Η Ρωσία εγκαταλείπει τη Χερσώνα
Τον Ιανουάριο του 1944, η πρόσφατα ανασυγκροτημένη γερμανική 6η Στρατιά βρέθηκε σε μια κατακλυσμιαία επιχειρησιακή κατάσταση στη νότια στροφή του ποταμού Δνείπερου, στην περιοχή του Κρίβοϊ Ρογκ και της Νικόπολης. Οι Γερμανοί κατείχαν μια επικίνδυνη προεξοχή, που προεξείχε επισφαλώς στις γραμμές του Κόκκινου Στρατού. Ευάλωτοι σε δύο άβολες πλευρές και αντιμετωπίζοντας έναν εχθρό με υπεροχή σε ανθρώπινο δυναμικό και δύναμη πυρός, κάθε στρατηγός που άξιζε το αλάτι του θα προσπαθούσε να αποσυρθεί το συντομότερο δυνατό. Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, ο Χίτλερ επέμεινε να κρατήσει η Βέρμαχτ το σημείο, επειδή η περιοχή ήταν η τελευταία εναπομείνασα πηγή μαγγανίου της Γερμανίας - ένα ορυκτό ζωτικής σημασίας για την παραγωγή χάλυβα υψηλής ποιότητας.
Ένα χρόνο πριν, στις πρώτες εβδομάδες του 1943, ο Χίτλερ είχε παρέμβει σε μια άλλη, πιο διάσημη μάχη, απαγορεύοντας στην προηγούμενη εκδοχή της έκτης στρατιάς να ξεφύγει από τον θύλακα που είχε σχηματιστεί γύρω της στο Στάλινγκραντ. Απαγορευμένη να αποσυρθεί, η Έκτη στρατιά εξοντώθηκε ολοσχερώς.
Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, υπήρξε σύγκρουση μεταξύ της καθαρής στρατιωτικής σύνεσης και των ευρύτερων πολιτικών στόχων και αναγκών. Το 1943, δεν υπήρχε ούτε επιτακτικός στρατιωτικός ούτε πολιτικός λόγος για να παραμείνει η 6η Στρατιά στον θύλακα του Στάλινγκραντ - η πολιτική παρέμβαση στη λήψη στρατιωτικών αποφάσεων ήταν και παράλογη και καταστροφική. Το 1944, ωστόσο, ο Χίτλερ (όσο δύσκολο κι αν είναι να το παραδεχτούμε) είχε ένα βάσιμο επιχείρημα. Χωρίς μαγγάνιο από την περιοχή της Νικόπολης, η γερμανική πολεμική παραγωγή ήταν καταδικασμένη. Στην περίπτωση αυτή, η πολιτική παρέμβαση ήταν ίσως επιβεβλημένη. Το να αφήνεις έναν στρατό σε ένα ευάλωτο προγεφύρωμα είναι κακό, αλλά το ίδιο συμβαίνει και με το να ξεμείνεις από μαγγάνιο.
Αυτές οι δύο τραγικές μοίρες της 6ης Στρατιάς απεικονίζουν το σημαντικότερο ζήτημα σήμερα: πώς μπορούμε να αναλύσουμε τη διαφορά μεταξύ της στρατιωτικής και της πολιτικής λήψης αποφάσεων Πιο συγκεκριμένα, σε τι αποδίδουμε τη συγκλονιστική απόφαση της Ρωσίας να αποσυρθεί από τη δυτική όχθη του Δνείπερου στην περιοχή της Χερσώνας, αφού την προσάρτησε μόλις πριν από λίγους μήνες;
Θα ήθελα να αναλύσω αυτό το θέμα. Κατ' αρχάς, δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι η απόσυρση είναι πολιτικά μια σημαντική ταπείνωση για τη Ρωσία. Το ερώτημα είναι, ωστόσο, αν αυτή η θυσία ήταν αναγκαία για στρατιωτικούς ή πολιτικούς λόγους και τι μπορεί να σημαίνει για τη μελλοντική πορεία της σύγκρουσης.
Όπως το βλέπω, η απόσυρση από τη δυτική όχθη της Χερσώνας πρέπει να οφείλεται σε ένα από τα τέσσερα ακόλουθα ενδεχόμενα:
- Ο ουκρανικός στρατός έχει νικήσει τον ρωσικό στρατό στη δυτική όχθη και τον έχει απωθήσει πέρα από τον ποταμό.
- Η Ρωσία στήνει παγίδα στη Χερσώνα.
- Μια μυστική ειρηνευτική συμφωνία (ή τουλάχιστον κατάπαυση του πυρός) έχει αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης, η οποία περιλαμβάνει την επιστροφή της Χερσώνας στην Ουκρανία.
- Η Ρωσία έκανε μια πολιτικά ενοχλητική αλλά στρατιωτικά συνετή επιχειρησιακή επιλογή.
Ας δούμε απλώς αυτά τα τέσσερα και ας τα εξετάσουμε διαδοχικά.
Πιθανότητα 1: Στρατιωτική ήττα
Η ανακατάληψη της Χερσώνας γιορτάζεται δίκαια από τους Ουκρανούς ως νίκη. Το ερώτημα είναι τι είδους νίκη είναι - πολιτική/οπτική ή στρατιωτική Είναι προφανές ότι πρόκειται για το πρώτο είδος. Ας εξετάσουμε μερικά γεγονότα.
Πρώτον, μόλις το πρωί της 9ης Νοεμβρίου - ώρες πριν ανακοινωθεί η απόσυρση - ορισμένοι Ρώσοι πολεμικοί ανταποκριτές εξέφραζαν σκεπτικισμό σχετικά με τις φήμες περί απόσυρσης, επειδή οι εμπρόσθιες αμυντικές γραμμές της Ρωσίας ήταν εντελώς άθικτες. Δεν υπήρχε καμία επίφαση κρίσης μεταξύ των ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή.
Δεύτερον, η Ουκρανία δεν εκτελούσε καμία έντονη επιθετική προσπάθεια στην περιοχή τη στιγμή που ξεκίνησε η απόσυρση και Ουκρανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν σκεπτικισμό ότι η απόσυρση ήταν καν πραγματική. Πράγματι, η ιδέα ότι η Ρωσία έστησε παγίδα προέρχεται από Ουκρανούς αξιωματούχους που προφανώς αιφνιδιάστηκαν από την απόσυρση. Η Ουκρανία δεν ήταν προετοιμασμένη να κυνηγήσει ή να εκμεταλλευτεί και προχώρησε προσεκτικά στο κενό αφού οι Ρώσοι στρατιώτες είχαν φύγει. Ακόμα και με τη Ρωσία να αποσύρεται, ήταν φανερό ότι φοβόταν να προχωρήσει, διότι οι τελευταίες προσπάθειές της να διαπεράσει τις άμυνες στην περιοχή έγιναν γεγονότα με μαζικές απώλειες.
Συνολικά, η απόσυρση της Ρωσίας υλοποιήθηκε πολύ γρήγορα με ελάχιστη πίεση από τους Ουκρανούς - αυτό ακριβώς το γεγονός αποτελεί τη βάση της ιδέας ότι πρόκειται είτε για παγίδα είτε για το αποτέλεσμα μιας παρασκηνιακής συμφωνίας που έχει συναφθεί. Σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία απλά υποχώρησε πέρα από το ποτάμι χωρίς να την καταδιώξουν οι Ουκρανοί, έχοντας αμελητέες απώλειες και βγάζοντας σχεδόν όλο τον εξοπλισμό της (μέχρι στιγμής, ένα διαλυμένο T90 είναι η μόνη αξιόλογη αιχμαλωσία των Ουκρανών). Το καθαρό αποτέλεσμα στο μέτωπο της Χερσώνας παραμένει μια ισχυρή ανισορροπία απωλειών υπέρ της Ρωσίας και αποσύρεται για άλλη μια φορά χωρίς να υποστεί ήττα στο πεδίο της μάχης και με τις δυνάμεις της άθικτες.
Πιθανότητα 2: Είναι παγίδα
Αυτή η θεωρία εμφανίστηκε πολύ σύντομα μετά την ανακοίνωση της απόσυρσης. Προερχόταν από Ουκρανούς αξιωματούχους που αιφνιδιάστηκαν από την ανακοίνωση και στη συνέχεια υιοθετήθηκε (ειρωνικά) από Ρώσους υποστηρικτές που ήλπιζαν ότι παίζεται σκάκι 4D - δεν παίζεται. Η Ρωσία παίζει κανονικό 2D σκάκι, το οποίο είναι το μόνο είδος σκακιού που υπάρχει, αλλά περισσότερα γι' αυτό αργότερα.
Είναι ασαφές τι ακριβώς υποτίθεται ότι σημαίνει "παγίδα", αλλά θα προσπαθήσω να συμπληρώσω τα κενά. Υπάρχουν δύο πιθανές ερμηνείες γι' αυτό: 1) ένας συμβατικός ελιγμός στο πεδίο της μάχης που περιλαμβάνει μια έγκαιρη αντεπίθεση, και 2) κάποιου είδους μη συμβατική κίνηση όπως ένα τακτικό πυρηνικό όπλο ή μια καταρρακτώδης βλάβη φράγματος.
Είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει κανένα αντίπαλο δέος στο πεδίο της μάχης, για τον απλούστατο λόγο ότι η Ρωσία ανατίναξε τις γέφυρες πίσω τους. Καθώς δεν υπάρχουν ρωσικές δυνάμεις στη δυτική όχθη και οι γέφυρες έχουν καταστραφεί, δεν υπάρχει άμεση δυνατότητα για κανέναν από τους δύο στρατούς να επιτεθεί στον άλλον με δύναμη. Φυσικά, μπορούν να πυροβολούν ο ένας τον άλλον πέρα από το ποτάμι, αλλά η πραγματική γραμμή επαφής έχει παγώσει προς το παρόν.Αυτό αφήνει την πιθανότητα η Ρωσία να προτίθεται να κάνει κάτι μη συμβατικό, όπως να χρησιμοποιήσει πυρηνική βόμβα χαμηλής απόδοσης.Η ιδέα ότι η Ρωσία παρέσυρε την Ουκρανία στη Χερσώνα για να πυροδοτήσει μια πυρηνική βόμβα είναι. . . ηλίθια.Αν η Ρωσία ήθελε να χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο εναντίον της Ουκρανίας (κάτι που δεν θέλει, για λόγους που εξέθεσα σε προηγούμενο άρθρο), δεν υπάρχει κανένας λογικός λόγος για τον οποίο θα επέλεγε μια περιφερειακή πρωτεύουσα που προσάρτησε ως τοποθεσία για να το κάνει. Η Ρωσία δεν έχει έλλειψη συστημάτων παράδοσης. Αν ήθελαν να ρίξουν πυρηνικά στην Ουκρανία, πολύ απλά, δεν θα έκαναν τον κόπο να εγκαταλείψουν την ίδια τους την πόλη και να την κάνουν τόπο έκρηξης. Απλώς θα ρίξουν πυρηνικά στην Ουκρανία. Δεν είναι παγίδα.Πιθανότητα 3: Μυστική συμφωνία
Αυτό προκλήθηκε από την είδηση ότι ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν έχει έρθει σε επαφή με τον Ρώσο ομόλογό του και συγκεκριμένα από την αίσθηση ότι ο Λευκός Οίκος πιέζει για τις διαπραγματεύσεις. Σύμφωνα με μια φημολογούμενη παραλλαγή της "Συμφωνίας του Σάλιβαν", η Ουκρανία θα αναγνώριζε τις προσαρτήσεις της Ρωσίας ανατολικά του Δνείπερου, ενώ η δυτική όχθη της Χερσώνας θα επέστρεφε στον έλεγχο του Κιέβου.
Το θεωρώ απίθανο για διάφορους λόγους. Πρώτον, μια τέτοια συμφωνία θα αποτελούσε μια εξαιρετικά πύρρειο ρωσική νίκη - ενώ θα πετύχαινε την απελευθέρωση του Ντονμπάς (ένας από τους ρητούς στόχους της ΣΜΣ), θα άφηνε την Ουκρανία σε μεγάλο βαθμό ανέπαφη και αρκετά ισχυρή ώστε να αποτελεί ένα αιώνιο αγκάθι στα πλευρά της, ως εχθρικό αντιρωσικό κράτος. Θα υπήρχε το πρόβλημα της πιθανής περαιτέρω ενσωμάτωσης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και, πάνω απ' όλα, η ανοιχτή παράδοση μιας προσαρτημένης περιφερειακής πρωτεύουσας.
Από ουκρανικής πλευράς, το ζήτημα είναι ότι η ανάκτηση της Χερσώνας ενισχύει μόνο την (ψευδή) αντίληψη στο Κίεβο ότι η συνολική νίκη είναι δυνατή και ότι η Κριμαία και το Ντονμπάς μπορούν να ανακτηθούν πλήρως. Η Ουκρανία απολαμβάνει μια σειρά εδαφικών προόδων και αισθάνεται ότι πιέζει το παράθυρο ευκαιρίας της.
Τελικά, δεν φαίνεται να υπάρχει συμφωνία που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, και αυτό αντανακλά το γεγονός ότι η έμφυτη εχθρότητα μεταξύ των δύο εθνών πρέπει να επιλυθεί στο πεδίο της μάχης. Μόνο ο Άρης μπορεί να κρίνει αυτή τη διαφορά.
Όσο για τον Άρη, εργάζεται σκληρά στην Παβλόβκα.
Ενώ ο κόσμος ήταν προσηλωμένος στη σχετικά αναίμακτη αλλαγή των ιδιοκτητών στη Χερσώνα, η Ρωσία και η Ουκρανία έδωσαν μια αιματηρή μάχη για την Παβλόβκα και η Ρωσία κέρδισε. Η Ουκρανία προσπάθησε επίσης να διασπάσει την άμυνα της Ρωσίας στον άξονα Svatove και αποκρούστηκε με βαριές απώλειες. Τελικά, ο κύριος λόγος για να αμφισβητήσει κανείς τις ειδήσεις για μια μυστική συμφωνία είναι το γεγονός ότι ο πόλεμος συνεχίζεται σε όλα τα άλλα μέτωπα - και η Ουκρανία χάνει. Αυτό αφήνει μόνο μία επιλογή.
Πιθανότητα 4: Μια δύσκολη επιχειρησιακή επιλογή
Η απόσυρση αυτή σηματοδοτήθηκε διακριτικά λίγο μετά την ανάθεση της επιχείρησης στην Ουκρανία στον στρατηγό Σουροβίνικιν. Στην πρώτη του συνέντευξη Τύπου, εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για το μέτωπο της Χερσώνας, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση "τεταμένη και δύσκολη" και αναφερόμενος στην απειλή της Ουκρανίας να ανατινάξει φράγματα στον Δνείπερο και να πλημμυρίσει η περιοχή. Λίγο αργότερα, άρχισε η διαδικασία εκκένωσης των πολιτών από τη Χερσώνα.
Να τι νομίζω ότι αποφάσισε ο Σουροβίνικιν για τη Χερσώνα.
Η Χερσώνα είχε γίνει ένα αναποτελεσματικό μέτωπο για τη Ρωσία, λόγω της υλικοτεχνικής επιβάρυνσης του εφοδιασμού των δυνάμεων κατά μήκος του ποταμού με περιορισμένη χωρητικότητα γεφυρών και δρόμων. Η Ρωσία απέδειξε ότι ήταν σε θέση να επωμιστεί αυτό το βάρος της υποστήριξης (διατηρώντας τα στρατεύματα εφοδιασμένα καθ' όλη τη διάρκεια των θερινών επιθέσεων της Ουκρανίας), αλλά το ερώτημα είναι 1) για ποιο σκοπό και 2) για πόσο καιρό.
Ιδανικά, το προγεφύρωμα γίνεται το σημείο εκκίνησης για επιθετική δράση κατά του Νικολάγεφ, αλλά η έναρξη μιας επίθεσης θα απαιτούσε την ενίσχυση της ομάδας δυνάμεων στη Χερσώνα, η οποία αυξάνει αντίστοιχα το υλικοτεχνικό βάρος της προβολής δυνάμεων πέρα από τον ποταμό. Με ένα πολύ μακρύ μέτωπο για να παίξει, η Χερσώνα είναι σαφώς ένας από τους πιο εντατικούς από υλικοτεχνική άποψη άξονες. Η εικασία μου είναι ότι ο Surovikin ανέλαβε την ευθύνη και σχεδόν αμέσως αποφάσισε ότι δεν ήθελε να αυξήσει το βάρος της υποστήριξης προσπαθώντας να πιέσει τον Nikolayev.
Επομένως, αν δεν πρόκειται να ξεκινήσει επίθεση από τη θέση Χερσώνα, το ερώτημα είναι γιατί να κρατήσουμε τη θέση Πολιτικά, είναι σημαντικό να υπερασπίζεται κανείς μια περιφερειακή πρωτεύουσα, αλλά στρατιωτικά η θέση αυτή δεν έχει νόημα αν δεν πρόκειται να περάσει στην επίθεση στο νότο.
Ας γίνουμε ακόμη πιο σαφείς: αν δεν σχεδιάζεται επίθεση προς το Νικολάγεφ, το προγεφύρωμα της Χερσώνας είναι στρατιωτικά αντιπαραγωγικό.
Ενώ κρατάει το προγεφύρωμα στη Χερσώνα, ο ποταμός Δνείπερος γίνεται αρνητικός πολλαπλασιαστής δυνάμεων - αυξάνοντας το βάρος της υποστήριξης και της υλικοτεχνικής υποδομής και απειλώντας πάντα να αφήσει τις δυνάμεις αποκομμένες, εάν η Ουκρανία καταφέρει να καταστρέψει τις γέφυρες ή να σπάσει το φράγμα. Η προβολή δυνάμεων πέρα από το ποτάμι γίνεται ένα βαρύ φορτίο χωρίς προφανές όφελος. Αλλά με την υποχώρηση στην ανατολική όχθη, ο ποταμός γίνεται θετικός πολλαπλασιαστής δυνάμεων λειτουργώντας ως αμυντικό φράγμα.
Με την ευρύτερη επιχειρησιακή έννοια, το Surovikin φαίνεται να μειώνει τη μάχη στο νότο, ενώ προετοιμάζεται στο βορρά και στο Ντονμπάς. Είναι σαφές ότι πήρε αυτή την απόφαση λίγο μετά την ανάληψη της διοίκησης της επιχείρησης - το υπαινίσσεται εδώ και εβδομάδες, και η ταχύτητα και η καθαρότητα της απόσυρσης υποδηλώνουν ότι ήταν καλά σχεδιασμένη , πολύ νωρίτερα. Η απόσυρση μέσω του ποταμού αυξάνει σημαντικά τη μαχητική αποτελεσματικότητα του στρατού και μειώνει το υλικοτεχνικό βάρος, απελευθερώνοντας πόρους για άλλους τομείς.
Αυτό ταιριάζει με το γενικότερο ρωσικό μοτίβο της πραγματοποίησης σκληρών επιλογών σχετικά με την κατανομή των πόρων, πολεμώντας αυτόν τον πόλεμο κάτω από το απλό πλαίσιο της βελτιστοποίησης των ποσοστών ζημιών και της κατασκευής του τέλειου κρεατομηχανήματος. Σε αντίθεση με τον γερμανικό στρατό στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο ρωσικός στρατός φαίνεται να είναι απαλλαγμένος από πολιτικές παρεμβάσεις και να λαμβάνει ορθολογικές στρατιωτικές αποφάσεις.
Με αυτόν τον τρόπο, η απόσυρση από τη Χερσώνα μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος αντι-Στάλινγκραντ. Αντί η πολιτική παρέμβαση να περιορίζει τον στρατό, έχουμε τον στρατό ελεύθερο να κάνει επιχειρησιακές επιλογές ακόμη και με το κόστος να φέρει σε δύσκολη θέση τα πολιτικά πρόσωπα. Και αυτός, τελικά, είναι ο πιο έξυπνος - αν και οπτικά ταπεινωτικός - τρόπος να διεξάγεις έναν πόλεμο.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
