Articles by "Τι πρέπει να γνωρίζουμε"


Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Τι πρέπει να γνωρίζουμε. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

του Ηρακλή Παπουνίδη *
ιατρού ουρολόγου, χειρουργού - ανδρολόγου

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άντρες και η δεύτερη σε συχνότητα αιτία θανάτου από καρκίνο (μετά τον καρκίνο του πνεύμονα) στους άντρες. Η έγκαιρη διάγνωση όμως είναι εφικτή, αρκεί κάθε άντρας να ευαισθητοποιηθεί γι’ αυτό. Και αυτό, γιατί η πάθηση δεν δίνει κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδια, όπου η νόσος είναι αντιμετωπίσιμη. Έτσι, η διάγνωση γίνεται μόνο με τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο.

Τα τελευταία 20 χρόνια η συχνότητα του κλινικού καρκίνου έχει αυξηθεί πολύ λόγο των ευαίσθητων μεθόδων διάγνωσης σε συνδυασμό με την αυξημένη ευαισθητοποίηση των ανδρών για προληπτικό έλεχο.

Ποια είναι τα αίτια του καρκίνου του προστάτη;

Διαπιστωμένοι παράγοντες κινδύνου είναι η ηλικία, η φυλή και η κληρονομικότητα.
Πιθανή παράγοντες κινδύνου είναι οι διατροφικές συνήθειες και η ορμονική κατάσταση του άνδρα.
Ο κληρονομούμενος προστατικός καρκίνος πιθανόν οφείλεται σε ένα σπάνιο επικρατούν γονίδιο που είναι υπεύθυνο για το 43% των περιπτώσεων καρκίνου έως την ηλικία των 55ετών. Από τους άνδρες που φέρουν το γονίδιο το 88% θα εμφανίσει καρκίνο του προστάτη μέχρι τα 85 του χρόνια.
Πλούσια διατροφή σε ζωικά λίπη ευνοεί την εμφάνιση του καρκίνου. Αντίθετα η πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή, η οποία περιέχει περισσότερα φυτοιστρογόνα που ελαττώνουν τα επίπεδα των ανδρογόνων δρα ευεργετικά και ελαττώνουν τον κίνδυνο του καρκίνου.
Η ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη δρα στην προαγωγική φάση της καρκινογένεσης.(δηλαδή προάγη τον καρκίνο). Η φυτική δίαιτα, από μόνη της ελαττώνει τα επίπεδα της τεστοστερόνης, και προφυλάσσει από την καρκινογένεση.
Η ελαττωμένη πρόσληψη του κόκκινου κρέατος και η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών και βιταμινών E& D, και ιχνοστοιχείων, και ιχθυέλαιον(δηλαδή μεσογειακή διατροφή) έχουν όλα αυτά προστατευτικό ρόλο.
Δεν σχετίζεται με αφροδίσια νοσήματα, με τις σεξουαλικές συνήθειες, με το κάπνισμα.
Εργαζόμενοι σε βιομηχανίες ελαστικών έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισις της νόσου.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η πρόληψη βασίζεται σε μία απλή εξέταση αίματος, που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό του καρκίνου του προστάτη σε ένα πρώιμο στάδιο. Η εξέταση αυτή μετρά την ποσότητα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα. Το PSA είναι μια πρωτεΐνη του προστάτη που εμφανίζεται σε μικρές ποσότητες στο αίμα των αντρών απολύτως φυσιολογικά

Σε ηλικίες κάτω των 50 ετών, δεν χρειάζεται, αφού ο καρκίνος του προστάτη είναι σπάνιος σε νεότερους άντρες. Μόνο εάν κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού (πατέρας, αδελφός ή τα αδέλφια των γονέων) έχει διαγνωστεί με καρκίνο προστάτη, η εξέταση του PSA έχει νόημα σε ηλικία 40-50 ετών. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από συμπτώματα, καθότι, όπως αναφέρθηκε, ο καρκίνος αναπτύσσεται συνήθως αργά, χωρίς να προκαλεί συμπτώματα που οδηγούν στον γιατρό.

Ωστόσο, πάνω από την ηλικία των 50 ετών, περίπου 2 στους 10 άντρες (20%) έχουν αυξημένη τιμή PSA. Τα αυξημένα επίπεδα μπορεί να οφείλονται στον προστατικό καρκίνο, αλλά μπορεί επίσης να σχετίζονται με καλοήθη υπερτροφία προστάτη ή ακόμη και με ουρολοίμωξη ή φλεγμονή του προστάτη (προστατίτιδα). Για τον λόγο αυτόν, πρόσθετες εξετάσεις και ιδιαίτερα η δακτυλική εξέταση του προστάτη από τον Ουρολόγο είναι πάντα απαραίτητες. Παρά τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου, υπάρχουν σαφή μειονεκτήματα της μέτρησης του PSA. Η εξέταση PSA σε ορισμένες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη δείχνει χαμηλές τιμές (περίπου το 1% των καρκίνων), ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ψηλές τιμές θα αναγκάσουν τους γιατρούς να υποβάλουν τους ασθενείς σε βιοψία, χωρίς σημαντικές πιθανότητες εύρεσης καρκίνου.

Τι είδους αποτελέσματα θα μπορούσε να δώσει η εξέταση PSA;

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει κάποια τιμή PSA που να διαχωρίζει το φυσιολογικό από το παθολογικό. Παρόλο που τιμές κάτω από 4 ng/ml θεωρούνται φυσιολογικές, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι τιμές αυτές είναι ενδεικτικές και δεν αποκλείουν καρκίνο. Για παράδειγμα, ένας άντρας που πέρυσι είχε τιμή PSA 1 και φέτος 2 ng/ml έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να έχει καρκίνο από έναν άλλο, η τιμή του οποίου πέρυσι ήταν 4 και φέτος 5 ng/ml. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε ετήσια αύξηση 100%, ενώ στη δεύτερη μόλις 25%. Άντρες, πάντως, με τιμές PSA πάνω από 10 ng/ml έχουν μεγάλες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνο του προστάτη (5 στους 10), και η βιοψία επιβάλλεται, εκτός αν πρόσφατα είχαν ουρολοίμωξη ή έβαλαν καθετήρα κύστης.

Η ηλικία παίζει, επίσης, καθοριστικό ρόλο στην εκτίμηση του ασθενή. Για παράδειγμα, ένας ασθενής 80 ετών με τιμή PSA 2 ή 3 ng/ml, έχει πρακτικά μηδενικές πιθανότητες να πεθάνει από καρκίνο προστάτη, άρα ο επανέλεγχος είναι μάλλον άσκοπος. Αν όμως ένας άντρας 50 ετών παρουσιάσει αύξηση του PSA από 1 σε 3 ng/ml μέσα σε ένα χρόνο, ο τριπλασιασμός αυτός της τιμής εγείρει έντονες υποψίες για καρκίνο που, σε αυτές τις ηλικίες, είναι απειλητικός για τη ζωή. Η τιμή άρα του PSA είναι ενδεικτική και η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται από τον Ουρολόγο.

Ποιες άλλες ιατρικές εξετάσεις μπορεί να ακολουθήσουν;

Ο Ουρολόγος θα σας υποβάλλει σε δακτυλική εξέταση του προστάτη από τον πρωκτό. Αυτή η εξέταση μπορεί να είναι ενοχλητική (ιδιαίτερα στους άντρες που έχουν αιμορροΐδες), αλλά συνήθως δεν είναι επώδυνη και διαρκεί πολύ λίγο.

Η δακτυλική εξέταση είναι λιγότερο αποτελεσματική από την εξέταση αίματος PSA στην εύρεση του καρκίνου του προστάτη, αλλά μερικές φορές μπορεί να βρει περιστατικά καρκίνου στους άντρες με φυσιολογικά επίπεδα PSA. Σε τέτοια περίπτωση, όταν εντοπιστεί κάποια σκληρία στην περιοχή του προστάτη, η βιοψία επιβάλλεται ανεξάρτητα από την τιμή του PSA, εκτός από τους ασθενείς με κακή γενική κατάσταση υγείας από άλλες παθήσεις και μικρό προσδόκιμο επιβίωσης. Η δακτυλική εξέταση δίνει, επίσης, πληροφορίες για το μέγεθος του αδένα και την πιθανότητα παρουσίας φλεγμονής. Μετά την εξέταση αυτήν, ο Ουρολόγος θα κρίνει εάν θα κάνετε βιοψία προστάτη.

Πώς γίνεται η βιοψία προστάτη;

Η βιοψία του προστάτη θα γίνει με τη χρήση ειδικών υπερήχων με ειδική κεφαλή (διορθική), που εισάγεται από τον πρωκτό και απεικονίζει τον αδένα στην οθόνη.

Αυτή η μέθοδος βοηθά να γίνει το πλάνο της βιοψίας και να αποφασιστεί πόσα τεμάχια ιστού θα πάρει ο Ουρολόγος, ανάλογα με το μέγεθος του αδένα (συνήθως 6-24 τεμάχια). Στη συνέχεια, ο Ουρολόγος θα χρησιμοποιήσει μία λεπτή και μακριά βελόνα, μέσω ειδικής συσκευής στόχευσης, για να λάβει μικρές ποσότητες ιστού από διαφορετικές περιοχές του προστάτη. Η εμπειρία είναι δυσάρεστη, αλλά αποδεκτή με τοπική αναισθησία. Οκτώ στους δέκα άντρες, κατά μέσο όρο, μπορεί να έχουν ένα φυσιολογικό αποτέλεσμα βιοψίας (αρνητικό για καρκίνο).

ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ: θεραπευτικές επιλογές

Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη είναι σήμερα εφικτή, μέσα από τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο. Έτσι, στους περισσότερους ασθενείς, ο καρκίνος διαγιγνώσκεται, όταν είναι εντοπισμένος, πριν δηλαδή δώσει μεταστάσεις

Ενώ οι θεραπευτικές επιλογές για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη είναι λίγες (ορμονοθεραπεία και μετέπειτα χημειοθεραπεία), στα πρώτα στάδια της νόσου είναι πολλές. Η επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας γίνεται πάντα ύστερα από διεξοδική συζήτηση με τον ασθενή.

Ποιες είναι οι επιλογές θεραπείας στα αρχικά στάδια;

Οι πιο συχνές μορφές θεραπείας για εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη είναι:

• Ενεργητική παρακολούθηση/επιτήρηση
• Χειρουργική (ριζική προστατεκτομή)
• Ακτινοθεραπεία (βραχυθεραπεία και εξωτερική)

ΜΗ ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ: θεραπευτικές επιλογές

Οι θεραπευτικές επιλογές για τον προχωρημένο (μη εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη) είναι η ορμονοθεραπεία και η χημειοθεραπεία.


* Ο Ηρακλής Παπουνίδης είναι ιατρός Ουρολόγος Χειρούργος Ανδρολόγος