Ο ιδεολογικός διχασμός Βερολίνου-Αθήνας, πέρα από τον λαϊκισμό!

Επισημαίνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος *

Ακόμη και σοβαροί άνθρωποι στην Ελλάδα και στην Γερμανία έχουν υποταχθεί στην πολιτισμική, διανοητική και ευρύτερα γνωστική φτήνια και αναπαράγουν μια λαϊκιστική πολιτική αφήγηση, στο πλαίσιο μιας ατέρμονης  προστριβής μεταξύ της γερμανικής και της ελληνικής κυβερνήσεως.  

Η φάρσα αυτή μάλλον παρατράβηξε και ήρθε η στιγμή να απομυθοποιηθεί, για να πάψει να εμφανίζεται σαν πολιτική άποψη η χυδαία πρόκληση που ενυπάρχει σε αυτήν την προστριβή.

Ποτέ δεν έμπλεξα - και δεν σε έμπλεξα αναγνώστη μου - σε αυτήν την διαδικασία που αποτελεί μια συγκρουσιακή φάρσα, σαν αυτή που λαμβάνει χώρα καθημερινά στα τηλεπαράθυρα: Βλέπεις δύο πολιτικούς να «σκοτώνονται», θορυβώντας βάρβαρα μέσα στην οθόνη σου, δια της διαδικασίας των αντεγκλήσεων, που συνιστούν προσβολή της αναφερομένης ταυτότητας του καθενός από αυτούς και όχι στο επίπεδο των ιδιαίτερων συμφερόντων που αυτοί εκφράζουν – εάν πράγματι εκφράζουν! Αυτό αποκαλείται προστριβή και διαφέρει οντολογικώς από την διένεξη, την σύγκρουση μεταξύ ταξικά διαρθρωμένων συμφερόντων δηλαδή.

Όσοι πολιτικοί επιστήμονες έτυχε να συνδυάσουμε επαγγελματικά την πολιτική επικοινωνία με την στρατηγική των διαπραγματεύσεων, διαπιστώσαμε πως η διαδικασία της προστριβής, στη θέση της διαδικασίας των αμιγώς πολιτικών διενέξεων, είναι μια απατηλή συμπεριφορά που συνήθως προκαλεί χαοτικές καταστάσεις και άκρως επικίνδυνες έως ανεξέλεγκτες στάσεις, στο βαθμό που αυτή δεν αποτελεί μέρος ή έκφραση ενός «καλά στημένου» παιχνιδιού.

Εάν, δηλαδή, υπάρχει πράγματι και αντικειμενικώς σοβαρή σύγκρουση συμφερόντων, η διαδικασία της προστριβής - που έρχεται να σκεπάσει με ένα «πέπλο άγνοιας» τον ιδεολογικό και οικονομικό χαρακτήρα αυτής της σύγκρουσης - αντί να βοηθήσει προς την ειρηνική επίλυση της διαφοράς, οδηγεί τελικώς στην αντιδραστική άσκηση πολιτικών ισχύος, σε έναν παράλογο πόλεμο! Από αυτόν χαμένος βγαίνει ο άνθρωπος, η ανθρωπότητα, ασφαλώς η ιδέα της δημοκρατικής οργάνωσης, ακόμη και ο νικητής στο πεδίο της μάχης …αυτός θα πληρώσει τα «σπασμένα» αργότερα, τόσο με οικονομικούς, όσο και με ιδεολογικούς όρους! 

Αυτά δεν καταλαβαίνουν όσοι εμπλέκονται στο αντιαισθητικό, φτηνιάρικο και ασφαλώς χαμηλό πολιτισμικώς συγκυριακό «παιχνίδι» προστριβής μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας. Υπάρχουν, ωστόσο, και οι απολύτως ηλίθιοι της υπόθεσης και ας με συγχωρήσει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ο οποίος αν δεν κάνω λάθος συνυπέγραψε την διαμαρτυρία των «42», οι οποίοι μεταξύ άλλων φαιδρών υποστηρίζουν πως προσβάλλονται «όταν η κυβέρνηση βγαίνει στη γύρα, ζήτουλας για νέα δανεικά, και συγχρόνως υβρίζει και λοιδορεί τον μεγαλύτερο χρηματοδότη της χώρας μας, που είναι η Γερμανία»! Καλά, οι περισσότεροι από αυτούς, χαζούληδες είναι οι άνθρωποι, σαχλαμαρίζοντας σχολιάζουν και διαμαρτύρονται, χωρίς να έχουν την υποδομή να καταλάβουν το αίτιο και τον πολιτικό μηχανισμό αυτής της προστριβής καί από τις δύο πλευρές ασφαλώς … αλλά ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος που πίστευα πως δεν είναι «μαλάκας»!

Εάν δεν θέλεις να είσαι ο «μαλάκας» σε αυτό το «θέατρο» προστριβής μεταξύ της γερμανικής κυβέρνησης και της ελληνικής κυβέρνησης και μεταξύ του γερμανικού και του ελληνικού λαϊκισμού, προσπάθησε να καταλάβεις το ιδεολογικό αίτιο που διατρέχει αυτή την σχέση, καθ’ όλη την περίοδο της κρίσης και ιδιαίτερα σήμερα, μετά την άνοδο της ευρωπαϊκής αριστεράς στην κυβερνητική εξουσία της Ελλάδας.

Ο κ. Σόιμπλε σού λέει «η Δημοκρατία από μόνη της δεν λειτουργεί, χρειάζονται ορισμένα όρια». Ποιος βάζει αυτά τα όρια; Η οικονομία θα σου πουν δεξιοί, κεντρώοι και αριστεροί που πιστεύουν πως «όλα είναι οικονομία και η δημοκρατία είναι απλώς έκφραση των οικονομικών σχέσεων». Η αγορά, θα σού πει ο νεοφιλελεύθερος. Όχι ακριβώς η αγορά, αλλά ο δανειστής θα σού πει ο κ. Σόιμπλε και μαζί του θα συμφωνήσει ο «καλός» Τραπεζίτης.

Μόνον ο «καλός» Τραπεζίτης; Στην πραγματικότητα και ο κάθε ακροδεξιός, όπως και ο κάθε «ορθόδοξος αριστερός», καθώς και οι δύο θεωρούν τον δανεισμό διαδικασία υποδούλωσης. Άρα κατ’ αυτούς - όπως και παραδόξως για τους νεοφιλελευθέρους με άλλους όρους - η εθνική χειραφέτηση, όπως αντίστοιχα η χειραφέτηση των εργαζομένων, απαιτεί μια εθνική οικονομία απαλλαγμένη από δάνεια… ή υποταγμένη στην ορθολογική βούληση του δανειστή κατά τους νεοφιλελευθέρους! Ας μην δανειζόσουν, αν ήθελες την ελευθερία σου και την όποια ελληνική/εθνική δημοκρατία σου, σού λένε οι δεξιοί! Ή, ο λαός δεν χρωστά σε κανέναν, το κεφάλαιο χρωστά και ας πληρώσει αυτό, παρά την ζημία που υπέστη κατά την μακρά περίοδο της μεγάλης ελληνικής ύφεσης, σού λένε οι αριστεροί. Εάν η Ελλάδα δεν ήταν καταχρεωμένη θα μπορούσε να υπάρξει ως Δημοκρατική χώρα, τώρα φυσιολογικώς δεν μπορεί, σου λένε οι περισσότεροι… και συμφωνεί ο κ. Σόιμπλε, ενώ οι υπόλοιποι συμπληρώνουν: Για να κερδίσουμε μια πιθανότητα δημοκρατικής πορείας, με λαϊκή κυριαρχία ασφαλώς, θα πρέπει να φύγουμε από τους θεσμούς που ορίζουν και επανακαθορίζουν κυριαρχικά την δημοκρατία στην Ελλάδα με χρηματοπιστωτικούς όρους.

Εύλογα και Ορθολογικά ακούγονται όλα αυτά τα ποζιτιβιστικά, αν φυσικά καλυφτείς πίσω ή κλειστείς μέσα από/σε ένα πατριωτικό ή ταξικό πέπλο άγνοιας και αρνηθείς στρουθοκαμηλίζοντας την καπιταλιστική πραγματικότητα που αφορά σε όλους στο παγκόσμιο σύστημα, ακόμη και στην Β. Κορέα! Η πραγματικότητα είναι πως καπιταλιστική ανάπτυξη χωρίς δανεικά δεν γίνεται. Και μη-καπιταλιστική ανάπτυξη δεν έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, τουλάχιστον από την αυγή της νεωτερικότητας και της βιομηχανικής επανάστασης. Το ζήτημα είναι πώς και από πού δανείζεσαι, υπό ποιούς όρους και πώς χρησιμοποιείς τα δάνεια με παραγωγικούς όρους.  

Όπως και το θεμελιώδες ζήτημα είναι να αντιληφθείς πως στις αναπόφευκτες περιόδους οικονομικής κρίσης, άρα και κρίσης δανεισμού, για να έχεις βάσιμες προσδοκίες ανάρρωσης ως εθνική οικονομία, πρέπει να προαγάγεις τους δημοκρατικούς σου θεσμούς. Πρέπει να επενδύσεις στην ισότητα, αγαπητέ αναγνώστη, όταν και στο βαθμό που η οικονομική ελευθερία εμφανίζεται «κουμπωμένη» απέναντί σου, επειδή έχει διαταραχθεί ο μηχανισμός παραγωγής κερδών.

Στο σημείο αυτό αναπτύσσεται ο ουσιαστικός ιδεολογικός διχασμός μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας, ο οποίος δυστυχώς διασκεδάζεται με τον λαϊκισμό που τροφοδοτεί η τρέχουσα προστριβή μεταξύ της γερμανικής και της ελληνικής πλευράς, αναβιώνοντας μια εθνικιστικού χαρακτήρα φάρσα, την οποία αναπαράγουν ακόμη και κομμουνιστές ή αναρχικοί! 

Το πρόβλημα είναι πως η γερμανική κυβέρνηση εκφράζει μια οικονομιστική, ολοκληρωτικού στην ουσία χαρακτήρα, ιδεοαντίληψη, σύμφωνα  με την οποία την δημοκρατία στην Ελλάδα περιορίζει - θα πρέπει να περιορίζει - η δανειακή  της σχέση με τους εταίρους της στην ευρωζώνη, ενώ η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, προσπαθεί να πει, χωρίς να εμφανίζεται ικανή να το εκφράσει σαφώς: Η ελληνική οικονομία της κρίσης έχει ζωτική ανάγκη από δημοκρατία, άλματα δημοκρατίας! Η δημοκρατία βάζει το όριο στην ικανοποίηση του δανειστή και όχι το αντίστροφο! Και αυτό είναι μακροχρονίως καλό για έναν δανειστή που κινείται στο ανταγωνιστικό πλαίσιο της ελεύθερης οικονομίας. Ναι, αλλά οι δανειστές-εταίροι μας κινούνται σε αυτό το επίπεδο; Όχι, αντίθετα υπονομεύουν την ελεύθερη χρηματαγορά, υπονομεύοντας παράλληλα την ελληνική δημοκρατία και την όποια δημοκρατική κανονικότητα (νομιμότητα) στην ΕΕ!

Υπάρχει λύση για να σωθεί η δημοκρατία στην Ευρώπη και το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα; Υπάρχει, αναγνώστη μου, και δεν είναι καθόλου ουτοπική: Ας κόψουν τις «μαλακίες» με τις προστριβές τόσο οι γερμανοί, όσο και οι έλληνες «Decision and Opinion Makers» και ας ασχοληθούν επιτελούς στα σοβαρά με τον τρόπο που οι κυβερνήσεις των εταίρων μας στην ευρωζώνη θα πάψουν να εμφανίζονται και να συμπεριφέρονται ως αγωνιούντες μικροδανειστές των ελληνικών κυβερνήσεων!

Οι γερμανοί θα μπορούσαν να πιέσουν για περισσότερη δημοκρατία στην Ελλάδα, παράλληλα με τον απεγκλωβισμό των κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων της ευρωζώνης από την διαδικασία εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους προς αυτά. Αυτό θα συνέφερε και την καπιταλιστική λειτουργία στην ΕΕ και την δημοκρατική εξέλιξη στην ίδια περιοχή. Και η επιστήμη των οικονομικών γνωρίζει τρόπους, τεχνικές απεγκλωβισμού. Όπως και η επιστήμη των δημοκρατικών θεσμών γνωρίζει μεθόδους ανάπτυξης της δημοκρατίας για να απεγκλωβιστεί μια κοινωνία από μια δομικού χαρακτήρα οικονομική κρίση!

Αν παντρέψεις αυτά τα δυο, η ελληνική κρίση, που αποτελεί ασφαλώς μια δομική κρίση της ευρωζώνης, θα επιλυθεί χωρίς άλλα δράματα, χωρίς άλλα «δημοκρατικά» παράδοξα, χωρίς άλλη κοινωνική και κεφαλαιουχική καταστροφή στην Ελλάδα. Και αυτό θα γίνει στο βαθμό που η διαπραγμάτευση για το ελληνικό ζήτημα πάψει να κινείται στο επίπεδο της προστριβής…

 Έχω και είδηση, που την άφησα συνειδητά για το τέλος: Αν τις επόμενες ημέρες δεν σοβαρευτούν οι έλληνες και γερμανοί αξιωματούχοι και συνεχιστεί διευρυνόμενο και με άλλους ευρωπαίους αυτό το νταλαβέρι προστριβών με εκατέρωθεν προσβολές, θα υπάρξει μια μάλλον πρωτοφανής παρέμβαση στις ευρωπαϊκές υποθέσεις από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ομπάμα!... 

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.