Οι μελωδίες του είναι πασίγνωστες, έχει έρθει στην Αθήνα για κοντσέρτο πολλές φορές, οι φανατικοί των σάουντρακ τον θαυμάζουμε και τον αγαπάμε για 500 και παραπάνω λόγους. Τόσα είναι περίπου και τα scores που έχει συνθέσει στην 60χρονη μουσική πορεία του. Ο λόγος για τον μαέστρο Ένιο Μορικόνε. Μουσικός φαινόμενο από την αρχή. Ξεκίνησε να συνθέτει μουσική σε ηλικία μόλις 6 ετών ενώ στο Ωδείο οι καθηγητές του μιλούσαν για ένα παιδί θαύμα αφού τελείωνε τις τάξεις στο μισό χρόνο σε σύγκριση με τους συμμαθητές του. Νέος θα περιπλανηθεί στα τζαζ κλαμπ της Ρώμης παρέα με την αγαπημένη του τρομπέτα ενώ σύντομα θα ασχοληθεί με την ενορχήστρωση και την σύνθεση τραγουδιών. Το 1961 θα συνθέσει την πρώτη του μουσική για τον κινηματογράφο. Ήταν στην ταινία Φεντεράλε. Σύντομα ξεκινάει την συνεργασία του με την Λίνα Βερτμίλλερ και τον Μπερνάρντο Μπερτολούτσι και το 1964 εγκαινιάζει μια από τις σπουδαιότερες συνεργασίες του με τον Σέρτζιο Λεόνε. Μορικόνε – Λεόνε
Ένα από τα πιο πετυχημένα κινηματογραφικά δίδυμα. Χίτσκοκ και Χέρμαν, Σπίλμπεργκ και Γουίλιαμς, Ρότα και Φελίνι, Μπάρτον και Έλφμαν, Καραΐνδρου και Αγγελόπουλος, Λεόνε και Μορικόνε. Μια συνεργασία που έδωσε 5 ταινίες και αντίστοιχα σάουντρακ αλλά ξεχωρίζει μέσα στο έργο του Ιταλού μουσικοσυνθέτη όσο κι αν ο ίδιος έχει κουραστεί πλέον να το ακούει. «Τι θα πει ειδικός στα σπαγκέτι γουέστερν; Από τα 500 σάουντρακ που έχω γράψει μόλις τα 30 είναι γουέστερν. Τότε θα έπρεπε να λέτε ότι είμαι ειδικός στα πολιτικά φιλμ, στα θρίλερ, στα ερωτικά, στις περιπέτειες. Με άλλα λόγια είμαι δηλαδή ειδικός στη μουσική» αντιδρούσε όταν τον ρωτούσαν 40 και πλέον χρόνια μετά για την επιτυχία του «Για μια χούφτα δολάρια». Κι όμως η εξαιρετική συνεργασία του με τον Λεόνε θα απογειώσει το όνομα του Μορικόνε στα ύψη κάνοντας ακόμα και την Χολιγουντιανή μουσική κοινότητα να τον προσέξει. Είναι η παράδοξη ενορχήστρωση. Τα όργανα που χρησιμοποιεί. Ο ρυθμός και η ένταση στην παρτιτούρα. Η ανατριχιαστική ατμόσφαιρα. Το βλέμμα του μυστηριώδους Ίστγουντ συναντάει τις ηλεκτρικές κιθάρες, τις φυσαρμόνικες, τα κρουστά και τα φωνητικά της χορωδίας μαζί με τους ήχους των «κογιότ». Το χέρι του Κλιντ χαϊδεύει το περίστροφο και η μπαγκέτα του Ένιο ταρακουνάει τα μύχια του θεατή.
Ο Ένιο Μορικόνε έχει τη δική του θεωρία για τη σύνθεση μιας αποτελεσματικής κινηματογραφικής μουσικής. «Πώς θα σιγουρευτεί ένας συνθέτης ότι η μουσική του για μια ταινία ακούγεται; Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα. Αν κάποιος δεν έχει προσκληθεί σε ένα πάρτι, αλλά θέλει να πάει, τι κάνει; Ασφαλώς δεν εμφανίζεται στην πόρτα λέγοντας “γεια σας”. Χτυπά την πόρτα, ζητά την άδεια να μπει και όταν μπαίνει, αρχίζει να γνωρίζει τον κόσμο. Η μουσική σε ένα φιλμ πρέπει να μπαίνει ευγενικά, πολύ σιγά. Ο συνθέτης δεν είναι υποχρεωμένος να γράφει μουσική για εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή που ένας χαρακτήρας εμφανίζεται σ’ ένα δωμάτιο – θα ήταν υπερβολικό. Αντίθετα, υπάρχει αυτή η αργή, λεπτεπίλεπτη είσοδος με έναν μοναδικό ήχο που επιτρέπει στο σκηνοθέτη να χαμηλώσει τους υπόλοιπους, φυσικούς ήχους. Το ανθρώπινο αυτί δεν μπορεί να διακρίνει ταυτόχρονα περισσότερους από δύο ήχους διαφορετικής ποιότητας. Λόγω αυτού, κάποιες εξαιρετικές μουσικές δεν λειτουργούν όπως θα τους άξιζε: αν είναι πολύ έντονες, περισσότερο ενοχλούν την κινηματογραφική δράση, παρά της προσδίδουν κάτι. Απ’ την άλλη, η μουσική οφείλει να είναι πολύ πολύ ισχυρή, όταν π.χ. είναι απαραίτητο να δώσει μια συγκεκριμένη δυναμική στον αφηγηματικό ρουν της ταινίας…». 500+ scores
Μιλάμε βέβαια για έναν από τους πιο παραγωγικούς συνθέτες του κινηματογράφου. 500 και πλέον σκορ για την μεγάλη και την μικρή οθόνη. Μουσική για κάθε είδος ταινίας. Με σκηνοθέτες όπως Τζίλο Ποντεκορβίνο, Παζολίνι, Ταβιάνι, Κάρπεντερ, Τζόφι, Στόουν, Νίκολς, Ντε Πάλμα, Τορνατόρε, Μάλικ, Αλμοδόβαρ. Για ταινίες όπως Η μάχη του Αλγερίου, Σαλό, Αλοζανφάν, Η αποστολή, Οι αδιάφθοροι, Σινεμά ο παράδεισος, Μαλένα, Νόβε τσέντο, Κάποτε στην Αμερική, Σάκο και Βανζέτι, Για μια χούφτα δολάρια. Μέσα σε μια χρονιά το 1986 θα καταφέρει να ασχοληθεί με την μουσική 20 ταινιών. Κατά μέσο όρο ετησίως ασχολείται με την σύνθεση 5-6 σάουντρακ και όχι μόνο. Κι αυτό γιατί υπήρξε εργασιομανής και αληθινός εραστής της μουσικής. Το 2001 όργωσε την υφήλιο με μια δύσκολη και απαιτητική περιοδεία παρουσιάζοντας μια αναδρομική μορφή του συνόλου της μουσικής του δραστηριότητας.
Μορικόνε vs Όσκαρ Μιλάμε επομένως για μια σπάνια προσωπικότητα στον χώρο της κινηματογραφικής μουσικής. Κι όμως υποψήφιος για το Όσκαρ 6 φορές το πήρε σχετικά πρόσφατα για ένα παιχνίδι κινηματογραφικής επαφής με τον Κουέντιν Ταραντίνο, έναν από τους σκηνοθέτες που ανέδειξαν την φιλμογραφία τους μέσα από τις μουσικές του Μορικόνε αμέτρητες φορές. Εισέπραξε βέβαια άπειρα βραβεία και διακρίσεις στην καριέρα του μέχρι να φτάσει με καθυστέρηση στο ποθητό Όσκαρ. Ο ίδιος θεωρούσε ότι από τις 5 χαμένες υποψηφιότητες του εκείνη για την μουσική του στην Αποστολή του Ρ. Τζόφι θα μπορούσε να κερδίσει το βραβείο. Αλλά πως έχασε στα αλήθεια αυτές τις πέντε φορές το χρυσό αγαλματάκι; Ήταν το 1978 ήταν υποψήφιος για τις Μέρες Παραδείσου του Τέρενς Μάλικ. Θα χάσει από το Εξπρές του Μεσονυχτίου του Τζόρτζιο Μορόντερ. Το 1986 για την Αποστολή θα χάσει από τον μέτριο Χερμπι Χανκοκ και το Round Midnight, το 1987 για τους Αδιάφθορους θα χάσει από τον Ρουίτσι Σακαμότο και τον Τελευταίο Αυτοκράτορα και το 2000 για την γοητευτική Μαλένα θα χάσει για 5η φορά από τον Ασιάτη Ταν Νταν και το Τίγρης και Δράκος. Ο ίδιος είχε ερωτηθεί πολλές φορές για να δώσει μια ξεκάθαρη απάντηση: «Κανείς δεν μου χρωστάει τίποτα. Άλλωστε έχω κερδίσει πολλά βραβεία στη ζωή μου. Αν όμως αυτό το αγαλματάκι έρθει δεν το αρνούμαι θα το τοποθετήσω σε περίοπτη θέση στο σπίτι μου». Ήταν το 1942 όταν ο Λεοπόλδος Στοκόφσκι θα τιμηθεί με το ίδιο βραβείο για την συνεισφορά του στην ιδέα του Γουόλτ Ντίσνεϊ να συνδέσει τις κινούμενες εικόνες των καρτούν με την κλασική μουσική. Το 1986 για πρώτη φορά ένας μουσικός θα τιμηθεί για το σύνολο της προσφοράς του στην υπόθεση του σινεμά μετά από 15 χαμένες υποψηφιότητες. Ήταν ο μουσικοσυνθέτης Άλεξ Νορθ, για τον οποίο αφιερώσαμε μια εκπομπή πρόσφατα. 20 χρόνια μετά ένας άλλος συνθέτης θα τιμηθεί με τον ίδιο τρόπο για το σύνολο της προσφοράς του στην τέχνη του σινεμά. Και το αξίζει. Όχι μόνο για το πλήθος των συνεργασιών του και των αμέτρητων σκορ που έχει γράψει. Πολύ περισσότερο γιατί υπήρξε ένας ακάματος εραστής της μουσικής, γιατί αρνήθηκε τις δελεαστικές προτάσεις του Χόλιγουντ για να έχει την απόλυτη ελευθερία, γιατί μας χάρισε σπάνιες συγκινήσεις, γιατί μουσικοί σαν τους Μετάλικα, Μπρους Σπρίνγκστιν ή Απόλο 440 έχουν διασκευάσει και έχουν υποκλιθεί στο μεγαλείο της μουσικής του μυθικού Ένιο Μορικόνε. Ο σεβάσμιος Μορικόνε που αποκαλείται τιμητικά ο μαέστρος στην Ιταλία. Ο μουσικός που μαζί με τον Νίνο Ρότα άλλαξε την κινηματογραφική μουσική Ιταλία. Αν ο Βέρντι ξεσήκωσε τους Ιταλούς στην προσπάθεια δημιουργίας κράτους, ο Μορικόνε και ο Ρότα έδωσαν στην μεταπολεμική Ιταλία κύρος, αξιοπρέπεια, λάμψη, γοητεία με τις μουσικές τους. Ο Ένιο Μορικόνε έφυγε στα 91 του. Κάποιοι λένε πλήρης ημερών. Δύσκολος ορισμός αυτό το «πλήρης ημερών» για κάποιον ακάματο εραστή της μουσικής και της τέχνης, που συνέχιζε με ευλαβική ακρίβεια το απαιτητικό επαγγελματικό πρόγραμμα του όπως ο Μορικόνε. Δήλωνε άλλωστε από μόνος του ακαταπόνητος εργάτης της μουσικής. «Σκεφτείτε τι έγραψαν μέσα σε μια πορεία ζωής ο Μπαχ και ο Μότσαρτ. Έχω πολύ δρόμο μπροστά μου για να σταματήσω». Ο μυθικός Ένιο Μορικόνε, ο σπουδαίος μαέστρος που άλλαξε την ιστορία της κινηματογραφικής μουσικής με το πλούσιο έργο του. Addio maestro…
Πολλοί από μας το μάθαμε στο σχολείο – από «επίσημα» χείλη καθηγητών μάλιστα – άλλοι στα τελειώματα της εφηβείας και αρκετοί, μικρά παιδιά ακόμα, από τις διηγήσεις πρεσβύτερων. Το βέβαιο είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων έχει ακούσει κάπου, κάποτε στη ζωή τους ότι η ελληνική γλώσσα έχασε μια μεγάλη ιστορική ψηφοφορία για μία μόνο ψήφο.
Και η συντριπτική πλειονότητα όσων τον άκουσαν τον δέχτηκαν άκριτα, πιθανόν διότι τροφοδοτεί το μεγάλο «εγώ» της ελληνικής ράτσας, αυτό το διαποτισμένο αιώνες τώρα με τα επιτεύγματα των αρχαίων ημών προγόνων.
Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι ο μύθος – διότι περί τέτοιου πρόκειται – απέκτησε τόση αληθοφάνεια που μέσω αυτού προέκυψε και «ανταγωνιστής». Ο αυθεντικός τέτοιος θέλει την ελληνική γλώσσα να χάνει στο νήμα την εκλογή της ως επίσημη του νεοσύστατου Κράτους των ΗΠΑ μετά τη διακήρυξη της αμερικανικής ανεξαρτησίας, το 1776. Ήταν όμως τέτοιας μορφής η διάδοση του που φαίνεται ότι εξελίχθηκε σε χαλασμένο τηλέφωνο. Πολλοί έχουν ακούσει και πιστέψει ότι αυτή η μία «καταραμένη» ψήφος ευθύνεται που η ελληνική δεν έγινε η διεθνής γλώσσα της υφηλίου, χάνοντας στη σχετική ψηφοφορία από την αγγλική.
Φυσικά και τα δύο σενάρια ανάγονται στη σφαίρα του μύθου και είναι προφανές ότι η… κότα έκανε το αυγό. Μάλιστα το πιο πικάντικο της ιστορίας είναι ότι ο μύθος της μίας ψήφου ευδοκιμεί και σε Γερμανία, Γαλλία, Ισραήλ! Ιδίως στη Γερμανία είναι πολύ διαδεδομένος – γνωστός ως «μύθος του Μούλενμπεργκ». Εξαπλώθηκε στην κοινή γνώμη κυρίως κατά τη δεκαετία του 1930, με την έξαρση της ναζιστικής προπαγάνδας.
Στην Ελλάδα ο μύθος αναφέρει ότι σε μια καθοριστική ψηφοφορία που τοποθετείται χρονικά αμέσως μετά την έγκριση της διακήρυξης της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ από το Κογκρέσο, η νεοσύστατη χώρα καλείται να αποφασίσει την επίσημη γλώσσα του κράτους. Εξαιτίας της θύμησης της αποικιοκρατίας που προκαλούσαν τα αγγλικά για τους Αμερικανούς, υπήρξε η πρόταση να γίνει επίσημη γλώσσα η αρχαία ελληνική, παραπέποντας στην περιοχή που γεννήθηκε το πολίτευμα της δημοκρατίας.
Η εκδοχή αυτή φέρεται να αποδίδεται από κάποιες πηγές στον Ξενοφώντα Ζολώτα, σύμφωνα με τις οποίες δήλωσε γύρω στα μέσα του 20ου αιώνα:
«Ο Ουάσιγκτον, ο Τζέφερσον, ο Άνταμς και άλλοι όταν συνέτασσαν το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών στα 1787 – που ισχύει με μερικές νέες παραγράφους, που ψηφίστηκαν για προσαρμογή στις νέες εξελίξεις, μέχρι σήμερα στον αρχικό κορμό του – είχαν προτείνει η γλώσσα του νέου κράτους να είναι η αρχαία ελληνική, προς τιμή της γλώσσας του Έθνους εκείνου, που πρώτο γέννησε και ελίκνισε τη Δημοκρατία και τη διέδωσε στον κόσμο. Για μία ψήφο μόνο προκρίθηκε και υιοθετήθηκε τελικά η αγγλική αντί της αρχαίας ελληνικής».
Η αλήθεια είναι ότι καμιά τέτοια ψηφοφορία δεν έχει γίνει,· ούτε για τα ελληνικά, ούτε για καμιά άλλη γλώσσα. Τα πρακτικά και τα άλλα επίσημα κείμενα του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών υπάρχουν στη διάθεση του καθενός και καμιά ψηφοφορία δεν καταγράφεται για την ανάδειξη επίσημης γλώσσας.
Στην πραγματικότητα, πουθενά στο Σύνταγμα των ΗΠΑ ή σε άλλο θεσμικό ή νομοθετικό κείμενο της χώρας δεν υπάρχει ορισμός επίσημης γλώσσας. Τα αγγλικά είναι η εκ των πραγμάτων επίσημη γλώσσα, αλλά δεν έχουν θεσμική κατοχύρωση. Πιο σωστά: δεν έχουν μέχρι στιγμής, τουλάχιστον, διότι, όπως ίσως θα έχετε ακούσει, στις μέρες μας όντως υπάρχουν προτάσεις να κατοχυρωθούν θεσμικά τα αγγλικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, σαν ανάχωμα στη δημογραφική άνοδο των ισπανόφωνων. Με το όλο θέμα έχει ασχοληθεί εκτενώς ο συγγραφέας λογοτέχνης και μεταφραστής Νίκος Σαραντάκος, ενώ η ιστορία έχει λάβει πια διαστάσεις μύθου και στην ελληνική Wikipedia.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Σαραντάκος, «ακόμα κι αν μια πλειοψηφία αιθεροβαμόνων φιλελλήνων στο Κογκρέσο ψήφιζε να γίνουν τα ελληνικά επίσημη γλώσσα, θα ήταν εντελώς αδύνατο να επικρατήσει κάτι τέτοιο στην πράξη, αφού τα ελληνικά ήταν πέρα για πέρα άγνωστα σε όλους τους Αμερικανούς πολίτες. Την εποχή εκείνη οι Έλληνες μετανάστες ήταν ελάχιστοι».
Στη Wikipedia αναφέρεται ότι σύμφωνα με τους τοπικούς μύθους «την καθοριστική ψηφοφορία έχουν χάσει και τα γαλλικά και τα εβραϊκά, τα πρώτα προτεινόμενα ως η γλώσσα του “ορθού λόγου”, ενώ τα δεύτερα ως η γλώσσα που δήθεν επιλέχθηκε για την συγγραφή της Παλαιάς Διαθήκης!»
Ομοίως, καμία ψηφοφορία δεν διενεργήθηκε ποτέ για την εκλογή της γλώσσας που θα χρησιμοποιείται διεθνώς.
Η μοναδική ψηφοφορία που έγινε στις ΗΠΑ για γλωσσικό θέμα ήταν αυτή του 1795, όταν μια ομάδα Γερμανών που ζούσαν στην πολιτεία Βιρτζίνια υπέβαλε στο Κογκρέσο αναφορά, ζητώντας να μεταφράζονται οι ομοσπονδιακοί νόμοι στα γερμανικά.
Ο λόγος είναι ότι στις νεοσύστατες Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρχαν πολλοί γερμανικής καταγωγής πολίτες που δεν ήξεραν αγγλικά ή ήξεραν ελάχιστα (στην απογραφή του 2000 περίπου 45 εκατομμύρια πολίτες των ΗΠΑ δηλώσαν γερμανική καταγωγή). Η πρόταση αυτή συζητήθηκε στο Κογκρέσο στις 13 Ιανουαρίου 1795 και εν τέλει τέθηκε σε ψηφοφορία η μετάφραση στα γερμανικά του κειμένου των ομοσπονδιακών νόμων για τους πολίτες που δεν καταλάβαιναν αγγλικά. Από εκεί προέκυψε πιθανότατα η περίφημη διαφορά της μίας ψήφου, καθώς το αποτέλεσμα ήταν 42-41 κατά της μετάφρασης των νόμων στα γερμανικά!
Πρόεδρος του Σώματος ήταν ο γερμανικής καταγωγής Φρέντερικ Μούλενμπεργκ, ο οποίος λόγω της ιδιότητας του (ήταν συνηθισμένο να μην ψηφίζει ο Πρόεδρος του Σώματος) αρνήθηκε να ψηφίσει υπέρ. Κι έτσι γεννήθηκε ο μύθος του Μούλενμπεργκ, που κατά πως φαίνεται «παραφράστηκε» σε Ελλάδα, Γαλλία και Ισραήλ…
Μισό χρόνο μετά τον εντοπισμό του SARS-CoV-2 στην Κίνα οι ερευνητές έχουν πλέον στη διάθεσή τους σημαντικά στοιχεία για τον ιό και την καταπολέμησή του. Ένας απολογισμός για όσα γνωρίζουμε και όσα δεν ξέρουμε.
Στις αρχές Ιανουαρίου του 2020 οι κινεζικές αρχές ενημέρωναν τη παγκόσμια κοινή γνώμη ότι στην πόλη Γιουχάν εξαπλώνεται ένας νέος ιός. Το πιθανότερο είναι μερικές εβδομάδες νωρίτερα να είχε προηγηθεί η μόλυνση του πρώτου ανθρώπου με τον κορωνοϊό από κάποιο σπονδυλωτό. Σε χρόνο ρεκόρ κινέζοι επιδημιολόγοι αποκωδικοποίησαν τις γενετικές πληροφορίες του ιού. Τέλη Ιανουαρίου δημοσιοποίησαν την πρώτη ακριβή περιγραφή του κορωνοϊού, βάσει της οποίας οι ερευνητές μπορούσαν να ξεκινήσουν τις προσπάθειες αναζήτησης φαρμάκων ή ενός εμβολίου.
Στο μεταξύ γνωρίζουμε ότι ο κορωνοϊός εστιάζει κυρίως στο λάρυγγα και τους πνεύμονες. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης συνιστούν τα αερολύματα, τα οποία μεταδίδονται και από κλιματιστικά μηχανήματα. Ιδιαίτερα επικίνδυνοι θεωρούνται οι κλειστοί χώροι με πολλά άτομα. Προφανώς για τον λόγο αυτό τα περιοριστικά μέτρα με το προσωρινό λουκέτο σε μπαρ, εστιατόρια, καφέ, αλλά και χώρους συναυλιών αποδείχθηκαν τόσο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Σε σχεδόν όλες τις χώρες της γης καθιερώθηκε το τελευταίο διάστημα η υποχρεωτική χρήση προστατευτικής μάσκας. Πολλοί γιατροί ωστόσο διερωτούνται εύλογα αν οι περισσότεροι άνθρωποι είναι σε θέση να την χρησιμοποιούν σωστά, έτσι ώστε να διασφαλίσουν ότι δεν θα μολυνθούν από τον κορωνοϊό. Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν πάντως ότι έχουν αποδειχθεί σωτήρια: το συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, η λεγόμενη κοινωνική αποστασιοποίηση και ο συστηματικός και επαρκής αερισμός κλειστών χώρων.
Παρόμοια με την «ισπανική γρίπη»
Καθοριστικό το πλύσιμο χεριών
Αρχικά κυκλοφορούσε η άποψη ότι κορωνοϊός είναι μια απλή εποχική γρίπη. Στο μεταξύ όμως οι επιστήμονες κάνουν λόγο για μια πανδημία, όμοια με την «ισπανική γρίπη» του 1918. Ενδέχεται βέβαια η μόλυνση με τον ιό να μην έχει, σε κάποιες περιπτώσεις, σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία ενός ανθρώπου. Σε άλλες πάλι η ασθένεια μπορεί να αποδειχθεί μοιραία για τον ασθενή. Μέχρι σήμερα ωστόσο δεν είναι σαφές ποιός απειλείται, τελικά, περισσότερο από τον κορωνοϊό. Γνωρίζουμε ωστόσο ότι στις ευπαθείς ομάδες ανήκουν διαβητικοί, καρκινοπαθείς, καθώς και άνθρωποι με νεφρική ανεπάρκεια, κίρρωση του ύπατος ή προβλήματα στο κυκλοφορικό. Κανείς όμως δεν είναι αλώβητος από τον κορωνοϊό.
Ελαφριές μορφές της ασθένειας ενδέχεται να έχουν συμπτώματα που θυμίζουν γρίπη. Συνήθως οι ασθενείς παρουσιάζουν πόνους στο λάρυγγα, δύσπνοια και απώλεια όσφρησης και γεύσης. Στις σοβαρές μορφές ο ιός προσβάλλει ταυτόχρονα πολλά όργανα και δεν αποκλείεται να οδηγήσει ακόμα και σε θάνατο. Καθοριστικό ρόλο παίζει πόσο ισχυρά αντιδρά στον ιό το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα.
Όταν ξέσπασε η πανδημία πολλοί ασθενείς διασωληνώθηκαν σε μηχανήματα τεχνητής υποστήριξης της αναπνοής και παρόλα αυτά έχασαν τη μάχη με την πανδημία. Στο μεταξύ όμως οι πνευμονολόγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η τεχνητή αναπνοή προκαλεί υπερπίεση στους πνεύμονες και πως εν τέλει βλάπτει τους ασθενείς. Επομένως όσο οι ασθενείς είναι σε θέση να αναπνεύσουν τους διασφαλίζεται, συνήθως, μόνο οξυγόνο.
Σε αναζήτηση αποτελεσματικών φαρμάκων
Αναγκαία τα τεστ για κορωνοϊό
Το μόνο φαρμακευτικό παρασκεύασμα που είναι αποδεδειγμένα σε θέση να συντομεύσει την ασθένεια είναι η δραστική ουσία ρεμντεσιβίρη, η οποία έχει γίνει πλέον περιζήτητη στις διεθνείς αγορές. Δεν αποτελεί την ιδανική λύση. Συμβάλλει ωστόσο στην συντομότερη αποθεραπεία ενός ασθενούς, στον οποίο χορηγείται οξυγόνο.
Πότε θα είναι έτοιμο το εμβόλιο; Οι αισιόδοξες φωνές αναμένουν ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχουμε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο στα χέρια μας. Άλλοι πάλι τοποθετούν την παρουσίαση του εμβολίου στο 2021. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να πει, από σήμερα, με βεβαιότητα πότε θα κυκλοφορήσει ένα εμβόλιο κατά του SARS-CoV-2.
Μένει η ερώτηση για την αποδοτικότητα της λεγόμενης ανοσίας της αγέλης: Κάθε μέρα μολύνονται ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη. Τα κρούσματα αγγίζουν παγκοσμίως τα δέκα εκατομμύρια. Όμως ο πληθυσμός του πλανήτη είναι 7,8 δισεκατομμύρια. Είναι ωστόσο πολύ νωρίς να μιλούμε για ανοσία αγέλης. Πόσο μάλλον που δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμα αν όσοι έχουν αποθεραπευτεί από τον ιό έχουν ανοσία. Ο μόνος τρόπος για να διαπιστωθεί η ύπαρξη αντισωμάτων είναι μέσω μιας αιματολογικής εξέτασης. Σε αυτά που επίσης γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει προσβληθεί από κορωνοϊό θα πρέπει να κάνει ένα γενετικό τεστ.
Σήμερα ξεκινά το θερινό ηλιοστάσιο, αρχή επίσημη του φετινού καλοκαιριού.
Ο υπολογισμός του έτους βασίζεται ως γνωστόν στην ετήσια τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Η τροχιά αυτή, που δημιουργεί τη διαδοχική εναλλαγή των εποχών του έτους, έχει τέσσερα καθοριστικά σημεία: την εαρινή ισημερία (20 ή 21 Μαρτίου), το θερινό ηλιοστάσιο (20 ή 21 Ιουνίου), τη φθινοπωρινή ισημερία (22 ή 23 Σεπτεμβρίου) και το χειμερινό ηλιοστάσιο (21 ή 22 Δεκεμβρίου). Οι ημερομηνίες αυτές ισχύουν για το Βόρειο Ημισφαίριο και οι αντίστροφες για το Νότιο.
Κάθε χρόνο στις 20 ή 21 Ιουνίου (21 Ιουνίου 2020), ο ήλιος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του ουρανού στο βόρειο ημισφαίριο. Έτσι, παρατηρείται η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου για το βόρειο ημισφαίριο (θερινό ηλιοστάσιο, το λιοτρόπι, όπως το λέει ο λαός) και αντιστρόφως η μικρότερη ημέρα για το νότιο ημισφαίριο. Για το Βόρειο Ημισφαίριο είναι η επίσημη έναρξη του καλοκαιριού και για το Νότιο Ημισφαίριο του χειμώνα.
Λαογραφία
Η ημέρα του θερινού ηλιοστασίου γιορτάζεται από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ευρώπη με τιμές στον φωτοδότη και ζωοδότη Ήλιο. Οι σύγχρονοι παγανιστές τιμούν ιδιαίτερα το θερινό ηλιοστάσιο με επίκεντρο το μεγαλιθικό μνημείο του Στόουνχετζ στην Αγγλία. Στον ελληνικό χώρο συνδυάζεται με τις φωτιές τ’ Αϊ Γιαννιού και τον Κλήδονα, δύο έθιμα που τελούνται την παραμονή του Γενεθλίου του Ιωάννου του Προδρόμου (23 Ιουνίου).
Ας ξεκινήσουμε το φετινό καλοκαίρι μας με ποίηση του μεγάλου Γιώργου Σεφέρη
Ο Κεν Λόουτς (Ken Loach) είναι ένας από τους σημαντικότερους βρετανούς σκηνοθέτες του κινηματογράφου, γνωστός και εκτός των συνόρων της Γηραιάς Αλβιόνας. Βαθιά πολιτικοποιημένος ο ίδιος (παραμένει τροτσκιστής μέχρι σήμερα), πιστός στο ιδανικό του για ένα δίκαιο κόσμο, δημιουργεί ταινίες που θεωρούνται ορόσημα του βρετανικού κοινωνικού ρεαλισμού και αγγίζουν ενίοτε τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Επηρεάστηκε καθοριστικά από τον ιταλικό νεορεαλισμό και θεωρεί ότι η ταινία του Βιτόριο Ντε Σίκα «Κλέφτης Ποδηλάτων» («Ladri di biciclette», 1948) έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφασή του να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο.
Τα πρώτα χρόνια
Ο Κένεθ Λόουτς γεννήθηκε στις 17 Ιουνίου 1936 στο Νάνιτον της Κεντρικής Αγγλίας. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αλλά τα ενδιαφέροντά του κατά τη διάρκεια των σπουδών του εστιάζονταν στις δραματικές τέχνες. Μετά την αποφοίτησή του το 1957, υπηρέτησε για δύο χρόνια στην Πολεμική Αεροπορία (RAF) και μετά την αφυπηρέτησή του ξεκίνησε καριέρα ηθοποιού σε περιφερειακούς θιάσους και συνέχισε ως σκηνοθέτης στην τηλεόραση του BBC.
Στη δεκαετία του '60 σκηνοθέτησε πολλά δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ για την τηλεοπτική σειρά «The Wednesday Play». Ένα από αυτά, με τίτλο «Cathy Come Home» (1966), εξέταζε την αποσύνθεση μιας εργατικής οικογένειας και τα αλληλένδετα ζητήματα της ανεργίας και της έλλειψης στέγης. Με αυτό τον τρόπο βοήθησε να τεθεί το θέμα της έλλειψης στέγης στη δημόσια συζήτηση. Το 2000 η ταινία του αυτή κατατάχθηκε δεύτερη από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου σε μία λίστα με τα κορυφαία 100 βρετανικά τηλεοπτικά προγράμματα όλων των εποχών.
Ο Λόουτς συνέχισε να ασχολείται με τα κοινωνικά ζητήματα, τόσο στην τηλεόραση, όσο και στον κινηματογράφο. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του «Όχι δάκρυα για την Τζόι» («Poor Cow», 1967), επικεντρώνεται στη ζωή μιας γυναίκας της εργατικής τάξης, ο σύζυγος της οποίας βρίσκεται στη φυλακή. Ακολούθησε ο σπαραχτικός «Κες» («Kes», 1970) για ένα αγόρι, κακοποιημένο στο σπίτι και το σχολείο, που γίνεται φίλος με ένα νεαρό γεράκι. Ήταν η πρώτη μεγάλη αναγνώριση για τον Λόουτς και συνοδεύτηκε από μία υποψηφιότητα καλύτερης ταινίας από τη Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου (βραβεία BAFTA).
Τα βραβεία στις Κάννες
To 1984, σε μία περίοδο έντονων εργατικών αγώνων με τη διαμάχη Θάτσερ και ανθρακωρύχων, ο Λόουτς απάντησε με την τηλεοπτική ταινία «Which Side Are You On?» (Με ποια πλευρά είσαι;) που προκάλεσε έντονες συζητήσεις για την υποστήριξή του στις απεργιακές κινητοποιήσεις των ανθρακωρύχων.
Το 1990 επανήλθε στο κινηματογραφικό προσκήνιο με το πολιτικό θρίλερ «Μυστική Ατζέντα» («Hidden Agenda») για το ζήτημα της Βόρειας Ιρλανδίας, που μοιράστηκε το βραβείο της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Οι δύο επόμενες ταινίες του ήταν πιο ανάλαφρες και κωμικές, παρότι παρέμεναν βασισμένες στις καθημερινές πραγματικότητες της βρετανικής εργατικής τάξης: Το «Ριφ-Ραφ» («Riff-Raff», 1991) απεικονίζει τις δοκιμασίες ενός συνεργείου οικοδόμων του Λονδίνου και το «Βροχή από πέτρες» («Raining Stones», 1993) εξιστορεί την απεγνωσμένη προσπάθεια ενός άνεργου πατέρα να βρει χρήματα για να αγοράσει ένα φόρεμα στην κόρη του. Η ταινία του αυτή τιμήθηκε με το βραβείο της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών. Ακολούθησε το «Ladybird, Ladybird» (1994), ένα ζοφερό πορτρέτο μιας ανύπαντρης μητέρας που η κοινωνική πρόνοια της αποσπά δια της βίας τα έξι παιδιά, θεωρώντας την ανεύθυνο άτομο.
“Γη και Ελευθερία” και “Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι”
Από τις πιο σημαντικές ταινίες του - η κορυφαία για πολλούς - είναι το ιστορικό πολιτικό δράμα «Γη και Ελευθερία» («Land and Freedom», 1995), που αφηγείται την ιστορία ενός άνεργου κομμουνιστή από το Λίβερπουλ, ο οποίος στρατεύεται στον ισπανικό εμφύλιο, στο πλευρό των δημοκρατικών δυνάμεων, για να πολεμήσει κατά του Φράνκο, και αντιμετωπίζεται από τους σταλινικούς συντρόφους του ως προδότης.
Ο Κεν Λόουτς κατά την απονομή του Χρυσού Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 2006
Εξίσου τολμηρή στη θεματική της είναι και η επόμενη ταινία του «Το τραγούδι της Κάρλα» («Carla's Song», 1996), γύρω από τον έρωτα ενός οδηγού λεωφορείου στη Γλασκόβη με μια προσφυγοπούλα από τη Νικαράγουα που βασανίζεται από εφιάλτες.
Το 2000 παρουσίασε την ταινία «Ψωμί και Τριαντάφυλλα» («Bread and Roses»), με πρωταγωνιστή τον Άντριαν Μπρόντι, που αναφέρεται στον αγώνα των θυρωρών του Λος Άντζελες για καλύτερες συνθήκες εργασίας και το 2006 κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ των Καννών για την ταινία του «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι» («The Wind That Shakes the Barley»), που εξιστορεί τον αγώνα των Ιρλανδών τη δεκαετία του 1920 για την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού.
Δεύτερος «Χρυσός Φοίνικας»
Ο «Ιρλανδέζικος Δρόμος» («Route Irish», 2010) αφηγείται την ιστορία ενός πρώην μισθοφόρου στο Ιράκ, που αρνείται την επίσημη εκδοχή του θανάτου ενός φίλου του, επίσης μισθοφόρου, και αγωνίζεται μόνος του να ανακαλύψει την αλήθεια, ενώ στο «Μερίδιο των Αγγέλων» («The Angels Share», 2012) ένας νεαρός άνεργος πατέρας ανακαλύπτει ότι διαθέτει μια χαρισματική όσφρηση που του επιτρέπει να διακρίνει την υφή και τα αρώματα του ουίσκι κι έτσι του δίνεται η ευκαιρία που ζητούσε για ν’ αλλάξει τη ζωή του. Το 2016 απέσπασε τον δεύτερο «Χρυσό Φοίνικα» του Φεστιβάλ των Καννών με το δράμα «Εγώ ο Ντάνιελ Μπλέικ» («Ι Daniel Blake»), που αφηγείται την ιστορία ενός ξυλουργού, ο οποίος έχοντας επιβιώσει από ένα καρδιακό επεισόδιο, έρχεται αντιμέτωπος με την κρατική γραφειοκρατία.
Ο Λόουτς συνέχισε να κάνει ντοκιμαντέρ, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα «The Spirit of '45» (2013), για την μεταπολεμική Αγγλία και το «In Conversation with Jeremy Corbyn» (2016), που σκιαγραφεί τον τότε επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος και ομοϊδεάτη του Τζέρεμι Κόρμπιν. Ένα από τα πιο επιτυχημένα και δημοφιλέστερα ντοκιμαντέρ του είναι το «McLibel», που γύρισε το 1997 με τη Φράνι Άρμστρονγκ, με αφορμή τη δίκη για δυσφήμηση που προκάλεσε η McDonald's κατά δύο ακτιβιστών για το περιβάλλον. Μία ιστορία του τύπου «Γολιάθ εναντίον Δαυίδ», με πάνω από 25 εκατομμύρια θεάσεις.
Ο Αλεξάντρ Πούσκιν ήταν ρώσος ποιητής, δραματουργός και πεζογράφος. Θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής που ανέδειξε η Ρωσία και ο θεμελιωτής της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας. «Ο Πούσκιν είναι ένα φαινόμενο, σπάνιο, μοναδικό ίσως φαινόμενο του ρωσικού πνεύματος. Είναι ο κοινός Ρώσος στην πορεία της ανάπτυξής του, όπως θα παρουσιαστεί, πιθανόν, ύστερα από διακόσια χρόνια» είχε πει ο λογοτεχνικός του διάδοχος Νικολάι Γκόγκολ.
Στα πρώτα έργα του, που εντάσσονται στη ρομαντική λογοτεχνική παράδοση, είναι εμφανής η επίδραση του λόρδου Βύρωνα, αλλά πολύ γρήγορα ο Πούσκιν βρήκε το στίγμα του και άντλησε έμπνευση από τη ρωσική φύση και την ψυχή του ρωσικού λαού, όχι μόνο της πόλης, αλλά και του χωριού και της στέπας. Εκτός του Γκόγκολ, άσκησε τεράστια επίδραση σε σπουδαίους ρώσους συγγραφείς, όπως ο Τουργκένιεφ, ο Ντοστογιέφσκι και ο Τολστόι.
Ο Αλεξάντρ Πούσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα στις 26 Μαΐου 1799 (6 Ιουνίου με το νέο ημερολόγιο). Ο πατέρας του Σεργκέι Πούσκιν καταγόταν από παλαιά οικογένεια βογιάρων και η μητέρα του Νάντια Χάνιμπαλ ήταν εγγονή του Αμπράμ Χάνιμπαλ, ενός αιθίοπα ευγενή που υιοθετήθηκε από τον Μέγα Πέτρο και πολέμησε μαζί του. Ο Πούσκιν απαθανάτισε τον προπάππου του στο ημιτελές μυθιστόρημά του «Ο Αράπης του Μεγάλου Πέτρου», που εκδόθηκε μετά τον πρόωρο θάνατό του.
Τα πρώτα χρόνια
Ο νεαρός Πούσκιν μεγάλωσε ακούγοντας από τη γιαγιά του διηγήσεις για τους προγόνους του και λαϊκά παραμύθια από την γκουβερνάντα του. Διάβαζε πολύ στη βιβλιοθήκη του πατέρα του και δέχτηκε πολλά ερεθίσματα από τους διανοουμένους που επισκέπτονταν συχνά την οικογένειά του.
Το δωμάτιο του Πούσκιν όταν ήταν μαθητής στο Αυτοκρατορικό Λύκειο του Τσάρσκογε Σελό
Το 1811 άρχισε να φοιτά στο Αυτοκρατορικό Λύκειο του Τσάρσκογε Σελό (αργότερα μετονομάστηκε σε Πούσκιν), όπου η εκπαιδευτική αντίληψη διαπνεόταν από τις ιδέες του Διαφωτισμού και τις φιλελεύθερες τάσεις των πρώτων χρόνων της βασιλείας του Αλεξάνδρου Α’. Την εποχή εκείνη άρχισε τη λογοτεχνική του σταδιοδρομία, γράφοντας ποιήματα στο ύφος του ρομαντισμού.
Ενώ φοιτούσε ακόμη στο Λύκειο άρχισε να γράφει το πρώτο του μεγάλο έργο, το ρομαντικό ποίημα «Ρουσλάνος και Λουντμίλα», που εκδόθηκε το 1820 και αργότερα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον συνθέτη Μόντεστ Μουσόργκσκι στην ομώνυμη όπερά του. Ο ήρωας του ποιήματος αντιμετωπίζει διάφορες περιπέτειες μέχρι να απελευθερώσει την αγαπημένη του Λουντμίλα, κόρη του πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρου, η οποία τη νύχτα του γάμου της είχε απαχθεί από τον κακό μάγο Τσερνομόρ.
Η εξορία και τα ποιήματα
Το 1817 ο Πούσκιν αποφοίτησε από το Λύκειο και διορίστηκε ως γραμματέας στο Υπουργείο Εξωτερικών. Παράλληλα, συμμετείχε σε διάφορες λογοτεχνικές εταιρείες («Αρζαμάς», «Πράσινη Λάμπα»). Την περίοδο εκείνη κυκλοφόρησε διάφορα ποιήματα με πολιτικό περιεχόμενο και φιλελεύθερο προσανατολισμό. Το περιεχόμενο των ποιημάτων αυτών προκάλεσε την αντίδραση του τσαρικού περιβάλλοντος και ο νεαρός υπάλληλος μετατέθηκε στη Νότια Ρωσία τον Μάιο του 1820. Ουσιαστικά ήταν μία μορφή εξορίας για τον ενοχλητικό Πούσκιν.
Εκεί άντλησε υλικό για τα ποιήματά του «Ο δεσμώτης του Καυκάσου» (1821), «Οι ληστές αδελφοί» (1822) και «Η Κρήνη του Μπαχτσί Σαράι» (1823), που ενίσχυσαν τη φήμη του ως του μεγαλύτερου ποιητή της εποχής του και εκφραστή της ρομαντικής και φιλελεύθερης γενιάς του 1820.
«Ευγένιος Ονέγκιν»
Ο ίδιος δεν ήταν ευχαριστημένος από τις έως τότε λογοτεχνικές επιδόσεις του και τον Μάιο του 1823 άρχισε να γράφει το έμμετρο μυθιστόρημα «Ευγένιος Ονέγκιν», που θεωρείται το αριστούργημά του και αργότερα έγινε όπερα από τον Τσαϊκόφσκι. Το έργο του αυτό αποτελεί μία πανοραμική εικόνα της ρωσικής ζωής της εποχής του, με ήρωες τον απογοητευμένο σκεπτικιστή Ονέγκιν, τον ρομαντικό και φιλελεύθερο ποιητή Λένσκι και την Τατιάνα «το ανεκτίμητο ιδανικό», όπως τη χαρακτήριζε ο ίδιος.
Ο Πούσκιν αποχαιρετά τη θάλασσα (Ivan Aivazovsky & Ilya Repin, 1877)
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Κισνόβιο της Μολδαβίας έζησε έντονα την τοπική κοσμική ζωή, η οποία περιστρεφόταν γύρω από εφήμερους έρωτες, μεθύσια και χαρτοπαιξία. Στην Οδησσό, ο Πούσκιν ερωτεύτηκε με πάθος τη σύζυγο του κυβερνήτη της επαρχίας κόμη Βοροντσόφ, Ναταλία και ενεπλάκη πολλές φορές σε μονομαχίες, με αποτέλεσμα ο κυβερνήτης να ζητήσει τη λήξη της εξορίας του. Μία επιστολή του προς ένα φίλο του, την οποία υπέκλεψε η αστυνομία, προκάλεσε την εκ νέου εξορία του, αυτή τη φορά στα κτήματα της μητέρας του στο Πσκοφ.
Κατά την εκεί παραμονή του ολοκλήρωσε το ποίημα «Τσιγγάνοι», έγραψε κάποια επεισόδια του «Ευγένιου Ονέγκιν» κι έγραψε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, την ιστορική τραγωδία «Μπόρις Γκοντούνοφ». Το έργο γράφτηκε λίγο πριν από την Εξέγερση των Δεκεμβριστών (1825) και διαπερνά το καυτό θέμα των σχέσεων ανάμεσα στην άρχουσα τάξη με επικεφαλής τον τσάρο και τις λαϊκές μάζες.
Μετά την καταστολή της εξέγερσης, ο νέος τσάρος Νικόλαος Α’, έχοντας επίγνωση της δημοτικότητας του Πούσκιν, του επέτρεψε να επιστρέψει στη Μόσχα το φθινόπωρο του 1826. Παρά την υπόσχεση του τσάρου για επείγουσες μεταρρυθμίσεις, η λογοκρισία έγινε πιο πιεστική, όπως και ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας του ποιητή. Επιπλέον είχε να αντιμετωπίσει και τις κατηγορίες φίλων του ότι είχε αποστεί από τις ιδέες του. Τότε αναγκάστηκε να τους απαντήσει με το ποίημα «Στους φίλους μου» (1828).
Το 1831, ύστερα από ένα πολυτάραχο δεσμό και παρά τις αντιρρήσεις της μητέρας του, νυμφεύτηκε τη Ναταλία Γκοντσάροβα (1812-1863), με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά. Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη και ο Πούσκιν διορίστηκε και πάλι σε δημόσια θέση, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να γράψει τη βιογραφία του Μεγάλου Πέτρου. Παράλληλα, συνέχισε τη λογοτεχνική του παραγωγή. Σημαντικότερα έργα αυτής της περιόδου ήταν το μυθιστόρημα «Η Κόρη του Λοχαγού» (1836) και τα θεατρικά «Μότσαρτ και Σαλιέρι» (1831) και «Ντάμα Πίκα» (1834) που μεταφέρθηκε στην όπερα από τον Τσαϊκόφσκι.
Η μονομαχία τιμής και το πρόωρο τέλος
Εν τω μεταξύ, φήμες που κυκλοφορούσαν στο παλάτι ήθελαν τη σύζυγό του να έχει σχέση με τον γάλλο αξιωματικό Ζορζ Ντ’ Αντέ, θετό γιο του πρεσβευτή της Ολλανδίας. Η τιμή του Πούσκιν θίχτηκε κι έστειλε ένα υβριστικό γράμμα προς τον ολλανδό διπλωμάτη. Μόλις έλαβε γνώση της επιστολής ο Ντ’ Αντέ ζήτησε σε μονομαχία τον Πούσκιν, την οποία αποδέχθηκε.
Η μονομαχία έγινε στις 27 Ιανουαρίου 1837. Από την ανταλλαγή των πυροβολισμών ο Πούσκιν τραυματίστηκε σοβαρά στην κοιλιακή χώρα και δυο ημέρες μετά, στις 29 Ιανουαρίου 1837 (8 Φεβρουαρίου με το νέο ημερολόγιο) εξέπνευσε σε νοσοκομείο της Αγίας Πετρούπολης, σε ηλικία 37 ετών. Ο Ντ’ Αντέ με επιπόλαια τραύματα επέζησε και πέθανε το 1895.
Σκακιστικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο νέος τόμος 30 του περιοδικού Μαρξιστική Σκέψη. Περιλαμβάνει το άρθρο του γνωστού δημοσιογράφου και σκακιστικού παράγοντα Κοσμά Κέφαλου, «Το σκάκι στην Κούβα. Από τον Καπαμπλάνκα ως τον Φιντέλ, τον Τσε και τη μαζική διάδοσή του μετά την Επανάσταση». Όπως μαρτυρά και ο τίτλος του, το άρθρο δίνει μια συνολική εικόνα της πορείας του σκακιού στην Κούβα από τα πρώτα βήματά του ως τις μέρες μας. Ακολουθεί το μέρος για τους Φιντέλ και Τσε.
του Κοσμά Κέφαλου*
Οι περισσότεροι μεγάλοι επαναστάτες, συμπεριλαμβανόμενων των Μαρξ, Λένιν, Τρότσκι, Βίλχελμ Λίμπκνεχτ, Λουνατσάρσκι, κ.ά., ήταν θερμοί φίλοι και θιασώτες του σκακιού. Ο Τσε και ο Φιντέλ, οι δυο ιστορικοί ηγέτες της Κουβανικής Επανάστασης, δεν αποτέλεσαν εξαίρεση στον κανόνα. Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες της αγάπης τους για το σκάκι και της ενασχόλησής τους με το παιχνίδι. Η ικανότητα αντίληψης του Τσε στο πεδίο της μάχης έχει κερδίσει την εκτίμηση ακόμη και στρατιωτικών ειδικών όπως ο Λάρι Μπόκμαν, ο οποίος εκτιμά ότι ο Τσε ήταν «ο καλύτερος ηγέτης των ανταρτών από τακτική άποψη» και ότι «είχε τη δυνατότητα να βλέπει όλο το πεδίο της μάχης σε οποιαδήποτε δεδομένη σύγκρουση» *1. Ίσως αυτή η ικανότητα να καλλιεργήθηκε στον Τσε από την ενασχόλησή του με το σκάκι από μικρή ηλικία. Από δύο ετών ο Ερνέστο διαγνώστηκε ότι πάσχει από άσθμα. Κατά περιόδους η κατάσταση οξυνόταν και έπρεπε να παραμένει για πολύ καιρό στο κρεβάτι. Όπως έχει γραφτεί κατά κόρον, αυτό του άνοιξε τις πόρτες δύο μυθικών κόσμων: βιβλία και σκάκι. Το 1939 ταξίδεψε με τον πατέρα του στο Μπουένος Άιρες και παρακολούθησαν τη Σκακιστική Ολυμπιάδα. Το 11χρονο παιδί μαγεύτηκε από την παρουσία του κορυφαίου Κουβανού Καπαμπλάνκα. Άρχισε να παίζει σε τοπικά τουρνουά και το 1948 συγκαταλέγεται στην ομάδα της Ιατρικής Σχολής και αγωνίζεται στη Σκακιστική Πανεπιστημιάδα. To 1962 συμμετέχει στην επίδειξη σιμουλτανέ του Νάιντορφ και αποσπά ισοπαλία! Κάποιοι θα σπεύσουν να αμφισβητήσουν το μέγεθος της επιτυχίας, αναφέροντας ισοπαλίες του Νάιντορφ με ισχυρούς της πολιτικής, όπως ο Τσόρτσιλ, ο Χρουστσόφ, ο Σάχης, ο Περόν, ο Κάστρο κ.ά. Χιουμοριστική και ενδεικτική του χαρακτήρα του Σοβιετικού γκρανμέτρ Κορτσνόι είναι η περιγραφή της αναμέτρησης του Τσε μαζί του, σε ένα σιμουλτανέ το 1963 στην Αβάνα. Λίγο πριν αρχίσει το σιμουλτανέ, ένας αξιωματούχος πλησίασε τον Κορτσνόι και του είπε ότι μεταξύ των αντιπάλων του είναι και ο Τσε, ο οποίος θα έμενε πολύ ευχα-ριστημένος αν η παρτίδα τους έληγε ισόπαλη. Το βράδυ, στο ξενοδοχείο, ρώτησε ο Ταλ τον Κορτσνόι τι έκανε. «Τους νίκησα όλους», απάντησε ο μαχητικός γκρανμέτρ. «Και τον Τσε;», απόρησε ο Ταλ. «Ναι, δεν είχε ιδέα από Καταλανική!» Όπως αναφέρουμε σε άλλο σημείο, ο Τσε Γκεβάρα πρωτοστάτησε στην επανέναρξη των τουρνουά εις μνήμην Καπαμπλάνκα, ενέταξε το σκάκι στο πρόγραμμα καταπολέμησης του αναλφαβητισμού και προετοίμασε την υποδειγματική Σκακιστική Ολυμπιά- δα της Αβάνας, το 1966. Δεν την παρακολούθησε, αφού το πεπρωμένο τον καλούσε κοντά σε καταπιεζόμενους λαούς για να τους εμπνεύσει και να αγωνιστεί μαζί τους στην αποτίναξη του ιμπεριαλιστικού ζυγού και στο γκρέμισμα των αποικιοκρατικών καθεστώτων, προσφέροντας την ίδια τη ζωή του. Ο Τσε σε κουβέντα με τον θερμό τότε κομμουνιστή Τσέχο γκρανμέτρ Πάχμαν είχε δώσει ένα δείγμα της βαθιά αντικομφορμιστικής νοοτροπίας του, που δεν του επέτρεπε ποτέ να εφησυχάζει. Όπως παραθέτει ο Πάχμαν, ο Τσε, που ήταν τότε Υπουργός Βιομηχανίας, είχε πει: «Ξέρεις, σύντροφε Πάχμαν, δεν διασκεδάζω να είμαι υπουργός. Θα προτιμούσα να παίζω σκάκι όπως εσύ ή να οργάνωνα μια επανάσταση στη Βενεζουέλα». Και ο Πάχμαν σχολιάζει παραπέρα: «Πριν οι Κουβανοί επαναστάτες επιβιβαστούν στην Γκράνμα, το ιστορικό πλοίο που τους έφερε στην Κούβα, προετοιμάστηκαν στο Μεξικό για τον επαναστατικό αγώνα. Και ένα μέρος αυτής της προετοιμασίας ήταν – το σκάκι! Πιθανότατα, ήταν ο Τσε Γκεβάρα που έπεισε το συνεργάτη του για το χαρακτήρα του σκακιού ως μοντέλου για τη στρατηγική και τακτική σκέψη». Το 1999 η FIDE, η παγκόσμια σκακιστική ομοσπονδία, απένειμε τιμητικά μετά θάνατο στον Τσε τον τίτλο του «Μεγάλου Ιππότη της FIDE».
Ο Φιντέλ Κάστρο (1926-2016), ο άνθρωπος που έχει συνδέσει το όνομά του με τη νεότερη ιστορία της Κούβας, ήταν και φίλος του σκακιού. Έπαιρνε μέρος σε επιδείξεις σιμουλτανέ και επεδίωκε συναντήσεις με επώνυμους σκακιστές. Έχει φωτογραφηθεί να παίζει με τον Φίσερ, να σχολιάζει παρτίδα με τον Πετροσιάν, να παρακολουθεί σκακιστικούς αγώνες και να συμμετέχει στο γιγαντιαίο σιμουλτανέ του 2002 στην Αβάνα, όπου 550 ισχυροί παίκτες αντιμετώπισαν 11.000 ερασιτέχνες σκακιστές! Τα μέλη της Εθνικής Ελλάδας θυμούνται τον Κουβανό ηγέτη διαρκώς παρόντα το 1966, στην Ολυμπιάδα της Αβάνας, μιας από τις πιο άρτια οργανωμένες διαχρονικά. Ο Φιντέλ Κάστρο ήταν ίσως ο μόνος στον κόσμο που μπόρεσε να κάμψει τις συνήθεις ιδιοτροπίες του Φίσερ. Το καλοκαίρι του 1965, ο Αμερικανός πρωταθλητής επρόκειτο να μετάσχει στο τουρνουά της Αβάνας, μα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απαγόρευσε τη μετάβασή του και συμφωνήθηκε να παίξει μέσω τηλετύπου από τη Νέα Υόρκη. Όταν ο αμερικάνικος Τύπος δημοσίευσε πληροφορίες ότι ο Κάστρο είχε χαρακτηρίσει το γεγονός «μεγάλη προπαγανδιστική νίκη», ο Φίσερ έσπευσε να του στείλει τηλεγράφημα, με το οποίο δήλωνε ότι αποσύρει τη συμμετοχή του, εκτός αν διαβεβαιώσει επίσημα ότι η κουβανική κυβέρνηση δεν θα εκμεταλλευτεί πολιτικά το γεγονός. Ο Κάστρο απάντησε ότι δεν είχε κάνει καμιά δήλωση, προσθέτοντας αιχμηρά: «Εάν φοβάστε την ήττα και μετανιώσατε για την προηγούμενη απόφασή σας, θα ήταν καλύτερα να βρείτε άλλη δικαιολογία, ειδεμή να έχετε το σθένος να παραμείνετε έντιμος». Αυτό πήγαινε πολύ για τον Φίσερ, που έσπευσε πάραυτα να επιβεβαιώσει τη συμμετοχή του. Αναφέρεται ακόμη ότι ο Κάστρο νίκησε τον Φίσερ, τον κατά πολλούς μεγαλύτερο σκακιστή του 20ού αιώνα. Δεν διευκρινίζεται αν πρόκειται για φιλική παρτίδα ή για συμμετοχή του Κουβανού ηγέτη σε επίδειξη σιμουλτανέ του Αμερικανού γκρανμέτρ. Λέγεται όμως ότι μετά την παρτίδα ο Φιντέλ καθησύχασε τον Φίσερ λέγοντας: «Πάντως μη μου ανησυχείς, δεν θα είμαι ανάμεσα στους μεγάλους σκακιστές στην επόμενη Ολυμπιάδα». Τον διαβεβαίωσε δε ότι είχε μελετήσει τις παρτίδες του Καπαμπλάνκα αλλά και το βιβλίο του ίδιου του Φίσερ. Διασώζεται και μια παρτίδα του Μεξικανού Φιλιμπέρτο Τεράζας με τον Φιντέλ Κάστρο και υπάρχει μια πιθανότητα οι αναφορές στη μάχη του Φιντέλ με τον Φίσερ να αναφέρονται στην πραγματικότητα σε αυτή. Όπως αναφέρει ο Μεξικανός, κατά τη διάρκεια της παρτίδας, προσήλθε αυτόκλητος ο Σοβιετικός παγκόσμιος πρωταθλητής Τιγκράν Πετροσιάν και άρχισε να συμβουλεύει τον Κάστρο, ενώ ο Τεράζας ζήτησε τις συμβουλές του παριστάμενου Φίσερ (προφανώς δεν τον συμβούλευσε για την τελευταία του κίνηση). Η παρτίδα, όπως είναι δημοσιευμένη:
Φιλιμπέρτο Τεράζας – Φιντέλ Κάστρο (Αβάνα 1966, Γκαμπί του Βασιλιά) 1.ε4 ε5 2.ζ4 εxζ4 3.Ιζ3Αδ6 4.δ4 θ6 5.ε5 Αβ4+ 6.γ3 Αα5 7.Αxζ4 η5 8.Αη3 Βε7 9.Αε2 δ6 10.εxδ6 γxδ6 11.Βα4+ Ιγ6 12.δ5 Αδ8 13.δxγ6 β5 14.Βxβ5 α6 15.Βα4 η4 16.γ7+ Αδ7 17.γxδ8Β+ Πxδ8 18.Βδ4 ηxζ3 19.Βxθ8?? [19.ηxζ3 και τα λευκά κερδίζουν] 19…Βxε2 0-1. Στο chessgames εδώ Η αγάπη του Φιντέλ προς το σκάκι συνέχισε να εκδηλώνεται και τα επόμενα χρόνια, με την υποστήριξη σε σκακιστικά μαθήματα από την τηλεόραση, τη δημιουργία εκπαιδευτών και το πρόγραμμα μαθημάτων σκακιού σε χιλιάδες σχολεία.
Σημειώσεις 1. Βλέπε Λ. Μπόκμαν, «Από το Μεξικό στην Αβάνα: το αντάρτικο του Κάστρο και του Τσε», στη Μαρξιστική Σκέψη, τόμ. 28, σελ. 246.
*O Κοσμάς Κέφαλος αρθρογραφεί στην Αυγή.
Φωτογραφίες υπάρχουν πάρα πολλές στο διαδίκτυο, αυτές μπήκαν στο τεύχος του περιοδικού.
Διαβάτη , στάσου μια στιγμή – να σου μιλήσουμε για δύο ανθρώπους που θα μπορούσαν «να αλλάξουν το ρου της ιστορίας» και τα δεινά που έζησε η ανθρωπότητα , αλλά ιδιαίτερα και η Ελλάδα. Πρόκειται για τον άγνωστο «τυραννοκτόνο» , τον αριστερό, αλλά κομματικά ανένταχτο εργάτη Georg Elser , ο οποίος λίγους μήνες πριν την κήρυξη του 2ου Π.Π , προσπάθησε με μια βόμβα που κατασκεύασε ο ίδιος να σκοτώσει τον Αδόλφο Χίτλερ σε προγραμματισμένη ομιλία του , την «8η Νοεμβρίου 1939» , στην μπυραρία «Μπύρκερμπροϊκελερ» του Μονάχου ( για την «ελληνική διάσταση και ιστορία» του «Μπυρρκερμπρόϊκελερ» διαβάστε το *υστερόγραφο").
Αποφάσισαν να μην τον εκτελέσουν αμέσως , αλλά μετά την "Ευρωπαϊκή" Νίκη της Γερμανίας στον 2ο Π.Π, , αφού πρώτα προηγηθεί μια παρωδία "ρωμαϊκού τύπου θριαμβευτική δίκη" και καταδίκη του".
Όταν έφτασε μετά από έξη χρόνια πολέμου το τέλος του "χιλιετούς ράιχ" τον εκτέλεσαν στις 9 Απριλίου 1945 στο Νταχάου μαζί με εκατοντάδες άλλους Αντιχιτλερικούς & αντιφασίστες , ιερωμένους , σοσιαλιστές και κομουνιστές , ανάμεσα τους και τον ηγέτη του Κ.Κ. Γερμανίας Έρνστ Τέλμαν. Ένα μήνα πριν την οριστική ήττα – συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας ( «8η Μαίου» 1945 ) και 21 μέρες πριν την αυτοκτονία του Α. Χίτλερ , στις 30 Απριλίου !
Σκέψου , εάν είχε πετύχει η ατομική απόπειρα ενός υπεύθυνου - συνειδητού και «αμνημόνευτου» πολίτη , Γκέοργκ Έλσερ , η ανθρωπότητα μπορεί να μην είχε λύσει τα βασικά της προβλήματα που προκαλούν την καθημερινή αδικία, την καταπίεση και τους κατακτητικούς πολέμους , αλλά είναι μάλλον σίγουρο ; ότι θα είχε αποφύγει την Εκατόμβη του Β΄Π.Π με τα 50 εκατομμύρια θύματα, επειδή ναζιστική δικτατορία ήταν παράλληλα και ένα τελείως «προσωποπαγές» καθεστώς.
Ο δεύτερος συνειδητός πολίτης που δεν «μεταβίβασε σε άλλους την τύχη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του» , ήταν ο Αλέξανδρος Παναγούλης , εάν είχε πετύχει η επί της ουσίας «ατομική» του απόπειρα ενάντια στον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο, θα είχαν αποφευχθεί πολλά δεινά που προκαλούν οι τελείως ανεξέλεγκτες πολιτικές εξουσίες και διακυβερνήσεις από ιδεαλιστικά – μεταφυσικά «μουρλαμένους», μάλλον σίγουρα και ο διαμελισμός της Κύπρου
Πριν 40 χρόνια , ξημερώματα της τελευταίας στην Ελλάδα "Κόκκινης ( από αίμα ) Πρωτομαγιάς" το 1976 τερματίστηκε η ζωή σ΄ένα "περίεργο αυτοκινητιστικό ατύχημα" του Αλέξανδρου Παναγούλη. Ο οποίος αποτέλεσε την "ενσάρκωση" της ελληνικής συμμετοχής ( με γενναίες ατομικές προσπάθειες που κρατούσαν τη «δάδα αναμένη» μέχρι την μαζικότερη παρέμβαση του καταφρονημένου και καταδικασμένου στο περιθώριο ελληνικού λαού ), στο τότε παγκόσμιο κίνημα της νεολαίας , του "Ελληνικού 1968" ( τ΄ οποίο βρήκε , βέβαια με την «ελληνική του ιδιαιτερότητα» , την ολοκληρωμένη του έκφραση με την συλλογική – μαζική Εξέγερση τον Νοέμβρη του 1973’ ). Ήταν ο Μάρτυρας και η μαρτυρία του Αντιδικτατορικού Αγώνα 67 - 74' και το σύμβολο των Ανυπότακτης και διαρκώς στο προσκήνιο και στις Επάλξεις Νεολαίας της Ελλάδας , από το 1940 μέχρι ... ( ; ).
Εδώ ένα ιταλικό ντοκιμαντέρ για το «1968» και την περίπτωση του Αλέξανδρου Παναγούλη : Alekos Panagoulis - ALTRI SEGUIRANNO - presentazione dell'intervista inedita
Μετακίνησε τον κέρσορα στο "7 : 30' " του βίντεο , στα ιταλικά , αλλά από τις εικόνες και τον ήχο θα καταλάβεις πολλά , για το πως ο σκηνοθέτεις - σωστά - συνδέει τα γεγονότα της Παγκόσμιας Εξέγερσης του 68΄ με την αντιστασιακή ενέργεια του Αλέξανδρου Παναγούλη, την αντιστασιακή ενέργεια η οποία δεν τελείωσε με την απόπειρα , αλλά συνεχίστηκε με την ανυπότακτη στάση του στο στρατοδικείο , απέναντι στη διαρκή απειλή για την θανάτωση του, όπως επίσης στις "ανακρίσεις" και στην διάρκεια των σκληρών – εκδικητικών συνθηκών κράτησης και φυλάκισης του.
Βέβαια δεν ξεχνάμε , πρέπει να γνωρίζουμε πως στην «κόκκινη από αίμα πρωτομαγιά του 1976» , πριν 40 χρόνια έχασε την ζωή του και ένας μαθητής, μόλις 17 χρονών ( ο οποίος σήμερα θα ήταν μόλις 57 χρονών ) , ο Σιδέρης Ισιδωρόπουλος ( μέλος μαθητικής παράταξης μιας μικρής οργάνωσης της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς , «Κ.Ο. Μαχητής») , κυνηγημένος στην οδό Πειραιώς από την αστυνομία το βράδυ της παραμονής για «παράνομη αφισοκόλληση» , η οποία καλούσε σε πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην «Πλατεία Κοτζιά» ( σύμφωνα με αυτό που ίσχυε για τις «Πρωτομαγιάτικες Συγκεντρώσεις» μέχρι την 21η Απριλίου 1967’ ) και όχι στο «Πεδίο του Άρεως» που καθιέρωσαν από το 1976 ΟΛΕΣ οι «δημοκρατικές δυνάμεις» ( έκτοτε ισχύει μέχρι σήμερα ), για λόγους «συμφιλίωσης και λήθης με το παρελθόν», δηλαδή αποκοπής με το αγωνιστικό παρελθόν στην περίφημη "μετα" - πολίτευση» ).
Στην προσπάθεια να αποφύγει την σύλληψη του παρασύρθηκε και σκοτώθηκε από ένα διερχόμενο αυτοκίνητο στην οδό Πειραιώς. Μπορεί η κηδεία του Αλέξανδρου Παναγούλη να έβγαλε στο δρόμο εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες , αλλά και η κηδεία του άτυχου «άγνωστου μαθητή» ήταν ένα ορμητικό μαχητικό ποτάμι δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Η χαροκαμένη και θαρραλέα μάνα , όπως κάθε μάνα , της οικογένειας , Αθηνά Παναγούλη , κατάλαβε την κοινή μοίρα όλων των αγωνιζόμενων και την ιστορική σημασία της ματωμένης Πρωτομαγιάς του 1976 , ανεξάρτητα από την ηλικία και από το σε ποια πολιτική οργάνωση ανήκουν , και έστειλε ένα ξεχωριστό μήνυμα συμπαράστασης για την κηδεία του μαθητή , την ώρα της κηδείας του δικού της γιου.
Όχι προσωπικά δεν είμαστε θιασώτες της «θανατικής ποινής» , ούτε της άλογης εμφυλιοπολεμικής βίας αυτοπροσδιοριζόμενων «ετσιθελικών πρωτοποριών». Αλλά υπάρχουν καθοριστικές ιστορικές στιγμές που πράξεις σαν Αλέξανδρου Παναγούλη και του Γκέοργκ Έλσερ , εκφράζουν την γενική βούληση και την ιστορική ανάγκη και όχι το «έτσι θέλω – εγώ νομίζω» κάποιων ομάδων. Και αυτές τις αναγνωρίζει και τις τιμά ο λεγόμενος από ορισμένους «μαραζιάρης - μικροαστός λαός».
Εμείς στη μνήμη του Αλέξανδρου Παναγούλη και στα ΠΑΙΔΙΑ – ΕΦΗΒΟΥΣ ηλικίας 16 – 18 ετών που βασανίσθηκαν σε κρατητήρια της λεγόμενης «ασφάλειας» η κλείστηκαν «φυλακές ανηλίκων» ( μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας ) στην διάρκεια της δικτατορίας και των πρώτων χρόνων της λεγόμενης «μεταπολίτευσης», αφιερώνουμε ένα από τα πολλά ποιήματα που έγραψε , χρησιμοποιώντας για μελάνι το αίμα των χαραγμένων γι΄αυτό τον σκοπό φλεβών του, βρισκόμενος σε απόλυτη απομόνωση και διαρκώς αντιμέτωπος με τα ψυχικά και σωματικά βασανιστήρια μέσα σε μπουντρούμι (τάφο ζωντανών κρατούμενων αγωνιστών ) των στρατιωτικών φυλακών στο Μπογιάτι :
""""""""""""""""""""""""""""""""" Υ. Γ. Αναγκαία παρένθεση και για άλλες άγνωστες πτυχές της ιστορίας που πρέπει να καταγραφούν :
Στην ίδια μπυραρία - το 1966 - ο Μίκης Θεοδωράκης είχε παρουσιάσει μαζί με την Μαρία Φαραντούρη για πρώτη φορά στην Γερμανία και στην Ευρώπη το «Μάουτχαουζεν» , ΣΤΟ ΜΟΝΑΧΟ - το 1968 - ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε εκφωνήσει τον λόγο του ενάντια στο «Δημοψήφισμα» της Χούντας για το «Σύνταγμα» της ΚΑΙ επίσης - το 1970 - Έλληνες μετανάστες αντιφασίστες όλων των πολιτικών αποχρώσεων , μαζί με Γερμανούς και αλλοδαπούς όλων των Αντιιμπεριαλιστικών Κινημάτων του κόσμου, είχαν αποτρέψει σε μια ΟΚΤΑΩΡΗ ΜΑΧΗ με την Γερμανική Αστυνομία να γιορτάσουν οι Πράκτορες της ελληνικής Χούντας ( "Ενική Κίνηση Ελλήνων" + "Σύνδεσμος Ελλήνων Βαυαρίας" , φασιστικές οργανώσεις που η "δημοκρατική Δυτική Γερμανία" τις άφηνε τις άφηνε - παράλληλα με τις Αντιδικτατορικές Οργανώσεις - να λειτουργούν και να τρομοκρατούν και να προπαγανδίζουν υπέρ του δικτατορικού καθεστώτος "νόμιμα"| - για να κρατά ..."ίσες αποστάσεις" ) την 3η "επέτειο» της 21ης Απριλίου ! , «νόμιμα» με άδεια του τότε σοσιαλδημοκράτη δημάρχου της πόλης του Μονάχου !
Παρά τις πολλές συλλήψεις και τους πολλούς τραυματισμούς η φιλοδικτατορική - φασιστική εκδήλωση ΔΕΝ πραγματοποιήθηκε μετά από συγκρούσεις "σώμα με σώμα" με την γερμανική αστυνομία και τους Χουντικούς ( είχαν αποκλειστεί και οι τέσσερεις είσοδοι της μπυραρίας ), με αποτέλεσμα να προκληθούν τότε «σοβαρές πολιτικές αντιπαραθέσεις» στην επίσημη πολιτική σκηνή στο «Χριστιανό» - Κοινωνικό Κρατίδιο της Βαυαρίας / Μονάχου για τις άδειες δράσης και λειτουργίας που έδιναν στις Χουντικές οργανώσεις της Ελλάδας. Στο δε τοπικό Κοινοβούλιο του "Χριστιανοδημοκρατικού" Κρατιδίου της Βαυαρίας και στο "Σοσιαλδημοκρατικό" Δημοτικό Συμβούλιο της Πόλης του Μονάχου - προκλήθηκε για δύο εβδομάδες "πολιτική κρίση", ζητήθηκε η παραίτηση του δημάρχου του Μονάχου - που έδινε άδειες να γίνονται επίσημες προπαγανδιστικές εκδηλώσεις της Χούντας !
Επειδή η Δ. Γερμανία ήταν επίσημα "κατά" του δικτατορικού καθεστώτος και ζητούσε την "αποκατάσταση" της "δημοκρατίας" , επέτρεπε στην ελληνόφωνες εκπομπές της "Ντόυτσε Βέλλε" ( η κρατική "Φωνή της Γερμανίας" από τα βραχέα κύματα ) να μιλά "δημοκρατικά" προς τους κατοίκους της Ελλάδας και στην ελληνόφωνη "εκπομπή του Μονάχου" ( στα υπερ - βραχέα εκπομπή που απευθυνόταν προς τους "Έλληνες Μετανάστες της Δ. Γερμανίας ) , ΑΛΛΑ παράλληλα διατηρούσε τις καλύτερες οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις με το καθεστώς - που το θεωρώντας την Ελλάδα της Χούντας - χρήσιμο "αντικομουνιστικό προπύργιο" για την διασφάλιση των δικών της συμφερόντων , συνεχίζοντας να πουλά όπλα και άλλα καταναλωτικά "αγαθά". ακόμα και μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 73΄, αρχές του 74΄ ! , όταν αναμενόταν νέα Εξέγερση , πούλησε - εξόπλισε την ελληνική Αστυνομία - προκαλώντας θύελλα διαμαρτυριών - με χιλιάδες σύγχρονα οπλοπολυβόλα !
Αυτά τα γράφουμε επειδή τα τελευταία χρόνια , ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ ΤΟ 2010 , μια κυρία ονόματι "Γκίζελα Σκαρπέλη" , η οποία στη διάρκεια της Χούντας είχε παντρευτεί ένα τότε στέλεχος του "Π.Α.Μ" ( ρεύματος του "Κ.Κ.Ε εσωτ." μετά την διάσπαση του 1968΄) και ας πούμε "εξ - αγχιστείας " συμπαραστεκόταν στα "φοιτητικά της χρόνια", όπως και χιλιάδες άλλοι νεολαίοι της Δ. Γερμανίας, στον Αντιδικτατορικό - δημοκρατικό Αγώνα των Ελλήνων και αργότερα "εξελίχθηκε" σε βουλευτή του πιο συντηρητικού "Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος" της Ευρώπης , και στην συνέχεια σε "ειδικό" παράγοντα της Γερμανίας "επί ελληνικών θεμάτων" - πετυχαίνοντας και την για πολλά χρόνια θέση της Προέδρου της "Διακομματικής Ομάδας του Γερμανικού Κοινοβουλίου για την προώθηση των σχέσεων με την αντίστοιχη Ομάδα του Ελληνικού Κοινοβουλίου για την προώθηση της περίφημης από το ... 1832 Ελληνογερμανικής Φιλίας" , αφού τελείωσε την θητείας της σαν βουλευτής , προσπαθεί να αναβιώσει τα ημι - κρατικά μορφώματα ( τ΄ οποία υπάρχουν σε κάθε χώρα σαν ας πούμε "παραρτήματα" των Υπουργείων Εξωτερικών ) που είχαν ιδρυθεί επί "Βαϊμάρης" για την προώθηση της - δια - κρατικής - "φιλίας" μεταξύ Γερμανίας και ... υποψήφιων χωρών που θα "πρέπει να μάθουν να εισάγουν γερμανικά προϊόντα και γερμανικό πνεύμα" , τις λεγόμενες "Γερμανο - Ελληνικές Εταιρείες" ( "φιλίας" ) , οι οποίες σαν ημικρατικά - συμπληρωματικά όργανα υλοποίησης στόχων των "υπουργείων εξωτερικών" σε όλη τη διάρκεια του Χιτλερικού - ναζιστικού καθεστώτος και σε όλη την διάρκεια της ελληνικής στρατιωτικής - Αμερικανο-Νατοϊκής Χούντας, συνεργαζόντουσαν - για λόγους "φιλίας" ενάντια στα συμφέροντα και τα δικαιώματα του ελληνικού λαού,
Μέσω αυτών των μορφωμάτων - "Εταιρειών" ( "Deutsch - Griechische Gesselschaften") η κ. Σκαρπέλη προσπαθεί σε περίοδο Νέας "μόνο οικονομικής" - Γερμανικής κατοχής και της νομοτελειακής νέας Εθνικής - Κοινωνικής Αντίστασης του ελληνικού λαού , να "κάμψει" το αντιστασιακό φρόνημα και να αποτρέψει αυτό που θεωρεί η ίδια και η άρχουσα πολιτικοοικονομική τάξη της Γερμανίας - από την ίδρυση του "Β΄Γερμανικού Ράιχ" ( 1872) μέχρι και σήμερα σαν ... "αντιγερμανισμό" και λεγόμενο "αντι-ευρωπαϊσμό".
Προωθώντας κατά την κρίση μας ένα σύγχρονο - ακόμα πιο ευρύτερο και πιο επικίνδυνο από αυτόν της - προηγούμενης - γερμανικής κατοχής, "Γερμανοτσολιαδισμό" που ενισχύεται επίσης ας πούμε "νομοτελειακά" και λόγω οικονομικής κρίσης από τους "Πειναλέωντες Έλληνες" ( τον ..."επιβιωτικό ραγιαδισμό/ καιροσκοπισμό" μας των γνωρίζουν πολύ καλά οι Γερμανοί , είναι άλλωστε περίπου ο ίδιος που ισχύει σε όλους τους "Ιθαγενείς" του "τρίτου κόσμου" ).
Α ) τάσσεται ενεργά , ανοιχτά και ανερυθρίαστα κατά της υποχρέωσης της Γερμανίας στο διεθνές δημόσιο δίκαιο του πολέμου και απέναντι στις Συνθήκες που έχει υπογράψει η ίδια η Δυτική "Δημοκρατική Γερμανία| , να Αποζημιώσει - Επανορθώσει την Γενοκτονία του ελληνικού λαού , τα μαζικά εγκλήματα , τις δολοφονίες και τις ληστείες , στην διάρκεια της γερμανικής κατοχής 41 - 45΄ ,
Β) Είναι η κα Σκαρπέλη που "συνέλαβε" αρχικά και πέτυχε να πείσει τις Γερμανικές κυβερνήσεις , όλες τις ενέργειες κατευνασμού των Ελλήνων ( έναν ιδιότυπο "προπαγανδιστικό ψυχολογικό πόλεμο" για να αποτρέψουν την ανάπτυξη ενός Μετώπου Απελευθέρωσης από τα Νεο - αποικιακά δεσμά της Γερμανίας ) την θεσμοθέτηση από το 2015΄από την Γερμανία ομιχλωδών "Ιδρυμάτων" ( "Γερμανο-Ελληνικής Νεολαίας" και "Γερμανο-Ελληνικού Μέλλοντος" ) με σκοπό ( πολιτική ας εκτίμηση ) θα συσκοτίσουν και θα κάμψουν το απαράγραπτο αίτημα του ελληνικού λαού αμέσως μετά την λήξη του πολέμου για "Αποζημίωση - Επανόρθωση - Αποκατάσταση" , να "κατευνάσουν" τους Μαρτυρικούς Δήμους που υπέστησαν το Γερμανικό Ολοκαύτωμα ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΙΑΣΠΑΣΟΥΝ - ΧΩΡΙΣΟΥΝ - ΑΠΟ ΤΗΝ "ΚΟΙΝΗ ΜΟΙΡΑ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ" ΠΟΥ ΖΗΤΑ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ, με "ψίχουλα" επιχορηγήσεων και κονδυλίων στους Μ. Δήμους για "υποτροφίες" και "πολιτιστικές εκδηλώσεις φιλίας" , "δωρεάν ταξίδια και σεμινάρια στη Γερμανία".
Στη δεκαετία του 2000 η ιστορική αυτή μπυραρία , το «Μπύργκερμπρόϊ» ( "BUERGERBRAEU-KELLER") , στην οποία το 1939 , έγινε λίγο πριν την έναρξη του Β΄Π.Π η 1η βομβιστική , δυστυχώς αποτυχημένη , απόπειρα κατά του Α. Χίτλερ και στην οποία τυχαία και συμβολικά το 1965 ακούστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το «Μάουχαουζεν» του Μ. Θεοδωράκη και το 1970 αποκρούστηκαν οι Πράκτορες της Χούντας ανάμεσα Έλληνες μετανάστες της Δ. Γερμανίας ( που αφαιρούσαν για "αναρχική - αντικαθεστωτική δράση" μαζικά διαβατήρια και Ιθαγένειες/ υπηκοότητες του …«μαγαζιού τους» - Ελλάδα ) κατεδαφίστηκε και έγινε, τι άλλο , «εμπορικό κέντρο».Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Κάποτε είχε διατυπωθεί πως το πνεύμα του Ρομαντισμού εκφράζονταν από τον Ουγκώ στην λογοτεχνία, τον Ντελακρουά στην ζωγραφική και από τον Έκτορα Μπερλιόζ στην μουσική! Αναμφίβολα λοιπόν ο Λουί Έκτωρ Μπερλιόζ θεωρείται από τους περισσότερους ως ο «Πατριάρχης» της Γαλλικής Μουσικής Σχολής καθώς υπήρξε ένας μεγάλος συνθέτης που κληροδότησε στην γαλλική αλλά και στην παγκόσμια μουσική ανθολογία αριστουργήματα όπως τη «Φανταστική Συμφωνία» (1828-1830), την «Μεγάλη Λειτουργία των Νεκρών» γνωστή ως «Ρέκβιεμ» (1837-1838), το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» (1839), την «Καταδίκη του Φάουστ» (1846), τα «Παιδικά χρόνια του Χριστού» (1854) ή τέλος σαν τους «Τρώες» αυτή την μεγάλη Όπερα, την εμπνευσμένη από την Ομήρου «Ιλιάδα» και την «Αινιάδα» του Βιργιλίου.
Ο Έκτωρ Μπερλιόζ, αυτός ο τεραστίου φήμης Γάλλος μουσουργός, έζησε μια ζωή γεμάτη αντιξοότητες. Γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου του 1803 σε μια κωμόπολη κοντά στην Γκρενόμπλ, όπου και τελείωσε το γυμνάσιο φοιτώντας παράλληλα στο Ωδείο. Ο πατέρας του ήταν γιατρός, που ονειρευόταν να φέρει στον ιατρείο του και τον γιο του Έκτορα. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως ο Μπερλιόζ γράφτηκε στην ιατρική σχολή στο Παρίσι, το 1821, εκπληρώνοντας τους πόθους του πατέρα του. Εκεί ουσιαστικά ο Μπερλιόζ σπατάλησε περισσότερο από δύο χρόνια, καθώς η ιατρική του ιδίου δεν του άρεσε, με αποτέλεσμα να καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια, προκειμένου να πείσει τον πατέρα του, ο οποίος όμως, όταν τελικώς διεπίστωσε την αγάπη του παιδιού του για την μουσική, έσπευσε να του κάνει δώρο μια κιθάρα και ένα φλάουτο.
Τα πραγματικά βάσανα όμως αρχίζουν για τον Μπερλιόζ, όταν ξεκινά τα μαθήματα στο Ωδείο του Παρισιού το 1826, όταν οι δάσκαλοι εκεί, χαρακτηρίζουν την μουσική του «θορυβώδη», ουδέποτε κατανοούν το ταλέντο του και στέκουν απέναντί του. Η κακή τύχη του Μπερλιόζ παρατείνεται από τους δύο άτυχους γάμους του, αλλά και από τον χαμό του αγαπημένου του γιού!
Όλες αυτές οι ατυχίες του έχουν τσακίσει τα νεύρα και το ηθικό, σε σημείο να τον μεταβάλουν στα τελευταία χρόνια της ζωής του σε έναν «μισάνθρωπο» όπως δείχνουν οι περιγραφές που διασώζονται σήμερα για το πρόσωπό του. Για να γυρίσουμε όμως πίσω στην εποχή που ο 23χρονος Μπερλιόζ, βρισκόταν στο Ωδείο του Παρισιού, είχε ήδη αγαπήσει παθιασμένα την μουσική του ΜΠΑΧ και του ΓΚΛΟΥΓΚ, ενώ διάβαζε μανιασμένα κείμενα του Λόρδου Βύρωνα. Το 1825 ο Μπερλιόζ παρουσιάζεται για πρώτη φορά να διευθύνει ορχήστρα αποτελούμενη από 150 μουσικούς, μέσα σε εκκλησία, σε λειτουργία δικής του σύνθεσης. Εκεί θα προκαλέσει την προσοχή των πρώτων του θαυμαστών, αλλά και θα δημιουργήσει τους πρώτους φανατικούς εχθρούς του! Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκεται και ο διευθυντής του Ωδείου του Παρισιού και συνθέτης Κερουμπίνι ο οποίος έκτοτε θα σταθεί απέναντί του. Όταν το 1830 ο Μπερλιόζ θα παρουσιάσει την «Φανταστική Συμφωνία» του, ο Κερουμπίνι ερωτώμενος αν θα παραστεί στην συναυλία, απάντησε «Δεν χρειάζεται να μάθω, τι δεν πρέπει να κάνει κανείς…».
Κατά την διάρκεια της εκτέλεσης της «Φανταστικής Συμφωνίας» ο Μπερλιόζ θα γνωρίσει και την Αγγλίδα ηθοποιό Χάριετ Σμίθσον την οποία θα παντρευτεί. Αργότερα θα καταλάβει ότι δεν αγαπούσε εκείνη πραγματικά, αλλά μια ασήμαντη τραγουδίστρια την Μαρία Ρέτσιο με την οποία είχε συνδεθεί κρυφά! Όταν αργότερα η Σμίθσον θα πεθάνει ο Μπερλιόζ θα σπεύσει να νομιμοποιήσει τον κρυφό αυτό δεσμό. Από τον πρώτο του γάμο ο Μπερλιόζ είχε αποκτήσει έναν γιο, ο οποίος το 1865 θα πεθάνει!
Ο Μπερλιόζ υπήρξε απόλυτα ταυτισμένος με τις φιλελεύθερες ιδέες της εποχής του. Εκείνο τον καιρό ο ζωγράφος Ντελακρουά παρουσιάζει την «Σφαγή της Χίου» και τον «Θρήνο της Ελλάδας πάνω στα ερείπια του Μεσολογγίου». Έτσι και ο Μπερλιόζ βαθιά συγκινημένος με το δράμα της Ελληνικής Επανάστασης κι από τον θάνατο του φιλέλληνα Λόρδου Βύρωνα, συνθέτει το 1826 την «Ηρωική σκηνή από την Ελληνική Επανάσταση». Ο Μπερλιόζ δεν ήταν φιλέλληνας μόνο διακατεχόμενος από την επανάσταση του ’21 και τις φιλελεύθερες αρχές του διαφωτισμού, αλλά εμπνέονταν και από την κλασική αρχαιότητα συνθέτοντας την όπερα «Τρώες». Η όπερα αυτή γράφτηκε σε δύο ανεξάρτητα μέρη. Το πρώτο ήταν η «Πτώση της Τροίας», ενώ το δεύτερο ήταν οι «Τρώες στην Καρχηδόνα».
Ο Μπερλιόζ πέθανε στις 8 Μαρτίου 1869, σε ηλικία 66 ετών. Στην Ελλάδα ο Γάλλος Πατριάρχης του ρομαντισμού, δεν έγινε ποτέ ιδιαίτερα γνωστός παρότι υπήρξε εκτός από ένας τεράστιος μουσουργός και ένας φανατικά υπέρμαχος της ελληνικής ανεξαρτησίας.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
του ακτιβιστή Έφυγε πλήρης ημερών. Μια έκφραση που λέγεται και ακούστηκε πολλές φορές και για την απώλεια του Μανώλη Γλέζου.
Έφυγε πλήρης αγώνων. Αντέτεινε πρώην σύντροφός του σε μια σημερινή τηλεοπτική συζήτηση.
Είναι ορθή η πρώτη προσέγγιση αφού αναφέρεται στην ηλικία του. Είναι ορθή και η δεύτερη εκτίμηση αναλογιζόμενη την τεράστια δράση του μεγάλου απόντα.
Έχω όμως την άποψη πως αν είχαμε - εντελώς μεταφυσικά - την δυνατότητα να ρωτήσουμε τον ίδιο θα μας έλεγε με ελαφρό κλείσιμο των ματιών του και ένα χαμόγελο πως είχε κι άλλες πρωτοβουλίες να πάρει, πως σχεδίαζε κι άλλους αγώνες να δώσει, πως ήθελε και σε άλλες δράσεις να συμμετάσχει. Με το μυαλό του, την καρδιά του, την ψυχή του, το είναι του !!!
Έτσι ήταν φτιαγμένος αυτός ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ. Ολόψυχα δοσμένος στο καθήκον.
Δεν θεωρώ πως είμαι ικανός να περιγράψω την προσωπικότητα του μεγάλου αγωνιστή, του φλογερού πατριώτη, του συνεπή αριστερού, του τεράστιου Έλληνα. Και δεν θα το κάνω.
Έλαβα όμως, αμέσως μετά την γνωστοποίηση του θανάτου του, ένα τηλεφώνημα από έναν φίλο και συμπολίτη μου εδώ στον Θερμαϊκό. Έναν φίλο ο οποίος, με την αγνότητα που τον διακρίνει, μου ζήτησε να γράψω δυο λόγια για την παρουσία του Μανώλη Γλέζου στον Θερμαϊκό.
Ήταν Μάρτης του '12, πριν οκτώ ακριβώς χρόνια, όταν ήρθε στην Περαία, με ενθουσιασμό και διάθεση νεολαίου ο 90άρης τότε Μανώλης, όταν προσκλήθηκε από την Πρωτοβουλία Πολιτών Θερμαϊκού για να αναπτύξει μαζί με τον Άρι Καζάκο το θέμα "Νέα κατοχή/ Νέα αντίσταση - Η εργασία μετά το μνημόνιο".
Δεν θέλω να μιλήσω για εκείνη την εκδήλωση που έγινε στο κατάμεστο, για πρώτη φορά ΚΑΠΠΑ, τη μεγαλύτερη πολιτική συγκέντρωση που είχε γίνει ποτέ στην Περαία. Σ' εκείνες τις μέρες που το κίνημα έβλεπε μπροστά και το πολιτικό σύστημα ήταν για πρώτη φορά τρομοκρατημένο από τη δράση των πολιτών (πλατείες, αλληλεγγύη, αγωνιστικότητα).
Εκείνες τις μέρες γνωρίσαμε τον "έφηβο" των 90 ετών. Θυμάμαι πως φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Μιχάλη Κεχρή, του φίλου από τη Μηχανιώνα που χάσαμε πρόσφατα (θαρρείς και έφυγε λίγο πριν για να προλάβει να τον υποδεχθεί στον άλλο κόσμο).
Ήταν μια επαφή, η γνωριμία με τον ΜΕΓΑΛΟ ΕΛΛΗΝΑ ΠΑΤΡΙΩΤΗ, που χάραξε όλους τους συναγωνιστές με τις συζητήσεις που κάναμε και στις οποίες ο Μανώλης με τις ιστορικές αναφορές και την αναλυτική,πολιτική, διεξοδική σκέψη του μπορούσε να μεταλαμπαδεύσει την αισιοδοξία και την διακαή πίστη του στη δημοκρατία, αντίσταση, ελευθερία.
Καλό ταξίδι ΜΕΓΑΛΕ ΑΓΩΝΙΣΤΗ, καλό ταξίδι φίλε !!!
* Οι φωτο είναι από τις μέρες εκείνες του Μάρτη του '12, στον Θερμαϊκό.
