Articles by "Σταμέλλος"

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Σταμέλλος. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Ακτιβιστής στις 0

Πριν από λίγες μέρες ακούσαμε τον Υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια στο Συνέδριο «Athens Security Forum 2025» [https://dendias.gr/athens-security-forum/] να λέει -απευθυνόμενος προφανώς προς τους Ευρωπαίους- ότι «Το πρώτο προαπαιτούμενο είναι η αλλαγή κουλτούρας των ευρωπαϊκών κοινωνιών και η επιστροφή σε πνεύμα αυτοθυσίας που ο Ευρωπαίος θα έχει μέσα στη συνείδησή του, ότι μπορεί να χρειάζεται να θυσιαστεί για να υπερασπίσει τα δικαιώματα τα οποία απολαμβάνει. Σήμερα η Ευρώπη δεν αντέχει να δει φέρετρα με σημαία πάνω, ούτε καν με την ευρωπαϊκή σημαία. Οι ΗΠΑ είναι εθισμένες σε αυτό το θέαμα. Πρέπει λοιπόν να κάνουμε μια σοβαρή και ειλικρινή συζήτηση στο πλαίσιο της Ευρώπης, μέχρι πού είμαστε διατεθειμένοι να φτάσουμε...» Είπε επίσης πως «Η Ελλάδα των 220 δισεκατομμυρίων ευρώ (ΑΕΠ) έχει περισσότερα βαρέα τεθωρακισμένα από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τη Δανία μαζί»

Ο Υπουργός Άμυνας ζητάει ουσιαστικά από τους Ευρωπαίους «αλλαγή κουλτούρας» και «επιστροφή στο πνεύμα της αυτοθυσίας». Να συνηθίσουμε, λέει, την εικόνα των φερέτρων με σημαία. Να είμαστε έτοιμοι. Και μέσα σε όλα αυτά, ουσιαστικά μας λέει -ότι αισθανόμαστε περήφανοι που- η Ελλάδα των 220 δισ. έχει περισσότερα βαριά τεθωρακισμένα από… τη μισή Ευρώπη.

Στην ιστορία πάντα οι ηγεσίες μιλούν για θυσίες. Πάντα οι λαοί καλούνται να αντέξουν αυτά που οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν. Κι εδώ, ο Ντάλτον Τράμπο στο βιβλίο του «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του» μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ: «Πάντα βρίσκεις ανθρώπους πρόθυμους να θυσιάσουν τη ζωή των άλλων. Μιλούν ακατάπαυστα και μιλούν πολύ δυνατά. Τους βρίσκεις στις εκκλησίες και στα σχολεία και στις εφημερίδες και στα νομοθετικά σώματα και στα συνέδρια. Αυτή είναι η δουλειά τους. Ωραιότατα λόγια. Καλύτερα θάνατος παρά ατίμωση. Η γη ετούτη που καθαγιάστηκε από το αίμα. Οι άνδρες ετούτοι που σκοτώθηκαν τόσο ένδοξα. Δεν ήταν μάταιος ο θάνατός τους. Οι ευγενείς νεκροί μας. Χμμμ. Τι λένε όμως οι νεκροί; Μήπως επέστρεψε ποτέ κανείς από τους νεκρούς;»

Οι νεκροί δεν μιλούν. Μιλούν μόνο οι ζωντανοί. Κι αυτοί που μιλούν συνήθως ποτέ δεν βρίσκονται ή δεν βρέθηκαν στα χαρακώματα. Οι νεκροί δεν γυρίζουν να εξηγήσουν αν πέθαναν «ένδοξα». Δεν μπορούν να διαψεύσουν κανέναν από όσους χτίζουν καριέρες πάνω σε πατριωτικές ρητορείες και στρατηγικά φόρα.

Αυτό που ζούμε σήμερα στην Ευρώπη δεν είναι «αλλαγή κουλτούρας». Είναι επικίνδυνη κανονικοποίηση της ιδέας ότι ο πόλεμος πλησιάζει∙ και πρέπει απλώς να το αποδεχτούμε. Είναι η επιστροφή μιας γλώσσας που παλαιότερα προετοίμαζε λαούς να πέσουν σε χαρακώματα για συμφέροντα που δεν ήταν δικά τους. Τα σύννεφα του πολέμου σκοτεινιάζουν και, όσο σκοτεινιάζουν, τόσο περισσότερο κάποιοι μιλούν για «αναγκαίες θυσίες», για «προστασία του τρόπου ζωής μας», για «ετοιμότητα». Ποιοι όμως θα πληρώσουν τον λογαριασμό; Ποιοι θα μπουν στα άρματα; Ποιοι θα γίνουν «ευγενείς νεκροί»;

Σε μια εποχή που ο πλανήτης εξοπλίζεται μανιασμένα, η πιο ριζοσπαστική πράξη δεν είναι να φωνάζεις για πόλεμο. Η πιο ριζοσπαστική πράξη είναι να υπερασπίζεσαι την Ειρήνη. Όχι από φόβο, αλλά από ευθύνη. Γιατί αν δεν υψώσουμε τώρα τη φωνή μας, αύριο ίσως μας ζητήσουν να υψώσουμε τη σημαία πάνω από φέρετρα. Κι αυτό δεν είναι «κουλτούρα». Είναι αποτυχία της ανθρωπότητας. Η ιστορία μας έχει δείξει ότι τα τύμπανα του πολέμου χτυπούν πάντα πιο δυνατά όταν οι κοινωνίες σιωπούν, όταν συνηθίζουν τη γλώσσα της «αναγκαίας θυσίας», όταν ο φόβος κυριαρχεί και γίνεται κρίση.

Το κίνημα της Ειρήνης δεν είναι ρομαντισμός. Είναι επιβίωση, είναι λογική, είναι ανθρωπιά.
Και σήμερα, όσο ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες, η φωνή του οφείλει να ακουστεί ξανά δυνατά.

Στέφανος Σταμέλλος





Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Έχω αναφερθεί πολλές φορές στη Ναόμι Κλάιν. Η Ναόμι Κλάιν στο «Δόγμα του Σοκ», περιγράφει με ακρίβεια το εγχειρίδιο του ακραίου νεοφιλελευθερισμού: αποδιάρθρωση δημόσιων υπηρεσιών, απαξίωση κοινωνικών αγαθών, ιδιωτικοποίηση των πάντων. Είναι η «Σχολή του Σικάγου» του Μίλτον Φρίντμαν. Η θεωρία ότι η κοινωνία “διορθώνεται” μόνο όταν το κράτος διαλυθεί και τα βασικά αγαθά παραδοθούν στην αγορά.

Και σήμερα, στην Ελλάδα του 2025, βλέπουμε να εφαρμόζεται, βήμα προς βήμα, αυτό ακριβώς το μοντέλο. Το κλείσιμο δεκάδων γραφείων των ΕΛΤΑ δεν είναι «εξορθολογισμός». Είναι το κλασικό παράδειγμα εφαρμογής της θεραπείας-σοκ, που σημαίνει υποβάθμιση, απαξίωση, συρρίκνωση, παράδοση στην αγορά.

Τα ΕΛΤΑ δεν είναι απλώς «ένα κατάστημα». Είναι κομμάτι της κοινωνικής υποδομής για τα χωριά, για τους ηλικιωμένους, για τις απομακρυσμένες περιοχές, για όσους δεν έχουν πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες ή ιδιωτικές courier. Όταν αυτή η δημόσια παρουσία εξαφανίζεται, δεν “εξυγιαίνεται” τίποτα. Απλώς μαζεύεται χώρος για ιδιώτες, και το κόστος μεταφέρεται στους πολίτες.

Αυτή είναι η πολιτική των «παιδιών της Σχολής του Σικάγου», ή για να είμαστε πιο ακριβείς, των εγγονών του Φρίντμαν που εφαρμόζουν την ίδια συνταγή 50 χρόνια μετά. Ενώ η Ευρώπη μιλά για δημόσια αγαθά, καθολική πρόσβαση, ψηφιακό κράτος που δεν αφήνει κανέναν πίσω, στην Ελλάδα συνεχίζουμε να βαδίζουμε στο μοντέλο «κλείνουμε – περικόπτουμε - ιδιωτικοποιούμε».

Το κλείσιμο των ΕΛΤΑ δεν είναι τεχνικό, ούτε οικονομικό ζήτημα. Είναι ιδεολογική επιλογή. Και λέει πολλά για το πού θέλουν να οδηγήσουν τη χώρα. Σε ένα κράτος μικρό, αδύναμο, και μια κοινωνία όπου οι ανάγκες αγοράζονται, δεν εγγυώνται.

Όσοι πιστεύουν ότι αυτή η πολιτική φέρνει ανάπτυξη, ας κοιτάξουν την πραγματικότητα:
κλείσιμο υπηρεσιών, αύξηση ανισοτήτων, αποψίλωση της υπαίθρου, κοινωνικός αποκλεισμός. Αυτό δεν είναι μεταρρύθμιση. Είναι το Δόγμα του Σοκ στη μικρογραφία της καθημερινότητας. Κι αν σήμερα είναι τα ΕΛΤΑ, αύριο ποιο θα είναι;

Στέφανος Σταμέλλος



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε ότι το Εργαστήριο Άγριας Πανίδας & Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. συμμετέχει σε πρόγραμμα Erasmus+ με αντικείμενο τον “κυνηγετικό τουρισμό” [https://dasarxeio.com/2025/10/13/146692/]. Ίσως πρόκειται για ό,τι πιο αντιφατικό, παράλογο και βαθιά ανθρωποκεντρικό έχει προταθεί τον τελευταίο καιρό από ακαδημαϊκό φορέα. Και δεν είναι απλά μια ακαδημαϊκή πρωτοβουλία. Είναι ένα σύμπτωμα πολιτισμού, που έχει χάσει την ικανότητα να διακρίνει ανάμεσα στη ζωή και στη διαχείρισή της ως πόρου.

Η ίδια η έννοια του “κυνηγετικού τουρισμού” αποτελεί οξύμωρο. Πώς είναι δυνατόν να βαφτίζεται “τουρισμός” η πράξη της σκόπιμης θανάτωσης άγριων ζώων; Πώς γίνεται ένα ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που έχει ως στόχο την κινητικότητα, την ανταλλαγή πολιτισμών και τη διεύρυνση οριζόντων, να χρηματοδοτεί την εκπαίδευση στη βία απέναντι στη φύση;

Ο “κυνηγετικός τουρισμός” επιχειρεί να εξευγενίσει τη βία. Να την ντύσει με την αισθητική της εμπειρίας, με την πρόφαση της “παράδοσης” και την προσποίηση της “διαχείρισης πληθυσμών”. Στην πραγματικότητα, είναι μια ακόμη μορφή εμπορευματοποίησης της φύσης, μια αγορά που μετατρέπει το αίμα σε εμπειρία, το θήραμα σε τρόπαιο και το οικοσύστημα σε πεδίο οικονομικής εκμετάλλευσης.

Η έννοια του κυνηγετικού τουρισμού είναι το απόσταγμα του σύγχρονου ανθρωποκεντρισμού. Του πολιτισμού που βλέπει τη φύση όχι ως σύνολο ζωής, αλλά ως σκηνικό για κατανάλωση και εμπειρίες. Είναι ο ίδιος πολιτισμός που εγκαθιστά ανεμογεννήτριες σε περιοχές Natura για “πράσινη ενέργεια” και τώρα “πρασινίζει” ακόμη και το κυνήγι, κάνοντας, μέσα από τα προγράμματα κινητικότητας της νεολαίας, τα ζώα τουριστικά αξιοθέατα που πεθαίνουν. Ο άνθρωπος ως κυρίαρχος, ως μέτρο όλων των πραγμάτων, ως το μόνο ον, του οποίου οι “ανάγκες” και τα “πάθη” νομιμοποιούν την καταστροφή.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία ντύνεται με τον μανδύα της επιστήμης. Όταν πανεπιστημιακά εργαστήρια, που υποτίθεται ότι υπηρετούν τη γνώση και την προστασία της φύσης, εμπλέκονται στην προώθηση δραστηριοτήτων, που αναιρούν την ίδια την έννοια της διατήρησης, τότε το πρόβλημα δεν είναι μόνο ηθικό.

Η επιστήμη, που οφείλει να ερμηνεύει τη ζωή, μετατρέπεται σε μηχανισμό κανονικοποίησης του θανάτου. Η γνώση, που θα έπρεπε να καλλιεργεί σεβασμό, εκπαιδεύει στη “βιώσιμη” θανάτωση. Η έρευνα, που θα έπρεπε να αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των οικοσυστημάτων, υποτάσσεται στο λογιστικό μοντέλο της “οικονομίας εμπειρίας”. Η μόνη πραγματική παιδαγωγική της φύσης είναι η συμμετοχή, όχι η εκμετάλλευση. Ο άνθρωπος δεν είναι “τουρίστας” πάνω στη Γη. Είναι μέρος της ζωής της. Η προστασία δεν είναι μια “δραστηριότητα”, αλλά μια στάση ύπαρξης, που απορρίπτει κάθε μορφή κατοχής ή “δικαιώματος” πάνω στη ζωή των άλλων όντων.

Το Erasmus+ για τον κυνηγετικό τουρισμό δεν είναι πρόοδος. Είναι ένα ευρωπαϊκό παράδοξο, μια πολιτισμική παλινδρόμηση που εξευγενίζει τη βία και νομιμοποιεί τον θάνατο με την υπογραφή της “εκπαίδευσης”. Αν θέλουμε πραγματικά να μιλάμε για “εκπαίδευση”, ας ξεκινήσουμε από το αυτονόητο: ότι η ζωή, σε όλες τις μορφές της, δεν προσφέρεται για κατανάλωση, ούτε στο πιάτο, ούτε στο τουφέκι, ούτε στο αμφιθέατρο.

Στέφανος Σταμέλλος




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Εμείς μιλάμε για Μητροπολιτικό Πάρκο στη Λαμία. Μια πόλη από τις πιο ζεστές της Ελλάδας, με ελάχιστο πράσινο ανά κάτοικο, με σκόρπια δέντρα και νησίδες πρασίνου, αντί για πνεύμονες ζωής.

Και την ίδια στιγμή, κάποιοι ονειρεύονται να διανείμουν το στρατόπεδο Τσαλτάκη, τη μοναδική ευκαιρία που έχει η πόλη να ανασάνει.

Ναι, η στέγαση των στρατιωτικών έχει τη σημασία της. Όμως το συμφέρον της πόλης δεν μπορεί να τεμαχίζεται σε οικόπεδα. Το Στρατόπεδο Τσαλτάκη δεν είναι «φιλέτο» προς αξιοποίηση κύριε βουλευτή [https://fonografos.net/o-giannis-sarakiotis-gia-tin-aksiopoiisi-tou-proin-stratopedou-tsaltaki/]. Είναι δημόσιος χώρος μέσα στην καρδιά της πόλης, που οφείλει να αποδοθεί στους πολίτες.

Ενώ η κοινωνία της Λαμίας εδώ και εξήντα πέντε χρόνια ζητά να αποδοθεί το Στρατόπεδο Τσαλτάκη στην πόλη, κάποιοι επιλέγουν να στηρίξουν μια πρόταση μερικής “αξιοποίησης” των χώρων του, που παρακάμπτει το πάγιο αίτημα των δημοτικών αρχών και των πολιτών.

Αν η Λαμία θέλει να πάψει να είναι η «τσιμεντούπολη της Ρούμελης», αν θέλουμε οι επόμενες γενιές να έχουν πράσινο, χώρους περίπατου, πολιτισμού και αναψυχής,
τότε το Στρατόπεδο Τσαλτάκη πρέπει να γίνει πάρκο ∙και μάλιστα μητροπολιτικό πάρκο. Αυτό που έκαναν τόσες πόλεις, που επανασχεδίασαν τον αστικό τους χώρο με κέντρο τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Και το ερώτημα: Τι λέει για όλα αυτά ο Δήμος Λαμίας, η Δημοτική Αρχή; Οι δημοτικοί σύμβουλοι;

Στέφανος Σταμέλλος




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί ως γονείς ή παππούδες/γιαγιάδες: «Πού να πάω τα παιδιά να παίξουν, να εκτονωθούν» Και κυρίως αναφερόμαστε: σε ποια παιδική χαρά… στη γειτονιά. Άντε, πείτε μου εσείς. Ή πρέπει να τα βάλεις στο αυτοκίνητο ψάχνοντας να βρεις καμία, κι αυτή με μια τσουλήθρα και δυο κούνιες, ή στο τέλος να καταλήξεις να τα πας στο πάρκο στα Λουτρά Υπάτης.

Λέω κάθε φορά στους φίλους το παράδειγμα της Βαρκελώνης, που πραγματικά σε εκπλήσσει. Κάθε τετράγωνο και παιδική χαρά, αλλά ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ! Ξεχωριστές για όλες τις ηλικίες, συντηρημένες, καθαρές, αλλά και με πολύ φαντασία. Καλά, αυτοί έχουν και τα πάρκα σκύλων… τι να πούμε.

Θεωρητικά λέμε ότι σε κάθε γειτονιά υπάρχει –ή θα έπρεπε να υπάρχει– ένας χώρος αφιερωμένος στην πιο αγνή, ειλικρινή και απαραίτητη έκφραση της ζωής: το παιδικό παιχνίδι. Η παιδική χαρά δεν είναι απλώς ένας χώρος με κούνιες και τσουλήθρες. Είναι ένα κύτταρο κοινωνικοποίησης, μάθησης και φαντασίας για τα απιδιά. Είναι το πρώτο "σχολείο" συμβίωσης, ένα σημείο επαφής για γονείς, ένας καθρέφτης της ευαισθησίας μιας κοινωνίας απέναντι στο πιο πολύτιμο μέλλον της.

Κι όμως, στην πλειοψηφία των ελληνικών πόλεων, οι παιδικές χαρές είναι παραμελημένες. Πολλές δεν πληρούν ούτε στοιχειώδεις κανόνες ασφάλειας. Άλλες βρίσκονται σε πλήρη εγκατάλειψη, με φθαρμένα όργανα, σπασμένα παγκάκια, απουσία πρασίνου και φροντίδας. Συχνά, μετατρέπονται σε σημεία παραβατικότητας ή αδιαφορίας, αντί για χώρους χαράς και ξεγνοιασιάς. Και σε πολλές γειτονιές, ειδικά στις πιο υποβαθμισμένες, δεν υπάρχουν καν. Σας θυμίζουν κάτι αυτά τα παραπάνω εσάς τους Λαμιώτες;

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο τεχνικό ή οικονομικό. Είναι βαθιά πολιτισμικό και πολιτικό. Διότι, μια κοινωνία που δεν επενδύει σε παιδικές χαρές, στέλνει το μήνυμα -και εν προκειμένω η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΡΧΗ- ότι δεν δίνει προτεραιότητα στην παιδική ηλικία, δεν καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, δεν ενισχύει τη συλλογικότητα. Όμως η δημιουργία και η αναβάθμιση ποιοτικών παιδικών χαρών δεν είναι πολυτέλεια. Είναι -διαβάζουμε- έκφραση κοινωνικής δικαιοσύνης και σεβασμού. Οι παιδικές χαρές είναι ισότιμο δικαίωμα κάθε παιδιού, ανεξαρτήτως τόπου, καταγωγής ή κοινωνικής τάξης. Είναι επίσης χώρος συνάντησης γειτόνων, διαπολιτισμικού διαλόγου, ενίσχυσης του «ανήκειν» σε μια κοινότητα.

Κι εμείς οι ΔΗΜΟΤΕΣ, οι ενήλικες; Πότε θα σταματήσουμε να βλέπουμε την παιδική χαρά ως κάτι "περιφερειακό" στον σχεδιασμό της πόλης; Πότε θα βάλουμε στο κέντρο των πολιτικών μας την ανεμελιά, την φαντασία, την σωματική και ψυχική υγεία που γεννιούνται μέσα από το παιχνίδι; Ίσως τότε να αρχίσουμε να γινόμαστε πάλι παιδιά. Και ίσως τότε οι πόλεις μας -η ΠΟΛΗ μας- να αρχίσουν να γίνονται ξανά ανθρώπινες.

Στέφανος Σταμέλλος



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Θυμάμαι, περίπου τριάντα χρόνια πριν, λίγο μετά το 1990, στις Μελέτες Προβλέψεων που κάναμε για τη ζήτηση σταθερής τηλεφωνίας του ΟΤΕ στους οικισμούς, ένας από τους βασικούς παράγοντες της μελέτης ήταν ο δείκτης γονιμότητας. [δείκτης γονιμότητας = μέσος αριθμός παιδιών που θα γεννούσε μια γυναίκα αν βίωνε όλη την αναπαραγωγική της ζωή] Ήταν ήδη χαμηλός, κοντά στο 1,4 παιδιά ανά γυναίκα - κάτω από το όριο αναπλήρωσης των γενεών, από το επίπεδο αντικατάστασης του πληθυσμού, που είναι 2,1 παιδιά ανά γυναίκα.

Σήμερα, ο δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα κυμαίνεται κοντά στο 1,3. Δεν είναι ραγδαία η πτώση σε απόλυτους αριθμούς, αλλά είναι βαθιά η αποδιάρθρωση του πληθυσμιακού ιστού. Οι γεννήσεις δεν αρκούν για να αντικαταστήσουν τους θανάτους. Οι οικισμοί, στους οποίους κάποτε σχεδιάζαμε τηλεφωνικά δίκτυα και κέντρα, τώρα παλεύουν να κρατήσουν ένα σχολείο. Όμως, κανείς μας τότε δεν φανταζόταν ότι το πρόβλημα δεν θα ήταν απλώς πληθυσμιακό, αλλά και ποιοτικό: ότι δηλαδή, από όσους γεννηθούν, οι πιο μορφωμένοι και παραγωγικοί θα φύγουν. Η μετανάστευση των νέων, μορφωμένων και οικονομικά ενεργών ατόμων, αντικειμενικά μειώνει τον αριθμό των πιθανών γονέων στη χώρα. Αυτό, σε συνδυασμό με την οικονομική αβεβαιότητα και την έλλειψη υποστήριξης για τις οικογένειες, οδηγεί σε περαιτέρω μείωση των γεννήσεων.

Το φαινόμενο του brain drain, της μαζικής φυγής μορφωμένων και δημιουργικών ανθρώπων, αποτελεί τη δεύτερη όψη του ίδιου νομίσματος. `Σύμφωνα με στοιχεία, μεταξύ 2010 και 2022, συνολικά 1.079.992 άτομα σε ηλικία εργασίας εγκατέλειψαν τη χώρα, σχεδόν το 60% των οποίων ανήκε στην πιο παραγωγική ηλικιακή ομάδα των 25-44 ετών. [https://www.tovima.com/society/brain-drain-persists-in-greece-despite-economic-recovery/]. Πόσοι απ’ αυτούς επέστρεψαν; Και δεν είναι απλώς και μόνο ότι λιγοστεύουμε. Είναι ότι στερεύουμε από δυνατότητες. Ένα έθνος δεν κρίνεται μόνο από τον αριθμό των πολιτών του, αλλά και από το αν μπορεί να τους εμπνέει να παραμείνουν, να δημιουργήσουν, να ελπίσουν. Πολλοί βλέπουν το πρόβλημα με όρους δημοσιονομικούς: λιγότεροι εργαζόμενοι, περισσότερες συντάξεις, κατάρρευση ασφαλιστικών ταμείων. Αλλά υπάρχει και η ανθρώπινη διάσταση: λιγότερα παιδιά στις αυλές, λιγότεροι νέοι στα καφενεία, λιγότερες οικογένειες στις τοπικές γιορτές. Αυτός ο δημογραφικός μαρασμός δεν φαίνεται μόνο στα νούμερα, αλλά στην ίδια την υφή του τόπου.

Αν υπάρχει διέξοδος, δεν είναι μόνο τα επιδόματα γεννήσεων ή τα φορολογικά κίνητρα. Είναι μια συνολική ανασυγκρότηση ελπίδας και προοπτικής. Οι νέοι δεν θέλουν απλώς να γεννήσουν παιδιά. Θέλουν να τους προσφέρουν μέλλον. Και αυτό δεν μετριέται μόνο σε ευρώ, αλλά σε εμπιστοσύνη, σε δικαιοσύνη και ίσες ευκαιρίες. Εμπιστοσύνη, ότι ο τόπος μπορεί ακόμα να τους χωρέσει, να τους πιστέψει, να τους κρατήσει! Κάποιες σκόρπιες προτάσεις, για την αντιμετώπιση του προβλήματος:

√ Ενίσχυση της επιστροφής των μεταναστών με προγράμματα

√ Οικονομική υποστήριξη οικογενειών με την επέκταση των επιδομάτων τέκνων, φορολογικές ελαφρύνσεις για γονείς και υποστήριξη για την παιδική φροντίδα.

√ Προώθηση της ισότητας των φύλων: Ενίσχυση της συμμετοχής των ανδρών στην ανατροφή των παιδιών και προώθηση πολιτικών που διευκολύνουν την ισορροπία εργασίας-οικογένειας.

√ Ανάπτυξη υποδομών σε αγροτικές περιοχές: Προγράμματα όπως αυτό στο χωριό Φουρνά δείχνουν ότι με την κατάλληλη υποστήριξη, οι αγροτικές περιοχές μπορούν να αναζωογονηθούν.

√ Επένδυση στην παιδεία και την καινοτομία: Δημιουργία ευκαιριών για νέους επιστήμονες και επαγγελματίες ώστε να παραμείνουν και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της χώρας.

Η αντιμετώπιση της δημογραφικής κρίσης απαιτεί συντονισμένες και μακροπρόθεσμες πολιτικές που θα ενισχύσουν την οικογένεια, θα προσελκύσουν πίσω τους νέους που έφυγαν και θα δημιουργήσουν ένα περιβάλλον όπου οι νέες γενιές θα μπορούν να ευημερήσουν.

Στέφανος Σταμέλλος




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Διαβάζουμε: «Σε ερημοποίηση οδηγούν οι επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές». Είναι το άκρως ανησυχητικό σενάριο, που εντάσσεται και στις αδυναμίες του συστήματος πρόληψης και δασοπυρόσβεσης στη χώρα μας [https://dasarxeio.com/2025/08/20/145921/].


Αντικειμενικά όμως ακούγοντας τη λέξη ερημοποίηση η σκέψη οδηγείται στην πολύκροτη α ε ι φ ο ρ ί α . Αειφορία στο νερό, που σημαίνει μακροχρόνια ισορροπία μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς των υδατικών πόρων, χωρίς να υπονομεύεται η ικανότητα των φυσικών οικοσυστημάτων. Με απλά λόγια, η χρήση του νερού χωρίς να το εξαντλούμε, διασφαλίζοντας ότι θα υπάρχει επάρκεια και ποιότητα για τις επόμενες γενιές. Και αναρωτιέται κανείς τι θα έπρεπε να κάνουμε ως οργανωμένη κοινωνία, ποια πρέπει να είναι τα μέτρα και ποιες οι υποχρεώσεις που πηγάζουν από την παραπάνω λογική;

Πρώτα πρώτα για την προστασία των υδροφορέων και των επιφανειακών υδάτων, με την αποφυγή της υπεράντλησης από τις γεωτρήσεις και την απαγόρευση της ρύπανσης με φυτοφάρμακα, βιομηχανικά απόβλητα ή λύματα. Για την εξοικονόμηση και την ορθολογική χρήση, με την εγκατάσταση συστημάτων στάγδην άρδευσης και την μείωση σπατάλης σε δίκτυα ύδρευσης. Για την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση, με τον καθαρισμό και αξιοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση ή βιομηχανική χρήση και την αξιοποίηση βρόχινου νερού με δεξαμενές συλλογής. Για την φυσική αποθήκευση και τον εμπλουτισμό, με την χρήση τεχνικών εμπλουτισμού υπόγειων υδροφορέων, με ελεγχόμενη διήθηση και τη δημιουργία μικρών φραγμάτων και λεκανών συγκράτησης νερού. Γενικά προσαρμοζόμαστε στην κλιματική αλλαγή με τις προβλέψεις για ξηρασίες ή πλημμύρες και με ευέλικτα σχέδια διαχείρισης, προωθώντας καλλιέργειες που απαιτούν λιγότερο νερό.

Τολμώ να ρωτήσω ποια από όλα αυτά έχετε δει να απασχολούν την Περιφέρεια ή τον Δήμο της κάθε περιοχής. Πότε η πολιτεία και η αυτοδιοίκηση ζήτησε τη συμμετοχή των πολιτών, των αγροτών και των τοπικών φορέων στη λήψη αποφάσεων ή προχώρησε στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση για την αξία του νερού. Έχουν όμως την απάντηση: για όλα ευθύνεται η κλιματική αλλαγή!

Θα σταθώ μόνο σε ένα από τα παραπάνω μέτρα: Στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων. Συζητάμε συχνά για μεγάλα φράγματα, τεράστιες δεξαμενές και βαριές υποδομές. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι τέτοια έργα συχνά κοστίζουν υπέρογκα ποσά, ανατρέπουν τα οικοσυστήματα, ή μπορούν και να αποτύχουν ή να γίνουν επικίνδυνα, αν δεν μελετηθούν σωστά. Υπάρχει όμως και ο άλλος δρόμος: οι μικρές, ασφαλείς και εφικτές λύσεις για τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων.

Για παράδειγμα, οι γεωτρήσεις έγχυσης. Τοπικά σημεία όπου καθαρό νερό κατεισδύει στον υπόγειο υδροφορέα. Οι λεκάνες διήθησης, ρηχές εκτάσεις όπου το νερό της βροχής ή ποταμών αποθηκεύεται και κατεισδύει φυσικά. Τα μικροφράγματα – αναβαθμίδες, όχι τεράστια έργα, αλλά μικρές παρεμβάσεις σε ρέματα που συγκρατούν νερό και τροφοδοτούν τον υδροφορέα. Η συλλογή χειμερινών απορροών από στέγες, δρόμους, γεωργικές εκτάσεις -με στοιχειώδη καθαρισμό- για να μην χάνονται άσκοπα στη θάλασσα.

Το μήνυμα είναι σαφές. Το νερό είναι πολύτιμο· και πρέπει να το διαχειριστούμε με σύνεση, απλότητα και με τοπικές παρεμβάσεις. Η λύση δεν βρίσκεται πάντα στα «μεγάλα έργα». Μερικές φορές, ένα μικρό φράγμα χαμηλού κόστους και με σεβασμό στο οικοσύστημα, είναι πιο αποτελεσματικό από ένα φαραωνικό φράγμα.

Στέφανος Σταμέλλος




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Με την πρόσφατη δημοσίευση της Ρυθμιστικής Απόφασης για την κυνηγετική περίοδο 2025-2026 επανερχόμαστε σε μια σταθερή -και ανησυχητική- συνήθεια της πολιτικής: να αντιμετωπίζεται η φύση και η προστασία της ως ελαστικό μέγεθος. Ένα πράγμα, δηλαδή, που μπορούμε να το προσαρμόζουμε σε κάποιες «ανάγκες» και στο κέρδος. Η θανάτωση της άγριας ζωής δε εξακολουθεί να θεωρείται και να προσεγγίζεται ως συστατικό στοιχείο της διαχείρισης της φύσης. Η λογική που διέπει τη ρύθμιση είναι ενδεικτική: «διαχειριζόμαστε πόσα ζώα και πουλιά», αντί να επαναπροσδιορίσουμε συνολικά τη σχέση μας μ’ αυτά.

Ο ανθρωποκεντρισμός -η αντίληψη δηλαδή ότι η φύση υπάρχει για εμάς, τα όντα με ανώτερη σκοπιμότητα- είναι εμφανής τόσο στην «επιστημονική» λογική του ορίου κάρπωσης, όσο και στον ίδιο τον τρόπο που χαράσσεται η πολιτική: κυνήγι έως αυτό το σημείο. Ρύθμιση, όχι απαγόρευση. Ακόμη και όταν θεσπίζονται μέτρα προστασίας, όπως σε ορισμένες περιοχές Natura, αυτόματα αυτό σημαίνει ότι η “προστασία” μπορεί ή και πρέπει να ανατραπεί, αν δεν συμφέρει την συγκεκριμένη ανθρώπινη δραστηριότητα.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις εδώ και χρόνια εκφράζονται ενάντια σ’ αυτή τη σύγκρουση αξιών. Για παράδειγμα, η SaveWild έχει επισημάνει ότι το κυνήγι όχι μόνο διαταράσσει την άγρια πανίδα, αλλά εμποδίζει την ανάπτυξη βιώσιμων, ήπιων δραστηριοτήτων, όπως τον οικοτουρισμό, τις περιπατητικές διαδρομές και την οικολογική παιδεία και περιβαλλοντική συνείδηση. Επιπλέον, φορείς όπως η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, έχουν καταδικάσει προηγούμενες ρυθμίσεις ως «πισωγύρισμα», που αγνοεί τεκμηριωμένες προτάσεις αναφορικά με την προστασία των υδρόβιων πτηνών. Αυτή τη φορά επισημαίνει ότι θεωρούνται θηρεύσιμα ακόμη και απειλούμενα είδη και ότι η Ρυθμιστική έχει μια παντελώς μη βιώσιμη προσέγγιση.

Η πραγματική όμως πρόκληση δεν είναι να περιορίσουμε μόνο τον αριθμό των πουλιών που επιτρέπεται στο κυνήγι. Η πραγματική πρόκληση είναι να αμφισβητήσουμε τον τρόπο που θεωρούμε ότι μπορούμε να διαχειριζόμαστε τη φύση. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι «σκοτώνουμε υπό όρους», αλλά η επαναστατική αλλαγή στην κοσμοθεωρία μας. Να αντικαταστήσουμε τον ανθρωποκεντρισμό με έναν οικοκεντρισμό, που θεωρεί όλα τα όντα ως συνυπάρχοντα και όχι ως πόρους. Να αντιμετωπίσουμε τη φύση όχι ως κεφάλαιο, αλλά ως κοινότητα ζωής με ενεργή αξία. Να δημιουργήσουμε πολιτικές που να απαγορεύουν την εκμετάλλευση σε κρίσιμες ζώνες, αντί να την ρυθμίζουν.

Στη Ρυθμιστική Απόφαση το αδιέξοδο ξεκινά από το σημείο: Η φύση καθορίζεται πάντα μέσα από τα όρια και τις επιθυμίες του ανθρώπου - όχι ως αυτοτελής αξία. Και όσο παραμένουμε σ’ αυτή τη θέση, οι προστατευτικοί νόμοι απλώς συντηρούν τη σύγκρουση, αντί να τη λύνουν.

Στέφανος Σταμέλλος





Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0


του Στέφανου Σταμέλλου

Δεν λέω κάτι καινούργιο∙ και μάλλον «κομίζω γλαύκας», που λένε. Αλλά μου "βγαίνει" αυτή η επανάληψη για την ά δ ι κ η   α ν α δ ι α ν ο μ ή του πλούτου και τους μηχανισμούς, ποιοι κερδίζουν και ποιοι πληρώνουν. Είναι πολλές οι αιτίες, καθημερινές, που με σπρώχνουν στην επανάληψη…

Στην Ελλάδα -και όχι μόνο- ρέουν τεράστια ποσά κάθε χρόνο από όλους μας -τους πολίτες- μέσα από: τις Τράπεζες (προμήθειες, δάνεια, τόκοι), την Ενέργεια (λογαριασμοί ρεύματος, καύσιμα), τα Διόδια και τις Μεταφορές, την Ιδιωτική Υγεία, τα Ενοίκια και το Real Estate, τις Τηλεπικοινωνίες και το Internet, τα Τρόφιμα και το Λιανεμπόριο. Αυτά είναι χρήματα που βγαίνουν από τις τσέπες όλων μας.

Και πού καταλήγουν αυτά τα χρήματα; Με πλήρη π ο λ ι τ ι κ ή    κ ά λ υ ψ η -και το τονίζω αυτό, για να ξέρουμε τι λέμε- μέσω συμβάσεων, νομοθετικών ρυθμίσεων ή ελλιπούς ελέγχου, καταλήγουν σε λίγους, πολύ συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους, σε περιορισμένο κύκλο μετόχων, ιδιοκτητών, funds που ελέγχουν την αγορά και καρπώνονται το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου, που παράγουμε όλοι μαζί.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι υψηλές τιμές και η άδικη αναδιανομή του πλούτου. Είναι ότι το χρήμα συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων, αντί να ε π ι σ τ ρ έ φ ε ι στην κοινωνία, στην υγεία, στην παιδεία, στις υποδομές, στην τοπική ανάπτυξη.

Όσο δε δεν μιλάμε για την αναδιανομή του πλούτου, τόσο θα κυνηγάμε τα συμπτώματα, την ακρίβεια και τη φτώχεια, και όχι την αιτία. Διαφορετικά δεν πρόκειται να βάλουμε μυαλό ή να αλλάξει κάτι…




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Στέφανος Σταμέλλος

Με βάση το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, το γνωστό ΕΣΕΚ, μέχρι το 2030 προβλέπεται ως χώρα να έχουμε εγκατεστημένη αιολική ισχύ 8,9 GW. Αυτό σημαίνει ότι τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα χρειαστεί να προστεθούν περίπου 2 GW αιολική ισχύς. Ακούγαμε στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ σε σχετική συζήτηση να αναφέρεται ότι οι αιτήσεις, που έχουν κατατεθεί και είναι σε διαδικασία αδειοδότησης στην ΡΑΑΕΥ και στις αρμόδιες υπηρεσίες Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης των ΜΠΕ των έργων, ξεπερνούν τα 100 GW!. Αν το σκεφτεί κανείς, αυτό είναι ε ξ ω φ ρ ε ν ι κ ό . Όταν ο εθνικός στόχος είναι δύο GW και κατατίθενται αιτήσεις για εκατό GW, κ ά τ ι δ ε ν π ά ε ι κ α λ ά .

Το επενδυτικό ενδιαφέρον δεν κατευθύνεται από πραγματικές ενεργειακές ανάγκες, αλλά από υπερβολικά κίνητρα και πολιτικές, που ευνοούν την κ ε ρ δ ο σ κ ο π ί α και αντικειμενικά οδηγούν σε στρεβλώσεις και σε πλήρη ασυμμετρία. Αυτό που πρέπει να γίνει -πολύ απλά το λέω- είναι: να μειωθούν τα κίνητρα, να κατατεθούν αιτήσεις για 3-4 GW, να επιλεγούν από αυτές οι καλύτερες, να κληθούν οι ενδιαφερόμενοι και να υλοποιηθούν οι στόχοι μέσα στα πλαίσια και στα όρια της οικονομίας και της κοινωνίας, μέσα στα πλαίσια της προστασίας του περιβάλλοντος και της φύσης. Δηλαδή, μια κ ο ι ν ή λ ο γ ι κ ή ! Και το ερώτημα είναι: ποιος πληρώνει σήμερα τον λογαριασμό; Την πληρώνουν τα βουνά, το τοπίο και η άγρια φύση. Την πληρώνει ο πολίτης! που βλέπει τον λογαριασμό του ρεύματος να φουσκώνει στο όνομα της «πράσινης μετάβασης» Η ενέργεια όμως δεν είναι πολυτέλεια, είναι κ ο ι ν ω ν ι κ ό α γ α θ ό . Χωρίς προσιτή και αξιόπιστη ηλεκτρική ενέργεια, η καθημερινή ζωή, η κοινωνία και η οικονομία καταρρέουν.

Σε πρόσφατη συζήτηση με αυτοδιοικητικό παράγοντα της περιοχής, του αναφέραμε ότι στην Όθρυ έχουν υποβληθεί ή υλοποιηθεί σχέδια για 107 ανεμογεννήτριες. Η απάντηση; «Έεε, καλά τώρα! δεν πρόκειται να μπουν όλες!». Αυτή την αόριστη βεβαιότητα την ακούμε παντού και συχνά. Όμως η δική μας ερώτηση παραμένει: ποιες ακριβώς δεν θα μπουν ή ποιες θα μπουν; Γιατί όσο κανείς δεν απαντά σ’ αυτό, εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να βρισκόμαστε σε έναν διαρκή «πόλεμο χαρακωμάτων» με τους φερόμενους επενδυτές. Πόλεμο νομικό, κοινωνικό, οικονομικό, με προσωπικές πολλές φορές συνέπειες. Και όχι μόνο εμείς, αλλά όλη η Ελλάδα. Ποιους βολεύει αυτό; Ίσως βολεύει την κυβέρνηση να ασχολούμαστε και να εξαντλούμαστε -πολλοί από μας- σε κινηματικά πεδία στα βουνά, που δύσκολα συγκινούν τις μάζες, παρά με τα καθημερινά προβλήματα της ακρίβειας, της υγείας, της παιδείας, της ανεργίας, της διαπλοκής, στις πόλεις και στις συνοικίες.

Κι εδώ προκύπτουν επίσης τα κρίσιμα ερωτήματα: Γιατί δεν προχωρά η αναθεώρηση του Ε ι δ ι κ ο ύ Χ ω ρ ο τ α ξ ι κ ο ύ γ ι α τ ι ς Α Π Ε ; Γιατί κακοποιούνται οι περιοχές N a t u r a , ενώ οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας μπορούν να καλυφθούν με άλλους τρόπους. Και τέλος γιατί δεν ανοίγει ένας ουσιαστικός δ ι ά λ ο γ ο ς με την κοινωνία και την επιστημονική κοινότητα για την ενέργεια συνολικά στη χώρα, να φωτιστούν όλες οι πλευρές ώστε να προσδιοριστούν οι πραγματικές ανάγκες και οι δυσκολίες, για να βρεθούν οι βέλτιστες λύσεις;

Η σημερινή κατάσταση οδηγεί σε υπερσυγκέντρωση έργων, συχνά σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, ενώ ταυτόχρονα υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ίδια την έννοια της ενεργειακής μετάβασης. Η υπερβολή στις άδειες και στα κίνητρα δεν είναι «ανάπτυξη»∙ είναι στρέβλωση της πολιτικής, που τελικά πληρώνει ο καταναλωτής και το περιβάλλον. Η χώρα χρειάζεται ΑΠΕ. Αλλά τις χρειάζεται με σχέδιο, διαφάνεια και κοινωνική συναίνεση. Όχι με άμετρα κίνητρα, ασαφείς διαδικασίες και συνεχή αβεβαιότητα. Γιατί μόνο έτσι η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να είναι και πράσινη και δίκαιη.




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Διαβάζουμε ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2025, τα καθαρά κέρδη των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στην Ελλάδα ξεπέρασαν τα 2,45 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα το 2024 κατέγραψαν κέρδη πάνω από 4,7 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ένα ποσό-ρεκόρ, που αποκαλύπτει μια καθετοποιημένη ανισορροπία: το χρήμα συγκεντρώνεται από όλους -όλοι είμαστε πελάτες των τραπεζών- και διανέμεται στους λίγους∙ πράγμα που κάθε άλλο παρά σημάδι υγείας αποτελεί για την ελληνική οικονομία.

Ας δούμε τι σημαίνουν αυτά τα νούμερα. Σε μια χώρα με ΑΕΠ γύρω στα 240 δισεκατομμύρια ευρώ, οι τράπεζες -που δεν παράγουν προϊόν, αλλά λειτουργούν ως διαμεσολαβητές του χρήματος- εξασφαλίζουν πάνω από το 2% του ΑΕΠ στο χρόνο. Και μάλιστα όχι επειδή χρηματοδότησαν νέες επενδύσεις, αλλά επειδή εκμεταλλεύτηκαν το αυξημένο επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και την τεχνητή ψαλίδα ανάμεσα στα επιτόκια δανεισμού και καταθέσεων.

Οι πολίτες, ως καταθέτες, βλέπουν απόδοση 0,03% έως 1% στα χρήματά τους. Ως δανειολήπτες, πληρώνουν 5% έως 12%. Το περιβόητο «κόστος χρήματος» λειτουργεί ως εργαλείο μεταφοράς πλούτου από τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις στους ισολογισμούς των τραπεζών. Όλοι συμμετέχουν σε αυτή τη μεταφορά πλούτου - νοικοκυριά, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες. Και όμως, τα κέρδη δεν επιστρέφουν στην κοινωνία. Διανέμονται ως μερίσματα στους μετόχους, που είναι ξένα επενδυτικά funds και τραπεζικοί όμιλοι (κυρίως από ΗΠΑ, Ην. Βασίλειο, κ.ά.), ελληνικά ιδρύματα και εύποροι ιδιώτες (μικρή μειοψηφία) ή μετατρέπονται σε ιδιωτικό κεφάλαιο χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα.

Αυτό, όπως και να το πάρει κανείς, είναι μια άδικη αναδιανομή πλούτου. Πρόκειται για εικονική κερδοφορία που προκύπτει από την οικονομική αφαίμαξη της κοινωνίας, όχι από δημιουργία. Είναι σαν να έχουν οι τράπεζες ιδρύσει έναν ιδιωτικό φοροεισπρακτικό μηχανισμό, με εμάς όλους υπόχρεους και λίγους προνομιούχους ως αποδέκτες. Ενώ η κοινωνία υφίσταται κρίση εισοδήματος, η τραπεζική κερδοφορία απογειώνεται και ενώ οι μικρές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δυσκολεύονται να επιβιώσουν, οι μέτοχοι των τραπεζών θησαυρίζουν.

Μια οικολογική και κοινωνική προσέγγιση της οικονομίας απαιτεί ένα διαφορετικό χρηματοπιστωτικό ήθος: Δημόσιο έλεγχο ή κοινωνικές τράπεζες ειδικού σκοπού, με χαμηλότοκα δάνεια για κοινωνικά και περιβαλλοντικά έργα, δίκαιη απόδοση των αποταμιεύσεων και περιορισμό της προκλητικής κερδοσκοπίας. Η οικονομία δεν μπορεί να είναι υγιής όταν μια χούφτα ιδρύματα ευημερούν σε βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας. Και δεν μπορεί να είναι βιώσιμη, όταν το χρηματοπιστωτικό σύστημα αγνοεί τις ανάγκες του περιβάλλοντος και της κοινότητας.

Αν δεν ανοίξει τώρα η συζήτηση για τον κοινωνικό ρόλο του χρήματος και των τραπεζών, πότε θα ανοίξει;

Στέφανος Σταμέλλος




Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

γράφει ο Στέφανος Σταμέλλος

Σε κάθε δημόσια συζήτηση για την ενέργεια επανέρχεται το ίδιο αφήγημα: πρέπει να αυξήσουμε την παραγωγή, να αντικαταστήσουμε τα ορυκτά καύσιμα με «καθαρές» μορφές ενέργειας και να διασφαλίσουμε ενεργειακή επάρκεια για τον αυξανόμενο πληθυσμό του πλανήτη. Όμως κάτω από αυτή την φαινομενικά ορθολογική στρατηγική, κρύβεται ένα βαθύτατο αδιέξοδο: δεν αναρωτιόμαστε τι ακριβώς θεωρούμε ανάγκη, και κυρίως, ποιος την ορίζει.

Αν δούμε το ζήτημα πιο στοχαστικά, θα διαπιστώσουμε πως η ενέργεια δεν είναι απλώς ένα τεχνικό μέγεθος. Είναι πολιτισμικό και φιλοσοφικό φαινόμενο. Ο τρόπος που τη ζητάμε, που τη χρησιμοποιούμε, που την απαιτούμε, καθρεφτίζει τη στάση μας απέναντι στον χρόνο, στη φύση, στον άλλο άνθρωπο και -τελικά- στον ίδιο μας τον εαυτό.

Πριν λίγες δεκαετίες, οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς air condition, χωρίς ρεύμα 24 ώρες το 24ωρο, χωρίς συσκευές που επικοινωνούν μόνες τους μεταξύ τους. Η «ανάγκη» για απεριόριστη ηλεκτρική ενέργεια είναι προϊόν τρόπου ζωής∙ όχι όρος επιβίωσης. Σήμερα, απαιτούμε ενεργειακές λύσεις όχι για το απολύτως αναγκαίο, αλλά για να διατηρηθεί ένα καταναλωτικό μοντέλο βασισμένο στην αδιάκοπη τεχνική επέκταση. Και όταν αυτό το μοντέλο εκτείνεται στον παγκόσμιο πληθυσμό, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εκρηκτικό σχήμα: πληθυσμός που αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο και «ανάγκες» που αυξάνονται με εκθετική ορμή.

Πράγματι, ο πληθυσμός της Γης αυξάνεται διαρκώς. Αλλά δεν είναι η αύξηση αυτή καθαυτή που δημιουργεί την κρίση. Είναι ο τρόπος που ερμηνεύεται και χρησιμοποιείται ως άλλοθι για να συνεχιστεί η ίδια οικολογικά καταστροφική λογική. Η ενεργειακή φτώχεια ενός αγροτικού νοικοκυριού στην Αφρική δεν έχει καμία σχέση με την ενεργειακή σπατάλη ενός δυτικού νοικοκυριού με 6 συνδεδεμένες συσκευές ανά άτομο! Όμως στον δημόσιο λόγο, οι ανάγκες όλων εξισώνονται. Και η απάντηση είναι πάντα: περισσότερη παραγωγή, περισσότερες εγκαταστάσεις, περισσότερη «πράσινη ανάπτυξη», ανεξαρτήτως κόστους για τα οικοσυστήματα.

Η υπόθεση ότι μπορούμε να επεκτείνουμε ατέρμονα τις ενεργειακές υποδομές, ακόμα και μέσα σε περιοχές Natura, ακόμα και σε βουνά όπως η Οίτη και η Όθρυς, που φιλοξενούν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας και σπάνια είδη ορνιθοπανίδας, δεν είναι βιώσιμη λύση. Είναι η συνέχιση ενός σφάλματος: να επιδιώκουμε τεχνικές απαντήσεις σε ηθικά και πολιτισμικά ερωτήματα.

Ο Νορβηγός φιλόσοφος Άρνε Νες εισήγαγε τον όρο «βαθιά οικολογία» για να περιγράψει μια κοσμοαντίληψη, όπου ο άνθρωπος δεν είναι το κέντρο και το μέτρο όλων των πραγμάτων, αλλά μέλος ενός ευρύτερου πλέγματος ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο, η ενέργεια δεν είναι «αντικείμενο κατανάλωσης», αλλά ζήτημα σχέσης με τον κόσμο. Το ερώτημα δεν είναι «πώς θα έχουμε περισσότερη καθαρή ενέργεια», αλλά «πώς θα μάθουμε να ζούμε με λιγότερα∙ και να το θεωρούμε αυτό πρόοδο».

Δεν είναι η τεχνολογία που μας λείπει. Το μέτρο μας λείπει. Η ταπεινότητα. Η αποδοχή του ορίου. Σε αυτή την προοπτική, το να συνεχίζουμε να στήνουμε ανεμογεννήτριες σε βουνά, να θυσιάζουμε φυσικά οικοσυστήματα στον βωμό της «ενεργειακής ασφάλειας» και να βαφτίζουμε κάθε τεχνολογικό εγχείρημα «πράσινο», δεν είναι λύση. Είναι η επιμήκυνση της κρίσης με άλλο όνομα.

Η ενεργειακή κρίση δεν είναι κρίση προσφοράς. Είναι κρίση επιθυμίας.
Επιθυμούμε περισσότερα απ’ όσα αντέχει ο πλανήτης. Και συνεχίζουμε να το ονομάζουμε «ανάπτυξη». Ήρθε η ώρα να ξαναορίσουμε τι σημαίνει ευημερία. Να πάψουμε να συγχέουμε την πρόοδο με τη διαρκή κατανάλωση. Να βάλουμε τον σεβασμό, την ισορροπία και την απλότητα πάνω από την ταχύτητα, την απόδοση και το κέρδος. Γιατί το ερώτημα δεν είναι πώς θα παράγουμε περισσότερη ενέργεια. Το ερώτημα είναι: Ποια ζωή θέλουμε να τροφοδοτούμε; Αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο που οντολογικά στεκόμαστε μέσα στον κόσμο, καμία ενεργειακή στρατηγική δεν θα μας σώσει. Πρέπει να στραφούμε σε έναν πολιτισμό που δεν ζητά συνεχώς περισσότερα, αλλά μαθαίνει να ζει καλά με λιγότερα.

Και αυτό δεν είναι «οπισθοδρόμηση». Είναι σοφία.





Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0


Στέφανος Σταμέλλος

Όσο προσπαθούσα να γράψω κάτι για την δημόσια διαβούλευση της ΜΠΕ του έργου των 21 ανεμογεννητριών στην Περιοχή Natura του όρους Όθρυς, καρφώθηκε στο μυαλό μου η έννοια του ανθρωποκεντρισμού με τις ποικίλες υποκριτικές αντιφάσεις της βιωσιμότητας και της αειφορίας, του σεβασμού στη φύση, στο περιβάλλον και τόσα άλλα. Στα πλαίσια αυτά είπα να φρεσκάρω λίγο την φιλοσοφική θεώρηση του ανθρωποκεντρισμού κάτω από το πρίσμα της οικολογίας.

Ο ανθρωποκεντρισμός είναι κυρίαρχη αντίληψη στον κόσμο από την αρχαιότητα. Ορίζει τον άνθρωπο ως μέτρο όλων των πραγμάτων, το μόνο ον με συνείδηση, λογική, ψυχή ή, αλλιώς, με δικαιώματα. Στην πράξη, αυτό συνεπάγεται ότι τα άλλα όντα έχουν αξία μόνο σε σχέση με τον άνθρωπο: είναι χρήσιμα, είναι επικίνδυνα ή εκμεταλλεύσιμα∙ και ότι η φύση είναι πόρος και όχι η ίδια η ζωή.

Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στα παρακάτω παραδείγματα: 

1. Σε μια πυρκαγιά ακούγεται πάντα το «δεν απειλεί ανθρώπινες ζωές» και άρα δεν είναι τόσο σημαντική, ακόμη κι αν καίγονται δάση, φωλιές, ενδιαιτήματα, είδη που δεν θα επιστρέψουν ποτέ. 

2. Το κυνήγι εκλαμβάνεται ως «παράδοση», διασκέδαση ή «χόμπι», και το σκότωμα εκατομμυρίων άγριων ζώων κάθε χρόνο στην Ελλάδα είναι «φυσιολογική». 

3. Σε έναν πόλεμο, ο χαμός ανθρώπων είναι τραγωδία, ενώ η καταστροφή βιοσυστημάτων περνά απαρατήρητη. 

4. Ισοπεδώνουμε και τσιμεντώνουμε περιοχές Natura κατασκευάζοντας αιολικούς σταθμούς, κερδοσκοπώντας στο όνομα της πράσινης ενέργειας και αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην προστατευόμενη απειλούμενη προς εξαφάνιση ορνιθοπανίδα και όχι μόνο.

Η οικολογική σκέψη, όπως διαμορφώθηκε από φιλοσόφους όπως ο Άρνε Νες ή ο Άλντο Λέοπολντ , αντιπροτείνει την οικοκεντρική ηθική: Όλα τα όντα έχουν εγγενή αξία, όχι επειδή μας εξυπηρετούν, αλλά επειδή υπάρχουν. Ο δε άνθρωπος είναι μέρος, όχι κύριος, της Γης. Οφείλουμε σεβασμό και φροντίδα σε κάθε μορφή ζωής, ακόμα και σ’ αυτές που δεν «καταλαβαίνουμε» ή δεν «ωφελούν» τον πολιτισμό μας.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, η έλλειψη φροντίδας για την άγρια ζωή στις φυσικές καταστροφές, η αποδοχή του κυνηγιού ως διασκέδαση ή η ακύρωση στην πράξη των Περιοχών Natura με σκοπό το κέρδος, δεν είναι απλώς αδικία, είναι απόρροια ενός διαστρεβλωμένου αξιακού συστήματος, όπου η φύση έχει ξεπέσει και έχει γίνει θέαμα, πόρος ή σκηνικό. Το δε κυρίαρχο κοινωνικοοικονομικό νεοφιλελεύθερο σύστημα έχει μετατρέψει καθετί σε εμπορεύσιμο αντικείμενο. Επομένως, δεν είναι τυχαίο που η αξία της ζωής ενός ζώου ή ενός δάσους θεωρείται «δευτερεύουσα». Είναι συστημικό.

Η έξοδος από τον ανθρωποκεντρισμό δεν σημαίνει την απαξίωση του ανθρώπου, αλλά την επανατοποθέτησή του μέσα στο σύνολο της ζωής: Να πάψουμε να βλέπουμε τον κόσμο σαν σκηνικό ή ιδιοκτησία μας. Να αναγνωρίσουμε ότι η οικολογική κρίση δεν είναι τεχνικό πρόβλημα, αλλά ηθικό και φιλοσοφικό. Να δώσουμε φωνή σε όσους δεν έχουν φωνή: στα άγρια πλάσματα, στα ποτάμια, στα δάση. Να επαναφέρουμε τη συμπόνια και τον σεβασμό ως πολιτικές αρετές, όχι ως συναισθηματισμούς.

Λαμία, 14.7.2025


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου


Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Όλα δείχνουν ότι στον χώρο της ηλεκτρικής ενέργειας παίζεται η ΜΕΓΑΛΗ στημένη παρτίδα! Στην ενεργειακή σκακιέρα είναι οι μ ι κ ρ ο ί και μεσαίοι παραγωγοί ΑΠΕ -ιδιώτες, ενεργειακές κοινότητες, αγρότες- που πιέζονται από τις περικοπές παραγωγής, τις καθυστερήσεις της σύνδεσης στο δίκτυο -γιατί δεν υπάρχει ελεύθερος ενεργειακός χώρος- και την οικονομική ασφυξία. Και είναι οι μ ε γ ά λ ο ι «παίκτες» του καρτέλ -όμιλοι, που είναι και παραγωγοί και προμηθευτές- αυτοί που κρατούν και ελέγχουν το παιχνίδι. Εκμεταλλεύονται το στημένο στα μέτρα τους target model και το χρηματιστήριο ενέργειας καθορίζοντας την τιμή της KWh, έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν ρεύμα -από και προς- με τις διασυνοριακές διασυνδέσεις και επηρεάζουν την πολιτική καθορίζοντας τον σχεδιασμό.

Τι παίζεται στην πραγματικότητα; Το παιχνίδι οδηγείται προς την σ υ γ κ έ ν τ ρ ω σ η ισχύος και τον πλήρη έ λ ε γ χ ο : Οι μεγάλοι ελέγχουν τα δίκτυα, τις αγορές και τη ροή πληροφορίας. Οι μικροί παγιδεύονται ανάμεσα σε επενδύσεις, που δεν αποδίδουν, και υποσχέσεις, που διαρκώς μετατίθενται. Το δίκαιο επιχείρημα «έβαλα κεφάλαιο για πράσινη παραγωγή» δεν φτάνει πια, γιατί το σύστημα ανταμείβει όχι την προσφορά ενέργειας, αλλά την ισχύ στη διαπραγμάτευση!

Ποιος χάνει; Οι πολίτες ως καταναλωτές, που πληρώνουν τις υψηλές τιμές της KWh, χωρίς να βλέπουν μείωση από τη διείσδυση των ΑΠΕ. Χάνουν οι μικροί παραγωγοί, που βλέπουν το «όνειρο» της πράσινης επιχειρηματικότητας να γίνεται εφιάλτης καθυστερήσεων, απωλειών και αποκλεισμών. Τέλος χάνει το ίδιο το όραμα της ε ν ε ρ γ ε ι α κ ή ς   δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς και δικαιοσύνης, που κάποτε ήταν το ισχυρό επιχείρημα της ιδιωτικοποίησης και του στόχου να ανοίξει η αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας σε πολλούς.

Η ελληνική ενεργειακή αγορά μοιάζει όλο και περισσότερο με μια καλοστημένη σκακιέρα. Όχι απλά επειδή έχει -δήθεν- κανόνες και ρόλους, αλλά γιατί το παιχνίδι δεν παίζεται ισότιμα. Κάποιοι κάνουν «ροκέ» με ασφάλεια, άλλοι θυσιάζονται από το άνοιγμα, και μερικοί δεν έχουν καν το δικαίωμα να μπουν στο ταμπλό. Ο βασιλιάς, η αγορά με τους όρους της, οι αξιωματικοί, οι πύργοι και οι ίπποι, οι Ρυθμιστικές Αρχές, οι μεγάλοι όμιλοι, οι διεθνείς δεσμεύσεις∙ και τα πιόνια, οι μικροί, που μπήκαν στο παιχνίδι με πολλές υποσχέσεις και που θυσιάζονται στην πρώτη γραμμή, χωρίς καμιά ελπίδα για την παρτίδα. Ο καταναλωτής εκτός σκακιέρας απλά πληρώνει, χωρίς διαφάνεια στις τιμές και χωρίς δυνατότητα επιλογής πραγματικά ανταγωνιστικής αγοράς.

Όσο οι μικροί παραγωγοί «καίγονται» από τις περικοπές και οι πολίτες πληρώνουν πανάκριβα την KWh, το νερό στην κατσαρόλα θα βράζει. Δεν είναι θέμα πια τεχνικό. Είναι πολιτικό και κοινωνικό. Και το ερώτημα είναι: για πόσο ακόμη θα  π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ μ ε την παρτίδα από την ε ξ έ δ ρ α ;

Λαμία, 26.6.2025

Στέφανος Σταμέλλος



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0

Ότι η περιοχή του Δομοκού -παραδοσιακά ενταγμένη στον πρωτογενή αγροδιατροφικό τομέα- μετατρέπεται σε Ενεργειακή Βιομηχανική Περιοχή, νομίζω λίγο πολύ όλοι το έχουμε καταλάβει. Αν ανοίξουμε τον χάρτη της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), θα δούμε την εικόνα των φωτοβολταικών. Το κακό είναι ότι αυτό γίνεται στα μουλωχτά, χωρίς καμιά οργανωμένη συζήτηση και επιστημονική προσέγγιση, χωρίς την εποπτεία κάποιου αρμόδιου οργάνου της πολιτείας και φορέα της τοπικής κοινωνίας, υπεύθυνου να απολογηθεί.

Διαβάζουμε ότι μια Ενεργειακή Βιομηχανική Περιοχή είναι μια περιοχή όπου συγκεντρώνονται βιομηχανικές εγκαταστάσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, επεξεργασία ή διανομή ενέργειας. Αυτές οι περιοχές συχνά περιλαμβάνουν σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και άλλες εγκαταστάσεις που σχετίζονται με τον ενεργειακό τομέα.

Στον ρόλο αυτό υπεισέρχεται κα προστίθεται και το βουνό της Όθρυς, με τις ανεμογεννήτριες. Η εικόνα είναι ότι η οροσειρά της Όθρυς μετατρέπεται σταδιακά σε Νότια Εύβοια. Σ’ αυτό βοηθάει εννοείται το βιομηχανικό ενεργειακό «τοπίο» του οροπεδίου του Δομοκού, αφού εξασφαλίζονται οι βασικές υποδομές της μελλοντικής αποθήκευσης και του δικτύου υψηλής τάσης.

Στο χάρτη της ΡΑΑΕΥ βλέπουμε ότι είναι σε διαδικασία αδειοδότησης ή έχουν εγκατασταθεί δεκαέξι (16) Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) με 107 ανεμογεννήτριες. Από αυτούς οι τέσσερις με 29 ανεμογεννήτριες είναι στο δυτικό τμήμα πριν το 16ο χιλ της ΠΕΟ Λαμίας-Δομοκού και οι δώδεκα με τις 78 ανεμογεννήτριες είναι στο ανατολικό τμήμα μετά το 16ο και προς την Μαγνησία.

Εννοείται ότι αναφερόμαστε σε δεκάδες χιλιόμετρα νέων και διαπλατύνσεις παλιών δρόμων, σε τεράστιες ποσότητες μπετόν, τσιμεντένια γήπεδα ποδοσφαίρου για ανεμογεννήτριες ύψους 200 μέτρων, υπόγεια και εναέρια δίκτυα μεταφοράς, υποσταθμούς υψηλής τάσης και άλλα συνοδά έργα. Η κατάτμηση των δεκαέξι αυτών έργων είναι σκόπιμη, γιατί μια Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δύσκολα θα μπορούσε να δικαιολογήσει το μέγεθος της συνολικής επιβάρυνσης του βουνού και του τοπίου. Στο τέλος βέβαια ξέρουμε ότι όλα αυτά θα συγκεντρωθούν στα χέρια δύο-τριών εταιρειών.

Συγκεκριμένα από δυτικά προς ανατολικά: Μαυροράχη Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού 10 α/γ, Μέγα Ίσωμα Ξυνιάδας-Μακρακώμης 5 α/γ και Τούρλα Ξυνιάδας-Μακρακώμης 4 α/γ (αυτοί οι δύο ΑΣΠΗΕ έχουν πάρει Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ)), Καλαμάκι Λαμίας 10 α/γ (έχει πάρει ΑΕΠΟ), Βούβαλος Δομοκού 5 α/γ (έχει πάρει ΑΕΠΟ), Αλογόραχη Ανάβρας(Πρ. Ηλίας) 20 α/γ (παλιός ΑΣΠΗΕ της ΡΟΚΑΣ ΑΒΕΕ, είναι σε λειτουργία από το 2001), Κεδρόραχη Ανάβρας 13 α/γ, Μαυρολίθι 7 α/γ, Κήπος Στυλίδας 2 α/γ (έχει πάρει ΑΕΠΟ), Γερακοβούνι-Μέγας Λάκκος 5 α/γ, Γερακοβούνι 6 α/γ, Πήλιουρας(1) 5 α/γ και Πήλιουρας(2) 5 α/γ, Σαπουνάς-Κορομηλιά Στυλίδας 5 α/γ, Ανατολικός Πήλιουρας 2 α/γ και Βισαλούδα Πελασγίας-Σούρπης 3 α/γ.

Εννοείται ότι βρισκόμαστε στην αρχή. Η εικόνα αυτή θα αλλάζει διαρκώς και θα προστίθενται καινούργιοι αιολικοί σταθμοί και σταθμοί αποθήκευσης σε συνδυασμό με τα φωτοβολταικά. Πέρυσι δεν ήταν έτσι τα πράγματα. Το ερώτημα είναι αν συμφωνούν σ’ αυτό οι τοπικές κοινωνίες, οι δύο Περιφέρειες Θεσσαλίας και Στερεάς, οι δήμοι και οι όμορες κοινότητες. Το παράδειγμα της Εύβοιας με τις καθυστερήσεις είναι χαρακτηριστικό. Τώρα εκείνοι τρέχουν και δεν φτάνουν.

Είναι σε εξέλιξη η δημόσια διαβούλευση στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο [https://eprm.ypen.gr/src/App/w1/2216] (ΠΕΤ 2504002516) η ΜΠΕ των ΑΣΠΗΕ σε Γερακοβούνι – Πήλιουρα των 21 συνολικά ανεμογεννητριών.

«Ιδού η Ρόδος» για όλους μας, κυρίως όμως για τους δύο Δήμους Αλμυρού και Στυλίδας. Τι θέλουμε για την Όθρυ, το βουνό των Τιτάνων;

Λαμία, 21.6.2025

Στέφανος Σταμέλλος



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Continue reading

Ακτιβιστής στις 0


Άκουγα στο ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ της ΕΡΤ, σε μια από τις πολλές συζητήσεις για το ρεύμα, ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε αδρανείς γενικά και δεν ψάχνουμε, ανάμεσα στις δεκάδες εταιρείες – παρόχους και τα διάφορα πράσινα, γαλάζια, κίτρινα τιμολόγια, την πιο συμφέρουσα λύση. Κι εγώ που παραμένω στη ΔΕΗ με ένα σταθερό 12μηνο τιμολόγιο, ένιωσα άσχημα και λίγο βλάκας. Και είπα να ψάξω περισσότερο, τι ακριβώς συμβαίνει και πώς διαμορφώνεται η τιμή της KWh στη χώρα μας. Προέκυψε το παρακάτω κείμενο των δέκα κεφαλαίων, που μπορεί να έχει αρκετές αδυναμίες και ελλείψεις, αλλά πιστεύω φωτίζει κάποιες πλευρές που αναφέρονται στην παραγωγή και την εμπορία της ηλεκτρικής ενέργειας σε μια ολιγοπωλιακή αγορά του καρτέλ. Στο μεταξύ όλο και διαβάζουμε δημοσιεύματα όπως το «Η ανησυχία για μια νέα θερινή ενεργειακή κρίση στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης επανέρχεται καθώς στις χονδρεμπορικές αγορές ρεύματος οι τιμές αυξάνονται» https://www.energia.gr/article/230766/epanerhontai-oi-anhsyhies-gia-mia-nea-energeiakh-krish-to-kalokairi


Το κείμενο ακολουθεί την παρακάτω σειρά των κεφαλαίων, όπως αναρτήθηκαν:

1. Οι πηγές παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και η διαμόρφωση της τιμής της KWh

2. Πώς καθορίζεται η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς -ΤΕΑ (χονδρική τιμή) της KWh

3. Τι συμβαίνει ακόμα και αν έχουμε 90% ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα;

4. Τα δεδομένα της 19η Μαΐου για τη διαμόρφωση της χονδρικής τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας

5. Οι εξαγωγές και εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας - το Ισοζύγιο Διασυνδέσεων

6. Αντί το "νίπτουμε τας χείρας μας" μπροστά στην «αγορά»: ριζική επαναθεμελίωση της ενεργειακής πολιτικής!

7. Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ): ανάγκη ή βαρίδι στην τιμή του ρεύματος;

8. Ποιος πληρώνει την... αδιαφάνεια στην αγορά ενέργειας;

9. Υπάρχει κόστος λειτουργείας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας στην τιμή της KWh;

10. Το 2024 μια χρονιά σημαντικής κερδοφορίας για τις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας



1. Οι πηγές παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και η διαμόρφωση της τιμής της KWh

Οι πηγές παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας

Οι πηγές από τις οποίες παράγεται η ηλεκτρική ενέργεια στην Ελλάδα είναι το Φυσικό Αέριο, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και τα Υδροηλεκτρικά. Σ’ αυτές προστίθενται οι εισαγωγές από τις διασυνδεδεμένες πέντε χώρες: Τουρκία, Βουλγαρία, Β. Μακεδονία, Αλβανία και Ιταλία. Ο λιγνίτης βγήκε από τη μέση από τις 15 Μαΐου, αφού η ΔΕΗ έκλεισε την πιο σύγχρονη λιγνιτική μονάδα της χώρας, την «Πτολεμαΐδας 5», παρά την αντίθετη άποψη του ΤΕΕ, του επίσημου τεχνικού συμβούλου του κράτους. [https://www.capital.gr/epixeiriseis/3918518/tee-biastiki-apofasi-i-apolignitopoiisi-lathos-to-kleisimo-tis-ptolemaidas-5/] Υποθέτω ότι δεν ρωτήθηκε ποτέ.


Πώς διαμορφώνεται η τιμή της KWh

Οι παραγωγοί πουλάνε την ενέργεια στη χονδρική αγορά μέσω του Χρηματιστηρίου Ενέργειας (HEnEx). Η τιμή χονδρικής, Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ), προκύπτει από τον ημερήσιο διαγωνισμό (day-ahead market) του Χρηματιστηρίου. Κάθε μέρα οι παραγωγοί δηλώνουν πόση ενέργεια μπορούν να προσφέρουν και σε ποια τιμή. Η τελική τιμή για κάθε ώρα της επόμενης ημέρας καθορίζεται από την ακριβότερη μονάδα, που απαιτείται για να καλυφθεί η ζήτηση.

Οι πάροχοι -ΔΕΗ, Protergia, Elpedison, NRG, ΗΡΩΝ κλπ- αγοράζουν την ενέργεια στη χονδρική και την πουλούν στη λιανική στον καταναλωτή. Η τιμή λιανικής περιλαμβάνει: την τιμή της kWh βασισμένη στη χονδρική, την προσαύξηση για το κόστος λειτουργίας, το περιθώριο κέρδους κ.λπ, την ρήτρα αναπροσαρμογής (αν ισχύει) και τις εκπτώσεις ή σταθερές χρεώσεις, ανάλογα με το πρόγραμμα. Από το 2022, λόγω της ενεργειακής κρίσης, η ρήτρα αναπροσαρμογής έχει καταργηθεί προσωρινά, και οι πάροχοι ανακοινώνουν εκ των προτέρων τις τιμές kWh κάθε μήνα.

Στην τελική τιμή του λογαριασμού περιλαμβάνονται και μη ανταγωνιστικές χρεώσεις. Είναι οι λεγόμενες Ρυθμιζόμενες Χρεώσεις για το Δίκτυο Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ), για το Δίκτυο Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) και οι Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ), και το ΕΤΜΕΑΡ το Ειδικό Τέλος για τις ΑΠΕ. Επίσης ο ΦΠΑ (6%) και τα Δημοτικά τέλη, ΕΡΤ κ.λπ. Το κράτος, μέσω του ΤΕΜ – Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, επιδοτεί την kWh για τα νοικοκυριά και τους ευάλωτους καταναλωτές. Οι επιδοτήσεις αφαιρούνται από τη συνολική τιμή πριν εκδοθεί ο λογαριασμός. Με λίγα λόγια η τελική τιμή της kWh στον καταναλωτή είναι: Τιμή Χονδρικής + Περιθώριο Πάροχου + Ρυθμιζόμενες Χρεώσεις + ΦΠΑ – Επιδότηση.



2. Πώς καθορίζεται η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς -ΤΕΑ (χονδρική τιμή) της KWh


Πρέπει να ξεκαθαρίσω από την αρχή ότι δεν συμφωνώ με τη διαχείριση αυτή του κοινωνικού αγαθού της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του Target Model. Το Target Model είναι το ευρωπαϊκό μοντέλο ενοποιημένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να διασφαλίσει τον ανταγωνισμό, να ενοποιήσει τις εθνικές αγορές ενέργειας και να επιτρέψει τις διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές με στόχο χαμηλότερες τιμές και αποδοτικότερη κατανομή πόρων. Ουσιαστικά μετατρέπει την ενέργεια σε χρηματιστηριακό προϊόν και την αντιμετωπίζει ως εμπορεύσιμο προϊόν και όχι ως κοινωνικό αγαθό, με αποτέλεσμα στρεβλώσεις, αδικίες και ενεργειακή ανασφάλεια για τους πολίτες. Ευνοεί μονάδες με υψηλά περιθώρια κέρδους, π.χ. φυσικό αέριο, επειδή η τελική τιμή καθορίζεται από την ακριβότερη μονάδα και δεν προβλέπει εξαιρέσεις για χώρες με περιορισμένες δυνατότητες αποθήκευσης ή δίκτυα με μικρές διασυνδέσεις.


Η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς -ΤΕΑ (πρώην Οριακή Τιμή Συστήματος - ΟΤΣ), δηλαδή η τιμή χονδρικής, προκύπτει από το Χρηματιστήριο Ενέργειας (HEnEx) στο day-ahead market (αγορά επόμενης ημέρας). Εκεί, για κάθε ώρα της επόμενης μέρας, επιλέγονται μονάδες παραγωγής ώστε να καλυφθεί η προβλεπόμενη ζήτηση. Τρεις είναι οι βασικοί εξωτερικοί παράγοντες:

1. Το Χρηματιστήριο Φυσικού Αερίου στο Άμστερνταμ (TTF). Οι μονάδες φυσικού αερίου είναι οι πιο συχνές, και συχνά οι ακριβότερες, που καλύπτουν την αιχμή της ζήτησης. Η τιμή του TTF επηρεάζει άμεσα το κόστος παραγωγής των μονάδων αερίου και, αν αυτές είναι οι τελευταίες που “μπαίνουν” στο σύστημα, τότε καθορίζουν την ΤΕΑ. Άρα το χρηματιστήριο φυσικού αερίου είναι αυτό που επηρεάζει καθοριστικά την ΤΕΑ.

2. Το Χρηματιστήριο Ρύπων (ETS – Emissions Trading System). Οι μονάδες φυσικού αερίου (και παλιότερα λιγνίτη) πληρώνουν για τα δικαιώματα εκπομπής CO₂. Αυτά τα κόστη (π.χ. 80–100 €/τόνο CO₂ παλιότερα, 60 €/τ σήμερα περίπου) μετακυλίονται στο κόστος παραγωγής, άρα και στην ΤΕΑ. Με την απόσυρση του λιγνίτη (που είχε υψηλό αποτύπωμα CO₂), το κόστος ρύπων στη συνολική ΤΕΑ μειώνεται, αλλά συνεχίζει να επηρεάζει τις μονάδες φυσικού αερίου.

3. Το Χρηματιστήριο Ενέργειας (HEnEx). Είναι ο «μηχανισμός» στον οποίο συγκρούονται οι παραπάνω παράγοντες. Η τελική ΤΕΑ βγαίνει από την πιο ακριβή μονάδα που χρειάζεται κάθε ώρα. Τις περισσότερες φορές είναι μονάδα φυσικού αερίου, οπότε η τιμή φυσικού αερίου + ρύποι είναι ο καθοριστικός παράγοντας.

Με την ουσιαστικά οριστική παύση των λιγνιτικών μονάδων, χάνεται ένας -συχνά φτηνότερος- παίκτης στην αγορά, ιδίως όταν δεν είχε υψηλό CO₂ κόστος (παλιότερα).Το σύστημα εξαρτάται ακόμη περισσότερο από το φυσικό αέριο και τις ΑΠΕ και, όταν οι ΑΠΕ δεν επαρκούν (π.χ. βράδυ ή άπνοια), τότε οι μονάδες αερίου «δίνουν τον τόνο» και έτσι το TTF γίνεται ο βασικός οδηγός της χονδρικής τιμής.

Με λίγα λόγια, η χονδρική τιμή (ΤΕΑ) καθορίζεται κυρίως από το φυσικό αέριο και την τιμή του στο χρηματιστήριο (TTF). Το χρηματιστήριο ρύπων (ETS) συνεχίζει να επηρεάζει σημαντικά το κόστος των μονάδων φυσικού αερίου, αλλά λιγότερο συνολικά επειδή αποχώρησε ο λιγνίτης (ο πιο «βρώμικος» παίκτης). Οι δε ΑΠΕ πιέζουν την τιμή προς τα κάτω, αλλά δεν καλύπτουν πάντα τη ζήτηση, οπότε το φυσικό αέριο παραμένει ο «τιμοθέτης».



3. Τι συμβαίνει ακόμα και αν έχουμε 90% ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα;

Σ’ αυτό το μοντέλο ενοποιημένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, το Target Model, ισχύει η οριακή τιμολόγηση: Η τιμή για όλη την αγορά είπαμε και παραπάνω ορίζεται από την τελευταία και ακριβότερη μονάδα που απαιτείται για να καλυφθεί η ζήτηση. Αυτή είναι, σχεδόν πάντα, μονάδα φυσικού αερίου.


Τι συμβαίνει αν έχουμε ακόμα και 90% ΑΠΕ;

Οι ΑΠΕ μπαίνουν πρώτες, γιατί έχουν σχεδόν μηδενικό οριακό κόστος. Όμως δεν μπορούν να εγγυηθούν σταθερότητα. Δεν ξέρεις πόση ενέργεια θα δώσουν ακριβώς και πότε, ειδικά τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά. Άρα οι μονάδες φυσικού αερίου μπαίνουν στο τέλος για να συμπληρώσουν τη ζήτηση, να σταθεροποιήσουν το δίκτυο και να καλύψουν αιχμές και διακυμάνσεις. Αφού μπαίνουν τελευταίες, αυτές καθορίζουν και την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς – ΤΕΑ, την τιμή χονδρικής, ακόμα κι αν καλύπτουν μόνο το 10% της συνολικής κατανάλωσης! Άρα, μπορεί η παραγωγή από ΑΠΕ να φτάσει στο 90%, αλλά η τιμή της αγοράς να καθοριστεί από το ακριβότερο 10% του φυσικού αερίου!


Γιατί δεν "πέφτει" η τιμή, αφού έχουμε μεγάλο ποσοστό ΑΠΕ;

Το πρόβλημα είναι συστημικό, όχι μόνο τεχνικό. Η ενέργεια των ΑΠΕ, αν δεν αποθηκευτεί, χάνεται και δεν μπορεί να ρίξει την τιμή περισσότερο. Σήμερα δεν υπάρχει αποθήκευση ενέργειας (μπαταρίες, αντλησιοταμίευση κλπ) ικανή να εκμεταλλευτεί την πλεονάζουσα ποσότητα των ΑΠΕ. Η δε συμμετοχή του φυσικού αερίου, έστω και για λίγες ώρες, διατηρεί την τιμή σε υψηλά επίπεδα. Κι αυτό γιατί οι μονάδες αερίου θέλουν να πληρώνονται όχι μόνο όση ώρα δουλεύουν, αλλά θέλουν κάλυψη και του κόστους γιατί κρατούνται «ζεστές», σε ετοιμότητα.

Το φυσικό αέριο μπαίνει πάντα τελευταίο στην ημερήσια αγορά γιατί έχει υψηλό μεταβλητό κόστος (καύσιμο, CO₂ ρύποι), χρησιμοποιείται ως εφεδρεία και ισορροπία φορτίου (ρυθμιστική ευελιξία) και μπορεί να ανταποκρίνεται γρήγορα σε μεταβολές ζήτησης, κάτι που δεν κάνουν οι ΑΠΕ.


Πρέπει να αλλάξει το μοντέλο τιμολόγησης;

Καταλήγουμε στην κρίσιμη συζήτηση που γίνεται πανευρωπαϊκά: Πρέπει να αλλάξει το μοντέλο τιμολόγησης. Η οριακή τιμολόγηση όχι μόνο ευνοεί τις ακριβές μονάδες, αλλά προσφέρει υπερκέρδη και σε μονάδες με μηδενικό κόστος, όπως οι ΑΠΕ. Θα μπορούσε να γίνει αλλαγή της αγοράς, ώστε η τιμή να μην καθορίζεται μόνο από το φυσικό αέριο, και να μπαίνουν και οι περιφερειακές/ευρωπαϊκές αγορές για την εξισορρόπηση, μέσω των διασυνδέσεων. Μακροπρόθεσμα φαίνεται να είναι λύση: η αποθήκευση ενέργειας, για να μπορούν οι ΑΠΕ να “αντικαταστήσουν” το φυσικό αέριο πραγματικά, και το ευφυές δίκτυο, ώστε να ελέγχεται η ζήτηση-παραγωγή real-time.

Άρα τι γίνεται στην πράξη; Ακόμα κι αν έχουμε 90% παραγωγή από ΑΠΕ, χαμηλή ζήτηση και φθηνές εισαγωγές, αν χρειαστεί έστω και μια MWh από φυσικό αέριο για να ισορροπήσει το σύστημα, τότε ΟΛΗ η αγορά θα πληρωθεί στην τιμή του φυσικού αερίου (π.χ. €130/MWh). Και αυτό συμβαίνει συνέχεια, γιατί δεν υπάρχει επαρκής αποθήκευση (μπαταρίες, αντλησιοταμίευση), οι ΑΠΕ είναι στοχαστικές (δεν έχει πάντα ήλιο/αέρα) και το φυσικό αέριο είναι μονόδρομος και απαραίτητο για την ισορροπία συστήματος. Γι' αυτό βλέπουμε φαινόμενα όπου έχουμε 70–80% παραγωγή από ΑΠΕ και την ΤΕΑ = €120/MWh, διότι η τιμή καθορίζεται από την τελευταία μονάδα, το φυσικό αέριο.



4. Τα δεδομένα της 19η Μαΐου για τη διαμόρφωση της χονδρικής τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας


Ας εξετάσουμε τα δεδομένα για την 19η Μαΐου 2025, ώστε να κατανοήσουμε πώς διαμορφώθηκε η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς - ΤΕΑ, η χονδρική τιμή Ηλεκτρικής Ενέργειας, εκείνη την ημέρα, λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή των ΑΠΕ, του φυσικού αερίου και των ρύπων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για την 19η Μαΐου 2025 κατανέμεται ως εξής:Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ): 47.3%, Φυσικό Αέριο: 31.2%, Υδροηλεκτρικά: 12.5% και Εισαγωγές: 9.0%. Ο Λιγνίτης: 0% γιατί φαίνεται έχει αποσυρθεί από τις 15 Μαΐου 2025. [Πηγή: ΑΔΜΗΕ]

Η μέση Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) για την 19η Μαΐου 2025 ήταν 128.81 € ανά MWh. [Πηγή: EnergyinEU - Μέσες Τιμές Ημερήσιας Αγοράς]. Η τιμή του Φυσικού Αερίου (TTF) στο ολλανδικό χρηματιστήριο TTF για την ημέρα αυτή ήταν 35.23 € ανά MWh. [Πηγή: MarketWatch - Dutch TTF Gas Futures]

Άρα παρόλο που οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) κάλυψαν σχεδόν το 47.3% της ημερήσιας παραγωγής, η χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας παρέμεινε υψηλή στα €128.81/MWh. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το φυσικό αέριο, παρότι κάλυψε το 31.2% της παραγωγής, καθόρισε την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) λόγω του μοντέλου οριακής τιμολόγησης, που εφαρμόζεται στην αγορά. Το Target Model λέει ότι η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται από την τελευταία και ακριβότερη μονάδα παραγωγής που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης, πάντοτε σχεδόν το φυσικό αέριο, επηρεάζοντας έτσι ολόκληρη την αγορά, ανεξαρτήτως της υψηλής συμμετοχής των ΑΠΕ.

Η περίπτωση της 19ης Μαΐου 2025 δείχνει καθαρά ότι το Target Model ευνοεί τους προμηθευτές και δημιουργεί περιθώρια υπερκερδών για όλους όσοι εντάσσονται στην ΤΕΑ, ότι η υψηλή συμμετοχή ΑΠΕ δεν σημαίνει αυτόματα χαμηλές τιμές, αφού η διαμόρφωση της τιμής γίνεται από την πιο ακριβή μονάδα και ότι η πολιτική βιαστικής απολιγνιτοποίησης δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχες επενδύσεις σε αποθήκευση -σκόπιμα λέω εγώ- με αποτέλεσμα το φυσικό αέριο να διατηρεί κρίσιμο ρόλο. Επίσης αναδεικνύει την ανάγκη για ενίσχυση της αποθήκευσης ενέργειας, που σημαίνει καλύτερη αξιοποίηση της παραγωγής από ΑΠΕ και μείωση της εξάρτησης από μονάδες φυσικού αερίου. Αναδεικνύει την ανάγκη για την αναθεώρηση του μοντέλου τιμολόγησης. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο φαίνεται να εξετάζεται η μετάβαση σε μοντέλα που αντικατοπτρίζουν καλύτερα το πραγματικό κόστος παραγωγής, όπως τα Συμβόλαια Διαφοράς (CfD). Και τέλος απαιτούνται επενδύσεις σε ευέλικτες μονάδες και δίκτυα για την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση των ΑΠΕ και τη διασφάλιση της σταθερότητας του συστήματος, αυτό που μας έδειξε και η Ισπανία.



Αυτό είναι το διάγραμμα πίτας που δείχνει την κατανομή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα για τις 19 Μαΐου 2025. Όπως φαίνεται: Οι ΑΠΕ κυριαρχούν με 47.3%, όμως το φυσικό αέριο με 31.2% είναι αυτό που τελικά καθόρισε την τιμή, ενώ τα υδροηλεκτρικά και οι εισαγωγές παίζουν υποστηρικτικό ρόλο.



5. Οι εξαγωγές και εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας - το Ισοζύγιο Διασυνδέσεων

Όποιος παρακολουθεί στην εφαρμογή του ΑΔΜΗΕ ipto ANALYTICS [https://www.admie.gr/en/node/137629] το ενεργειακό μείγμα -έγινε και σε μένα πια συνήθεια- παρατηρεί, εκτός των άλλων, και το Ισοζύγιο Διασυνδέσεων, δηλαδή τις εισαγωγές και εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας κάθε ώρα.

Οι εισαγωγές προσφέρονται σαν "εικονικές μονάδες παραγωγής" μέσω της ημερήσιας αγοράς στο Χρηματιστήριο Ενέργειας (HEnEx), από προμηθευτές, όχι από παραγωγούς. Ένας προμηθευτής αγοράζει ρεύμα από τις διασυνδεδεμένες χώρες π.χ. τη Βουλγαρία ή την Ιταλία, Tο προσφέρει στην ελληνική αγορά με τιμή ανά MWh, όπως κάθε άλλη μονάδα παραγωγής και, αν η προσφορά του είναι ανταγωνιστική, συμμετέχει στη διαμόρφωση της χονδρικής τιμής – ΤΕΑ. Στο υφιστάμενο μοντέλο οριακής τιμολόγησης όλες οι αποδεκτές προσφορές πληρώνονται στην ίδια τιμή, την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ), δηλαδή την τιμή της τελευταίας (ακριβότερης) μονάδας, που χρειάζεται για να καλυφθεί η ζήτηση, που είναι σχεδόν πάντα μονάδα φυσικού αερίου. Αν η προσφορά του εισαγωγέα είναι η τελευταία που καλύπτει την ζήτηση -και ακριβότερη- καθορίζει και την ΤΕΑ! Καταλαβαίνετε τι παιχνίδια μπορούν εδώ να παιχθούν.

Το ίδιο και με τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας: Δεν γίνονται από τον παραγωγό, είτε μικρό είτε μεγάλο, αλλά από ενδιάμεσους φορείς, χρηματιστηριακούς επενδυτές ή προμηθευτές, οι οποίοι αγοράζουν την ενέργεια από την αγορά και τη μεταπωλούν στις διασυνδεδεμένες χώρες. Χρειάζονται άδειες, πρόσβαση στους μηχανισμούς δημοπρασιών και τεχνική υποστήριξη για την διαχείριση φορτίων, τις προβλέψεις, τους συμψηφισμούς.

Κύριοι προμηθευτές που δραστηριοποιούνται στις εισαγωγές και στις εξαγωγές με τις πέντε διασυνδεδεμένες χώρες Τουρκία, Βουλγαρία, Ιταλία, Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία, είναι: ΔΕΗ Α.Ε., Protergia (Όμιλος Μυτιληναίος), Elpedison, NRG (Όμιλος Motor Oil), ΗΡΩΝ (Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), ZeniΘ (Όμιλος Enel), Watt+Volt, Volton, Volterra, We Energy, Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας, ELIN, ΕΛΤΑ Ενέργεια, Solar Energy. Όλοι τους σχεδόν είναι και παραγωγοί και προμηθευτές και πάροχοι... Είναι αξιοσημείωτο ότι, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, Το πρώτο τετράμηνο του 2025, η Ελλάδα σημείωσε σημαντική πρόοδο στο ισοζύγιο διασυνδέσεων, μετατρεπόμενη σε καθαρό εξαγωγέα ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αυξημένη παραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και στη βελτίωση των διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες. [https://www.greeceinfigures.com/data-insights/e-ellada-apo-eisagogeas-se-exagogeas-elektrikes-energeias-arnetike-kathare-roe-gia-prote-phora-to-2025/?utm]

Τελικά το ρεύμα είναι κοινωνικό αγαθό ή εμπόρευμα για εξαγωγή; Την ώρα που το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει δυσβάσταχτο για τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις, μεγάλες ποσότητες ρεύματος εξάγονται καθημερινά από τη χώρα μας, επειδή… συμφέρει στο χρηματιστήριο ενέργειας. Κι όμως, η παραγωγή αυτή έχει ήδη πληρωθεί, είτε με κρατικές ενισχύσεις, είτε μέσω επιδοτήσεων, είτε από την ίδια την κοινωνία και με τεράστιο κόστος για το περιβάλλον. Πρόκειται για μια αγορά-καζίνο, όπου οι κανόνες του target model έχουν παραδώσει την ενέργεια σε εμπορικά συμφέροντα, χωρίς κοινωνικό έλεγχο και χωρίς καν τη διασφάλιση της εσωτερικής επάρκειας σε σταθερές και προσιτές τιμές.

Απαιτείται ριζική αναθεώρηση του πλαισίου. Η ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως οποιοδήποτε χρηματιστηριακό προϊόν. Χρειαζόμαστε κοινωνική τιμολόγηση, διαφάνεια στη διαχείριση, και στρατηγική επάρκεια για τον πληθυσμό. Ο ενεργειακός σχεδιασμός πρέπει να υπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι τις ορέξεις των επενδυτών του χρηματιστηρίου (traders). Η ενέργεια είναι δικαίωμα, όχι εμπόρευμα!



6. Αντί το "νίπτουμε τας χείρας μας" μπροστά στην «αγορά»: ριζική επαναθεμελίωση της ενεργειακής πολιτικής!


Ναι, λέμε ότι η ηλεκτρική ενέργεια δεν μπορεί να είναι απλώς εμπόρευμα. Ότι είναι καθολικό κοινωνικό αγαθό και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται, και στην παραγωγή και στη διάθεση. Το σημερινό μοντέλο, το λεγόμενο Target Model και το Χρηματιστήριο Ενέργειας, μετατρέπει την ενέργεια σε χρηματιστηριακό προϊόν, οδηγώντας σε στρεβλώσεις, ενεργειακή ανασφάλεια και κοινωνική αδικία.

Ως εναλλακτικό εργαλείο πολιτικής προβάλλονται τα Συμβόλαια Διαφοράς (Contracts for Difference - CfD). Ένα μοντέλο που θεσπίζει τιμή αναφοράς ανάμεσα στο Δημόσιο και τον παραγωγό. Αν η χονδρική τιμή (ΤΕΑ) είναι χαμηλότερη, το κράτος πληρώνει τη διαφορά. Αν είναι υψηλότερη, ο παραγωγός επιστρέφει τη διαφορά. Φαίνεται δίκαιο. Και πράγματι, τα CfD προσφέρουν σταθερότητα σε επενδυτές ΑΠΕ και ενισχύουν τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια.

Αλλά… ωφελείται ο καταναλωτής; Δυστυχώς, όχι άμεσα. Η τιμή της KWh συνεχίζει να καθορίζεται από την ακριβότερη μονάδα στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, κι έτσι τα CfD δεν ρίχνουν την τελική τιμή ρεύματος. Απλώς σταθεροποιούν τα έσοδα των παραγωγών. Οι πολίτες δεν προστατεύονται, εκτός αν ο μηχανισμός αυτός ενταχθεί σε ένα συνολικό πλαίσιο κοινωνικής τιμολόγησης και δημόσιου ελέγχου των τιμών.

Γι’ αυτό λέμε: Αντί να συνεχίζουμε να «νίπτουμε τας χείρας μας» μπροστά στην «αγορά», χρειάζεται ριζική επαναθεμελίωση της ενεργειακής πολιτικής με βάση τις κοινωνικές ανάγκες. Και αυτό ξεκινά από την παραδοχή ότι η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αντανακλά το κοινωνικό της βάρος, όχι τις χρηματιστηριακές της διακυμάνσεις.

Αν δεν ελεγχθεί η αγορά, αν δεν αλλάξει ο τρόπος διαμόρφωσης της τελικής τιμής, τα Συμβόλαια Διαφοράς δεν είναι κοινωνική ενεργειακή πολιτική. Είναι λογιστική διευκόλυνση των παραγωγών. Αντί λοιπόν για τεχνικές παρεμβάσεις που διατηρούν τη χρηματιστηριακή λογική, χρειαζόμαστε πολιτική απόφαση:

Η ενέργεια ως συλλογική υποδομή, όχι ως αντικείμενο καθαρής εμπορικής συναλλαγής.


7. Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ): ανάγκη ή βαρίδι στην τιμή του ρεύματος;


Οι Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ δημιουργήθηκαν ως τεχνική λύση στην αδυναμία των μικρών παραγωγών να συμμετάσχουν στην αγορά της επόμενης ημέρας και γενικά στο χρηματιστήριο ενέργειας. Αποτελούν θεσμική απάντηση σε ένα πρόβλημα: ότι οι μικροί παραγωγοί (κυρίως από ΑΠΕ) δεν μπορούν μόνοι τους να συμμετάσχουν στο πολύπλοκο και δυναμικό σύστημα προσφορών και εκκαθάρισης, που απαιτεί η αγορά. Όμως, αντί να ενισχύουν τη διαφάνεια και την ενεργειακή δικαιοσύνη, λειτουργούν ως ενδιάμεσοι, έχοντας και δικό τους κόστος, ενώ η συμμετοχή των ΑΠΕ στην αγορά παραμένει εικονική. Ήρθε η ώρα για απευθείας Συμβόλαια Διαφοράς (CfD) υπό δημόσιο φορέα, με σταθερές τιμές, κοινωνικό έλεγχο και ουσιαστική μείωση του κόστους KWh.


Ο ΦοΣΕ συγκεντρώνει την παραγωγή πολλών μικρών μονάδων ΑΠΕ, καταρτίζει ενιαία προσφορά για πώληση στο Χρηματιστήριο και αναλαμβάνει την οικονομική και τεχνική εκπροσώπηση των παραγωγών. Ο μικρός παραγωγός με την υπογραφή της σύμβασης εκπροσώπησης, δεν κάνει προσφορές και δεν διαπραγματεύεται. Όλη αυτή η διαχείριση έχει κόστη και αντιφάσεις. Ο ΦοΣΕ αμείβεται με προμήθεια (0,5–1,5%). Δεν μεταβιβάζει απαραίτητα τα κέρδη από αποκλίσεις στους παραγωγούς. Οι παραγωγοί πληρώνονται βάσει της ΤΕΑ, όχι με βάση το κόστος, ούτε ελέγχουν την τιμή. Και τελικά το κόστος μετακυλίεται στον καταναλωτή. Σήμερα Φο.Σ.Ε είναι: ΔΑΠΕΕΠ (κρατικός – εκπροσωπεί κυρίως παλιές ΑΠΕ με σταθερές τιμές), ΗΡΩΝ, Protergia (Μυτιληναίος), Watt & Volt, Volton, NRG και άλλες ιδιωτικές εταιρείες που έχουν άδεια Φο.Σ.Ε.


Το κρίσιμο ερώτημα που προκύπτει είναι: γιατί όχι Συμβόλαια Διαφοράς για όλους; Η ύπαρξη των ΦοΣΕ βασίζεται στην υπόθεση ότι οι μικροί πρέπει να συμμετέχουν στο target model. Αλλά αν δεν επηρεάζουν την τιμή, γιατί να μην προστατεύονται με σταθερή τιμή και Συμβόλαια Διαφοράς, υπό δημόσιο φορέα; Αυτό θα καταργήσει το ενδιάμεσο κόστος εκπροσώπησης, θα αποσυνδέσει την ΑΠΕ από τις στρεβλώσεις του target model και, το σημαντικό, θα προστατεύσει και τους παραγωγούς και τους καταναλωτές.


Η διεθνής εμπειρία λέει ότι πολλές χώρες εφαρμόζουν ευέλικτες πρακτικές. Η Ισπανία: εφαρμόζει Συμβόλαια Διαφοράς με σταθερές τιμές και οι ΑΠΕ δεν διαμορφώνουν οριακή τιμή. Η Γαλλία: εφαρμόζει Συμβόλαια Διαφοράς σε ΑΠΕ και πυρηνικά και προγραμματίζει την επέκταση. Άλλες χώρες διαχωρίζουν τις ΑΠΕ από τις ανταγωνιστικές αγορές. Ενώ σε μας στην Ελλάδα, όλοι στο target model∙ και οι ΦοΣΕ, ως ρυθμιστικοί ενδιάμεσοι, αυξάνουν την πολυπλοκότητα χωρίς να μειώνουν την τιμή της KWh


Οι ΦοΣΕ είναι διαχειριστικό εργαλείο, όχι μεταρρύθμιση. Αντί για συμμετοχή σε μια στρεβλή αγορά, χρειάζεται πολιτική απόφαση: Καθολικά Συμβόλαια Διαφοράς, δημόσιος έλεγχος, σταθερότητα τιμών, διαφάνεια και προστασία του κοινωνικού συμφέροντος.



8. Ποιος πληρώνει την... αδιαφάνεια στην αγορά ενέργειας;


Είναι κοινή διαπίστωση πως η διαφάνεια στην αγορά ενέργειας είναι ζητούμενο∙ όχι πραγματικότητα. Το ίδιο το Χρηματιστήριο Ενέργειας, το οποίο υποτίθεται ότι θα εξασφάλιζε ανταγωνισμό και δικαιοσύνη στην τιμολόγηση, καταλήγει να λειτουργεί σε ένα καθεστώς που απέχει πολύ από την ουδετερότητα και τον πραγματικό έλεγχο.

Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά: ποιος διοικεί το Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ); Η απάντηση δεν είναι το Δημόσιο. Πρόκειται για ανώνυμη εταιρεία, με μετόχους τράπεζες και μεγάλους ενεργειακούς ομίλους, οι οποίοι παίζουν και στην αγορά, που το ίδιο το Χρηματιστήριο διαχειρίζεται. Με άλλα λόγια, οι ίδιοι που προσφέρουν και διαμορφώνουν τιμές, ελέγχουν και τον μηχανισμό αποτύπωσης αυτών των τιμών.

Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) [https://www.raaey.gr/], που τυπικά εποπτεύει το σύστημα, δεν έχει δυνατότητα προληπτικού ελέγχου, δεν επιβάλλει διαφάνεια στο πραγματικό κόστος παραγωγής των μονάδων, ούτε έχει θεσμοθετήσει πλαφόν κερδοφορίας. Ο ρόλος της είναι συχνά περιορισμένος σε μεταγενέστερες διαπιστώσεις, που δεν ανατρέπουν τα κεκτημένα του μηχανισμού. Δεν είναι ότι δεν θέλει. Απλώς δεν μπορεί, δεν της επιτρέπεται.

Έτσι, διαμορφώνεται μια πολλαπλή αδιαφάνεια που μεταφράζεται απευθείας στην τιμή που πληρώνει ο τελικός καταναλωτής. Δεν ξέρει πόσο κοστίζει πραγματικά η MWh από κάθε μονάδα, ποιο είναι το περιθώριο κέρδους ανά τεχνολογία, ποιοι καθορίζουν την "τελευταία" και ακριβότερη προσφορά που ανεβάζει την χονδρική τιμή, την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς - ΤΕΑ, πώς διαμορφώνονται οι χρεώσεις για την εκπροσώπηση των μικρών παραγωγών (μέσω Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης - ΦοΣΕ), ποιος τελικά ωφελείται από τα κέρδη των «ισχυρών» στο Χρηματιστήριο και ποιος τα πληρώνει.

Ο μικρός παραγωγός, αντί να εντάσσεται σε ένα εθνικό σχέδιο συμβολαίων σταθερής τιμής με κοινωνικό πρόσημο, αναγκάζεται να συμμετέχει σε μια "αγορά" που του χρεώνει την... είσοδο, μέσω του ΦοΣΕ, την εκπροσώπηση, τα τέλη συμμετοχής, τις εξισώσεις, και όλα αυτά για να πάρει τελικά μια τιμή που δεν μπορεί να επηρεάσει. Και αυτό το "παιχνίδι", που το λένε αγορά, στηρίζεται στη νομιμοποιημένη αδιαφάνεια: στις μη ανακοινώσιμες τιμές προμήθειας, στα απόρρητα κόστη λειτουργίας των παραγωγών, στα συμβόλαια προμήθειας που δεν φτάνουν ποτέ στη ΡΑΑΕΥ, στην έλλειψη δημόσιας πρόσβασης στις αληθινές ροές χρήματος.

Αντί λοιπόν να μιλάμε για "αγορά", καλύτερα να μιλάμε για δίκτυο επιρροής και ισχύος. Και όταν αυτό το δίκτυο επιδοτείται από το κράτος, προστατεύεται από την αδιαφάνεια, και ταυτόχρονα παράγει κέρδη που δεν ελέγχονται, η κοινωνία, ο πολίτης, καλείται να πληρώσει όχι τη διαφάνεια, αλλά το τίμημα της αδιαφάνειας.

Η ενεργειακή πολιτική δεν μπορεί να συνεχίσει να στηρίζεται σε μηχανισμούς που δεν ελέγχονται ουσιαστικά και που εμπορευματοποιούν την ανάγκη, αντί να τη διαχειρίζονται ως υποχρέωση. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως η τιμή της KWh σήμερα δεν αντανακλά το κόστος της ενέργειας, αλλά το κόστος της αδιαφάνειας.


9. Υπάρχει κόστος λειτουργείας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας στην τιμή της KWh;


Η ύπαρξη του Χρηματιστηρίου Ενέργειας παρουσιάζεται ως δήθεν εγγύηση διαφάνειας και ανταγωνισμού. Όμως πίσω απ’ αυτό το «διαφανές πέπλο» κρύβεται μια πολλαπλά στρεβλή και πανάκριβη δομή, που τελικά επιβαρύνει τον καταναλωτή και εκτροχιάζει την έννοια του κοινωνικού αγαθού της ενέργειας.

Στο σημερινό Target Model, κάθε μεγαβατώρα που παράγεται και διοχετεύεται στο σύστημα πρέπει να περάσει μέσα από ένα δίκτυο διαπραγματεύσεων, πλατφορμών, μεσαζόντων και διαχειριστικών δομών, που όλες έχουν κόστος. Τα κόστη αυτά δεν είναι αόρατα. Μετακυλίονται στην τελική τιμή της KWh που πληρώνει ο καταναλωτής. Πού πάνε αυτά τα χρήματα;

- Κόστη συμμετοχής και λειτουργίας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας: Τεχνική υποδομή, λογισμικά, προσωπικό, επιτροπές εποπτείας, διαχειριστές (ΕΧΕ, ΔΑΠΕΕΠ, ΑΔΜΗΕ, ΡΑΑΕΥ κ.λπ.)

- Αμοιβές Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ): Ο μικρός παραγωγός, που δεν έχει δυνατότητα άμεσης συμμετοχής στην αγορά, «εκπροσωπείται» από έναν φορέα που, φυσικά, κρατά ποσοστό της αξίας της ενέργειας που διαπραγματεύεται.

- Αμοιβές συμβούλων, μεσιτών ενέργειας, δικτύων «συντονισμού»: Μια αγορά στημένη έτσι ώστε να απαιτεί διαμεσολάβηση από εξειδικευμένους «παίκτες», οι οποίοι λειτουργούν εν τέλει ως νέοι μεσάζοντες.

- Εκκαθαρίσεις, εξισορροπήσεις, μηχανισμοί ευστάθειας που προστίθενται στη χονδρική τιμή, χωρίς σαφή σύνδεση με το πραγματικό κόστος παραγωγής.


Και εδώ προκύπτει η μεγάλη αντίφαση: Αντί να έχουμε έναν δημόσιο φορέα που να λειτουργεί με βάση τα σταθερά Συμβόλαια Διαφοράς (CfD) για όλους τους παραγωγούς –μικρούς και μεγάλους– διασφαλίζοντας έτσι προβλεψιμότητα και τιμές βάσει κόστους, επιλέγουμε να εντάξουμε όλη την ενέργεια σε ένα πολύπλοκο, ανελαστικό, δαπανηρό σύστημα, που τελικά δεν ωφελεί ούτε τον καταναλωτή, ούτε την ενεργειακή αυτονομία της χώρας. Αντί η πολιτεία να αναλαμβάνει ρόλο εγγυητή με κοινωνικά κριτήρια και πολιτικές προτεραιότητες, μεταβιβάζει την ευθύνη στις “αγορές” και τους ΦοΣΕ, καθιστώντας ακόμα και τους μικρούς παραγωγούς απλούς παίκτες σε ένα παιχνίδι που δεν ορίζουν.

Και μερικά αθώα ερωτήματα: √ Aν η αγορά είναι "ανταγωνιστική", γιατί χρειάζονται αντισταθμιστικά μέτρα στήριξης; √ Αν ο Φορέας Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦοΣΕ) υπάρχει για να εκπροσωπεί "ορθά" τον μικρό παραγωγό, τότε γιατί δεν επιλέγεται ένα δημόσιο σύστημα συλλογικής εκπροσώπησης με διαφανή κόστη; √ Γιατί δεν προσφέρεται σε όλους τους παραγωγούς η δυνατότητα απευθείας ένταξης σε ένα δίκαιο και σαφές πλαίσιο Συμβολαίων Διαφοράς, εκτός Χρηματιστηρίου;

Η απάντηση είναι απλή και πολιτική: Επειδή έτσι αναπαράγεται ένα σύστημα συμφερόντων, το οποίο απομακρύνει την ηλεκτρική ενέργεια από τον χαρακτήρα της ως καθολικό κοινωνικό δικαίωμα και την καθηλώνει σε ρόλο κερδοσκοπικού εμπορεύματος.



10. Το 2024 μια χρονιά σημαντικής κερδοφορίας για τις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας

Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες που αναφέρονται στο κοινωνικό αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας, έγινε μα προσπάθεια να προσεγγίσουμε το τεράστιο αυτό κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα που απασχολεί ολόκληρη την κοινωνία. Κλείνοντας την κριτική αφήγηση της ενεργειακής αγοράς και πολιτικής με το δέκατο κεφάλαιο, δείτε πώς το ελληνικό χρηματιστήριο Ενέργειας και το Target Model οδηγούν στα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των εταιρειών, σε ένα ολιγοπωλιακό περιβάλλον. Ένας μικρός αριθμός ισχυρών παραγωγών και παρόχων κυριαρχούν στην καθετοποιημένη αγορά καθορίζοντας τις τιμές και τα διαδικαστικά –αδειοδοτήσεις, τράπεζες, επιδοτήσεις, και όλα τα συναφή- εκβιάζοντας την κοινωνία με την εμπορευματοποίηση ενός καθαρά κοινωνικού αγαθού. Σημεία των καιρών θα μου πείτε και αποτελέσματα του παγκόσμιου νεοφιλελεύθερου κοινωνικοοικονομικού συστήματος. Ναι!

Το 2024 ήταν επίσης μια χρονιά σημαντικής κερδοφορίας για τις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Παρακάτω παρατίθενται τα οικονομικά αποτελέσματα ορισμένων βασικών παικτών της αγοράς:


ΔΕΗ Καθαρά κέρδη: 426 εκατ. ευρώ, υπερδιπλασιασμένα από τα 206 εκατ. ευρώ του 2023. https://www.efsyn.gr/oikonomia/elliniki-oikonomia/472904_stin-plati-ton-katanaloton-ta-hromatista-yperkerdi? https://www.economistas.gr/energeia/70039_omilos-dei-ishyra-oikonomika-apotelesmata-2024-me-prosarmosmeno-ebitda-sta-eu18-dis? https://www.efsyn.gr/oikonomia/elliniki-oikonomia/467356_apogeiothikan-sto-18-dis-eyro-ta-kerdi-tis-dei? Προβλεπόμενο EBITDA 2025 (κέρδη πριν από την αφαίρεση των τόκων, των φόρων, των αποσβέσεων και των απομειώσεων): 2 δισ. € και καθαρά κέρδη > 400 εκατ. € https://ads.bankingnews.gr/epixeiriseis/articles/793939/dei-isxyra-kathara-kerdi-to-2024-107-sta-426-ekat-evro-esoda-6-6-dis-ebitda-2-dis-to-2025?. Η ΔΕΗ πανηγυρίζει υψηλές αποδόσεις


ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ / Mytilineos (Metlen Energy & Metals) Καθαρά κέρδη 2024: 615 εκατ. € https://www.protothema.gr/economy/article/1603828/metlen-ebitda-1080-dis-kathara-kerdi-615-ekat-kai-kuklos-ergasion-568-dis-to-2024/? Η Protergia είναι αναπόσπαστο κομμάτι της METLEN Energy & Metals και δραστηριοποιείται στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με μερίδιο αγοράς: 16–18 %, με στόχο 20–30 % για 2026 https://www.metlengroup.com/news/company-news/press-release-flash-note-financial-results-2024/? Ο όμιλος – παραγωγός & πάροχος σε πλήρη ισχύ.


HELLENiQ ENERGY (πρώην ΕΛΠΕ) Καθαρά κέρδη: 401 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία παρουσίασε ισχυρή λειτουργική απόδοση, με την παραγωγή να φθάνει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. https://www.helleniqenergy.gr/media/regulatory-announcements/apotelesmata-d-triminoy-etoys-2024? Η ELPEDISON είναι ανεξάρτητος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας με δύο ιδιόκτητες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο και ένας από τους πιο ισχυρούς προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Η Elpedison ελέγχεται πια 100% από την Helleniq Energy. https://www.helleniqenergy.gr/en/media/regulatory-announcements/fourth-quarter-full-year-2024-financial-results?


ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή Καθαρά κέρδη: 70,5 εκατ. ευρώ (αύξηση 23,5% σε σχέση με το 2023). https://businessdaily.gr/epiheiriseis/139882_terna-energeiaki-ayxisi-235-sta-kathara-kerdi-sta-705-ekat-2024 https://www.terna-energy.com/financial-press-release/terna-energy-fy-2024-financial-results/? Η TERNA Energy διατηρεί ισχυρή κερδοφορία, ενισχύοντας την επεκτατική στρατηγική της σε ΑΠΕ και νέα έργα. Η ΗΡΩΝ είναι θυγατρική της ΤΕΡΝΑ και είναι καθετοποιημένος παραγωγός και προμηθευτής, διαθέτοντας δύο ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες με συνολική ισχύ 582MW


Αυτά τα αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν την τάση υπερκερδών - τα είπαν ουρανοκατέβατα τάχα. Συνολικά, οι μεγάλοι παραγωγοί και πάροχοι απολαμβάνουν σημαντικά κέρδη, ευνοούμενοι από τη διαμόρφωση τιμής στο Χρηματιστήριο, τα Συμβόλαια Διαφοράς και τον ρόλο των Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης. Αντίθετα, οι πολίτες και οι μικρές μονάδες ΑΠΕ χάνουν, ενώ το Δημόσιο χάνει τη δυνατότητα εθνικής ενεργειακής στρατηγικής και κοινωνικής προστασίας.


Με λίγα λόγια «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει» ή «Γιάννης παράγει, Γιάννης κερδίζει», οι λίγοι κερδίζουν, οι πολλοί πληρώνουν και ματώνουν!


Λαμία, 11.6.2025

Στέφανος Σταμέλλος





Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου


Continue reading
Εγγραφή σε: Σχόλια (Atom)