισκέπτεται και τους εκπαιδεύει στο πώς θα τις λειτουργούν και εισπράττει ποσοστά από τις πωλήσεις. Ο δαιμόνιος επιχειρηματίας είναι ο εμπνευστής του «franchise»! Το 1974 κατοχυρώνει το brand name της αλυσίδας του και ιδρύει σχολή, στην οποία εκπαιδεύει νέους υπαλλήλους. Ένας κοφτερός νους, αυτή τη φορά με ελληνικό αίμα στις φλέβες του, αποδεικνύει στους Αμερικανούς την ακριβή ερμηνεία της δικής τους ρήσης… «Sky's the limit» (ο ουρανός είναι το όριο).

Στα τέλη πια του 20ου αι. το παγωτό είναι προϊόν για όλα τα βαλάντια, που προσφέρεται σε πάμπολλες μορφές και γεύσεις. Επάνω του έχουν στηθεί θηριώδεις βιομηχανίες και επενδυθεί τεράστια κεφάλαια ανά τον κόσμο, γιατί, όπως λίγες λιχουδιές στο παγκόσμιο τραπέζι, απολαμβάνει το προνόμιο να αγαπιέται και να καταναλώνεται με πάθος.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
το είδαμε εδώ

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου


Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

«Ψεύτικοι θεοί πολλοί σαπίζουνε την πλάση,/ μ' αυτός ο θεός που 'ναι ο λαός θα μείνει πάντα/ στη σαπισμένη γη να φέρει την υγειά της...
Καρδιά, παιδιά... και θ' απλωθεί ο Παράδεισος μια μέρα...».
….
«Δεν είναι τούτο πάλεμα σε μαρμαρένια αλώνια/ εκεί να στέκει ο Διγενής και μπρος να στέκει ο Χάρος/ Εδώ σηκώνετ' όλ' η γη με τους αποθαμένους/ και με τον ίδιο θάνατο πατάει το θάνατό της.
Κι απάνω - απάνω στα βουνά, κι απάνω στις κορφές τους,/ φωτάει με μιας Ανάσταση, ξεσπάει αχός μεγάλος./ Η Ελλάδα σέρνει το χορό, ψηλά, με τους αντάρτες/ - χιλιάδες δίπλες ο χορός, χιλιάδες τα τραπέζια,- / κ' είν' οι νεκροί στα ξάγναντα πρωτοπανηγυριώτες».
Αγγελος Σικελιανός

Σαν σήμερα στις 19 του Ιούνη του 1951 έσβησε ένας αγωνιστής και διανοούμενος.

Ο Α. Σικελιανός, έφυγε πικραμένος και παραγκωνισμένος από την επίσημη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Συκοφαντημένος, επειδή είχε το σθένος να συμπορευτεί με το ΕΑΜ, και μάλιστα σαν επικεφαλής του ΕΑΜ Διανοουμένων –Καλλιτεχνών ενώ δεν του συγχωρέθηκε ποτέ από το επίσημο κράτος ότι είχε το θάρρος να μην απαρνηθεί, μετά την απελευθέρωση, τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης.
Να μη «συνδράμει» τις προσπάθειες της αγγλοκρατίας και της άρχουσας τάξης για κατασυκοφάντηση του ΕΑΜ. Να μη «συμφωνήσει» για τις διώξεις των εκατοντάδων χιλιάδων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Ο ποιητής δε θεώρησε ότι επιτελούσε το καθήκον του με το να υμνεί απλώς τον ΕΑΜικό αγώνα κλεισμένος στο σπίτι του. Τον υμνούσε και δημόσια. Διακινδυνεύοντας.
Εφτασε να «χτυπήσει» με τους στίχους του, την καμπάνα του αγώνα και στην κηδεία του Παλαμά. Εβγαζε εγερτήριους λόγους σε διάφορες εκδηλώσεις. Τόλμησε σε εκδήλωση στο Ηρώδειο (Αύγουστος του 1944) να απαγγείλει με τη βροντώδη φωνή του τον αντάρτη «Αστραπόγιαννό» του. Αλλά και σε εκδήλωση μετά την απελευθέρωση (1946) ύμνησε τον αγώνα και τις ιδέες του ΕΑΜ.
Και καθώς είχε, ήδη, πει το μεγάλο «ΝΑΙ» και το μεγάλο «ΟΧΙ» του, στην πρώτη μεταπολεμική εκδήλωση της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, ως πρόεδρός της, έκανε μια μεγαλόπνοη προγραμματική ομιλία με θέμα «Προς μια αποφασιστική πνευματική στροφή».

Οι ΕΑΜικές ιδέες του Σικελιανού δε λύγισαν ούτε με τον Δεκέμβρη, ούτε στα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου. Γιατί, όπως έβαζε τον Μακρυγιάννη να λέει, «Τη λευτεριά μας τούτη δεν την ήβραμε στο δρόμο, και δε θα μπούμεν εύκολα στου αυγού το τσόφλι, γιατί δεν είμαστε κλωσόπουλα, σ' αυτό να ξαναμπούμε πίσω, μα εγίναμε πουλιά, και τώρα πια στο τσόφλι μέσα δε χωρούμε».

Ο Σικελιανός βλέποντας τη νέα, μετά το Δεκέμβρη, σκλαβιά των αγωνιστών, τοποθετούσε υπεράνω όλων των αγαθών τη Λευτεριά, βάζοντας τον Βλαχογιάννη να λέει:
«Τη Λευτεριά, τη Λευτεριά ως τα ύψη,/ τη Λευτεριά ως το θάνατο,/ τη Λευτεριά ως τον Αδη,/ κι απέκει τ' άλλα είναι καλά, απάνου ή κάτου κόσμος!».
Και στο επίγραμμά του «25 Μάρτη 1821 - 25 Μάρτη 1946» έλεγε:
«Του αγώνα μας πρωτόφλεβα, καρδιά του Εικοσιένα,/ για να σε χαιρετίσουνε ορθό είναι σηκωμένοι/ γυναίκες, γέροντες,/ παιδιά κ' εγώ στη σύναξή τους/ για βιαστικό αντροκάλεσμα, για σημερινό σημάδι.
Τι τώρα σμίγει το αίμα Σου στην πιο πλατιά του κοίτη/ μ' όσο αίμα χύθηκεν εχτές, και δες το, ξεχειλίζει/ να μπει ποτάμι ακράταγο με τα ποτάμια τ' άλλα/ των Λαών ορμάν στη Λευτεριά π' ανοίγεται μπροστά τους/ Ανθρωποθάλασσα της Ζωής, σ' Εσέ, Δημοκρατία!».

Τιμωρημένος αλλά περήφανος

Δεν του τα συγχώρεσε όλα αυτά η μεταπολεμική σκοταδιστική εξουσία. Γι' αυτό και σαμποτάρισε τρεις φορές την υποψηφιότητά του για το Νόμπελ, την οποία έθεσε η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών.
Τον πολέμησε και για έναν ακόμα λόγο.

Επειδή η ΕΑΜοθραφείσα ΕΕΛ το 1947 τον ανακήρυξε τιμητικά ως επίτιμο πρόεδρό της. Το αντιδραστικό κατεστημένο κατηγόρησε την ΕΕΛ ότι προπαγανδίζει το δεύτερο αντάρτικο.
Το «επιχείρημα» ήταν ότι στην πρωτοχρονιάτικη γιορτή της ΕΕΛ (Γενάρης του '48), την ώρα που ο επίτιμος πρόεδρος της εταιρίας έκοβε την πρωτοχρονιάτικη πίτα, ο Μάρκος Αυγέρης του ευχήθηκε «Να ζήσει σαν τα Ψηλά Βουνά», προπαγανδίζοντας, υποτίθεται, έτσι, τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Με αυτήν την κατηγορία μπήκε μπροστά η «μηχανή» τρομοκράτησης του πνευματικού κόσμου. «Μηχανή», που χώρισε τους λογοτέχνες σε «εθνοπροδότες» και «εθνικόφρονες» και διέσπασε το παλαιότερο σωματείο της χώρας, την ΕΕΛ, με τη δημιουργία της «Εθνικής Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών».

Ο Σικελιανός παραμένει αθάνατος και κατατάσσεται στην κορυφαία τετράδα των δημιουργών του πρώτου μισού του 20ού αιώνα -Παλαμάς, Βάρναλης, Σικελιανός , Καζαντζάκης

Στοιχεία στην ανάρτησή μας πήραμε από δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη»




πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Η ευλογιά ήταν μια μεταδοτική ασθένεια που έχει καταγραφεί στην Ιστορία ως η πιο θανατηφόρα ασθένεια που πέρασε ποτέ από τον πλανήτη γη.

Η ευλογιά (smallpox) ήταν μια ύπουλη, θανατηφόρα και πολύ μεταδοτική ασθένεια, που "έζησε" 40 αιώνες (!)
λένε ότι υπάρχει απ'το 10.000 πΧ..

Μόνο μέσα στον 20ο αιώνα που υπήρχαν καταγεγραμμένα δεδομένα, ιστορικοί και ανθρωπολόγοι υπολογίζουν ότι θέρισε 300-500 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η ευλογιά δεν έβλεπε πλούσιους ή φτωχούς.

Σκότωσε
τον Φαραώ Ραμσή V στην Αίγυπτο
τον αυτοκράτορα Μάρκο Αουρέλιο της Ρώμης,
τη Βασίλισσα Queen Mary II της Αγγλίας,
τον Τσάρο Πέτρο ΙΙ της Ρωσίας,
τον Βασιλιά Λούη 15ο της Γαλλίας
και πολλούς άλλους ισχυρούς του κόσμου.

Η ευλογιά υπολογίζεται ότι σκότωσε περισσότερους από
όλους τους πολέμους,
όλες τις πανδημίες
και όλες τις φυσικές καταστροφές που έχουν καταγραφεί από την αρχή της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα μαζι...

Και όλα αυτά τα έκανε ένας ιός.
Ο ιός της ευλογιάς, ο ιός Variola.

Ο ιός της ευλογιάς δεν μόλυνε ζώα, μόνο ανθρώπους.
Μεταδιδόταν με υδροσταγονίδια ή μολυσμένες επιφάνειες.

Ήταν μια βασανιστική νόσος, που δεν υπήρχε καμία βοήθεια εαν μολυνόσουν.

Στην αρχή είχες συμπτώματα πυρετού, πονοκεφάλου, εμετού.
Σε 3 ημέρες γέμιζες εξανθήματα στο πρόσωπο, στα άκρα, και μετά σε όλο το σώμα.
Mετά, έβγαιναν ουλές με πύον..

Μετά από 1-2 εβδομάδες απλά έπεφτε το δέρμα σου, αφήνοντας πληγές παντού, ενώ συχνά οδηγούσε και σε τύφλωση.

Στα παιδιά προκαλούσε εγκαφαλίτιδα.
ο θάνατος προερχόταν από ακατάπαυστη αιμορραγία..

Πολλά τραγικά συμβάντα που έχουν στιγματίσει τον πλανήτη είναι συνδεδεμένα με την ευλογιά.

Το 1518 ο Herman Cortes, μεταφέροντας εφόδια στις αποικίες των Ισπανών στην Κεντρική Αμερική, από την Αφρική,
έφερε και την ευλογιά, κρυμμένη στα αμπάρια των πλοίων σε Αφρικανούς "δούλους".

Ο ιός Variola έκανε αυτό που δεν μπορούσαν να κάνουν οι Ισπανοί στρατιώτες επί δεκαετίες.

Σκότωσε 15 εκατομμύρια Αζτέκους
και εξάλειψε ολοκληρωτικά τον πληθυσμό των Ίνκας,
δύο από τους πιο ιστορικούς και θαυμαστούς πολιτισμούς που γνώρισε αυτός ο πλανήτης..

Ο ιός της ευλογιάς ήταν ο πρώτος ιός που χρησιμοποιήθηκε ως βιολογικό όπλο.

Στα 1764, στο νέο κόσμο (Αμερική) οι Βρετανοί με τους Γάλλους προσπαθούν να κατακτήσουν εδάφη, και εξοντώνουν τις διάφορες φυλές των Ινδιάνων που βρίσκονται στο διάβα τους.

Σε μια κλασσική ανταλλαγή "δώρων" μεταξύ Βρετανών και Ινδιάνων προσπαθώντας να τους πείσουν να μην πολεμήσουν, τους δίνουν και ρούχα και κουβέρτες, μολυσμένα από ασθενείς με ευλογιά.
Οι ανυποψίαστοι Ινδιάνοι μολύνονται και θερίζονται από την ασθένεια.

Ο ιός της ευλογιάς υπολογίζεται ότι σκότωσε περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους από την αρχή της εμφάνισής του (με θεωρητικές προσεγγίσεις).

Είναι η αρχαιότερη,
η συχνότερη,
η μακροβιότερη
και η πιο θανατηφόρα ασθένεια/επιδημία/πανδημία
που έχει γνωρίσει ο πλανήτης.

Μέχρι που φτάνουμε στα 1796, όπου ένας νεαρός Βρετανός γιατρός από το μικρο Berkeley του Gloucestershire,  ο Edward Jenner,
ακούει κάποιες "περίεργες" ιστορίες κάποιων γαλακτοπωλισσών...
(γυναίκες που άρμεγαν αγελάδες για να πουλήσουν ή να μαγειρέψουν με το γαλα)

Οι ιστορίες αυτές είχαν σχέση με μια μεταδοτική ασθένεια παρόμοια με την ευλογιά, αλλά πολύ πιο ήπια, την δαμαλίαση (cowpox).

Ο ιός της δαμαλίασης έμοιαζε πολύ με τον ιό της ευλογιάς, ήταν της ίδιας οικογένειας ιών, και περνούσε από τις αγελάδες στους ανθρώπους.

Κάποιες γαλακτοπώλισσες λοιπόν ισχυρίζονταν ότι
"η ομορφιά τους ήταν ανίκητη ενάντια στην ευλογιά, αν και όχι ενάντια στην δαμαλίαση".
Με λίγα λόγια έλεγαν ότι είχαν μολυνθεί από τον ιό της δαμαλίασης, αλλά δεν τους έπιανε ο ιός της ευλογιάς!

Αυτές οι ιστορίες κίνησαν την περιέργεια του Edward Jenner.


Είναι δυνατόν να υπήρχε άνθρωπος που να μην μπορούσε να μολυνθεί από αυτόν τον δαίμονα, τον ιό Variola;;
Αν ίσχυαν αυτά που έλεγαν οι γαλακτοπώλισσες, τότε ίσως ιό της δαμαλίασης προστάτευε απ'τον ιό της ευλογιάς!

Ο Jenner έκανε το πείραμα που σκέφτηκε, στον 8χρονο James Phipps, στις 14 Μαϊου 1796.
Πήρε πύον από τις πληγές της Sarah Nelmes, μιας γαλακτοπώλησας που είχε δαμαλίαση, και το έβαλε σε ένα κόψιμο που έκανε στον χέρι του μικρού James.
Μετά τον εξέθεσε στον ιό της ευλογιάς.

Ο μικρός James ΔΕΝ μολύνθηκε ποτέ από τον τρομερό ιό variola.


Το πρώτο "εμβόλιο" στην ιστορία της ανθρωπότητας, ήταν γεγονός.

Ο Edward Jenner εμβολίασε πολλούς ανθρώπους στο σπίτι του, συμπεριλαμβανομένου και του γιού του, για να συλλέξει δεδομένα της ανακάλυψης του.
Κατέθεσε τα αποτελέσματά του στον Ιατρικό Σύλλογο της Αγγλίας, όπου αντιμετωπίστηκε με καθολική δυσπιστία και σκεπτικισμό.

Η ιατρική κοινότητα δεν δέχθηκε τα δεδομένα του Jenner μέχρι και τον θάνατό του το 1823.

Χρειάστηκαν να περάσουν 10 χρόνια μετά τον θάνατό του, για να αρχίσουν γιατροί από όλη τη χώρα και το εξωτερικό να ακολουθούν τα βήματά του.

Εμβόλια κατά του ιού της ευλογιάς φτιάχτηκαν από πολλές χώρες τις επόμενες δεκαετίες και στάλθηκαν παντού στον κόσμο.

Ακόμη και οι Ισπανοί έστειλαν εμβόλια για τον ιό της ευλογιάς ως κίνηση απολογίας, στους εναπομείναντες απόγονους των Ίνκας και Αζτέκων....

Η διασημότερη φωτογραφία του εμβολίου της ευλογιάς βγήκε το 1901 από τον Dr Allan Warner στο Leicester Isolation Hospital.

Ήθελε να δείξει στους σκεπτικιστές τι σημαίνει εμβόλιο.
Έβαλε δύο 13χρονους δίπλα-δίπλα, ο ένας μολυσμένος με ιό της ευλογιάς, ο άλλος εμβολιασμένος.

Η φωτογραφία του Warner έκανε το γύρο του κόσμου και οι πιο δύσπιστοι πείθονταν.

Η τελευταία διάγνωση ατόμου που προσεβλήθη από ευλογιά με φυσικό τρόπο καταγράφτηκε στις 26 Οκτωβρίου 1977.

ΑΝ αυτα γίνονταν μάθημα στα σχολεία και πάνω σε αυτά έδινες μετά "εξετάσεις" πριν γίνεις γονιός,
δε θα είχαμε τα ευτράπελα των αρνητών των εμβολίων (οχι του κορονοιου, ολων των εμβολίων) και δε θα εμφανίζονταν αρρώστιες που είχαν εξαφανιστεί εδω και δεκάδες χρόνια απ την Ευρώπη...


ΥΓ. σήμερα, Ο Edward Jenner, θεωρείται ο «πατέρας της ανοσολογίας».
Η ανακάλυψή του θεωρείται ότι έσωσε περισσότερες ζωές απο οποιαδήποτε άλλη ιατρική ανακάλυψη στην ιστορία της ανθρωπότητας.


πηγή: Δρ. Νικόλας Διέτης, Επίκουρος Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Οι Έλληνες γιατροί πρωτοπόροι του εμβολιασμού – Ο πρώτος εμβολιασμός από τον Έντουαρντ Τζένερ (1796) και οι αντιδράσεις που προκάλεσε – Το αντιεμβολιαστικό κίνημα – Ο εμβολιασμός γίνεται υποχρεωτικός στη Μεγάλη Βρετανία (1853) και ξεσπούν μεγάλες αντιδράσεις – 20ος αιώνας: τα εμβόλια σώζουν εκατομμύρια ζωές

Με αφορμή τον κορωνοϊό και τα εμβόλια γι’ αυτόν τα οποία δημιουργήθηκαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν έντονες επιφυλάξεις για το πόσο αποτελεσματικά και ασφαλή είναι, σκεφτήκαμε να αναζητήσουμε περισσότερα στοιχεία για την ιστορία των εμβολίων και τους λεγόμενους αντιεμβολιαστές.

Με έκπληξη ανακαλύψαμε ότι εμβόλια και αντιεμβολιαστές έχουν παράλληλες ιστορίες. Το 1796 έγινε από τον Έντουαρντ Τζένερ, έναν Βρετανό γιατρό, το πρώτο εμβόλιο κατά της ευλογιάς. Ο Τζένερ αντιμετώπισε χλεύη και πλήθος αντιδράσεων. Το 1806 στο κορυφαίο Λεξικό της αγγλικής γλώσσας, το Merriam Webster’s, εμφανίζεται η λέξη antivaccine (vaccine=εμβόλιο) ως επίθετο, που σημαίνει αντίθετος στη χρήση του εμβολίου.


Ε. Τιμόνης – Ι. Πυλαρινός: οι πρωτοπόροι των εμβολιασμών

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, ακόμα και στην ιστορία των πρώτων εμβολιασμών, εμπλέκονται έμμεσα δύο Έλληνες γιατροί. Πριν την εισαγωγή του δαμαλισμού από τον Τζένερ για την πρόληψη της ευλογιάς, μοναδικός τρόπος αντιμετώπισής της ήταν η εμπειρική μέθοδος του ευλογιασμού που είχε μελετηθεί επιστημονικά από τον 17ο αιώνα από δύο Έλληνες γιατρούς: τον Εμμανουήλ Τιμόνη και τον Ιάκωβο Πυλαρινό, που όμως δεν είχε εφαρμοστεί ευρύτερα λόγω της επικινδυνότητάς της. Νομίζουμε ότι αξίζει να αναφερθούμε εκτενέστερα σ’ αυτούς τους δύο Έλληνες πρωτοπόρους γιατρούς, που είναι σχεδόν άγνωστοι στη χώρα μας και αποδεικνύουν και αυτοί, ότι ακόμα και στα σκοτεινά χρόνια της τουρκοκρατίας οι Έλληνες, κυρίως της διασποράς, μεγαλουργούσαν.

Ο Εμμανουήλ Τιμόνης γεννήθηκε στη Χίο γύρω στο 1650. Σπούδασε στην Πάντοβα και την Οξφόρδη. Το 1691 έγινε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πάντοβας και αργότερα άσκησε το επάγγελμα του γιατρού στην Κωνσταντινούπολη. Υπήρξε μάλιστα γιατρός της οθωμανικής Αυλής. Μελέτησε επιστημονικά την εμπειρική μέθοδο του ευλογιασμού για την πρόληψη της ευλογιάς, αρχικά ανεξάρτητα και στη συνέχεια παράλληλα με τον Ιάκωβο Πυλαρινό. Το 1713 κατέθεσε στην Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου, της οποίας ήταν μέλος, εργασία με τίτλο «Περί της δ’ εντομών η εμβολιασμού παραγωγής της νόσου ευλογίας, ως τελείται εν Κωσταντινουπόλει».



Το 1715 δημοσίευσε στην Κωνσταντινούπολη εργασία με τίτλο «Ιστορία περιπτώσεων ευλογίας προκαλούμενων δ’ εντομής (χαράγματος)» και το1721 στο Λέιντεν της Ολλανδίας πραγματεία με τίτλο «πραγματεία περί νέας μεθόδου προκλήσεως ευλογίας διά μεταδόσεως». Ο Ε. Τιμόνης σε ξένες πηγές π. χ. γαλλική WIKIPEDIA,αναφέρεται ότι γεννήθηκε το 1670 και το 1691 έγινε προπρύτανης του Πανεπιστημίου της Πάντοβας, σε ηλικία δηλαδή μόλις 21 ετών, κάτι μάλλον απίθανο. Επίσης γράφεται ότι παντρεύτηκε την Catherine Dantan(περ. 1698 – 1786) και απέκτησαν δύο γιούς: τον Αντώνιο (περ. 1712 – 1792) και τον Μιχαήλ Άγγελο (γεν. μεταξύ 1700 / 15 – πέθανε το 1761). Είναι αδύνατο βέβαια η σύζυγός του να γέννησε σε ηλικία πέντε ή δέκα ετών ένα ή και δύο παιδιά. Και για τον θάνατό του υπάρχουν αμφιβολίες. Κατά μία εκδοχή ανέλαβε και κάποια διπλωματική αποστολή για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όμως απέτυχε και αυτοκτόνησε (1720). Τότε πώς εκδόθηκε το έργο στο Λέιντεν το 1721; Στη γαλλική WIKIPEDIA αναφέρεται ότι η χήρα σύζυγός του ξαναπαντρεύτηκε το 1733, ενώ σύμφωνα με άλλη εκδοχή πέθανε στην Κωνσταντινούπολη μετά το 1741.

Για τον άλλο Έλληνα γιατρό, που θεωρείται μαζί με τον Τιμόνη πρωτοπόρος των εμβολιασμών, τον Ιάκωβο Πυλαρινό, τα στοιχεία είναι πιο ξεκάθαρα. Γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1659. Σπούδασε ιατρική στην Πάντοβα και διετέλεσε διαδοχικά αρχίατρος του διοικητή της Κρήτης Ισμαήλ πασά, γιατρός του ηγεμόνα της Βλαχίας, αρχίατρος του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας, γιατρός του στόλου του Μοροζίνι (που όπως είναι γνωστό βομβάρδισε τον Παρθενώνα το 1687 προκαλώντας του τεράστιες ζημιές) και αρχίατρος του ηγεμόνα της Σερβίας. Μελέτησε τη λαϊκή μέθοδο του ευλογιασμού για την πρόληψη της ευλογιάς και τη δημοσίευσε το 1715 σε λατινική γλώσσα στη Βενετία (το 1756 μεταφράστηκε στα γαλλικά). Το 1717 δημοσίευσε επίσης στα λατινικά στη Βενετία το έργο «Διαδεδομένη ιατρική». Λέγεται ότι ο μεν Πυλαρινός είχε μάθει τη μέθοδο του ευλογιασμού από μια γυναίκα στη Θεσσαλία, η οποία είχε εμβολιάσει 40.000 ανθρώπους, ενώ ο Τιμόνης την είχε δει να εφαρμόζεται στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ιάκωβος Πυλαρινός πέθανε μετά το 1718.

Ο Εμμανουήλ Τιμόνης και ο Ιάκωβος Πυλαρινός θεωρούνται πρωτοπόροι των εμβολιασμών και πρόδρομοι του Έντουαρτ Τζένερ, που πραγματοποίησε το πρώτο εμβόλιο (δαμαλισμό) το1796.

Ο Έντουαρντ Τζένερ και ο πρώτος εμβολιασμός

Ο Έντουαρντ Τζένερ γεννήθηκε το 1749 στο Μπέρκλεϊ της Αγγλίας. Από τα 13 ως τα 21 του μαθήτευσε κοντά σ’ έναν χειρούργο της περιοχής του. Συνέχισε τις σπουδές του στο Λονδίνο δίπλα στον Τζον Χάντερ, ο οποίος αργότερα εξελίχθηκε σε σπουδαίο χειρούργο. Τον 18ο αιώνα η ευλογιά ήταν η μάστιγα της Ευρώπης. Από παρατηρήσεις που είχε κάνει ο Τζένερ, όταν ήταν ακόμα μαθητευόμενος, διαπίστωσε ότι τα άτομα που είχαν προσβληθεί από δαμαλίτιδα, μια σχετικά αθώα νόσο των βοοειδών, δεν πάθαιναν ευλογιά. Έτσι στις 14 Μαΐου 1796 μόλυνε τον εντεκάχρονο, James Phipps, γιο του κηπουρού του, με πύον (δαμάλειο λύμφη) από το δάχτυλο της βοσκοπούλας Sarah Nelmes, η οποία είχε προσβληθεί από δαμαλίτιδα. Το αγόρι παρουσίασε χαμηλό πυρετό και τοπική διαπύηση, που πέρασαν γρήγορα. Ενάμιση μήνα αργότερα, την 1 Ιουλίου 1796, ο Τζένερ μόλυνε το παιδί με ουσίες παρμένες από ασθενή με ευλογιά.

Ο μικρός James δεν αρρώστησε και η προστασία από την ευλογία ήταν πλήρης. Έτσι ο Τζένερ θεωρείται ως ο πατέρας των εμβολιασμών, αν και όταν έκανε τη σχετική ανακοίνωση στη βασιλική εταιρεία το 1797, αυτή απορρίφθηκε. Ωστόσο, πριν από αυτόν, άλλοι έξι, Άγγλοι, Δανοί και Γερμανοί, είχαν χρησιμοποιήσει ανάλογες μεθόδους χωρίς όμως να δημοσιοποιήσουν τα ευρήματά τους. Πρώτος ανεπίσημα εμβολιαστής θεωρείται ο Γερμανός Jobst Bose (1769) και τον ακολούθησε ο Άγγλος γεωργός Benjamin Jesty (1770). (Δείτε σχετικά Richard Horton, «Myths in medicine», WIKIPEDIA, Benjamin Jesty). Πάντως το 1796 ο Τζένερ εμβολίασε με επιτυχία 13 άτομα ανάμεσά τους και τον γιο του που ήταν μόλις 11 μηνών και σταδιακά το ποσοστό των θανάτων από ευλογιά έπεσε από 30% – 40% στο 3%. Το 1798 δημοσίευσε τη μελέτη « Έρευνα για τα αίτια και τα αποτελέσματα της ευλογιάς».

Η ανακάλυψη του Τζένερ, θεωρείται ότι έσωσε περισσότερες ανθρώπινες ζωές σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ανακάλυψη.
Ο Τζένερ, ονόμασε τη διαδικασία vaccination(εμβολιασμός) και ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο virus(ιός). Οι αντιδράσεις ήταν πολλές, υπήρξαν επιπλοκές, η δαμάλεια λύμφη ήταν δυσεύρετη, συνάδελφοι του Τζένερ τον λοιδορούσαν, ενώ και η Εκκλησία επιτέθηκε σφοδρά στον Βρετανό γιατρό, καθώς ισχυριζόταν ότι ο εμβολιασμός ήταν απεχθής πράξη και αντίθετη προς τη θεϊκή βούληση.

Ο εμβολιασμός, παρά τις αντιδράσεις, εφαρμόστηκε στο νοσοκομείο Saint Thomas και στη συνέχεια στον βρετανικό στρατό και το ναυτικό. Σύντομα διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Ο Τζένερ, πραγματοποιούσε 300 εμβολιασμούς τη μέρα και μάλιστα δωρεάν. Την πρώτη οικονομική βοήθεια, την έλαβε από τη βρετανική κοινότητα της Ινδίας και μόλις το 1807 το βρετανικό Κοινοβούλιο του χορήγησε 20.000 λίρες. Το 1809, αποσύρθηκε από τις έρευνές του. Μετά τον θάνατο της γυναίκας του, το 1815, αποσύρθηκε στην επαρχία όπου συνέχισε να εργάζεται ως γιατρός. Πέθανε στο Μπέρκλεϊ το 1823.




Όλοι αυτοί που αντέδρασαν στους εμβολιασμούς του Τζένερ, θα λέγαμε ότι ήταν οι πρώτοι… αντιεμβολιαστές της ιστορίας. Όπως αναφέραμε, ήδη από το 1806 υπάρχει η λέξη anti-vaccine, ενώ οι θιασώτες του «αντιεμβολιασμού»; Αποκαλούνται στα αγγλικά antivaccinists(η λέξη υπάρχει στο Merriam-Webster’s στην έκδοση του 1913, αλλά σίγουρα είναι πολύ παλαιότερη), στα ιταλικά antivaccinisti(η λέξη σύμφωνα με το κορυφαίο ιταλικό λεξικό Lo Zingarelli υπάρχει ήδη από το 1822) και βέβαια στα ελληνικά αντιεμβολιασμός. Το εντυπωσιακό είναι ότι η λέξη «αντιεμβολιαστικός», υπάρχει στη μνημειώδη «ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΝΕΩΝ ΛΕΞΕΩΝ» του Στέφανου Κουμανούδη (έκδ. 1900), χωρίς όμως να υπάρχει, όπως σε όλες σχεδόν τις άλλες λέξεις, η ακριβής χρονολογία κατά την οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά η λέξη: «αντιεμβολιαστικής εταιρίας συνέδριον».

Παρά τα όποια λάθη και τις ελλείψεις της, η «Συναγωγή Νέων Λέξεων» του Σ.Α. Κουμανούδη, που εκδόθηκε το 1900, είναι μοναδικό έργο, καθώς, δυστυχώς, η χώρα μας δεν διαθέτει «χρονολογικό λεξικό» της ελληνικής γλώσσας. Έχουν ξοδευτεί δισεκατομμύρια για το τίποτα και καμία ελληνική κυβέρνηση δεν φρόντισε να διαθέσει χρήματα για τον σκοπό αυτό…

Ο νόμος περί εμβολιασμού στη Μ. Βρετανία (1853) και οι αντιδράσεις

Το 1840, στη Μ. Βρετανία ψηφίστηκε νόμος με τον οποίον τα εμβόλια γίνονταν δωρεάν σε όλους τους άπορους.

Ωστόσο, ο νόμος που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, ήταν αυτός του 1853, ο οποίος υποχρέωνε τους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους κατά τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής τους, διαφορετικά θα τιμωρούνταν με πρόστιμο ή φυλάκιση. Νέος νόμος, το 1867, επέκτεινε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό σε ηλικία 14 ετών, με σωρευτικές κυρώσεις για μη συμμόρφωση. Αρκετοί, θεώρησαν ότι αυτοί οι νόμοι αποτελούσαν παρέμβαση του κράτους στις προσωπικές ελευθερίες του ατόμου. Έτσι, μετά την ψήφιση του νόμου το 1853, ξέσπασαν βίαιες ταραχές στο Ίσπουϊτς, στο Χένλεϊ, το Μίντφορντ και αλλού. Το 1853, ιδρύθηκε στο Λονδίνο η «Anti-VaccinationLeague».

Μετά την ψήφιση του νόμου του 1867, ιδρύθηκε η «Anti-Compulsory Vaccination League» (Λίγκα, συμμαχία για τον μη υποχρεωτικό εμβολιασμό).
Πρόεδρός του, ήταν ο William Hume-Rothery και με ένα σκληρό μανιφέστο επτά σημείων, στράφηκε και εναντίον του Κοινοβουλίου. Παράλληλα, τις δεκαετίες του 1870 και του 1880, κυκλοφόρησαν στη Μ. Βρετανία πολλά αντιεμβολιαστικά βιβλία και περιοδικά. Ανάμεσα στα περιοδικά αυτά, ήταν τα: «Anti-Vaccination Inquire» (1879).

Οι αντιεμβολιαστές σε άλλες χώρες

Αντιεμβολιαστικά κινήματα αναπτύχθηκαν και αλλού στην Ευρώπη. Στη Στοκχόλμη, περισσότερο από το 40% του πληθυσμού δεν δέχονταν τους εμβολιασμούς, ενώ σε ορισμένες περιοχές της χώρας, το ποσοστό άγγιζε το 90%! Όμως, μια μεγάλη επιδημία το 1874, συγκλόνισε τη Στοκχόλμη και οδήγησε σε μαζικούς εμβολιασμούς και τον τερματισμό των επιδημιών.

Ωστόσο, στη Μ. Βρετανία, το κίνημα των αντιεμβολιαστών γιγαντωνόταν. Μετά από μια ογκώδη διαδήλωση 100.000 ατόμων στο Λέστερ το 1885, διορίστηκε μια βασιλική επιτροπή για να μελετήσει τις θέσεις των υπέρμαχων των εμβολιασμών και των αντιεμβολιαστών. Η επιτροπή αυτή για επτά ολόκληρα χρόνια άκουγε επιχειρήματα των δύο πλευρών και μελετούσε τα γεγονότα. Στην έκθεσή της το 1896, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο εμβολιασμός προστατεύει από την ευλογιά, αλλά εισηγούνταν την κατάργηση των σωρευτικών κυρώσεων. Έτσι, με νόμο του 1898 αφαιρέθηκαν οι σωρευτικές κυρώσεις και καθιερώθηκε μια ρήτρα συνείδησης, που επέτρεπε στους γονείς που δεν πίστευαν ότι ο εμβολιασμός ήταν αποτελεσματικός ή ασφαλής, να αποκτήσουν πιστοποιητικό εξαίρεσης. Τότε καθιερώθηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά ο όρος «concientions objector» δηλ. «αντιρρησίας συνείδησης», γνωστός και στη χώρα μας. Ο αντίστοιχος γαλλικός όρος, objecteur de conscience, είναι μεταγενέστερος (1933).




Στα περιοδικά των αντιεμβολιαστών, υπήρχαν ορισμένα σκίτσα που παρουσίαζαν τα εμβόλια ως τέρατα, φίδια κλπ, που προσπαθούσαν να κατασπαράξουν τους ανθρώπους, όπως βλέπετε σε μερικά που βρήκαμε στο διαδίκτυο.

Στις Η.Π.Α., το αντιεμβολιαστικό κίνημα, άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι εμβολιασμοί στις αρχές του αιώνα αυτού περιόρισαν την ευλογιά, όμως κατά τη δεκαετία του 1870, ξέσπασε επιδημία ευλογιάς και έγιναν μαζικοί εμβολιασμοί. Το 1879, μετά από μια επίσκεψη στη Νέα Υόρκη του κορυφαίου Βρετανού αντιεμβολιαστή William Temb, ιδρύθηκε η «Anti-Vaccination Society of America». Το 1882, ιδρύθηκε η «New England Anti- Compulsory Vaccination League». Μετά από δικαστικούς αγώνες, οι αντιεμβολιαστές πέτυχαν να καταργήσουν τους νόμους για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό στις πολιτείες Καλιφόρνια, Ιλινόις, Ιντιάνα, Μινεσότα, Γιούτα, Δυτική Βιρτζίνια και Ουισκόνσιν. Μεγάλες ταραχές μεταξύ αντιεμβολιαστών και Αστυνομίας, ξέσπασαν στο Μιλγουόκι. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα, πέρασε και στον Καναδά και σφοδρές συγκρούσεις αντιεμβολιαστών και Αστυνομίας, έγιναν στο Μόντρεαλ.


20ος αιώνας: Η επικράτηση του εμβολιασμού και η εξαφάνιση των αντιεμβολιαστών

Στα τέλη του 19ου αιώνα, τα εμβόλια έγιναν ασφαλέστερα και πιο αποτελεσματικά. Από το 1889, χάρη στη χρήση της γλυκερίνης, τα εμβόλια μπορούσαν να διατηρηθούν και να μεταφερθούν μακριά από τα κέντρα παρασκευής τους.

Η μείωση της λοιμογόνου δύναμης με τη χρήση φορμόλης, επέτρεψε τη δημιουργία λιγότερο τοξικών εμβολίων.
Με τις εργασίες του Παστέρ, η ανοσοποίηση από μια ασθένεια γινόταν με τον ενοφθαλμισμό παθολογικών προϊόντων της ίδιας νόσου. Ο Παστέρ άνοιξε τον δρόμο για την παρασκευή εξασθενημένων ιών. Ο πρώτος τέτοιος εμβολιασμός, έγινε το 1884 από τον Γιόζεφ Μάιστερ, κατά της λύσσας, ασθένειας θανατηφόρας ως τότε. Το 1895, οι εργασίες των Yersin και Haffkin, οδήγησαν στην παρασκευή εμβολίου κατά της πανώλης (πανούκλας). Την ίδια εποχή, εμφανίστηκαν εμβόλια κατά της χολέρας, οφειλόμενα στις εργασίες των Ferran, Haffkin, Kolle και Castellani. Οι έρευνες των Chantemesse, Widal και Vincent, κατέληξαν στην παρασκευή εμβολίου κατά του τυφοειδούς πυρετού, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 1923, ο Ramon παρασκεύασε τις πρώτες ανατοξίνες κατά της διφθερίτιδας, ενώ το 1926, αναπτύχθηκε το εμβόλιο κατά του κοκίτη. Το ίδιο έτος, οι Ramon και Zoeller, απέδειξαν τη σημασία των πολλαπλών εμβολίων.

Η φυματίωση, ήταν μία ασθένεια που «θέριζε» νέους ανθρώπους στις αρχές του 20ου αιώνα. Μετά την ανακάλυψη του βάκιλου της φυματίωσης από τον Κοχ, οι εργασίες των Calmette και Guerinπου άρχισαν το 1906, οδήγησαν στην παραγωγή του BCG(αντιφυματικό εμβόλιο). Το εμβόλιο κατά της πολυομυελίτιδας, παρασκευάστηκε στις Η.Π.Α. από τον J. Salk, και άρχισε να χρησιμοποιείται εκεί το 1955. Το να χρησιμοποιείται στη Γαλλία από το 1960, περιέχουν νεκρό πολυομυελιτικό ιό. Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα επιτεύχθηκε με το εμβόλιο Sabin, που περιείχε ζωντανό εξασθενημένο ιό. Οι επιδημίες της λεγόμενης ασιατικής γρίπης (1949 και 1953), οδήγησαν το Ινστιτούτο Παστέρ στην παρασκευή αντιγριπικού εμβολίου. Η ευλογιά, η πρώτη ασθένεια που αντιμετωπίσθηκε με εμβόλιο, ήταν και η πρώτη που «εκριζώθηκε» (1979).

Τον 20ο αιώνα, οι αντιεμβολιαστές, σχεδόν εξαφανίστηκαν.Όπως γράφει ο ιστορικός MartinKaufman: «Με τις βελτιώσεις στην ιατρική πρακτική και την αποδοχή του ρόλου των κυβερνήσεων στη δημόσια υγεία, το αντιεμβολιαστικό κίνημα εξασθένησε και σταδιακά κατέρρευσε».


21ος αιώνας: Η επανεμφάνιση των αντιεμβολιαστών

Ωστόσο, με την εξάπλωση του διαδικτύου και ιδιαίτερα, με την εμφάνιση των σόσιαλ μίντια, το αντιεμβολιαστικό κίνημα και οι αντιεμβολιαστές, επανεμφανίστηκαν στις αρχές του 21ου αιώνα.
Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από άρθρο του Jim Hugles, στη «DenverPost» (24/3/2005).

«A handful of parents and anti-vaccine activists told law makers on the House Health and Human Services Committee that they believe vaccines are responsible for countless cases of autism, learning disabilities and death», δηλαδή μία χούφτα γονείς και αντιεμβολιαστές, είπαν στους νομοθέτες των αρμόδιων φορέων (House Health και Human Services Committee), ότι πιστεύουν πως τα εμβόλια είναι υπεύθυνα για αμέτρητες περιπτώσεις αυτισμού, μαθησιακών δυσκολιών και θανάτους.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η συζήτηση για τα εμβόλια λόγω της πανδημίας, έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.


πηγή: protothema.gr



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου


Continue reading

Ακτιβιστής στις 0
Ο άνθρωπος που έφερε πίσω τον Μακάριο, διασώζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Έφυγε από τη ζωή τη Μεγάλη Δευτέρα, παραμονή μιας ακόμα απόπειρας Σταύρωσης του ελληνικού κυπριακού λαού, ο θρυλικός “Γιατρός” της Κύπρου, Βάσος Λυσσαρίδης, μια από τις σημαντικότερες μορφές των κοινωνικών και εθνικών αγώνων του ελληνισμού, αλλά και μια μεγάλη διεθνής προσωπικότητα, με μεγάλη εμπλοκή και ηγετικό ρόλο στον ξεσηκωμό των λαών των αποικιών και μισοαποικιών, που συγκλόνισε την ανθρωπότητα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπήρξε προσωπικός φίλος και συνεργάτης του ιστορικού ηγέτη των Αράβων, Γκαμάλ Αμπτνέλ Νάσερ και των Παλαιστινίων, Γιασέρ Αραφάτ, του Νέλσον Μαντέλα και του Μπασάρ Αλ Άσαντ, του Αγκολέζου Νέτο, από τους βαθύτερους ηγέτες της Μαύρης Αφρικής, αλλά και του καγκελλάριου της Ομοσπονδιακής Γερμανίας Βίλυ Μπραντ. Ενδεικτικά τους αναφέρουμε αυτούς, γιατί ο κατάλογος περιλαμβάνει και πολλούς άλλους ακόμα ηγέτες κρατών και κινημάτων της υφηλίου. Αυτόν έστειλε ο Μακάριος στον Χρουστσώφ να αποτρέψει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1964.

Αν δεν υπήρχε ο Βάσος Λυσσαρίδης ή αν πετύχαινε η εναντίον του δολοφονική απόπειρα το 1974, είναι αμφίβολο το αν θα υπήρχε σήμερα η Κυπριακή Δημοκρατία, το κράτος του κυπριακού λαού.

Προσωπικός γιατρός και φίλος του πρώτου προέδρου της Κύπρου, Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ιδρυτής του σοσιαλιστικού κόμματος ΕΔΕΚ, πρώτος και επί πολλά χρόνια πρόεδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συνδέσμου, Πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής, ο Λυσσαρίδης έφερε για πρώτη φορά σε επαφή τον Μακάριο με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ηγήθηκε αργότερα του διεθνούς αγώνα εναντίον της απριλιανής δικτατορίας.

Από το ΕΑΜ στην ΕΟΚΑ

Ερχόμενος στην Αθήνα να σπουδάσει ιατρική μετά την απελευθέρωση, εντάχθηκε στις εθνικοτοπικές του ΕΑΜ. Είναι ο άνθρωπος που συνδέει τη γενιά του ΕΑΜ με αυτήν της ΕΟΚΑ, τις δύο γενιές Ελλήνων που συνέχισαν το ‘21 στον εικοστό αιώνα. Η μία, πραγματοποιώντας το θαύμα της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών και των συνεργατών τους, τη μακράν σημαντικότερη, αναλογικά με το μέγεθος της χώρας, αντίσταση που συνάντησε ο Αδόλφος Χίτλερ σε όλη την Ευρώπη. Η άλλη, πραγματοποιώντας την κυπριακή αντιαποικιακή απανάσταση, που άφησε άφωνο όλο τον πλανήτη, καθώς είδε έναν ολιγάριθμο λαό, εμπνευσμένο από ένα εθνικό φρόνημα που καταπίεζε επί αιώνες, να μετασχηματίζει ξαφνικά όλη τη μαζεμένη έχθρα που τόσο καλά έκρυβε μέσα του, σε αδιανόητο θάρρος και σε τρόπους να γονατίσει τη Βρετανική Αυτοκρατορία, προτού του μισοκλέψουν τη νίκη με τις συμφωνίες του 1960, όπως έγινε άλλωστε πρωτύτερα και με την Εθνική Αντίσταση και με το ίδιο το ’21. Του την έκλεψαν, μόνο κατά το ήμισυ όμως, αφού, ακόμα και σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει η Κυπριακή Δημοκρατία, το κράτος που παρήγαγε αυτή η επανάσταση.

Διεθνές κέντρο της αντιαποικιακής επανάστασης

Στο χωριό Ξυλοφάγου της Κύπρου παρήγοντο αρχικά τα όπλα των ανταρτών της ΕΟΚΑ και, στη συνέχεια, πολλά από τα όπλα των ανταρτών στη ξεσηκωμένη Μαύρη Αφρική και εκεί γινόταν και η εκπαίδευσή τους. Και στα παλαιστινιακά στρατόπεδα είχε στείλει ο Γιατρός τα πιο έμπιστα στελέχη του να εκπαιδευτούν στη χρήση των όπλων. Ο Βάσος διετέλεσε αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αλληλεγγύης των Αφροασιατικών Λαών (AAPSO), με παρουσία σε περισσότερες από ενενήντα χώρες της Ασίας και της Αφρικής, όπως και Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και για την απελευθέρωση του Μαντέλα.

Με τη διεθνή αυτή δράση του, ο Λυσσαρίδης υπήρξε και πολύ μεγάλος πρέσβης του ελληνισμού σε όλη την υφήλιο, πρωταγωνιστώντας, μεταξύ άλλων, στην ύφανση στενότατων σχέσεων της Κύπρου και της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο, σχέσεις που έπαιξαν με τη σειρά τους πολύ σπουδαίο ρόλο στην υπεράσπιση διεθνώς του κυπριακού κράτους και της Ελλάδας. Γιατί και Κύπρος και Ελλάδα, είναι “καταδικασμένες”, από την κληρονομιά του πολιτισμού που διεκδικούν, αλλά και τη γεωγραφία τους, να υφίστανται διαρκείς εξ ανατολών και εκ δυσμών απειλές, κάθε μορφής και τύπου. Μπορούν να τις αντιμετωπίσουν μόνο εμβαπτίζοντάς τον δικό τους αγώνα σε ευρύτερους διεθνείς αγώνες για ανάλογα ιδεώδη. Και μόνο παλεύοντας παράγουν πολιτισμό.

Το 1964 ο Μακάριος έστειλε τον Λυσσαρίδη στον σοβιετικό ηγέτη Νικήτα Χρουστσώφ για να αποτρέψει, όπως και απέτρεψε, την προετοιμαζόμενη τότε τουρκική εισβολή στην Κύπρο. “Τι μεγάλη δύναμη θα είμαστε αν δεν την αποτρέψουμε;” του είπε ο Χρουστσώφ, απαντώντας στα γεμάτα αγωνία ερωτήματα του “Γιατρού”. Ο Μακάριος τον έστειλε και στον Νάσσερ για να ζητήσει βοήθεια σε όπλα. Ο ιστορικός ηγέτης του έθνους των Αράβων τον οδήγησε στις αποθήκες του αιγυπτιακού στρατού και τούπε: “Πάρε ότι θες!” (*).

Στον Πενταδάκτυλο, υπερασπιζόμενοι τη Λευκωσία

Λίγους μήνες νωρίτερα, κατά τη διάρκεια των “διακοινοτικών ταραχών” (ή “τουρκανταρσίας”, όπως συχνά αναφέρεται στην Κύπρο), οι “Κοκκινοσκούφηδες”, ο “Λαϊκός Στρατός” του Γιατρού πήρε την πρωτοβουλία, με επικεφαλής τον Δώρο Ηλία, τον στρατιωτικό διοικητή του (πολιτικός ήταν ο ίδιος ο Λυσσαρίδης), είδος, τηρουμένων των αναλογιών, Κυπρίου στρατιωτικού “αρχηγού των Ατάκτων”, και με μια αιφνιδιαστική επιχείρηση, κατέλαβαν την κορφή του πανύψηλου, σχεδόν κατακόρυφου ορεινού όγκου του Πενταδάκτυλου, που δεσπόζει της Λευκωσίας, εξασφαλίζοντας την προστασία της κυπριακής πρωτεύουσας από την ΤΟΥΡΔΥΚ.


Βρέθηκαν έτσι πάνω από το φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα, που ελέγχει τον στρατηγικής σημασίας δρόμο από την Κερύνεια στη Λευκωσία, τον ίδιο που θα χρησιμοποιούσαν, δέκα χρόνια αργότερα, για να προελάσουν προς την κυπριακή πρωτεύουσα οι τουρκικές δυνάμεις. Οι Τούρκοι, που κατείχαν τον Άγιο Ιλαρίωνα, ύψωσαν λευκή σημαία. Ο διοικητής των “Κοκκινοσκούφηδων” έκανε το λάθος, προτού δεχτεί την παράδοση, να πάρει τηλέφωνο το στρατηγείο στο οποίο υπήγοντο οι δυνάμεις του. Προς κατάπληξη του παρόντος Καναδού αξιωματικού του ΟΗΕ, η παράδοση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Η εντολή ήρθε το πιθανότερο από την Αθήνα, όπως μου είπε ο ίδιος ο Δώρος Ηλία και μάλλον έχει δίκιο, αφού η Ελλάδα και ιδιαίτερα οι στρατιωτικοί της, βρισκόντουσαν υπό τον ασφυκτικό αμερικανικό έλεγχο καθ’ όλη την περίοδο 1947-74.


Διαβάστε τη συνέχεια στο http://www.konstantakopoulos.gr/15221/%ce%b2%ce%ac%cf%83%ce%bf%cf%82-%ce%bb%cf%85%cf%83%cf%83%ce%b1%cf%81%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%82-1920-2021-%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%cf%80%ce%b1%ce%b3%ce%ba%cf%8c%cf%83%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%cf%80


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading
Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)