Articles by "Αφιερώματα"


Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Αφιερώματα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Ακτιβιστής στις 0

«Ψεύτικοι θεοί πολλοί σαπίζουνε την πλάση,/ μ' αυτός ο θεός που 'ναι ο λαός θα μείνει πάντα/ στη σαπισμένη γη να φέρει την υγειά της...
Καρδιά, παιδιά... και θ' απλωθεί ο Παράδεισος μια μέρα...».
….
«Δεν είναι τούτο πάλεμα σε μαρμαρένια αλώνια/ εκεί να στέκει ο Διγενής και μπρος να στέκει ο Χάρος/ Εδώ σηκώνετ' όλ' η γη με τους αποθαμένους/ και με τον ίδιο θάνατο πατάει το θάνατό της.
Κι απάνω - απάνω στα βουνά, κι απάνω στις κορφές τους,/ φωτάει με μιας Ανάσταση, ξεσπάει αχός μεγάλος./ Η Ελλάδα σέρνει το χορό, ψηλά, με τους αντάρτες/ - χιλιάδες δίπλες ο χορός, χιλιάδες τα τραπέζια,- / κ' είν' οι νεκροί στα ξάγναντα πρωτοπανηγυριώτες».
Αγγελος Σικελιανός

Σαν σήμερα στις 19 του Ιούνη του 1951 έσβησε ένας αγωνιστής και διανοούμενος.

Ο Α. Σικελιανός, έφυγε πικραμένος και παραγκωνισμένος από την επίσημη μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Συκοφαντημένος, επειδή είχε το σθένος να συμπορευτεί με το ΕΑΜ, και μάλιστα σαν επικεφαλής του ΕΑΜ Διανοουμένων –Καλλιτεχνών ενώ δεν του συγχωρέθηκε ποτέ από το επίσημο κράτος ότι είχε το θάρρος να μην απαρνηθεί, μετά την απελευθέρωση, τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης.
Να μη «συνδράμει» τις προσπάθειες της αγγλοκρατίας και της άρχουσας τάξης για κατασυκοφάντηση του ΕΑΜ. Να μη «συμφωνήσει» για τις διώξεις των εκατοντάδων χιλιάδων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Ο ποιητής δε θεώρησε ότι επιτελούσε το καθήκον του με το να υμνεί απλώς τον ΕΑΜικό αγώνα κλεισμένος στο σπίτι του. Τον υμνούσε και δημόσια. Διακινδυνεύοντας.
Εφτασε να «χτυπήσει» με τους στίχους του, την καμπάνα του αγώνα και στην κηδεία του Παλαμά. Εβγαζε εγερτήριους λόγους σε διάφορες εκδηλώσεις. Τόλμησε σε εκδήλωση στο Ηρώδειο (Αύγουστος του 1944) να απαγγείλει με τη βροντώδη φωνή του τον αντάρτη «Αστραπόγιαννό» του. Αλλά και σε εκδήλωση μετά την απελευθέρωση (1946) ύμνησε τον αγώνα και τις ιδέες του ΕΑΜ.
Και καθώς είχε, ήδη, πει το μεγάλο «ΝΑΙ» και το μεγάλο «ΟΧΙ» του, στην πρώτη μεταπολεμική εκδήλωση της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, ως πρόεδρός της, έκανε μια μεγαλόπνοη προγραμματική ομιλία με θέμα «Προς μια αποφασιστική πνευματική στροφή».

Οι ΕΑΜικές ιδέες του Σικελιανού δε λύγισαν ούτε με τον Δεκέμβρη, ούτε στα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου. Γιατί, όπως έβαζε τον Μακρυγιάννη να λέει, «Τη λευτεριά μας τούτη δεν την ήβραμε στο δρόμο, και δε θα μπούμεν εύκολα στου αυγού το τσόφλι, γιατί δεν είμαστε κλωσόπουλα, σ' αυτό να ξαναμπούμε πίσω, μα εγίναμε πουλιά, και τώρα πια στο τσόφλι μέσα δε χωρούμε».

Ο Σικελιανός βλέποντας τη νέα, μετά το Δεκέμβρη, σκλαβιά των αγωνιστών, τοποθετούσε υπεράνω όλων των αγαθών τη Λευτεριά, βάζοντας τον Βλαχογιάννη να λέει:
«Τη Λευτεριά, τη Λευτεριά ως τα ύψη,/ τη Λευτεριά ως το θάνατο,/ τη Λευτεριά ως τον Αδη,/ κι απέκει τ' άλλα είναι καλά, απάνου ή κάτου κόσμος!».
Και στο επίγραμμά του «25 Μάρτη 1821 - 25 Μάρτη 1946» έλεγε:
«Του αγώνα μας πρωτόφλεβα, καρδιά του Εικοσιένα,/ για να σε χαιρετίσουνε ορθό είναι σηκωμένοι/ γυναίκες, γέροντες,/ παιδιά κ' εγώ στη σύναξή τους/ για βιαστικό αντροκάλεσμα, για σημερινό σημάδι.
Τι τώρα σμίγει το αίμα Σου στην πιο πλατιά του κοίτη/ μ' όσο αίμα χύθηκεν εχτές, και δες το, ξεχειλίζει/ να μπει ποτάμι ακράταγο με τα ποτάμια τ' άλλα/ των Λαών ορμάν στη Λευτεριά π' ανοίγεται μπροστά τους/ Ανθρωποθάλασσα της Ζωής, σ' Εσέ, Δημοκρατία!».

Τιμωρημένος αλλά περήφανος

Δεν του τα συγχώρεσε όλα αυτά η μεταπολεμική σκοταδιστική εξουσία. Γι' αυτό και σαμποτάρισε τρεις φορές την υποψηφιότητά του για το Νόμπελ, την οποία έθεσε η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών.
Τον πολέμησε και για έναν ακόμα λόγο.

Επειδή η ΕΑΜοθραφείσα ΕΕΛ το 1947 τον ανακήρυξε τιμητικά ως επίτιμο πρόεδρό της. Το αντιδραστικό κατεστημένο κατηγόρησε την ΕΕΛ ότι προπαγανδίζει το δεύτερο αντάρτικο.
Το «επιχείρημα» ήταν ότι στην πρωτοχρονιάτικη γιορτή της ΕΕΛ (Γενάρης του '48), την ώρα που ο επίτιμος πρόεδρος της εταιρίας έκοβε την πρωτοχρονιάτικη πίτα, ο Μάρκος Αυγέρης του ευχήθηκε «Να ζήσει σαν τα Ψηλά Βουνά», προπαγανδίζοντας, υποτίθεται, έτσι, τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Με αυτήν την κατηγορία μπήκε μπροστά η «μηχανή» τρομοκράτησης του πνευματικού κόσμου. «Μηχανή», που χώρισε τους λογοτέχνες σε «εθνοπροδότες» και «εθνικόφρονες» και διέσπασε το παλαιότερο σωματείο της χώρας, την ΕΕΛ, με τη δημιουργία της «Εθνικής Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών».

Ο Σικελιανός παραμένει αθάνατος και κατατάσσεται στην κορυφαία τετράδα των δημιουργών του πρώτου μισού του 20ού αιώνα -Παλαμάς, Βάρναλης, Σικελιανός , Καζαντζάκης

Στοιχεία στην ανάρτησή μας πήραμε από δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη»




πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Η ευλογιά ήταν μια μεταδοτική ασθένεια που έχει καταγραφεί στην Ιστορία ως η πιο θανατηφόρα ασθένεια που πέρασε ποτέ από τον πλανήτη γη.

Η ευλογιά (smallpox) ήταν μια ύπουλη, θανατηφόρα και πολύ μεταδοτική ασθένεια, που "έζησε" 40 αιώνες (!)
λένε ότι υπάρχει απ'το 10.000 πΧ..

Μόνο μέσα στον 20ο αιώνα που υπήρχαν καταγεγραμμένα δεδομένα, ιστορικοί και ανθρωπολόγοι υπολογίζουν ότι θέρισε 300-500 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η ευλογιά δεν έβλεπε πλούσιους ή φτωχούς.

Σκότωσε
τον Φαραώ Ραμσή V στην Αίγυπτο
τον αυτοκράτορα Μάρκο Αουρέλιο της Ρώμης,
τη Βασίλισσα Queen Mary II της Αγγλίας,
τον Τσάρο Πέτρο ΙΙ της Ρωσίας,
τον Βασιλιά Λούη 15ο της Γαλλίας
και πολλούς άλλους ισχυρούς του κόσμου.

Η ευλογιά υπολογίζεται ότι σκότωσε περισσότερους από
όλους τους πολέμους,
όλες τις πανδημίες
και όλες τις φυσικές καταστροφές που έχουν καταγραφεί από την αρχή της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα μαζι...

Και όλα αυτά τα έκανε ένας ιός.
Ο ιός της ευλογιάς, ο ιός Variola.

Ο ιός της ευλογιάς δεν μόλυνε ζώα, μόνο ανθρώπους.
Μεταδιδόταν με υδροσταγονίδια ή μολυσμένες επιφάνειες.

Ήταν μια βασανιστική νόσος, που δεν υπήρχε καμία βοήθεια εαν μολυνόσουν.

Στην αρχή είχες συμπτώματα πυρετού, πονοκεφάλου, εμετού.
Σε 3 ημέρες γέμιζες εξανθήματα στο πρόσωπο, στα άκρα, και μετά σε όλο το σώμα.
Mετά, έβγαιναν ουλές με πύον..

Μετά από 1-2 εβδομάδες απλά έπεφτε το δέρμα σου, αφήνοντας πληγές παντού, ενώ συχνά οδηγούσε και σε τύφλωση.

Στα παιδιά προκαλούσε εγκαφαλίτιδα.
ο θάνατος προερχόταν από ακατάπαυστη αιμορραγία..

Πολλά τραγικά συμβάντα που έχουν στιγματίσει τον πλανήτη είναι συνδεδεμένα με την ευλογιά.

Το 1518 ο Herman Cortes, μεταφέροντας εφόδια στις αποικίες των Ισπανών στην Κεντρική Αμερική, από την Αφρική,
έφερε και την ευλογιά, κρυμμένη στα αμπάρια των πλοίων σε Αφρικανούς "δούλους".

Ο ιός Variola έκανε αυτό που δεν μπορούσαν να κάνουν οι Ισπανοί στρατιώτες επί δεκαετίες.

Σκότωσε 15 εκατομμύρια Αζτέκους
και εξάλειψε ολοκληρωτικά τον πληθυσμό των Ίνκας,
δύο από τους πιο ιστορικούς και θαυμαστούς πολιτισμούς που γνώρισε αυτός ο πλανήτης..

Ο ιός της ευλογιάς ήταν ο πρώτος ιός που χρησιμοποιήθηκε ως βιολογικό όπλο.

Στα 1764, στο νέο κόσμο (Αμερική) οι Βρετανοί με τους Γάλλους προσπαθούν να κατακτήσουν εδάφη, και εξοντώνουν τις διάφορες φυλές των Ινδιάνων που βρίσκονται στο διάβα τους.

Σε μια κλασσική ανταλλαγή "δώρων" μεταξύ Βρετανών και Ινδιάνων προσπαθώντας να τους πείσουν να μην πολεμήσουν, τους δίνουν και ρούχα και κουβέρτες, μολυσμένα από ασθενείς με ευλογιά.
Οι ανυποψίαστοι Ινδιάνοι μολύνονται και θερίζονται από την ασθένεια.

Ο ιός της ευλογιάς υπολογίζεται ότι σκότωσε περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους από την αρχή της εμφάνισής του (με θεωρητικές προσεγγίσεις).

Είναι η αρχαιότερη,
η συχνότερη,
η μακροβιότερη
και η πιο θανατηφόρα ασθένεια/επιδημία/πανδημία
που έχει γνωρίσει ο πλανήτης.

Μέχρι που φτάνουμε στα 1796, όπου ένας νεαρός Βρετανός γιατρός από το μικρο Berkeley του Gloucestershire,  ο Edward Jenner,
ακούει κάποιες "περίεργες" ιστορίες κάποιων γαλακτοπωλισσών...
(γυναίκες που άρμεγαν αγελάδες για να πουλήσουν ή να μαγειρέψουν με το γαλα)

Οι ιστορίες αυτές είχαν σχέση με μια μεταδοτική ασθένεια παρόμοια με την ευλογιά, αλλά πολύ πιο ήπια, την δαμαλίαση (cowpox).

Ο ιός της δαμαλίασης έμοιαζε πολύ με τον ιό της ευλογιάς, ήταν της ίδιας οικογένειας ιών, και περνούσε από τις αγελάδες στους ανθρώπους.

Κάποιες γαλακτοπώλισσες λοιπόν ισχυρίζονταν ότι
"η ομορφιά τους ήταν ανίκητη ενάντια στην ευλογιά, αν και όχι ενάντια στην δαμαλίαση".
Με λίγα λόγια έλεγαν ότι είχαν μολυνθεί από τον ιό της δαμαλίασης, αλλά δεν τους έπιανε ο ιός της ευλογιάς!

Αυτές οι ιστορίες κίνησαν την περιέργεια του Edward Jenner.


Είναι δυνατόν να υπήρχε άνθρωπος που να μην μπορούσε να μολυνθεί από αυτόν τον δαίμονα, τον ιό Variola;;
Αν ίσχυαν αυτά που έλεγαν οι γαλακτοπώλισσες, τότε ίσως ιό της δαμαλίασης προστάτευε απ'τον ιό της ευλογιάς!

Ο Jenner έκανε το πείραμα που σκέφτηκε, στον 8χρονο James Phipps, στις 14 Μαϊου 1796.
Πήρε πύον από τις πληγές της Sarah Nelmes, μιας γαλακτοπώλησας που είχε δαμαλίαση, και το έβαλε σε ένα κόψιμο που έκανε στον χέρι του μικρού James.
Μετά τον εξέθεσε στον ιό της ευλογιάς.

Ο μικρός James ΔΕΝ μολύνθηκε ποτέ από τον τρομερό ιό variola.


Το πρώτο "εμβόλιο" στην ιστορία της ανθρωπότητας, ήταν γεγονός.

Ο Edward Jenner εμβολίασε πολλούς ανθρώπους στο σπίτι του, συμπεριλαμβανομένου και του γιού του, για να συλλέξει δεδομένα της ανακάλυψης του.
Κατέθεσε τα αποτελέσματά του στον Ιατρικό Σύλλογο της Αγγλίας, όπου αντιμετωπίστηκε με καθολική δυσπιστία και σκεπτικισμό.

Η ιατρική κοινότητα δεν δέχθηκε τα δεδομένα του Jenner μέχρι και τον θάνατό του το 1823.

Χρειάστηκαν να περάσουν 10 χρόνια μετά τον θάνατό του, για να αρχίσουν γιατροί από όλη τη χώρα και το εξωτερικό να ακολουθούν τα βήματά του.

Εμβόλια κατά του ιού της ευλογιάς φτιάχτηκαν από πολλές χώρες τις επόμενες δεκαετίες και στάλθηκαν παντού στον κόσμο.

Ακόμη και οι Ισπανοί έστειλαν εμβόλια για τον ιό της ευλογιάς ως κίνηση απολογίας, στους εναπομείναντες απόγονους των Ίνκας και Αζτέκων....

Η διασημότερη φωτογραφία του εμβολίου της ευλογιάς βγήκε το 1901 από τον Dr Allan Warner στο Leicester Isolation Hospital.

Ήθελε να δείξει στους σκεπτικιστές τι σημαίνει εμβόλιο.
Έβαλε δύο 13χρονους δίπλα-δίπλα, ο ένας μολυσμένος με ιό της ευλογιάς, ο άλλος εμβολιασμένος.

Η φωτογραφία του Warner έκανε το γύρο του κόσμου και οι πιο δύσπιστοι πείθονταν.

Η τελευταία διάγνωση ατόμου που προσεβλήθη από ευλογιά με φυσικό τρόπο καταγράφτηκε στις 26 Οκτωβρίου 1977.

ΑΝ αυτα γίνονταν μάθημα στα σχολεία και πάνω σε αυτά έδινες μετά "εξετάσεις" πριν γίνεις γονιός,
δε θα είχαμε τα ευτράπελα των αρνητών των εμβολίων (οχι του κορονοιου, ολων των εμβολίων) και δε θα εμφανίζονταν αρρώστιες που είχαν εξαφανιστεί εδω και δεκάδες χρόνια απ την Ευρώπη...


ΥΓ. σήμερα, Ο Edward Jenner, θεωρείται ο «πατέρας της ανοσολογίας».
Η ανακάλυψή του θεωρείται ότι έσωσε περισσότερες ζωές απο οποιαδήποτε άλλη ιατρική ανακάλυψη στην ιστορία της ανθρωπότητας.


πηγή: Δρ. Νικόλας Διέτης, Επίκουρος Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Οι Έλληνες γιατροί πρωτοπόροι του εμβολιασμού – Ο πρώτος εμβολιασμός από τον Έντουαρντ Τζένερ (1796) και οι αντιδράσεις που προκάλεσε – Το αντιεμβολιαστικό κίνημα – Ο εμβολιασμός γίνεται υποχρεωτικός στη Μεγάλη Βρετανία (1853) και ξεσπούν μεγάλες αντιδράσεις – 20ος αιώνας: τα εμβόλια σώζουν εκατομμύρια ζωές

Με αφορμή τον κορωνοϊό και τα εμβόλια γι’ αυτόν τα οποία δημιουργήθηκαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν έντονες επιφυλάξεις για το πόσο αποτελεσματικά και ασφαλή είναι, σκεφτήκαμε να αναζητήσουμε περισσότερα στοιχεία για την ιστορία των εμβολίων και τους λεγόμενους αντιεμβολιαστές.

Με έκπληξη ανακαλύψαμε ότι εμβόλια και αντιεμβολιαστές έχουν παράλληλες ιστορίες. Το 1796 έγινε από τον Έντουαρντ Τζένερ, έναν Βρετανό γιατρό, το πρώτο εμβόλιο κατά της ευλογιάς. Ο Τζένερ αντιμετώπισε χλεύη και πλήθος αντιδράσεων. Το 1806 στο κορυφαίο Λεξικό της αγγλικής γλώσσας, το Merriam Webster’s, εμφανίζεται η λέξη antivaccine (vaccine=εμβόλιο) ως επίθετο, που σημαίνει αντίθετος στη χρήση του εμβολίου.


Ε. Τιμόνης – Ι. Πυλαρινός: οι πρωτοπόροι των εμβολιασμών

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, ακόμα και στην ιστορία των πρώτων εμβολιασμών, εμπλέκονται έμμεσα δύο Έλληνες γιατροί. Πριν την εισαγωγή του δαμαλισμού από τον Τζένερ για την πρόληψη της ευλογιάς, μοναδικός τρόπος αντιμετώπισής της ήταν η εμπειρική μέθοδος του ευλογιασμού που είχε μελετηθεί επιστημονικά από τον 17ο αιώνα από δύο Έλληνες γιατρούς: τον Εμμανουήλ Τιμόνη και τον Ιάκωβο Πυλαρινό, που όμως δεν είχε εφαρμοστεί ευρύτερα λόγω της επικινδυνότητάς της. Νομίζουμε ότι αξίζει να αναφερθούμε εκτενέστερα σ’ αυτούς τους δύο Έλληνες πρωτοπόρους γιατρούς, που είναι σχεδόν άγνωστοι στη χώρα μας και αποδεικνύουν και αυτοί, ότι ακόμα και στα σκοτεινά χρόνια της τουρκοκρατίας οι Έλληνες, κυρίως της διασποράς, μεγαλουργούσαν.

Ο Εμμανουήλ Τιμόνης γεννήθηκε στη Χίο γύρω στο 1650. Σπούδασε στην Πάντοβα και την Οξφόρδη. Το 1691 έγινε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πάντοβας και αργότερα άσκησε το επάγγελμα του γιατρού στην Κωνσταντινούπολη. Υπήρξε μάλιστα γιατρός της οθωμανικής Αυλής. Μελέτησε επιστημονικά την εμπειρική μέθοδο του ευλογιασμού για την πρόληψη της ευλογιάς, αρχικά ανεξάρτητα και στη συνέχεια παράλληλα με τον Ιάκωβο Πυλαρινό. Το 1713 κατέθεσε στην Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου, της οποίας ήταν μέλος, εργασία με τίτλο «Περί της δ’ εντομών η εμβολιασμού παραγωγής της νόσου ευλογίας, ως τελείται εν Κωσταντινουπόλει».



Το 1715 δημοσίευσε στην Κωνσταντινούπολη εργασία με τίτλο «Ιστορία περιπτώσεων ευλογίας προκαλούμενων δ’ εντομής (χαράγματος)» και το1721 στο Λέιντεν της Ολλανδίας πραγματεία με τίτλο «πραγματεία περί νέας μεθόδου προκλήσεως ευλογίας διά μεταδόσεως». Ο Ε. Τιμόνης σε ξένες πηγές π. χ. γαλλική WIKIPEDIA,αναφέρεται ότι γεννήθηκε το 1670 και το 1691 έγινε προπρύτανης του Πανεπιστημίου της Πάντοβας, σε ηλικία δηλαδή μόλις 21 ετών, κάτι μάλλον απίθανο. Επίσης γράφεται ότι παντρεύτηκε την Catherine Dantan(περ. 1698 – 1786) και απέκτησαν δύο γιούς: τον Αντώνιο (περ. 1712 – 1792) και τον Μιχαήλ Άγγελο (γεν. μεταξύ 1700 / 15 – πέθανε το 1761). Είναι αδύνατο βέβαια η σύζυγός του να γέννησε σε ηλικία πέντε ή δέκα ετών ένα ή και δύο παιδιά. Και για τον θάνατό του υπάρχουν αμφιβολίες. Κατά μία εκδοχή ανέλαβε και κάποια διπλωματική αποστολή για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όμως απέτυχε και αυτοκτόνησε (1720). Τότε πώς εκδόθηκε το έργο στο Λέιντεν το 1721; Στη γαλλική WIKIPEDIA αναφέρεται ότι η χήρα σύζυγός του ξαναπαντρεύτηκε το 1733, ενώ σύμφωνα με άλλη εκδοχή πέθανε στην Κωνσταντινούπολη μετά το 1741.

Για τον άλλο Έλληνα γιατρό, που θεωρείται μαζί με τον Τιμόνη πρωτοπόρος των εμβολιασμών, τον Ιάκωβο Πυλαρινό, τα στοιχεία είναι πιο ξεκάθαρα. Γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1659. Σπούδασε ιατρική στην Πάντοβα και διετέλεσε διαδοχικά αρχίατρος του διοικητή της Κρήτης Ισμαήλ πασά, γιατρός του ηγεμόνα της Βλαχίας, αρχίατρος του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας, γιατρός του στόλου του Μοροζίνι (που όπως είναι γνωστό βομβάρδισε τον Παρθενώνα το 1687 προκαλώντας του τεράστιες ζημιές) και αρχίατρος του ηγεμόνα της Σερβίας. Μελέτησε τη λαϊκή μέθοδο του ευλογιασμού για την πρόληψη της ευλογιάς και τη δημοσίευσε το 1715 σε λατινική γλώσσα στη Βενετία (το 1756 μεταφράστηκε στα γαλλικά). Το 1717 δημοσίευσε επίσης στα λατινικά στη Βενετία το έργο «Διαδεδομένη ιατρική». Λέγεται ότι ο μεν Πυλαρινός είχε μάθει τη μέθοδο του ευλογιασμού από μια γυναίκα στη Θεσσαλία, η οποία είχε εμβολιάσει 40.000 ανθρώπους, ενώ ο Τιμόνης την είχε δει να εφαρμόζεται στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ιάκωβος Πυλαρινός πέθανε μετά το 1718.

Ο Εμμανουήλ Τιμόνης και ο Ιάκωβος Πυλαρινός θεωρούνται πρωτοπόροι των εμβολιασμών και πρόδρομοι του Έντουαρτ Τζένερ, που πραγματοποίησε το πρώτο εμβόλιο (δαμαλισμό) το1796.

Ο Έντουαρντ Τζένερ και ο πρώτος εμβολιασμός

Ο Έντουαρντ Τζένερ γεννήθηκε το 1749 στο Μπέρκλεϊ της Αγγλίας. Από τα 13 ως τα 21 του μαθήτευσε κοντά σ’ έναν χειρούργο της περιοχής του. Συνέχισε τις σπουδές του στο Λονδίνο δίπλα στον Τζον Χάντερ, ο οποίος αργότερα εξελίχθηκε σε σπουδαίο χειρούργο. Τον 18ο αιώνα η ευλογιά ήταν η μάστιγα της Ευρώπης. Από παρατηρήσεις που είχε κάνει ο Τζένερ, όταν ήταν ακόμα μαθητευόμενος, διαπίστωσε ότι τα άτομα που είχαν προσβληθεί από δαμαλίτιδα, μια σχετικά αθώα νόσο των βοοειδών, δεν πάθαιναν ευλογιά. Έτσι στις 14 Μαΐου 1796 μόλυνε τον εντεκάχρονο, James Phipps, γιο του κηπουρού του, με πύον (δαμάλειο λύμφη) από το δάχτυλο της βοσκοπούλας Sarah Nelmes, η οποία είχε προσβληθεί από δαμαλίτιδα. Το αγόρι παρουσίασε χαμηλό πυρετό και τοπική διαπύηση, που πέρασαν γρήγορα. Ενάμιση μήνα αργότερα, την 1 Ιουλίου 1796, ο Τζένερ μόλυνε το παιδί με ουσίες παρμένες από ασθενή με ευλογιά.

Ο μικρός James δεν αρρώστησε και η προστασία από την ευλογία ήταν πλήρης. Έτσι ο Τζένερ θεωρείται ως ο πατέρας των εμβολιασμών, αν και όταν έκανε τη σχετική ανακοίνωση στη βασιλική εταιρεία το 1797, αυτή απορρίφθηκε. Ωστόσο, πριν από αυτόν, άλλοι έξι, Άγγλοι, Δανοί και Γερμανοί, είχαν χρησιμοποιήσει ανάλογες μεθόδους χωρίς όμως να δημοσιοποιήσουν τα ευρήματά τους. Πρώτος ανεπίσημα εμβολιαστής θεωρείται ο Γερμανός Jobst Bose (1769) και τον ακολούθησε ο Άγγλος γεωργός Benjamin Jesty (1770). (Δείτε σχετικά Richard Horton, «Myths in medicine», WIKIPEDIA, Benjamin Jesty). Πάντως το 1796 ο Τζένερ εμβολίασε με επιτυχία 13 άτομα ανάμεσά τους και τον γιο του που ήταν μόλις 11 μηνών και σταδιακά το ποσοστό των θανάτων από ευλογιά έπεσε από 30% – 40% στο 3%. Το 1798 δημοσίευσε τη μελέτη « Έρευνα για τα αίτια και τα αποτελέσματα της ευλογιάς».

Η ανακάλυψη του Τζένερ, θεωρείται ότι έσωσε περισσότερες ανθρώπινες ζωές σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ανακάλυψη.
Ο Τζένερ, ονόμασε τη διαδικασία vaccination(εμβολιασμός) και ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο virus(ιός). Οι αντιδράσεις ήταν πολλές, υπήρξαν επιπλοκές, η δαμάλεια λύμφη ήταν δυσεύρετη, συνάδελφοι του Τζένερ τον λοιδορούσαν, ενώ και η Εκκλησία επιτέθηκε σφοδρά στον Βρετανό γιατρό, καθώς ισχυριζόταν ότι ο εμβολιασμός ήταν απεχθής πράξη και αντίθετη προς τη θεϊκή βούληση.

Ο εμβολιασμός, παρά τις αντιδράσεις, εφαρμόστηκε στο νοσοκομείο Saint Thomas και στη συνέχεια στον βρετανικό στρατό και το ναυτικό. Σύντομα διαδόθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Ο Τζένερ, πραγματοποιούσε 300 εμβολιασμούς τη μέρα και μάλιστα δωρεάν. Την πρώτη οικονομική βοήθεια, την έλαβε από τη βρετανική κοινότητα της Ινδίας και μόλις το 1807 το βρετανικό Κοινοβούλιο του χορήγησε 20.000 λίρες. Το 1809, αποσύρθηκε από τις έρευνές του. Μετά τον θάνατο της γυναίκας του, το 1815, αποσύρθηκε στην επαρχία όπου συνέχισε να εργάζεται ως γιατρός. Πέθανε στο Μπέρκλεϊ το 1823.




Όλοι αυτοί που αντέδρασαν στους εμβολιασμούς του Τζένερ, θα λέγαμε ότι ήταν οι πρώτοι… αντιεμβολιαστές της ιστορίας. Όπως αναφέραμε, ήδη από το 1806 υπάρχει η λέξη anti-vaccine, ενώ οι θιασώτες του «αντιεμβολιασμού»; Αποκαλούνται στα αγγλικά antivaccinists(η λέξη υπάρχει στο Merriam-Webster’s στην έκδοση του 1913, αλλά σίγουρα είναι πολύ παλαιότερη), στα ιταλικά antivaccinisti(η λέξη σύμφωνα με το κορυφαίο ιταλικό λεξικό Lo Zingarelli υπάρχει ήδη από το 1822) και βέβαια στα ελληνικά αντιεμβολιασμός. Το εντυπωσιακό είναι ότι η λέξη «αντιεμβολιαστικός», υπάρχει στη μνημειώδη «ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΝΕΩΝ ΛΕΞΕΩΝ» του Στέφανου Κουμανούδη (έκδ. 1900), χωρίς όμως να υπάρχει, όπως σε όλες σχεδόν τις άλλες λέξεις, η ακριβής χρονολογία κατά την οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά η λέξη: «αντιεμβολιαστικής εταιρίας συνέδριον».

Παρά τα όποια λάθη και τις ελλείψεις της, η «Συναγωγή Νέων Λέξεων» του Σ.Α. Κουμανούδη, που εκδόθηκε το 1900, είναι μοναδικό έργο, καθώς, δυστυχώς, η χώρα μας δεν διαθέτει «χρονολογικό λεξικό» της ελληνικής γλώσσας. Έχουν ξοδευτεί δισεκατομμύρια για το τίποτα και καμία ελληνική κυβέρνηση δεν φρόντισε να διαθέσει χρήματα για τον σκοπό αυτό…

Ο νόμος περί εμβολιασμού στη Μ. Βρετανία (1853) και οι αντιδράσεις

Το 1840, στη Μ. Βρετανία ψηφίστηκε νόμος με τον οποίον τα εμβόλια γίνονταν δωρεάν σε όλους τους άπορους.

Ωστόσο, ο νόμος που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, ήταν αυτός του 1853, ο οποίος υποχρέωνε τους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους κατά τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής τους, διαφορετικά θα τιμωρούνταν με πρόστιμο ή φυλάκιση. Νέος νόμος, το 1867, επέκτεινε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό σε ηλικία 14 ετών, με σωρευτικές κυρώσεις για μη συμμόρφωση. Αρκετοί, θεώρησαν ότι αυτοί οι νόμοι αποτελούσαν παρέμβαση του κράτους στις προσωπικές ελευθερίες του ατόμου. Έτσι, μετά την ψήφιση του νόμου το 1853, ξέσπασαν βίαιες ταραχές στο Ίσπουϊτς, στο Χένλεϊ, το Μίντφορντ και αλλού. Το 1853, ιδρύθηκε στο Λονδίνο η «Anti-VaccinationLeague».

Μετά την ψήφιση του νόμου του 1867, ιδρύθηκε η «Anti-Compulsory Vaccination League» (Λίγκα, συμμαχία για τον μη υποχρεωτικό εμβολιασμό).
Πρόεδρός του, ήταν ο William Hume-Rothery και με ένα σκληρό μανιφέστο επτά σημείων, στράφηκε και εναντίον του Κοινοβουλίου. Παράλληλα, τις δεκαετίες του 1870 και του 1880, κυκλοφόρησαν στη Μ. Βρετανία πολλά αντιεμβολιαστικά βιβλία και περιοδικά. Ανάμεσα στα περιοδικά αυτά, ήταν τα: «Anti-Vaccination Inquire» (1879).

Οι αντιεμβολιαστές σε άλλες χώρες

Αντιεμβολιαστικά κινήματα αναπτύχθηκαν και αλλού στην Ευρώπη. Στη Στοκχόλμη, περισσότερο από το 40% του πληθυσμού δεν δέχονταν τους εμβολιασμούς, ενώ σε ορισμένες περιοχές της χώρας, το ποσοστό άγγιζε το 90%! Όμως, μια μεγάλη επιδημία το 1874, συγκλόνισε τη Στοκχόλμη και οδήγησε σε μαζικούς εμβολιασμούς και τον τερματισμό των επιδημιών.

Ωστόσο, στη Μ. Βρετανία, το κίνημα των αντιεμβολιαστών γιγαντωνόταν. Μετά από μια ογκώδη διαδήλωση 100.000 ατόμων στο Λέστερ το 1885, διορίστηκε μια βασιλική επιτροπή για να μελετήσει τις θέσεις των υπέρμαχων των εμβολιασμών και των αντιεμβολιαστών. Η επιτροπή αυτή για επτά ολόκληρα χρόνια άκουγε επιχειρήματα των δύο πλευρών και μελετούσε τα γεγονότα. Στην έκθεσή της το 1896, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο εμβολιασμός προστατεύει από την ευλογιά, αλλά εισηγούνταν την κατάργηση των σωρευτικών κυρώσεων. Έτσι, με νόμο του 1898 αφαιρέθηκαν οι σωρευτικές κυρώσεις και καθιερώθηκε μια ρήτρα συνείδησης, που επέτρεπε στους γονείς που δεν πίστευαν ότι ο εμβολιασμός ήταν αποτελεσματικός ή ασφαλής, να αποκτήσουν πιστοποιητικό εξαίρεσης. Τότε καθιερώθηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά ο όρος «concientions objector» δηλ. «αντιρρησίας συνείδησης», γνωστός και στη χώρα μας. Ο αντίστοιχος γαλλικός όρος, objecteur de conscience, είναι μεταγενέστερος (1933).




Στα περιοδικά των αντιεμβολιαστών, υπήρχαν ορισμένα σκίτσα που παρουσίαζαν τα εμβόλια ως τέρατα, φίδια κλπ, που προσπαθούσαν να κατασπαράξουν τους ανθρώπους, όπως βλέπετε σε μερικά που βρήκαμε στο διαδίκτυο.

Στις Η.Π.Α., το αντιεμβολιαστικό κίνημα, άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι εμβολιασμοί στις αρχές του αιώνα αυτού περιόρισαν την ευλογιά, όμως κατά τη δεκαετία του 1870, ξέσπασε επιδημία ευλογιάς και έγιναν μαζικοί εμβολιασμοί. Το 1879, μετά από μια επίσκεψη στη Νέα Υόρκη του κορυφαίου Βρετανού αντιεμβολιαστή William Temb, ιδρύθηκε η «Anti-Vaccination Society of America». Το 1882, ιδρύθηκε η «New England Anti- Compulsory Vaccination League». Μετά από δικαστικούς αγώνες, οι αντιεμβολιαστές πέτυχαν να καταργήσουν τους νόμους για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό στις πολιτείες Καλιφόρνια, Ιλινόις, Ιντιάνα, Μινεσότα, Γιούτα, Δυτική Βιρτζίνια και Ουισκόνσιν. Μεγάλες ταραχές μεταξύ αντιεμβολιαστών και Αστυνομίας, ξέσπασαν στο Μιλγουόκι. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα, πέρασε και στον Καναδά και σφοδρές συγκρούσεις αντιεμβολιαστών και Αστυνομίας, έγιναν στο Μόντρεαλ.


20ος αιώνας: Η επικράτηση του εμβολιασμού και η εξαφάνιση των αντιεμβολιαστών

Στα τέλη του 19ου αιώνα, τα εμβόλια έγιναν ασφαλέστερα και πιο αποτελεσματικά. Από το 1889, χάρη στη χρήση της γλυκερίνης, τα εμβόλια μπορούσαν να διατηρηθούν και να μεταφερθούν μακριά από τα κέντρα παρασκευής τους.

Η μείωση της λοιμογόνου δύναμης με τη χρήση φορμόλης, επέτρεψε τη δημιουργία λιγότερο τοξικών εμβολίων.
Με τις εργασίες του Παστέρ, η ανοσοποίηση από μια ασθένεια γινόταν με τον ενοφθαλμισμό παθολογικών προϊόντων της ίδιας νόσου. Ο Παστέρ άνοιξε τον δρόμο για την παρασκευή εξασθενημένων ιών. Ο πρώτος τέτοιος εμβολιασμός, έγινε το 1884 από τον Γιόζεφ Μάιστερ, κατά της λύσσας, ασθένειας θανατηφόρας ως τότε. Το 1895, οι εργασίες των Yersin και Haffkin, οδήγησαν στην παρασκευή εμβολίου κατά της πανώλης (πανούκλας). Την ίδια εποχή, εμφανίστηκαν εμβόλια κατά της χολέρας, οφειλόμενα στις εργασίες των Ferran, Haffkin, Kolle και Castellani. Οι έρευνες των Chantemesse, Widal και Vincent, κατέληξαν στην παρασκευή εμβολίου κατά του τυφοειδούς πυρετού, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 1923, ο Ramon παρασκεύασε τις πρώτες ανατοξίνες κατά της διφθερίτιδας, ενώ το 1926, αναπτύχθηκε το εμβόλιο κατά του κοκίτη. Το ίδιο έτος, οι Ramon και Zoeller, απέδειξαν τη σημασία των πολλαπλών εμβολίων.

Η φυματίωση, ήταν μία ασθένεια που «θέριζε» νέους ανθρώπους στις αρχές του 20ου αιώνα. Μετά την ανακάλυψη του βάκιλου της φυματίωσης από τον Κοχ, οι εργασίες των Calmette και Guerinπου άρχισαν το 1906, οδήγησαν στην παραγωγή του BCG(αντιφυματικό εμβόλιο). Το εμβόλιο κατά της πολυομυελίτιδας, παρασκευάστηκε στις Η.Π.Α. από τον J. Salk, και άρχισε να χρησιμοποιείται εκεί το 1955. Το να χρησιμοποιείται στη Γαλλία από το 1960, περιέχουν νεκρό πολυομυελιτικό ιό. Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα επιτεύχθηκε με το εμβόλιο Sabin, που περιείχε ζωντανό εξασθενημένο ιό. Οι επιδημίες της λεγόμενης ασιατικής γρίπης (1949 και 1953), οδήγησαν το Ινστιτούτο Παστέρ στην παρασκευή αντιγριπικού εμβολίου. Η ευλογιά, η πρώτη ασθένεια που αντιμετωπίσθηκε με εμβόλιο, ήταν και η πρώτη που «εκριζώθηκε» (1979).

Τον 20ο αιώνα, οι αντιεμβολιαστές, σχεδόν εξαφανίστηκαν.Όπως γράφει ο ιστορικός MartinKaufman: «Με τις βελτιώσεις στην ιατρική πρακτική και την αποδοχή του ρόλου των κυβερνήσεων στη δημόσια υγεία, το αντιεμβολιαστικό κίνημα εξασθένησε και σταδιακά κατέρρευσε».


21ος αιώνας: Η επανεμφάνιση των αντιεμβολιαστών

Ωστόσο, με την εξάπλωση του διαδικτύου και ιδιαίτερα, με την εμφάνιση των σόσιαλ μίντια, το αντιεμβολιαστικό κίνημα και οι αντιεμβολιαστές, επανεμφανίστηκαν στις αρχές του 21ου αιώνα.
Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από άρθρο του Jim Hugles, στη «DenverPost» (24/3/2005).

«A handful of parents and anti-vaccine activists told law makers on the House Health and Human Services Committee that they believe vaccines are responsible for countless cases of autism, learning disabilities and death», δηλαδή μία χούφτα γονείς και αντιεμβολιαστές, είπαν στους νομοθέτες των αρμόδιων φορέων (House Health και Human Services Committee), ότι πιστεύουν πως τα εμβόλια είναι υπεύθυνα για αμέτρητες περιπτώσεις αυτισμού, μαθησιακών δυσκολιών και θανάτους.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η συζήτηση για τα εμβόλια λόγω της πανδημίας, έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.


πηγή: protothema.gr



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου


Continue reading

Ακτιβιστής στις 0
Ο άνθρωπος που έφερε πίσω τον Μακάριο, διασώζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Έφυγε από τη ζωή τη Μεγάλη Δευτέρα, παραμονή μιας ακόμα απόπειρας Σταύρωσης του ελληνικού κυπριακού λαού, ο θρυλικός “Γιατρός” της Κύπρου, Βάσος Λυσσαρίδης, μια από τις σημαντικότερες μορφές των κοινωνικών και εθνικών αγώνων του ελληνισμού, αλλά και μια μεγάλη διεθνής προσωπικότητα, με μεγάλη εμπλοκή και ηγετικό ρόλο στον ξεσηκωμό των λαών των αποικιών και μισοαποικιών, που συγκλόνισε την ανθρωπότητα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπήρξε προσωπικός φίλος και συνεργάτης του ιστορικού ηγέτη των Αράβων, Γκαμάλ Αμπτνέλ Νάσερ και των Παλαιστινίων, Γιασέρ Αραφάτ, του Νέλσον Μαντέλα και του Μπασάρ Αλ Άσαντ, του Αγκολέζου Νέτο, από τους βαθύτερους ηγέτες της Μαύρης Αφρικής, αλλά και του καγκελλάριου της Ομοσπονδιακής Γερμανίας Βίλυ Μπραντ. Ενδεικτικά τους αναφέρουμε αυτούς, γιατί ο κατάλογος περιλαμβάνει και πολλούς άλλους ακόμα ηγέτες κρατών και κινημάτων της υφηλίου. Αυτόν έστειλε ο Μακάριος στον Χρουστσώφ να αποτρέψει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, το 1964.

Αν δεν υπήρχε ο Βάσος Λυσσαρίδης ή αν πετύχαινε η εναντίον του δολοφονική απόπειρα το 1974, είναι αμφίβολο το αν θα υπήρχε σήμερα η Κυπριακή Δημοκρατία, το κράτος του κυπριακού λαού.

Προσωπικός γιατρός και φίλος του πρώτου προέδρου της Κύπρου, Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ιδρυτής του σοσιαλιστικού κόμματος ΕΔΕΚ, πρώτος και επί πολλά χρόνια πρόεδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συνδέσμου, Πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής, ο Λυσσαρίδης έφερε για πρώτη φορά σε επαφή τον Μακάριο με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ηγήθηκε αργότερα του διεθνούς αγώνα εναντίον της απριλιανής δικτατορίας.

Από το ΕΑΜ στην ΕΟΚΑ

Ερχόμενος στην Αθήνα να σπουδάσει ιατρική μετά την απελευθέρωση, εντάχθηκε στις εθνικοτοπικές του ΕΑΜ. Είναι ο άνθρωπος που συνδέει τη γενιά του ΕΑΜ με αυτήν της ΕΟΚΑ, τις δύο γενιές Ελλήνων που συνέχισαν το ‘21 στον εικοστό αιώνα. Η μία, πραγματοποιώντας το θαύμα της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών κατακτητών και των συνεργατών τους, τη μακράν σημαντικότερη, αναλογικά με το μέγεθος της χώρας, αντίσταση που συνάντησε ο Αδόλφος Χίτλερ σε όλη την Ευρώπη. Η άλλη, πραγματοποιώντας την κυπριακή αντιαποικιακή απανάσταση, που άφησε άφωνο όλο τον πλανήτη, καθώς είδε έναν ολιγάριθμο λαό, εμπνευσμένο από ένα εθνικό φρόνημα που καταπίεζε επί αιώνες, να μετασχηματίζει ξαφνικά όλη τη μαζεμένη έχθρα που τόσο καλά έκρυβε μέσα του, σε αδιανόητο θάρρος και σε τρόπους να γονατίσει τη Βρετανική Αυτοκρατορία, προτού του μισοκλέψουν τη νίκη με τις συμφωνίες του 1960, όπως έγινε άλλωστε πρωτύτερα και με την Εθνική Αντίσταση και με το ίδιο το ’21. Του την έκλεψαν, μόνο κατά το ήμισυ όμως, αφού, ακόμα και σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει η Κυπριακή Δημοκρατία, το κράτος που παρήγαγε αυτή η επανάσταση.

Διεθνές κέντρο της αντιαποικιακής επανάστασης

Στο χωριό Ξυλοφάγου της Κύπρου παρήγοντο αρχικά τα όπλα των ανταρτών της ΕΟΚΑ και, στη συνέχεια, πολλά από τα όπλα των ανταρτών στη ξεσηκωμένη Μαύρη Αφρική και εκεί γινόταν και η εκπαίδευσή τους. Και στα παλαιστινιακά στρατόπεδα είχε στείλει ο Γιατρός τα πιο έμπιστα στελέχη του να εκπαιδευτούν στη χρήση των όπλων. Ο Βάσος διετέλεσε αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αλληλεγγύης των Αφροασιατικών Λαών (AAPSO), με παρουσία σε περισσότερες από ενενήντα χώρες της Ασίας και της Αφρικής, όπως και Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και για την απελευθέρωση του Μαντέλα.

Με τη διεθνή αυτή δράση του, ο Λυσσαρίδης υπήρξε και πολύ μεγάλος πρέσβης του ελληνισμού σε όλη την υφήλιο, πρωταγωνιστώντας, μεταξύ άλλων, στην ύφανση στενότατων σχέσεων της Κύπρου και της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο, σχέσεις που έπαιξαν με τη σειρά τους πολύ σπουδαίο ρόλο στην υπεράσπιση διεθνώς του κυπριακού κράτους και της Ελλάδας. Γιατί και Κύπρος και Ελλάδα, είναι “καταδικασμένες”, από την κληρονομιά του πολιτισμού που διεκδικούν, αλλά και τη γεωγραφία τους, να υφίστανται διαρκείς εξ ανατολών και εκ δυσμών απειλές, κάθε μορφής και τύπου. Μπορούν να τις αντιμετωπίσουν μόνο εμβαπτίζοντάς τον δικό τους αγώνα σε ευρύτερους διεθνείς αγώνες για ανάλογα ιδεώδη. Και μόνο παλεύοντας παράγουν πολιτισμό.

Το 1964 ο Μακάριος έστειλε τον Λυσσαρίδη στον σοβιετικό ηγέτη Νικήτα Χρουστσώφ για να αποτρέψει, όπως και απέτρεψε, την προετοιμαζόμενη τότε τουρκική εισβολή στην Κύπρο. “Τι μεγάλη δύναμη θα είμαστε αν δεν την αποτρέψουμε;” του είπε ο Χρουστσώφ, απαντώντας στα γεμάτα αγωνία ερωτήματα του “Γιατρού”. Ο Μακάριος τον έστειλε και στον Νάσσερ για να ζητήσει βοήθεια σε όπλα. Ο ιστορικός ηγέτης του έθνους των Αράβων τον οδήγησε στις αποθήκες του αιγυπτιακού στρατού και τούπε: “Πάρε ότι θες!” (*).

Στον Πενταδάκτυλο, υπερασπιζόμενοι τη Λευκωσία

Λίγους μήνες νωρίτερα, κατά τη διάρκεια των “διακοινοτικών ταραχών” (ή “τουρκανταρσίας”, όπως συχνά αναφέρεται στην Κύπρο), οι “Κοκκινοσκούφηδες”, ο “Λαϊκός Στρατός” του Γιατρού πήρε την πρωτοβουλία, με επικεφαλής τον Δώρο Ηλία, τον στρατιωτικό διοικητή του (πολιτικός ήταν ο ίδιος ο Λυσσαρίδης), είδος, τηρουμένων των αναλογιών, Κυπρίου στρατιωτικού “αρχηγού των Ατάκτων”, και με μια αιφνιδιαστική επιχείρηση, κατέλαβαν την κορφή του πανύψηλου, σχεδόν κατακόρυφου ορεινού όγκου του Πενταδάκτυλου, που δεσπόζει της Λευκωσίας, εξασφαλίζοντας την προστασία της κυπριακής πρωτεύουσας από την ΤΟΥΡΔΥΚ.


Βρέθηκαν έτσι πάνω από το φρούριο του Αγίου Ιλαρίωνα, που ελέγχει τον στρατηγικής σημασίας δρόμο από την Κερύνεια στη Λευκωσία, τον ίδιο που θα χρησιμοποιούσαν, δέκα χρόνια αργότερα, για να προελάσουν προς την κυπριακή πρωτεύουσα οι τουρκικές δυνάμεις. Οι Τούρκοι, που κατείχαν τον Άγιο Ιλαρίωνα, ύψωσαν λευκή σημαία. Ο διοικητής των “Κοκκινοσκούφηδων” έκανε το λάθος, προτού δεχτεί την παράδοση, να πάρει τηλέφωνο το στρατηγείο στο οποίο υπήγοντο οι δυνάμεις του. Προς κατάπληξη του παρόντος Καναδού αξιωματικού του ΟΗΕ, η παράδοση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Η εντολή ήρθε το πιθανότερο από την Αθήνα, όπως μου είπε ο ίδιος ο Δώρος Ηλία και μάλλον έχει δίκιο, αφού η Ελλάδα και ιδιαίτερα οι στρατιωτικοί της, βρισκόντουσαν υπό τον ασφυκτικό αμερικανικό έλεγχο καθ’ όλη την περίοδο 1947-74.


Διαβάστε τη συνέχεια στο http://www.konstantakopoulos.gr/15221/%ce%b2%ce%ac%cf%83%ce%bf%cf%82-%ce%bb%cf%85%cf%83%cf%83%ce%b1%cf%81%ce%af%ce%b4%ce%b7%cf%82-1920-2021-%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%cf%80%ce%b1%ce%b3%ce%ba%cf%8c%cf%83%ce%bc%ce%b9%ce%b1-%cf%80


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Ένα αφιέρωμα που πραγματοποιήθηκε χθες το βράδυ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών .
Μια μουσική έκφραση για τον θρήνο και την λύτρωση, που την παρακολουθήσαμε άναυδοι και αφημένοι στην γλυκιά θλίψη της απώλειας δικών μας κοντινών και μακρινών, σε μια Μεγάλη Εβδομάδα ξεχωριστή.

Παρακολουθήστε, στο βίντεο που ακολουθεί, τον Λουδοβίκο των Ανωγείων και τις Ελένη και Σουζάνα Βουγιουκλή με τον λόγο και τις καταπληκτικές ερμηνείες τους, σε τραγούδια - μοιρολόγια από την περιοχή της Μεσογείου. Μαζί τους ο Giorgos Kontogiannis (λύρα), Dimitris Ikonomakis (κοντραμπάσο) και Αριστειδης Χατζησταυρου (κιθάρα)

   



 Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0
Οι μαυραγορίτες, ήταν ανάμεσα στους "πλουτίσαντες επί Κατοχής"

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Υπέφερε τα πάνδεινα ο ελληνικός λαός την περίοδο της ναζιστικής Κατοχής 1941-1944. Εκτελέσεις, πείνα, βασανιστήρια, τρομοκρατία, λεηλασίες, βιασμοί απ' άκρη σε άκρη σε όλη τη χώρα. Ιδιαίτερα βαρύ, το τίμημα που πλήρωσαν η Θεσσαλονίκη και ολόκληρη η Μακεδονία στο χιτλερικό τέρας. Η πρωτεύουσα του Μακεδονικού Ελληνισμού πότισε δυσανάλογα το δέντρο της λευτεριάς. Μόνοι κερδισμένοι οι δωσίλογοι, οι μαυραγορίτες και όσοι είχαν οικονομικές δοσοληψίες με τους κατακτητέςΟι περίπου χίλιοι πεντακόσιοι εκτελεσμένοι από τους Γερμανούς κατακτητές, οι εκατοντάδες δολοφονημένοι από τους δωσίλογους συνεργάτες τους και οι δεκάδες χιλιάδες βασανισμένοι στα άντρα της Γκεστάπο, ο αφανισμός της πολυπληθούς Εβραϊκής κοινότητας με τους 50.000 Ισραηλίτες να μαρτυρούν στα κρεματόρια του Γ΄ Ράϊχ και οι νεκροί από την πείνα, το κρύο, τις στερήσεις, γεμίζουν πλήθος αιματοβαμμένων σελίδων στην ιστορία της Κατοχής.

Λίγο-πολύ είναι γνωστά τα βάσανα που πέρασε η συντριπτική πλειοψηφία των συμπατριωτών μας εκείνη τη μαύρη τετραετία. Όμως ελάχιστα γνωστά στους λίγους, άγνωστα στους περισσότερους, παραμένουν δύο ακόμη μεγάλα εγκλήματα των Ναζί στη Θεσσαλονίκη, οικονομικά τη φορά αυτή, που έμειναν για δεκαετίες στην αφάνεια με ευθύνη δυστυχώς του επίσημου ελληνικού κράτους. Κι αυτό γιατί είχαν ως πρωταγωνιστές αστέρες της οικονομικής ολιγαρχίας, της πλαστής "εθνικοφροσύνης" και του υπερπατριωτισμού. Με λίγα λόγια, όλα εκείνα τα στοιχεία που στήριξαν μετά το τέλος της Κατοχής το μετεμφυλιακό κράτος. Εξάλλου, στη Θεσσαλονίκη, ο «πατριωτισμός» ήταν πάντα ένα καλό διαβατήριο για κάθε είδους ανέλιξη. Σημαντικά τμήματα της χριστιανικής αστικής τάξης άνοιξαν τα σπίτια τους και συνδιασκέδαζαν με τους κατακτητές, ενώ άλλα στρώματα θεώρησαν τις κατοχικές δυνάμεις ως πολύτιμο σύμμαχο στην «ανάκτηση» της πόλης. Οι δυνάμεις κατοχής δεν απογοήτευσαν αυτές τις προσδοκίες. [1]

Επρόκειτο για δύο κατηγορίες: Η μία αφορούσε τους "πλουτίσαντες επί Κατοχής", δηλαδή όσους εκμεταλλεύθηκαν τη δυστυχία των συμπολιτών τους και άρπαξαν το βιός τους, κυρίως τις κατοικίες και τα κάθε είδους ακίνητα που διέθεταν. Και η δεύτερη, όσους πήραν μέρος στο πλιάτσικο με τις περιουσίες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, όταν αυτοί οδηγήθηκαν βίαια, στοιβαγμένοι σε βαγόνια που προορίζονταν για τη μεταφορά ζώων, στα στρατόπεδα εξόντωσης των Ναζί, όπου βρήκαν τραγικό θάνατο.


Α΄ Οι “πλουτίσαντες επί Κατοχής”



Ιδιαίτερα κατά το χειμώνα του 1941-1942 που οι κατακτητές, καταληστεύοντας τον πλούτο της χώρας, είχαν αρπάξει από τις κρατικές αποθήκες όλα τα αποθέματα τροφίμων με συνέπεια να υπάρξει λιμός, πολλοί ήταν αυτοί που αναγκάζονταν να πουλήσουν τα υπάρχοντά τους, για να εξασφαλίσουν κυριολεκτικά "μια μπουκιά ψωμί". Η ανθρωπιστική κρίση εκείνου του φρικτού χειμώνα, αποδεκάτισε κυρίως τα μεγάλα αστικά κέντρα. Η κρίση που είχε προκαλέσει η γερμανική κατοχή, είχε πάρει διαστάσεις ολέθρου. Από τη μία, οι Ναζί λεηλατούσαν την αγροτική παραγωγή και από την άλλη, έκλειναν τα μάτια στα εγκλήματα των ληστρικών συνεργατών τους, των μαυραγοριτών, που αντάλλασσαν έναν τενεκέ λάδι με ακριβές μονοκατοικίες στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Υπολογίζεται ότι κάτω από αυτό το καθεστώς της αφόρητης πίεσης, 400 χιλιάδες πολίτες πούλησαν μέρος ή το σύνολο της περιουσίας τους. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ληξιαρχείου Θεσσαλονίκης, εκείνο το χειμώνα είχαν χάσει τη ζωή τους από ασιτία 3.090 άνθρωποι, δηλαδή το 1,5 του συνολικού πληθυσμού της πόλης που εκείνη την περίοδο ανέρχονταν στους 226.147 κατοίκους. [2]

Μπροστά στην πείνα και την απελπισία όσων είχαν να θρέψουν οικογένεια, κυρίως μικρά παιδιά, άρχισε να παίρνει τρομακτικές διατάσεις η αγοραπωλισία ακινήτων. Χιλιάδες φτωχοί βιοπαλαιστές, αναγκάστηκαν τότε να πουλήσουν τις μικροϊδιοκτησίες τους έναντι μηδαμινού τιμήματος. Οι πωλήσεις είχαν πάρει τέτοιες διαστάσεις, ώστε κι' αυτή ακόμη η κυβέρνηση του Καίρου να πάρει θέση, διακηρύσσοντας σε ραδιοφωνική εκπομπή ότι θεωρεί άκυρες όλες τις μεταβιβάσεις ακινήτων.

Σύμφωνα με τον Σερραίο δικηγόρο Παπαντωνίου, που διετέλεσε διευθυντής του Υποθηκοφυλακείου Θεσσαλονίκης εκείνη την περίοδο, ο αριθμός των συμβολαίων για αγοραπωλησίες αυτού του είδους τα τρία χρόνια της Κατοχής, είχε ξεπεράσει τα 7.000 μόνο στην περιφέρεια τιου Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης. Ποιοί ήταν αυτοί που αγόραζαν; Όπως ανέφερε ο ίδιος σε συνέντευξή του τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση:

"Ήσαν οι άνθρωποι της εποχής. Αυτοί που είχαν την ευχέρεια, εκείνοι που κολυμπούσαν μέσα στα πολλάκις εκατομμύρια από αστήρευτο πακτωλό των αγαθών της ευτυχίας του χρυσού. Εργολάβοι, μεγάλοι και μικροί. Συνεργάτες των κατακτητών. Μεγαλομαυραγορίτες. Βδέλλες γενικά αχόρταγες, που δεν εννοούσαν να σταματήσουν, που δεν έδειχναν καμία διάθεση να συγκινηθούν μπροστά στο ατέλειωτο δράμα του λαού".

Και ποιά ήταν τα θύματα;

"Άνθρωποι κατ΄εξοχήν της ανάγκης. Ράκη ανθρώπινα. Αρκεί αν λεχθεί ότι όλες γενικά οι πράξεις έγιναν στο ένα τέταρτο της πραγματικής τους αξιας". [3]



Το μέγεθος της απληστίας

Η απληστία όσων είχαν αποφασίσει, διαθέτοντας τις πλάτες των κατακτητών, να αποκτήσουν, πατώντας "επί πτωμάτων" μεγάλες ακίνητες περιουσίες, είχε φτάσει στο κατακόρυφο. Σύμφωωνα με τα ενδεικτικά στοιχεία που είχε δημοσιεύσει τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση η εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Πρωϊνή Ώρα, ένας μηχανουργός, είχε αγοράσει 14 ακίνητα, ένας κατασκευαστής υποκαμίσων είχε αποκτήσει με αυτό τον τρόπο 20 ακίνητα και ένας μικρομπακάλης, ο Σάββας Τρυφ. 13 ακίνητα. Ενώ χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση ενός καφετζή, ο οποίος παρά το γεγονός ότι ο καφές είχε εξαφανιστεί την περίοδο της Κατοχής, αυτός κατάφερε να αγοράσει κοψοχρονιάς έξι ακίνητα. Και βέβαια, όλοι αυτοί, έχοντας την εύνοια των κατακτητών. Όπως ο εκδότης της χρηματοδοτούμενης από τους Γερμανούς φιλοναζιστικής εφημερίδας Νέα Ευρώπη Γεώργιος Πολλάτος που είχε αποκτήσει πέντε ακίνητα επί Κατοχής: τρία σπίτια στις 18-5-1942, την 1-9-1942 και στις 26-2-1943, καθως ένα μεγάλο αγρόκτημα στις 7-5-1942 και ένα οικόπεδο στις 17-9-1942. [4]

Λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση, είχε εκδοθεί επί κυβέρνησης Ν.Πλαστήρα ο αναγκαστικός νόμος Α.Ν. 182/45, “Περι ειδικής φορολογίας των κατά την πολεμικήν περίοδον πλουτισάντων, με βάση τον οποίο οι “πλουτίσαντες επί Κατοχής” ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν τους φόρους που θα ορίζονταν. Η τιμωρία που αντιμετώπιζαν ήταν αυστηρή, καθώς προβλεπόταν η εκτόπιση, η φυλάκιση και η δήμευση του συνόλου ή μέρους της περιουσίας τους.

Με βάση το νόμο αυτό, η επιτροπή που είχε συσταθεί στη Θεσσαλονίκη, άρχισε να καλεί διαφόρους, κυρίως άτομα που είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί, ζητώντας τους να καταβάλουν στο κράτος χρηματικά ποσά, ως φόρο για τις περιουσίες που σχημάτισαν επί Κατοχής. Στον πρώτο κατάλογο που έδωσε η επιτροπή στη δημοσιότητα τον Ιούλιο του 1945, φιγουράριζαν γνωστά ονόματα του δωσιλογισμού και της συνεργασίας με τους χιτλερικούς, όπως των ιδιοκτητών χαρτοπαικτικών λεσχών και πρακτόρων της Γκεστάπο, Περικλή (Πέρι) ΝΙκολαίδη και Λάσκαρη Παπαναούμ που καλούνταν να καταβάλουν από 150.000.000 δραχμές ο καθένας, του συνεργάτη των Γερμανών μεγαλοεργολάβου δημοσίων έργων Ιωάννη Μύλλερ (1000.000.000 δρχ), των δωσιλόγων δημοσιογράφων της Νέας Ευρώπης Δημήτριου Τσούρκα και Αλέξανδρου Ωρολογά που έπρεπε να καταβάλουν στο κράτος από 25.000.000 δρχ κ.α. [5]

Είκοσι μέρες αργότερα, η επιτροπή αποφάσιζε να αυξήσει τα ποσά που έπρεπε να πληρώσουν στο κράτος οι πλουτίσαντες επί Κατοχής και έτσι καλούνταν να καταβάλουν στην Ε΄ Οικονομική Εφορεία Θεσσαλονίκης 2 δις δραχμές ο Λ.Παπαναούμ, 1.200 εκατ. ο Π.ΝΙκολαίδης, 800 εκατ. οι αδελφοί Χατζηνάκου, 600 εκατ. ο Μύλλερ, 400 εκατ. ένα άλλο "μπουμπούκι' της εθνικοφροσύνης, ο Νικίας Ναούμ, 200 εκατ. ο εκδότης της Νέας Ευρώπης Πολλάτος και από 100 εκατ. δραχ. οι Τσούρκας και Ωρολογάς κ.α. [6]

Η δραστηριότητα της επιτροπής αυτής, που προεδρεύονταν από τον δικαστικό Χαράλαμπο Κάππο, είχε χαιρετιστεί θερμά από τον τύπο της εποχής, με την εφημερίδα Δημοκρατία να σημειώνει:
"Η πόλις μας έχει να επιδείξει πλούσιον πάνθεον πλουτισάντων κατά την Κατοχήν. Φυσιολογική συνέπεια λοιπόν είναι μαζί με το Ειδικόν Δικαστήριον Δωσιλόγων, να έχει και την επιτροπήν εκείνην που ως σοβαρότατον μέλημά της έχει να ανακαλύψει και να φορολογήσει όλους αυτούς που όταν όλος ο κόσμος επαίνετο, συνηγωνίζοντο αδιάφοροι προς όλους, στην αύξησιν του πύργου των χρυσών εικοσαφράγκων των". [7]


Οι δίκες των "πλουτισάντων επί Κατοχής"


Τους τελευταίους μήνες του 1946, είχαν εκδικαστεί στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Θεσσαλονίκης οι υποθέσεις ενός σημαντικού αριθμού οικονομικών δοσιλόγων, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και περιπτώσεις μεγάλων επιχειρήσεων. Οι δίκες αυτές για οικονομική συνεργασία με τους κατακτητές, από 20 που ήταν το 1945 είχαν φτάσει τον αριθμό 59 το 1946.

Ήταν χαρακτηριστική η δίκη δύο εργολάβων που είχαν κατασκευάσει τον Απρίλιο του 1943 την περίφραξη του στρατοπέδου Βαρώνου Χιρς, όπου επρόκειτο να μεταφερθούν όλοι οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης πριν αποσταλούν για εξόντωση στα χιτλερικά κρεματόρια. Η προμήθειά για το συγκεκριμένο έργο, σύμφωνα με τους μάρτυρες κατηγορίας, ήταν 20%, ενώ επίσης κατασκεύασαν έναντι αδράς αμοιβής και ένα στρατώνα στο Λαγκαδά για τις ανάγκες του Γερμανικού στρατού. Ο ένας εργολάβος καταδικάστηκε σε δωδεκαετή φυλάκιση και δήμευση της μισής περιουσίας του. [8]

Λίγο νωρίτερα, είχε δικαστεί ερήμην ένας από τους μεγαλοδωσίλογους της Θεσσαλονίκης, ο Παύλος Ντίνας, που είχε συστήσει εταιρία τεχνικών έργων, από την εκτέλεση των οποίων κέρδιζε τεράστια ποσά, σύμφωνα με τους μάρτυρες κατηγορίας. Η ανάθεση των έργων, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων, γινόταν από τους Γερμανούς με τη μορφή ανταμοιβής για την προσφορά του Ντίνα στο έργο της Γκεστάπο, δεδομένου ότι ο κατηγορούμενος δεν είχε απλά οικονομικές δοσοληψίες με τις Αρχές Κατοχής, αλλά συμπεριλαμβανόταν και στους καταδότες των γερμανικών υπηρεσιών. Στο τέλος το Δικαστήριο του επέβαλε την εσχάτη των ποινών, κρίνοντάς τον ένοχο γιατί εκμεταλλεύτηκε την οικονομική συνεργασία με τον εχθρό, κατέδωσε Έλληνες πολίτες και προέβη σε πράξεις βίας μετά τον εξοπλισμό του από τους Γερμανούς. [9]


"Αυτοί που έπιναν το αίμα του λαού"


Για το ποιός ήταν στην πραγματικότητα ο Μύλλερ, ένας από τους μεγαλοπλουτίσαντες επί Κατοχής στον οποίο αναφερθήκαμε πιό πάνω, είναι χαρακτηριστικό ένα εκτενές δημοσίευμα, αμέσως μετά την απελευθέρωση, στη δεξιά εφημερίδα της Θεσσαλονίκης "Το Φως", όπου στα πλαίσια αφιερώματος με τίτλο «Αυτοί που έπιναν το αίμα του λαού», σκιαγραφούσε στις 15 Απριλίου 1945 με τα μελανότερα χρώματα τη δράση του. Κατά την περίοδο του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, ο Μύλλερ με συνεταίρο τον τότε Γενικό Διοικητή Μακεδονίας, ίδρυσε εταιρία μεταφορών με πολλά αυτοκίνητα. Είχαν αναλάβει τη μεταφορά υλικών για την εκτέλεση οχυρωματικών έργων. Μόλις καταλήφθηκε η Θεσσαλονίκη από τους Γερμανούς, πήρε την άδεια του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή Φον Κρένσκι, να συγκεντρώσει τα αυτοκίνητα που είχαν επιστρατευθεί από τον ελληνικό στρατό. Στη συνέχεια κατέβηκε στην Αθήνα, όπου συγκέντρωσε τα υλικά αυτοκινήτων, κυρίως ανταλλακτικά, που είχαν αφήσει πίσω τους οι Άγγλοι, τα οποία και πούλησε. Το 1942 πέτυχε την επιστράτευση Εβραίων που εργάστηκαν στα γερμανικά έργα που είχε αναλάβει. Η εταιρία του εκμεταλλεύτηκε επίσης το φυσικό πλούτο Μακεδονίας - Θράκης και την ξυλεία του Ολύμπου. [10]

Κι' όμως στη δίκη του Μύλλερ, που έγινε μεταξύ 3 έως 5 Δεκεμβρίου 1946 στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Θεσσαλονίκης, κατηγορούμενος ότι λόγω των σχέσεων που είχε αναπτύξει με τους χιτλερικούς, αναλάμβανε προνομιακά την εκτέλεση διαφόρων έργων στρατηγικής σημασίας που ευνοούσαν τις κινήσεις των γερμανικών στρατευμάτων, εμφανίστηκε ως μάρτυρας υπεράσπισης ο περιβόητος άλλοτε Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, Αθανάσιος Χρυσοχόου. Καταθέτοντας ότι ο Μύλλερ με τις δραστηριότητές του, τάχα "πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην Ελλάδα, προσλαμβάνοντας εφέδρους στα έργα οδοποιίας και δίνοντας σχέδια δεξαμενών για το Στρατηγείο της Μ. Ανατολής". [11] Το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Θεσσαλονίκης όχι μόνο δεν δέχτηκε εκείνους τους ισχυρισμούς, αλλά αντιθέτως καταδίκασε τον ελληνογερμανό μεγαλοεργολάβο σε ειρκτή πεντέμισι ετών και σε δήμευση της μισής περιουσίας του, ενώ το συνεργάτη του Δημήτριο Αμπατέλο τον καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη και δήμευση ολόκληρης της περιουσίας του.

Δυστυχώς, μετά το τέλος της Κατοχής και στο πλαίσιο του ανώμαλου καθεστώτος που επικράτησε στη διάρκεια του Εμφυλίου και το μετεμφυλιακά κράτος, οι μαυραγορίτες, οι δωσίλογοι και γενικά οι πλουτίσαντες επί Κατοχής, έμειναν ανέγγιχτοι και στο απυρόβλητο. Μάλιστα, προσέφυγαν στον Άρειο Πάγο και κατάφεραν να μπλοκάρουν την άμεση επιστροφή των ακινήτων που κατείχαν. Δυστυχώς, το ανώτατο δικαστήριο έκρινε τότε ότι ο νόμος περί ακύρωσης αγοραπωλησιών επί κατοχής ήταν… αντισυνταγματικός. Μια απόφαση από την οποία εξαιρέθηκαν ευτυχώς μόνο οι μικροϊδιοκτήτες.


Β΄ Η λεηλασία των εβραϊκών περιουσιών


Το δεύτερο μεγάλο οικονομικό έγκλημα στη Θεσσαλονίκη της Κατοχής, ήταν η λεηλασία, η καταλήστευση των περιουσιών, μεγάλων και μικρών, του εβραϊκού στοιχείου της πόλης. Ένα πρωτοφανές πλιάτσικο κάθε κινητού και ακίνητου είδους που οργανώθηκε και διαπράχθηκε από τους χιτλερικούς κατακτητές, με τη συμμετοχή και Ελλήνων συνεργατών τους, οι περισσότεροι των οποίων διαμοιράσθηκαν τα κλοπιμαία, με τις ευλογίες των Ναζί, ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που τους πρόσφεραν, κυρίως στην κατάδοση των πατριωτών που μετείχαν στο κίνημα της Εθνικής Αντίστασης. Μία λεηλασία που άρχισε λίγο μετά την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην πρωτεύουσα του Μακεδονικού ελληνισμού, κορυφώθηκε μετά την έλευση στη Θεσσαλονίκη των λοχαγών των Ες-Ες Αλόϊς Μπρούνερ και Ντίτερ Βισλιτσένι που οργάνωσαν την εξόντωση του ισραηλιτικού πληθυσμού της πόλης και της υπόλοιπης Μακεδονίας και έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις ύστερα από την απέλαση στα στρατόπεδα εξόντωσης του Άουσβιτς και αλλού των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης. [12] Τότε ήταν που επέπεσαν ως μαύρα κοράκια στις περιουσίες των δυσττυχισμένων εκείνων ανθρώπων όλα τα μπουμπούκια του υποκόσμου που είχαν τεθεί στις υπηρεσίες των κατακτητών, ως ταγματασφαλίτες ή καταδότες αλλά και άνθρωποι του “καλού κόσμου” που επιδόθηκαν με πρωτοφανή αρπακτικότητα στην καταλήστευση όσων είχαν υποχρεωθεί να αφήσουν πίσω τους οι κατατρεγμένοι.

Από τους πρώτους κιόλας μήνες κατάληψης της Θεσσαλονίκης από τους χιτλερικούς, είχαν σημειωθεί δημεύσεις περιουσιών ή αυθαίρετες εκδιώξεις Εβραίων από τα σπίτια, τα καταστήματα και τις άλλες επιχειρήσεις τους. Οι κατασχέσεις γίνονταν από την υπηρεσία στεγάσεως αρχών Κατοχής ή τη Γερμανική Στρατιωτική Επιμελητεία, εκ μέρους ορισμένων γερμανών στρατιωτών με την υπόδειξη συχνά χριστιανών. [13]

Ουσιάστικα, ήταν δύο οι κατηγορίες των ανθρώπων που επιδίωκαν να πάρουν την ακίνητη περιουσία που άφηναν πίσω τους οι προς εκτόπιση Εβραίοι. Από τη μία, ήταν πρόσφυγες που είχαν αφιχθεί στη Θεσσαλονίκη από τις βουλγαροκρατούμενες περιοχές της Ανατ. Μακεδονίας και προσπαθούσαν να βρουν στέγη ή να μπορέσουν να ανοίξουν ένα μαγαζάκι για να θρέψουν τις οικογένειές τους. Ο μεγαλύτερος όμως όγκος όσων επεδίωκαν να τοποθετηθούν ως “μεσεγγυούχοι”, με απώτερο στόχο να οικειοποιηθούν τα εβραϊκά ακίνητα, ήταν άνθρωποι που για να πετύχουν το σκοπό τους, επικαλούνταν την εύνοια των κατακτητών. Γιαυτό και τις περισσότερες φορές όταν περιέρχονταν στην κατοχή των επιτήδειων ένα εβραϊκό ακίνητο, αναγράφονταν ότι αυτό γίνονταν «κατόπιν γερμανικής διαταγής».




Δεν γλύτωσαν ούτε οι κινηματογράφοι


Η γερμανική υπηρεσία της Propagandastaffel υποχρέωσε τους εβραίους ιδιοκτήτες κινηματογραφικών επιχειρήσεων να τις μεταβιβάσουν με συμβολαιογραφική πράξη σε χριστιανούς της αρεσκείας των κατακτητών. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του κινηματογραφικού επιχειρηματία Μπ. Σεγούρα, Εβραίου που αργότερα είχε βαφτιστεί χριστιανός, ιδιοκτήτη τριών γνωστών κινηματογράφων της Θεσσαλονίκης, του αριστοκρατικού “Παλάς” στην παραλιακή λεωφόρο, του “Αττικόν” στο Βαρδάρι, όπου συνήθως οργάνωναν τις συγκεντρώσεις τους το ΚΚΕ και τα συνδικάτα και του “Αλκαζάρ” το οποίο στεγάζονταν στους χώρους του πρώην Χαμζά Μπέη Τζαμί. [14]

Καταθέτοντας ως μάρτυρας, το Φεβρουάριιο του 1959 στη δίκη του Μέρτεν, είχε αναφέρει ότι οι Γερμανοί με τρομοκρατικές μεθόδους προσπάθησαν να του πάρουν τους κινηματογράφους “και να τους δώσουν εις δικούς τους”. Και όταν αυτός αρνήθηκε, τον έκλεισαν στη φυλακή. Ένα πρωί, τον οδήγησαν σιδηροδέσμιο στα Γραφεία Προπαγάνδας, όπου περίμεναν εκεί ένας Γερμανός αξιωματικός και ένας συμβολαιογράφος. Ο πρώτος του ζήτησε επιτακτικά να υπογράψει ένα χαρτί ότι παραχωρεί τον ένα από τους κινηματογράφους του για να γίνει θέατρο προς ψυχαγωγία των Γερμανών. Και όταν υπέκυψε, τον άφησαν ελεύθερο. Όμως τον ξανασυνέλαβαν λίγο αργότερα, στις 28 Οκτωβρίου 1942 και τον φυλάκισαν στο στρατόπεδο “Παύλος Μελάς” για να τον εξαναγκάσουν να παραχωρήσει και τους άλλους δύο κινηματογράφους του, σε φιλικά προς τους κατακτητές άτομα. [15]

Η ίδια υπηρεσία, σφράγισε και στη συνέχεια αφαίρεσε τα εμπορεύματα όλων των εβραϊκών χαρτοπωλείων και τυπογραφείων που υπήρχαν στην πόλη. [16] Τα απομνημονεύματα του Γιομτώβ Γιακοέλ αναφέρουν ακόμη ότι λίγο αργότερα ιδρύθηκε η Ελληνογερμανική Εταιρεία Χάρτου, η οποία εκμεταλλεύτηκε όλο αυτό το εμπόρευμα. [17]

Λίγο αργότερα, 15 καταστηματάρχες εκδιώχτηκαν από την κεντρική αγορά της οδού Βασιλέως Ηρακλείου και εγκαταστάθηκαν σε αυτά χριστιανοί έμποροι. [18] Το ενδιαφέρον, λοιπόν, για τις εβραϊκές περιουσίες από τους Γερμανούς και τους Έλληνες συνεργάτες τους παρουσιάστηκε από νωρίς. Ωστόσο, πέρα από αυτούς, οι πολίτες της Θεσσαλονίκης δεν έδειξαν να ενδιαφέρονται. Ίσως επειδή στην αρχή οι αντιεβραϊκές ενέργειες αφορούσαν μεμονωμένα περιστατικά ή πάλι επειδή οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης ήταν ακόμη «μουδιασμένοι» από τη νέα κατάσταση που διαμορφωνόταν με τους Γερμανούς κατακτητές. [19]




Ο ρόλος του Μέρτεν


“Ψυχή” των αντιεβραϊκών μέτρων και της λεηλασίας των περιουσιών τους, ήταν ο Γερμανός ανώτατος εισαγγελέας Μαξ Μέρτεν, σύμβουλος της Κομαντατούρ, που ασκούσε εξουσία στην υπόδουλη Θεσσαλονίκη ανώτερη και από τον Γερμανό στρατιωτικό διοικητή. Και όπως είχε καταθέσει στη δίκη του ο οικονομικός Έφορος Ηλίας Δούρος, ο Μέρτεν “έπαιξεν ενεργόν ρόλον εις την διάθεσιν των Ισραηλινών καταστημάτων, παραχωρών ταύτα εις πρόσωπα φιλικά, παρέχοντα υπηρεσίας ή διαδηλούντα την φιλίαν των προς την Κατοχήν, μεταξύ των οποίων και τον γνωστόν Λάσκαριν Παπαναούμ, προς όν είχε παραχωρήσει τα μεγάλα βυρσοδεψεία Αβαγιού, Αμίρ και Μεβορά. Επίσης μετά του Μάϊσνερ, περιήρχετο τα ισραηλιτικά καταστήματα, παραλαμβάνων τα εμπορεύματα και διαθέτον αυτά ως ίδια”. [20]

Ο Μέρτεν στη δίκη του, που άρχισε στις 11 Φεβρουαρίου 1959, κατηγορούνταν μεταξύ άλλων ότι όχι μόνο οργάνωσε την εξόντωση των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης και θανάτωσε άλλους 680 Έλληνες πολίτες από πρόθεση, αλλά ακόμη ότι αφαίρεσε “βιαίως και δολίως” από τους Ισραηλίτες της Θεσσαλονίκης τις περιουσίες τους. Που περιλάμβαναν πέρα από τα ακίνητα και χιλιάδες χρυσές λίρες, κοσμήματα, αντικείμενα αξίας, όπως πίνακες ζωγραφικής, εμπορεύματα κλπ. Ανάμεσα στις διάφορες περιπτώσεις αναφέρονταν η λεηλάτηση των ιστορικών καταστημάτων φωτογραφικών ειδών των αδελφών Κούνιο, του καταστήματος σιδηρικών του Σαούλ Άλβο, με σύνολο εμπορευμάτων αξίας 35.000 χρυσών λιρών, του καταστήματος Μπενρουμπή με εμπορεύματα αξίας 60.000 λιρών, της οικίας του Α. Αργυρόπουλου από το οποίο αφαίρεσαν την κινητή περιουσία και τιμαλφή αξίας 2.500 χρυσών λιρών, του καταστήματος σιδηρικών του Λάζαρου Σεφικά με εμπορεύματα 12.000 χρυσών λιρών κλπ. [21]

Από την απληστία των Ναζί δεν ξέφυγαν και χριστιανοί επιχειρηματίες, όπως ο καπνέμπορος Ιωάννης Χατζησταυρόπουλος. Στον οποίο οι κατακτητές λίγο μετά που εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη ανακοίνωσαν ότι τα καπνά ιδιοκτησίας του δεν ανήκουν πλέον στον ίδιο, αλλά στο Γερμανικό κράτος. Υποχρεώνοντάς τον να υπογράψει ένα χαρτί στο οποίο φαίνονταν πως πούλησε στους Γερμανούς τα καπνά του, που ανέρχονταν στους 800.000 οκάδες, αντί του ποσού των μόλις 175 λιρών. Και όταν διαμαρτυρήθηκε ότι το ποσό αυτό ήταν μηδαμινό, τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν στο στρατόπεδο “Παύλος Μελάς, ως υπονομευτή του νομίσματος. Ενώ παράλληλα λεηλάτησαν το σπίτι του και το κατέλαβαν εκδιώκοντας τους ιδιοκτήτες του, οι οποίοι τελικά με τα πολλά παρακάλια, για να μη μείνουν στο δρόμο, περιορίστηκαν σε ένα από τα δωμάτιά του. [22]

Η λεηλασία των εβραϊκών περιουσιών, γενικεύτηκε όταν άρχισαν και οι συστηματικές διώξεις εναντίον τους και όταν όλος ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης εξαναγκάστηκε να μεταφερθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Βαρώνου Χιρς, που οι Γερμανοί είχαν δημιουργήσει στην περιοχή του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού, πριν το μεγάλο ταξίδι προς το Άουσβιτς και το θάνατο. Μία ανακοίνωση του Φρούραρχου Θεσσαλονίκης των κατακτητών, που δημοσιεύθηκε το Μάρτιο του 1943 στο δημοσιογραφικό όργανο των κατακτητών, απαγόρευε αυστηρά την προσέγγιση στα εβραϊκά σπίτια. Υπό τον τίτλο “Τιμωρείται αυστηρότητα η είσοδος εις τας οικίας των Εβραίων”, η διαταγή του Γερμανικού Φρουραρχείου πρόσταζε:

“Ανακοινούται ότι η άνευ αδείας είσοδος εις εκκενωθείσας εβραϊκάς κατοικίας θεωρείται ως λεηλασία και τιμωρείται αναλόγως.

Ο ΦΡΟΥΡΑΡΧΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. [23]

Το διαβατήριο του “πατριωτισμού”


Στη Θεσσαλονίκη, ο «πατριωτισμός» ήταν πάντα ένα καλό διαβατήριο για κάθε είδους ανέλιξη. Σημαντικά τμήματα της χριστιανικής αστικής τάξης θεώρησαν τις δυνάμεις κατοχής ως μια κάποια λύση μπροστά στον κίνδυνο αποκοπής από τον εθνικό κορμό, άνοιξαν τα σπίτια τους και συνδιασκέδαζαν μαζί τους, ενώ άλλα στρώματα θεώρησαν τις κατοχικές δυνάμεις ως πολύτιμο σύμμαχο στην «ανάκτηση» της πόλης δια της λεηλασίας των εβραϊκών περιουυσιών. Οι δυνάμεις κατοχής δεν απογοήτευσαν αυτές τις προσδοκίες. [24]

Το μεγάλο πλιάτσικο, έγινε με τα 1.800 εμπορικά καταστήματα Εβραίων, τα πιο σημαντικά από τα οποία, δόθηκαν από τους Γερμανούς σε πρόσωπα της επιλογής τους, κυρίως καταδότες της Γκεστάπο και μέλη των συμμοριών των Ταγμάτων Ασφαλείας. Ωστόσο το ενδιαφέρον για τη διαχείριση των περιουσιών των εκτοπισμένων ήταν πολύ μεγάλο, μάλιστα υπήρξαν σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ οργανώσεων και φορέων της πόλης που θα λειτουργούσαν ως μεσεγγυούχοι. Οι μεσεγγυούχοι, ή αλλιώς επίτροποι, θα χρησιμοποιούσαν τα ακίνητα και τις επιχειρήσεις των Εβραίων ως πλήρεις ιδιοκτησίες τους μέχρι να επέστρεφαν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες, κάτι που ελάχιστα έγινε αργότερα μετά το τέλος του πολέμου. Μάλιστα, εκείνη την περίοδο, σχηματίζονταν ουρές έξω από τα γραφεία των Ναζί από «ενδιαφερόμενους πολίτες». Οι αντιπαραθέσεις για τη διανομή των περιουσιών ήταν τόσο έντονες, ώστε οι Γερμανοί είχαν διορίσει νέες διοικήσεις στο επαγγελματικό και βιοτεχνικό επιμελητήριο.

Ενδεικτική ήταν η περίπτωση του απότακτου αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Πούλου, περιβόητου για τα εγκλήματά του στη Μακεδονία της Κατοχής ως αρχηγού ενός από τα «Τάγματα Ασφαλείας», ο οποίος είχε λάβει από τα χέρια του Μαξ Μέρτεν, ως «επιβράβευση» για τις «καλές υπηρεσίες» του, τα κλειδιά του κοσμηματοπωλείου των αδερφών Ισαάκ και Ρόμπερτ Μποτόν επί της οδού Μητροπόλεως και Βασ. Κωνσταντίνου. Ρευστοποιώντας άμεσα τα τιμαλφή, αποκόμισε κέρδος 15.000 χρυσών λιρών τα οποία φημολογείται ότι διοχέτευσε στον αντικομμουνιστικό αγώνα. [25]

Όπως προκύπτει από την έρευνα που διενήργησε η ιστορικός Μαρία Καβάλα, σε 500 δηλώσεις ακίνητης περιουσίας, από ένα σύνολο 5.000 που βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη του Αμερικανικού Κολεγίου Θεσσαλονίκης, η ακίνητη περιουσία των Εβραίων της πόλης ήταν της τάξης των 316.100.642 αποπληθωρισμένων δραχμών. Από αυτή, ένα ποσοστό 2% αναλογούσε σε χρυσό, ξένα νομίσματα, κοσμήματα, πολύτιμους λίθους, των οποίων η αξία υπολογίζεται σε περίπου 6,5 εκατ. αποπληθωρισμένες δρχ. «Αυτός ο χρυσός κατατέθηκε στα χρηματιστήρια Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πάτρας για ν' αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός. Μ' αυτή την «ένεση» μπόρεσαν να πληρωθούν οι μισθοί του στρατού Κατοχής», επισήμανε η κ. Καβάλα. [26]

Όταν ξεκίνησε η διανομή των "γερμανικών βραβείων" στις συμμορίες των δωσιλόγων για τις πολύτιμες υπηρεσίες που τους πρόσφεραν στην αντιμετώπιση της Εθνικής Αντίστασης, η πλειοψηφία του κόσμου των Ταγμάτων Ασφαλείας πριμοδοτήθηκε για τη συνεργασία της, ενώ κάποιοι απ' αυτούς αμείφθηκαν πλουσιοπάροχα για τη συνειδητή επιλογή να εκθέσουν τους εαυτούς τους ανεπανόρθωτα στα μάτια των συμπατριωτών τους. Οι υπόγειες διαδρομές πλουτισμού, η μαύρη αγορά, οι επιτάξεις προϊόντων, η λεηλασία περιουσιών, το πλιάτσικο, οι εκβιασμοί, ο χρηματισμός, η απομύζηση των κρατικών υπηρεσιών και των εσόδων τους, ήταν μόνο το "ορεκτικό" μπροστά σε ότι επρόκειτο να επακολουθήσει. Μετά τον εκτοπισμό των Θεσσαλονικέων Εβραίων, οι περιουσίες τους διατέθηκαν για να κορέσουν μια άλλη δίψα που ταλαιπωρούσε πολλούς του κόσμου αυτού: άλλοι χρησιμοποίησαν τις χρυσές λίρες για να χρηματοδοτήσουν το αντικομμουνιστικό τους πάθος, άλλοι για να ικανοποιηθούν για τον μέχρι τότε αγώνα τους εναντίον του κύριου ιδεολογικού εχθρού του Εθνικοσοσιαλισμού, μα κυρίως για να θησαυρίσουν, γεμίζοντας τις αποθήκες με τα προϊόντα του εγκλήματος και τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς με τις χρυσές λίρες και το αίμα των θυμάτων τους. [27]

Σε ένα του σημείωμα ο αναπληρωτής προϊστάμενος της γερμανικής υπηρεσίας προπαγάνδας στη Θεσσαλονίκη, ανέφερε για τον Πούλο ότι “...δια την δράσιν του ως αρχηγού ενόπλων ελληνικών τμημάτων κατά του κομμουνισμού δεν ήμεθα εμείς οι αρμόδιοι να εκφέρωμεν γνώμην. Μέχρι της υπηρεσίας ημών όμως, καταφθάνουν πληροφορίαι ότι ο Πούλος χρηματίζεται ασυστόλως, λεηλατών και αυτάς ακόμη τας προίκας νεαρών κορασίδων εις τα χωρία όπου δρώσι τα τμήματά του. [28]



Προσπαθούσαν να αρπάξουν ότι μπορούσαν

Σε καθεστώς πλήρους ασυδοσίας, λόγω των υψηλών προστατών τους, οι ελληνόφωνοι συνεργάτες των κατακτητών προσπαθούσαν να αρπάξουν ότι μπορούσαν. Ενδεικτική ήταν η περίπτωση του ναζιστή πανεπιστημιακού, Βασίλειου Εξαρχου (1903-1973), τακτικού τότε καθηγητή της Θεολογίας στο ΑΠΘ. Πρώην διερμηνέας της ειδικής μονάδας (Sonderkommando Rosenberg) που το Γ΄ Ράιχ έστειλε το 1941 στην Ελλάδα για την αναζήτηση και κατάσχεση των εβραϊκών αρχείων και βιβλιοθηκών, επικεφαλής αργότερα (1944) του «Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος - Εθνική Ενωσις Ελλάς» της συμπρωτεύουσας, ο Εξαρχος κατηγορήθηκε μεσούσης της Κατοχής, τον Μάιο του 1943, από τον λοχαγό Νικόλαο Νικολάου, πρόσφυγα από τη βουλγαροκρατούμενη Θράκη, ότι αξιοποίησε τις επαφές του στη γερμανική διοίκηση για να τον αποβάλει από το εβραϊκής ιδιοκτησίας σπίτι όπου έμενε, προκειμένου να ιδιοποιηθεί τον χώρο και τα έπιπλα των ιδιοκτητών που μόλις είχαν σταλεί στο Άουσβιτς.

«Τόσο η ελληνική συντεταγμένη πολιτεία όσο και ο ελληνικός λαός, αλλά και η εβραϊκή κοινότητα της χώρας αποσιωπούν το θέμα της αρπαγής των εβραϊκών περιουσιών, προβάλλουν μύθους που καταρρίπτονται εύκολα από τη διερεύνηση του αρχειακού υλικού και το μόνο που διεκδικούν είναι οι αποζημιώσεις από το γερμανικό κράτος», είπε σε παλαιότερη συνέντευξή της η ιστορικός-ερευνήτρια Γαβριέλλα Ετμεκτσόγλου. Απόδειξη αυτής της ύποπτης σιωπής, είναι ότι έως σήμερα λιγότερο από το 20% των εβραϊκών περιουσιών που κατασχέθηκαν ή κλάπηκαν από τους ναζί και τους συνεργάτες τους έχουν επιστραφεί στους δικαιούχους. [29]

Ο ιστορικός Στράτος Δορδανάς, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, αναφερόμενος στο θέμα της λεηλασίας των εβραϊκων περιουσιών της Θεσσαλονίκης, επισήμανε ότι από την υφαρπαγή τους “αναδείχθηκαν νέες οικονομικές και κοινωνικές ελίτ στη Θεσσαλονίκη, στηριζόμενες στις εβραϊκές περιουσίες και το πιο τραγικό είναι ότι μετά την απελευθέρωση όσοι ελάχιστοι εβραίοι επέστρεψαν στην πόλη αντιμετώπισαν την απόλυτη εχθρότητα και αδιαφορία, είτε σε επίπεδο προσώπων είτε σε επίπεδο θεσμών και κράτους”. Και εύστοχα σχολιάζει το γεγονός ότι οι οικονομικοί δοσίλογοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, διασώθηκαν, δεν καταδικάστηκαν και βρίσκονται στο απυρόβλητο. Καθώς, όπως παρατηρεί, “αν καταδικάζονταν θα έπρεπε το σύνολο σχεδόν της οικονομικής και επιχειρηματικής ζωής της Ελλάδας να καταδικαστεί, άρα η χώρα θα αποκεφαλιζόταν οικονομικά και επιχειρηματικά”. [30]

Ο αραχνιασμένος φάκελος της λεηλασίας των εβραϊκών περιουσιών, όπως και των πλουτισάντων επι κατοχής, πρέπει επιτέλους κάποτε να ανοίξει. Το οφείλουν η Θεσσαλονίκη, η Ελλάδα ολόκληρη στους δεκάδες χιλιάδες Εβραίους συμπατριώτες μας, οι οποίοι όχι μόνο υπέστησαν τα μαρτύρια της κόλασης και οι περισσότεροι από αυτούς θανατώθηκαν στα κρεματόρια του ναζιστικού θηρίου, αλλά είδαν κιόλας, ανήμποροι να αντιδράσουν, ότι λεηλατήθηκε το βιός τους. Το Νοέμβριο του 2014, ο τότε δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, στα εγκαίνια του μνημείου για το εβραϊκό νεκροταφείο που ισοπεδώθηκε το 1942, είχε πει: «Η πόλη άργησε αδικαιολόγητα να σπάσει την άδικη και ένοχη σιωπή της, αλλά τώρα μπορεί να λέει ότι ντρέπεται για αυτή τη στάση».



Παραπομπές

1. Δημοσθένης Δώδος, "Η Θεσσαλονίκη και οι δωσίλογοι", Εφημερίδα των Συντακτών 24 Ιανουαρίου 2016

2. Μαρία Καβάλα, "Επιβίωση βιολογική και πνευματική", στο Βασίλης Γούναρης - Πέτρος Παπαπολυβίου Ο φόρος του αίματος στην κατοχική Θεσσαλονίκη. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 15-40

3. εφημερίδα Θεσσαλονίκης Δημοκρατία, 29 Μαρτίου 1945

4. εφημερίδα Θεσσαλονίκης Πρωϊνή Ώρα, 20 Μαίου 1946


5. εφημερίδα Θεσσαλονίκης Δημοκρατία, 19 Ιουλίου 1945


6. εφημερίδα Θεσσαλονίκης Δημοκρατία, 7 Αυγούστου 1945

7. εφημερίδα Θεσσαλονίκης Δημοκρατία, 25 Ιουλίου 1945

8. Δίκη Ειδικού Δικαστηρίου Θεσσαλονίκης αριθμ. 95, 10 Ιουλίου 1945

9. Σπύρος Κουζινόπουλος, “Οι "πλουτίσαντες επί Κατοχής" τα καταναγκαστικά έργα των Εβραίων και ο Χρυσοχόου”, https://farosthermaikou.blogspot.com/2019/04/blog-post_43.html , 23 Απριλίου 2019

10. εφημερίδα Το Φως, 15 Απριλίου 1945

11. Ελένη Χαϊδιά, "Ειδικό Δικαστήριο Θεσσαλονίκης 1945-1946: Η περίπτωση των οικονομικών δωσιλόγων", στο συλλογικό Μετά τον πόλεμο, επιμέλεια Μαρκ Μαζάουερ, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2003, σελ. 208

12. Σπύρος Κουζινόπουλος, Υπόθεση Αλόϊς Μπρούνερ, ο δήμιος των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης, Ιανός, Θεσσαλονίκη 2005, σ. 30

13. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου (εισ.-επιμ.), Γιομτώβ Γιακοέλ. Απομνημονεύματα 1941-1943, Παρατηρητής. Ίδρυμα Ετς Αχαΐμ, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 53.

14. Κώστας Τομανάς, Οι κινηματογράφοι της παλιάς Θεσσαλονίκης, Νησίδες, χ.η.ε., σ. 16 και 24

15. εφημερίδα Μακεδονία, 17 Φεβρουαρίου 1959

16. Μαρία Καβάλα, Η καταστροφή των Εβραίων της Ελλάδας 1941-1944, Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγραμματα Καλλίπολις, Αθήνα 2015, σ.61

17. Ελένη Χαϊδιά, "Οι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης: από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στις αίθουσες των ειδικών δικαστηρίων", στο συλλογικό έργο Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή,
Πρακτικά του Γ' Συμποσίου Ιστορίας της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού, Θεσσαλονίκη, 8 Νοεμβρίου 1996, Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 43-52. Επίσης, Αμπατζοπούλου, Γιομτώβ… ό.π., σ. 98.

18. Αμπατζοπούλου, Γιομτώβ… ό.π., σ. 98.

19. Μαρία Καβάλα, Η καταστροφή των Εβραίων της Ελλάδας, ό.π., σ. 61-62

20. εφημερίδα Μακεδονία, 19 Φεβρουαρίου 1959

21. εφημερίδα Μακεδονία, 12 Φεβρουαρίου 1959

22. εφημερίδα Μακεδονία, 13 Φεβρουαρίου 1959

23. εφημερίδα Νέα Ευρώπη, 29 Μαρτίου 1943

24. Δημοσθένης Δώδος, Η Θεσσαλονίκη και οι δωσίλογοι, Εφημερίδα των Συντακτών, 24 Ιανουαρίου 2016

25. Ζώγια Κουταλιανου, “Σιωπή για τις περιουσίες των Εβραίων”, εφημερίδα Καθημερινή, 23 Μαίου 2009

26. εφημερίδα Καθημερινή, 23 Μαίου 2009

27. Στράτος Δορδανάς, 'Ελληνες εναντίον Ελλήνων, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2006, σ. 524

28. Εφετείο Θεσσαλονίκης, Δικογραφίες Δοσιλόγων: Υπηρεσιακόν Σημείωμα του αναπληρωτού προϊσταμένου της Προπαγάνας, Υπολοχαγού Άρεντ προς την Στρατιωτικήν Διοίκησιν-Εις χείρας του ανωτέρου Επιθεωρητού Βάγμερ, “Πούλος”, Θεσσαλονίκη 4 Μαίου 1944

29. εφημερίδα Καθημερινή, 23 Μαίου 2009

30. http://www.ww2wrecks.com/portfolio/οι-έλληνες-συνεργάτες-των-ναζί-στράτο



πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Μέσα στο παλιό νεκροταφείο της πόλης του Μονάχου, Alter Sudlicher Friedhof – Kapuziner Str., 80469 Munchen, υπάρχει ένας τάφος με το όνομα Λεωνίδας Ανδρούτσος, όπου είναι θαμμένος ο γιος του ήρωα του 1821 Οδυσσέα Ανδρούτσου.

Κάποια μέρα ο πρόεδρος του συλλόγου «Λόγου, Τέχνης και ελληνικού πολιτισμού της Βαυαρίας» Χρήστος Χατζησπυρίδης, διάβασε γι΄αυτόν τον τάφο και μαζί με την γυναίκα του Γεωργία έψαξαν και τον βρήκαν χορταριασμένο και παρατημένο.
Τον περιποιήθηκαν, καθιέρωσαν ετήσιο μνημόσιο μέσω του συλλόγου για τον άγνωστο γιο του Ήρωα και διηγήθηκαν την ιστορία του:


Γεννήθηκε το 1824 στις Λιβανάτες Φθιώτιδας από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και την γυναίκα του, Ελένη Καρέλη. Βαφτίστηκε Λεωνίδας προς τιμήν του ήρωα της Μάχης των Θερμοπυλών.
Όταν δολοφονήθηκε ο υπερήφανος Σταυραετός της Ρούμελης Οδυσσέας Ανδρούτσος, την νύχτα 4 προς 5 Ιουνίου 1825, η γυναίκα του Ελένη Καρέλη – Ανδρούτσου και ο γιος του Λεωνίδας, μόλις ενός έτους, βρέθηκαν σε τραγική κατάσταση.
Είχαν να αντιμετωπίσουν από την μιά την απειλή της ζωής τους αφού ο Ι. Γκούρας έπειτα από εντολή του Κωλέττη, είχε οργανώσει αποσπάσματα, τα οποία έψαχναν να τους βρουν και να τους δολοφονήσουν καί από την άλλη την φτώχεια και την ανέχεια.

Ο άτυχος ήρωας Οδυσσέας Ανδρούτσος, είχε διαθέσει όλη του την περιουσία, για τον Ιερό Αγώνα του Γένους και με δικά του χρήματα είχε οχυρωθεί η Ακρόπολη της Αθήνας.

Αλλά τι τραγική ειρωνία, το 1825 σ’ αυτό το φρούριο τον βασάνισαν (στόν Πύργο διπλα από τα Προπύλαια) και πέταξαν κάτω από τον Πύργο της Ακρόπολης το νεκρό του σώμα.
Έτσι μητέρα και γιος αναγκάστηκαν να κρύβονται σε σπίτια φίλων και σε σπηλιές, κατατρεγμένοι και φτωχοί.


Βασιλιάς στη Βαυαρία ήταν τότε ο φιλέλληνας Λουδοβίκος ο Α’, ο οποίος συγκινήθηκε από το δράμα της οικογένειας τού ήρωα και αποφάσισε να προστατέψει τον μικρό Λεωνίδα και την μητέρα του.
Έτσι λοιπόν τους κάλεσε στην Βαυαρία και τους φιλοξένησε στο παλάτι του.
Το μέλλον για τον μικρό Λεωνίδα ήταν πλέον λαμπρό, ο Λουδοβίκος τον είχε σαν γιο του και τον μεγάλωνε με τους καλύτερους δασκάλους.
Όμως δυστυχώς, η επιδημία χολέρας που θέριζε εκείνη την εποχή, δεν έκανε διάκριση σε κανένα, ούτε στον γιο του ήρωα, ούτε στον ευνοούμενο τού Βασιλιά.


Ο Λεωνίδας πέθανε στα δώδεκά του χρόνια, χτυπημένος από την φοβερή αρρώστια στις 11 Δεκεμβρίου 1836.
Ο Λουδοβίκος τον έθαψε με τιμές και κατέθεσε ένα ποσό στην τράπεζα, με την εντολή, να γίνεται η συντήρηση του τάφου, από τους τόκους των χρημάτων.
Μεσολάβησαν όμως τα γεγονότα του παγκοσμίου πολέμου, χάθηκαν τα χρήματα και ο μικρός Λεωνίδας ξεχάστηκε!


Στο ταφικό μνημείο του Λεωνίδα Ανδρούτσου χαράχτηκε δίγλωσση επιγραφή του φιλέλληνα ουμανιστή Θείρσιου στα ελληνικά και γερμανικά.
Εκτός από τα προσωπικά στοιχεία και την ιστορία του μνημείου, φέρει την εξής επιγραφή:


«Ειμί θάλος πολυανθές, υπ’ ανδρών βλαστέν αρίστων,οίτινες αντ’ αρετής έργ οδυνηρά πάθον.
Τον δε πάππον ελών νηλεώς εφόνευσ ο τύραννος,ου βία αλλά δολω, φάρμακα λυγρά διδούς.
Τον δ ου γεννητήρα, τον εν πολέμοις αδάμαστον, εχθροδαποί πύργον κρήμνισαν εκ μεγάλου.
Μήτηρ δε, η Παρνασσού ενί σπηλαίοις μ’έτικτεν,ενθάδε δωδεκάτη κλαύσεν αποφθίμενον»


Η μετάφραση στα νέα ελληνικά:
"Είμαι ένας μικρός θάμνος με πολλά άνθη, που με φύτεψαν με στοργή ξεχωριστοί άνθρωποι, οι οποίοι αντί για αγάπη, δόξα και τιμές, έπαθαν φοβερά δεινά.
Τον δοξασμένο παππού μου τον κυνήγησε και τον σκότωσε ο τύρανος Τούρκος που τον ξεγέλασε με τεχνάσματα και τον δηλητηρίασε.
Τον πατέρα μου, τον φοβερό και αδάμαστο πολεμιστή, αδερφικά ελληνικά χέρια, τον πέταξαν από τον ψηλό Πύργο της Ακρόπολης και τον σκότωσαν.
Η μητέρα μου, που με γέννησε στο απρόσιτο σπήλαιο του Παρνασσού, απαρηγόρητη με θρηνεί, εμένα το άτυχο παιδί της.
Κλάψε μητέρα κλάψε."

Athanasios Panagopoulos



Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Μπορεί ο όρος «πανδημία» που μπήκε για τα καλά στη ζωή μας λόγω της παγκόσμιας εξάπλωσης του κορονοϊού τις τελευταίες ημέρες να είναι πρωτάκουστος για μας, δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα καλείται να αντιμετωπίσει παρόμοια κατάσταση.

Από τη στιγμή που οι άνθρωποι κοινωνικοποιήθηκαν, έχτισαν πόλεις και διαμόρφωσαν εμπορικές σχέσεις οι πανδημίες δεν ήταν σπάνιες. Πολλές φορές τα θύματα από μία και μόνο πανδημία ανέρχονταν σε εκατομμύρια, γεγονός που σχετιζόταν κατά πολύ και με τις τραγικές συνθήκες ζωής σε αρκετές περιοχές του κόσμου. Οι πανδημίες αποτέλεσαν ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας. Εξαιτίας τους άλλαξε η έκβαση πολέμων, η ζωή πληθυσμών, εντάθηκαν οι κοινωνικές ανισότητες και άλλαξε ο ρους της Ιστορίας.

Ο ΛΟΙΜΟΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Η πρώτη καταγεγραμμένη πανδημία συνέβη την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Το 430 π.Χ. εμφανίστηκε μια ασθένεια -οι ιστορικοί εκτιμούν ότι επρόκειτο για τυφοειδή πυρετό- η οποία έφτασε και στην αρχαία Ελλάδα αφού πρώτα πέρασε από τη Λιβύη, την Αιθιοπία και την Αίγυπτο. Θεωρείται πως η επιδημία πρωτοεμφανίστηκε στον κύριο λιμένα της Αθήνας, τον Πειραιά, βασική είσοδο προμηθειών της πόλης.

Εμφανίστηκε και σε άλλες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου, επέστρεψε δύο φορές, το 429 π.Χ. και τον χειμώνα του 427/426 π.Χ., ενώ η
καταστροφή που προκάλεσε ο μεγάλος λοιμός στον πληθυσμό της Αθήνας ήταν ανυπολόγιστη. Ως αποτέλεσμα, οι Αθηναίοι που πολιορκούνταν τότε από τους Σπαρτιάτες έχασαν τον πόλεμο.

Η νόσος στην κοινωνία της αρχαίας Ελλάδας ήταν τόσο θανατηφόρα που εκτιμάται ότι χάθηκε περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού, ο οποίος ανερχόταν σε 300.000. Από την επιδημία έχασαν τη ζωή τους ο Περικλής και μέλη της οικογένειάς του. Αξιοσημείωτες για την καταγραφή της επιδημίας ήταν οι μαρτυρίες του Θουκυδίδη, ο οποίος επίσης μολύνθηκε αλλά κατόρθωσε να επιζήσει.

Η ΠΑΝΩΔΗ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΙΝΟΥ

Η επόμενη πανδημία έμεινε γνωστή ως πανώλη του Αντωνίνου. Εικάζεται ότι ήταν μια πρώιμη εμφάνιση της ευλογιάς και, όπως υποστηρίζουν αρκετοί ιστορικοί, συνέβαλε στην παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Χρονικά τοποθετείται στο 165-180 μ.Χ. Ο ασθενής εμφάνιζε τα συμπτώματα του πυρετού, της διάρροιας και -εφόσον ζούσε αρκετά- πληγές κάλυπταν το σώμα του. Η επιδημία ξεκίνησε σύμφωνα με τους ιστορικούς από τους θύννους οι οποίοι κόλλησαν τους Ρωμαίους, ενώ στη συνέχεια τα ρωμαϊκά στρατεύματα -εκείνη την περίοδο βρίσκονταν σε πόλεμο μαζί τους- διέδωσαν την ασθένεια στην αυτοκρατορία. Μάλιστα και μετέπειτα ο στρατός με τις μετακινήσεις του μετέφερε ιούς και μολύνσεις σε άλλα εδάφη.

Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

Η συγκεκριμένη επιδημία πανούκλας, η οποία εμφανίστηκε το 250 μ.Χ., πήρε το όνομά της από το πρώτο γνωστό θύμα, τον Κυπριανό, χριστιανό επίσκοπο της Καρχηδόνας. Τα κύρια συμπτώματα ήταν διάρροια, εμετός, πληγές στον λαιμό και γάγγραινα στα χέρια και τα πόδια. Εξαιτίας του φόβου που προκλήθηκε από την ταχεία εξάπλωση της ασθένειας οι κάτοικοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τη χώρα, γεγονός όμως που είχε αποτέλεσμα -όπως και σήμερα- την εξάπλωσή της σε άλλες χώρες. Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι η επιδημία ξέσπασε πρώτα στην Αιθιοπία και μετέπειτα έφτασε στη βόρεια Αφρική, τη Ρώμη και σε βορειότερες χώρες. Τους επόμενους τρεις αιώνες υπήρξαν επαναλαμβανόμενα ξεσπάσματά της.

Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ

Υπολογίζεται πως η επιδημία που έμεινε γνωστή ως πανούκλα του Ιουστινιανού πρωτοεμφανίστηκε στην Αίγυπτο το 541. Εξαπλώθηκε στην Παλαιστίνη και πολύ σύντομα έφτασε και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία -έπληξε σφοδρότατα την Κωνσταντινούπολη- μέσω των εμπορικών δρόμων της Μεσογείου. Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη πανδημία ήταν από τις πιο θανατηφόρες, καθώς πέθαναν 25-50 εκατομμύρια άνθρωποι στη διάρκεια δύο αιώνων. Ο αριθμός αντιστοιχεί σε ποσοστό 13-26% του τότε παγκόσμιου πληθυσμού. Το 2013 ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι αιτία της πανούκλας του Ιουστινιανού -ξέσπασε όταν αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός A’, ο οποίος μάλιστα νόσησε αλλά δεν πέθανε- ήταν το βα-
κτήριο Yersinia pestis που ευθύνεται και για την πανδημία της βουβωνικής πανώλης, η οποία είναι γνωστή και ως «μαύρος θάνατος» (1347-51).

ΛΕΠΡΑ

Μπορεί να ήταν γνωστή επί πολλούς αιώνες, εντούτοις εξελίχθηκε σε πανδημία κατά τον 11ο αιώνα. Η διασπο-ρά της ήταν πολύ μεγάλη στην Ευρώπη και έτσι οδήγησε στην ανέγερση πολυάριθμων νοσοκομείων που είχαν μοναδικό αντικείμενο την περίθαλψη των λεπρών.

Η λέπρα, που πλέον είναι γνωστή ως ασθένεια του Χάνσεν, είναι μια βακτηριδιακή νόσος με αργή εξέλιξη, προ-καλεί πληγές και παραμορφώσεις που οδηγούν σε βαριάς μορφής αναπηρία και τελικά στον θάνατο. Λόγω των πρωτοφανών για την εποχή συμπτωμάτων και της ραγδαίας εξάπλωσής της θεωρούνταν τιμωρία από τον Θεό για τις αμαρτίες της ανθρωπότητας. Αυτή η πεποίθηση οδήγησε στην ηθική καταδίκη των ασθενών και αρκετά συχνά στον εξοστρακισμό τους. Η ασθένεια εξακολουθεί να πλήττει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο και μπορεί να αποβεί θανατηφόρα αν δεν αντιμετωπιστεί με χορήγηση αντιβιοτικών.

Ο «ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ»

Μια από τις πλέον καταστροφικές πανδημίες που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα ήταν και η περιβόητη βουβωνική πανώλη ή μεγάλη πανούκλα. Στην περιοχή της Ευρασίας υπολογίζεται ότι κόστισε τη ζωή σε 75-200 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ στην Ευρώπη το αποκορύφωμα της έξαρσής της υπολογίζεται στο 1347-51. Αιτία της συγκεκριμένης ασθένειας, σύμφωνα με ερευνητές, ήταν και πάλι το βακτήριο Yersinia pestis.
Εξαιτίας του «μαύρου θανάτου» προκλήθηκαν πολυάριθμες θρησκευτικές, κοινωνικές και οικονομικές αναταραχές, οι οποίες επέδρασαν καταλυτικά στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Εκτιμάται ότι εμφανίστηκε στην Ασία και μεταφέρθηκε στην Ευρώπη μέσω των εμπορικών διαύλων, των καραβανιών που ήρθαν από τον «δρόμο του μεταξιού». Η κατάσταση έγινε γρήγορα ανεξέλεγκτη, με αποτέλεσμα πολλά από τα πτώματα να παραμένουν άταφα στους δρόμους. Χαρακτηριστική είναι μια αναφορά στο βιβλίο του Ντέιβιντ Νίκολας «Η εξέλιξη του μεσαιωνικού κόσμου»: «Αυτός που τον έβλεπες γερό τη μια μέρα ήταν πεθαμένος την επόμενη».

Η Αγγλία και η Γαλλία επλήγησαν τόσο πολύ ώστε κήρυξαν προσωρινή ανακωχή στον μεταξύ τους Εκατονταετή Πόλεμο. Ο «μαύρος θάνατος» ευθύνεται για την κατάρρευση του φεουδαρχικού συστήματος στη Βρετανία εξαιτίας της ραγδαίας μεταβολής των οικονομικών (ερημώθηκαν περιοχές καθώς πόλεις ολόκληρες είχαν ξεκληριστεί, αγροί έμειναν χωρίς καλλιέργεια και έσπευδαν να τους αγοράσουν όσοι είχαν αποκτήσει πλεόνασμα από το εμπόριο, αγρότες λόγω ανέχειας κατευθύνθηκαν στις πόλεις ως φτηνό, ανειδίκευτο δυναμικό για τις υφαντουργίες) και δημογραφικών συνθηκών (τα παιδιά πέθαιναν από την επόμενη επιδημία προτού προλάβουν να μεγαλώσουν και να γίνουν γονείς).

Αξιοσημείωτο είναι το απόσπασμα από το βιβλίο του Χένρι Κάμεν «Πρώιμη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία» σχετικά με τις κοινωνικές συνέπειες της πανώλης, η οποία «έπληττε πρώτα και κυρίως τις κατώτερες τάξεις. Στο Λονδίνο οι κατάλογοι θανόντων δείχνουν πως οι επιδημίες ξεσπούσαν στα φτωχότερα προάστια. Οταν ξέσπασε μια επιδημία στη Λιόν το 1628 κάποιος προσπαθούσε να παρηγορηθεί με τη σκέψη ότι “μόνο επτά ή οκτώ πρόσωπα περιωπής πέθαναν και πεντακόσια ή εξακόσια άτομα από τις κατώτερες τάξεις”. Ενας αστός της Τουλούζης σημειώνει στο ημερολόγιό του το 1561: “Η ασθένεια χτυπά μόνο τους φτωχούς […] Είναι θέλημα Κυρίου. Οι πλούσιοι προστατεύουν τον εαυτό τους”. Η πιο αποτελεσματική προστασία ήταν η φυγή.

Οταν η πανώλη έπληξε το Μπιλμπάο σας αρχές του φθινοπώρου του 1598 “μόνο οι άποροι παρέμειναν στην πόλη”. Οι αστοί μετακινήθηκαν σε άλλες πόλεις, η αριστοκρατία στα κτήματά της στην ύπαιθρο… Οι κοινωνικές τριβές ενισχύονταν. Με ορατές τις ενδείξεις γι’ αυτό, οι ανώτερες τάξεις θεωρούσαν τους φτωχούς υπεύθυνους για την εξάπλωση της πανώλης. Οι φτωχοί με τη σειρά τους έφεραν βαρέως το γεγονός ότι αυτοί που διέθεταν πλούτο εξαιρούνταν και από τις συνέπειες της μάστιγας».

Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΚΟΛΟΜΒΟΥ

Η άφιξη των Ισπανών στην Καραϊβική το 1492 είχε τρομακτικό αντίκτυπο για τους αυτόχθονες κατοίκους, αφού οι Ευρωπαίοι κατακτητές μετέφεραν ασθένειες όπως η ευλογιά, η ιλαρά και η βουβωνική πανώλη. Καθώς δεν είχαν εκτεθεί ποτέ σε αυτές και δεν είχαν αντισώματα για να τις αντιμετωπίσουν, οι κάτοικοι της Καραϊβικής αποδεκατίστηκαν.

Υπολογίζεται πως το 80-95% του πληθυσμού της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής πέθανε από αυτές τις ασθένειες. Αυτό έμεινε γνωστό ως η ανταλλαγή του Κολόμβου -από τον εξερευνητή που ανακάλυψε την Αμερική- και συμβολίζει εκτός από τη διάδοση των επίμαχων ασθενειών, τη μεταφορά φυτών, ζώων, κουλτούρας, ανθρώπινων πληθυσμών, τεχνολογίας και ιδεών.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΝΟΥΚΛΑ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

Η βουβωνική πανώλη έπληξε πάλι την Ευρώπη το 1665 και κυρίως την πρωτεύουσα της Αγγλίας, όπου και υπολογίζεται ότι το 20% του πληθυσμού έχασε τη ζωή του. Χιλιάδες σκύλοι και γάτες σφαγιάστηκαν επειδή θεωρήθηκαν πιθανή αιτία διάδοσης της ασθένειας. Η έξαρση της πανούκλας σημειώθηκε το 1666, όταν ξέσπασε και η μεγάλη φωτιά του Λονδίνου που προκάλεσε αναρίθμητους θανάτους.

Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΧΟΛΕΡΑΣ

Το 1817 σημειώθηκε η πρώτη από τις επτά πανδημίες χολέρας που θα ακολουθούσαν τα επόμενα 150 χρόνια. Ξεκίνησε από τη Ρωσία προκαλώντας τον θάνατο ενός εκατομμυρίου ανθρώπων. Το βακτήριο που προκαλεί τη χολέρα σύντομα μεταδόθηκε και σε Βρετανούς στρατιώτες, οι οποίοι με τη σειρά τους το μετέφεραν στην Ινδία οδηγώντας στον θάνατο εκατομμύρια ανθρώπους.

Μέσω της τεράστιας ναυτικής δύναμης που διέθετε η Βρετανική Αυτοκρατορία η χολέρα διαδόθηκε επίσης σε Ισπανία, Αφρική, Ινδονησία, Κίνα, Ιαπωνία, Ιταλία, Γερμανία και Αμερική, όπου επίσης οι νεκροί ήταν αναρίθμητοι. Μολονότι το 1885 παρασκευάστηκε εμβόλιο για
τη χολέρα, οι πανδημίες συνεχίστηκαν, κυρίως λόγω του χαμηλού βιοτικού επιπέδου, και είχε εκτιμηθεί ως ενεργή ασθένεια έως και το 1960.

Η ΤΡΙΤΗ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ

Το 1855 σημειώθηκε η τρίτη πανδημία πανούκλας, που ξέσπασε αρχικά στην Κίνα και διαδόθηκε σε Ινδία και Χονγκ Κονγκ. Ηταν τόσο μεγάλη η έκτασή της που τα θύματα υπολογίζονται σε 15 εκατομμύρια. Τις περισσότερες απώλειες μέτρησε η Ινδία, οι αρχές της οποίας βρήκαν την πανδημία ως αφορμή για να επιβάλουν κατασταλτικά μέτρα, τα οποία σύντομα οδήγησαν σε εξέγερση εναντίον των Βρετανών.

Η ΡΩΣΙΚΗ ΓΡΙΠΗ

Στα τέλη του 19ου αιώνα, συγκεκριμένα το 1889, χρονολογείται η πρώτη σημαντική πανδημία γρίπης η οποία ξεκίνησε από τη Σιβηρία και το Καζακστάν και γρήγορα εξαπλώθηκε και στη Μόσχα. Η διάδοση της όμως ήταν τόσο ταχεία ώστε σύντομα έφτασε στη Φινλανδία και την Πολωνία και από εκεί μεταφέρθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη και μετέπειτα στη Βόρεια Αμερική και την Αφρική. Μέχρι το τέλος του 1890 τα θύματα από την πανδημία γρίπης ανέρχονταν σε 360 χιλιάδες.

ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΙΠΗ

Εξαιτίας της πανδημίας της ισπανικής γρίπης, η οποία εκδηλώθηκε το 1918 και μεταδόθηκε στους ανθρώπους από πτηνά, υπολογίζεται ότι έχασαν τη ζωή τους περίπου 50 εκατομμύρια παγκοσμίως. Συνολικά νόσησαν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι, δηλαδή το 27% του τότε παγκόσμιου πληθυσμού.

ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΓΡΙΠΗ

Μια άλλη πανδημία γρίπης είναι η επονομαζόμενη ασιατική. Εμφανίστηκε στο Χονγκ Κονγκ το 1957 και μέσω της Κίνας έφτασε στις ΗΠΑ. Σύντομα διαδόθηκε στην Ευρώπη και κυρίως στη Βρετανία, όπου μέσα σε περίπου έξι μήνες πέθαναν 143.000 άτομα. Ακολούθησε και δεύτερο κύμα της γρίπης στις αρχές του 1958, πιο θανατηφόρο αυτήν τη φορά, αφού στοίχισε τη ζωή σε 1,1 εκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως.

HIV/AIDS

To AIDS που καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, ο οποίος τελικά καταλήγει λόγω ασθενειών που σε άλλες συνθήκες ο οργανισμός θα μπορούσε να αντιμετωπίσει, αναγνωρίστηκε πρώτη φορά το 1981. Η συγκεκριμένη ασθένεια προκαλείται από τον ιό HIV.

To AIDS παρατηρήθηκε πρώτη φορά σε αμερικανικές κοινότητες ομοφυλοφίλων, αλλά ήδη από το 1960 είχε εκδηλωθεί στην Αϊτή, ενώ την επόμενη δεκαετία εμφανίστηκε στη Νέα Υόρκη και στο Σαν Φρανσίσκο. Μολονότι έχουν αναπτυχθεί φαρμακευτικές αγωγές που καθυστερούν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της νόσου, οριστική θεραπεία δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη, με αποτέλεσμα περίπου 35 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο να έχουν χάσει τη ζωή τους από το AIDS.

SARS

Η πρώτη πανδημία του 21ου αιώνα αφορούσε το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, το οποίο έγινε ευρέως γνωστό ως SARS. Πρόκειται για ιογενή νόσο του αναπνευστικού συστήματος η οποία προκαλείται από τον κορονοϊό SARS. Μολονότι καταγράφηκαν 8.098 περιστατικά σε 38 χώρες, η πανδημία έπληξε κυρίως την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Ο ιός παρατηρήθηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2002 και η επιδημία στη νότια Κίνα διήρκεσε μέχρι και τον Ιούλιο το 2003.

Η1Ν1

Η πανδημία που προκλήθηκε από τον ιό αυτό ξεκίνησε στις αρχές του 2009 και διήρκεσε έως και τα τέλη του 2010. Δεν ήταν η πρώτη φορά που έκανε την εμφάνισή του ο ιός Η1Ν1, αφού το ίδιο είχε συμβεί και στην ισπανική γρίπη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως το στέλεχος του Η1Ν1 ήταν διαφορετικό, γεγονός που οφείλεται στην αναδιάταξή του από ιούς πτηνών, ανθρώπων και χοίρων. Εκτιμάται ότι νόσησε περίπου το 11-21% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή περίπου 700 εκατομμύρια με 1,4 δισεκατομμύριο άνθρωποι, εκ των οποίων περίπου 150.000 έως 575.000 έχασαν τη ζωή τους. Παρά τις αρχικές εκτιμήσεις των επιστημόνων, νεότερες έρευνες έδειξαν ότι ο ιός Η1Ν1 δεν ήταν περισσότερο δριμύς από την εποχική γρίπη.

ΕΜΠΟΛΑ

Η επιδημία του ιού Εμπολα στη δυτική Αφρική την περίοδο 2013-16 ήταν η πιο εκτεταμένη διάδοση της συγκεκριμένης ασθένειας στα χρονικά. Προκάλεσε απώλεια πολλών ανθρώπινων ζωών και κοινωνικοοικονομική κατάρρευση σε χώρες όπως η Γουινέα, η Λιβερία και η Σιέρα Λεόνε. Τον Μάιο του 2016 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι καταγράφηκαν 28.646 ασθενείς που προσβλήθηκαν από τον εν λόγω ιό, εκ των οποίων 11.323 πέθαναν, ενώ παράλληλα πρόσθεσε ότι αυτοί οι αριθμοί υποτιμούν την έξαρση του ιού καθώς εκτιμάται ότι οι απώλειες είναι πολύ περισσότερες. Η θνητότητα της νόσου υπολογίζεται σε 50-90%.

Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω της επαφής με το αίμα ή με τα υγρά του σώματος κάποιου μολυσμένου ζώου (κυρίως πιθήκων ή φρουτοφάγων χειρόπτερων). Μόλις μολυνθεί ο ανθρώπινος οργανισμός η νόσος μπορεί να εξαπλωθεί και μεταξύ των ανθρώπων. Πλέον φαίνεται ότι είμαστε κοντά στην καταπολέμηση του Εμπολα μέσω των φαρμάκων REGN-EB3 της εταιρείας Regeneron Pharmaceuticals και mAbll4 της Ridgeback Biotherapeuti, τα οποία επιτίθενται στον ιό μέσω μονοκλωνικών αντισωμάτων και βάσει των μελετών φαίνεται πως οδηγούν σε σημαντική μείωμείωση της θνησιμότητας


Πηγή: Βασίλη Ανδριανόπουλου – Hot Report



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading
Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)