του ακτιβιστή
1. Ο νταής Τραμπ (κατά Ρίτσαρντ Γκιρ) θέλει να αγοράσει τη Γάζα, στέλνοντας τους Παλαιστινίους εκτός της γενέτειρας γης τους, στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, εκτός αυτής.
2. Η αρτηριοσκληρωτική ηγεσία της ΕΕ κάνει στην ουσία "τουμπεκί ψιλοκομένο" εκτός από ελάχιστες άναρθρες κραυγές και ψιθύρους λίγων "ηγετίσκων" που αισθάνονται "υποχρεωμένοι" κάτι να πουν για τα μάτια.
3. Η Ρωσία σύμφωνα με πηγές του Κρεμλίνου διαρρέει πως δεν είναι αντίθετη κατ' αρχή με το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα αλλά περιμένει να δει λεπτομέρειές του.
4. Είναι έκδηλη η επιθυμία του Τραμπ να λήξει ο πόλεμος στην Ουκρανία και δε διστάζει να αφήσει ανοιχτό το ζήτημα αν η Ουκρανία γίνει Ρωσία (ή έστω ένα μέρος της) καθώς και θέτει επιτακτικά το ξεπλήρωμα των δισεκατομμυρίων που έδωσε ως βοήθεια η προεδρία Μπάιντεν με τα δικαιώματα στην κατοχή ορυχείων και κοιτασμάτων σπανίων γαιών αξίας 500 δις.
5. Σε 10 μέρες, ως γνωστό κατέρρευσε το καθεστώς Άσσαντ στη Συρία και οι πρώην τζιχαντιστές που ανέλαβαν είναι επίσημα προσκεκλημένοι από τους Ευρωπαίους και Αμερικανούς που τους είχαν επικηρύξει πριν.
6. Γης Μαδιάμ έγινε η Γάζα από τις εγκληματικές στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραηλινού κράτους με αφορμή την ανεξήγητη και ύποπτη επιχείρηση της 7ης Οκτωβρίου 2023 της Χαμάς. Και όλα αυτά με την κατ' ουσία σιωπηρή στάση όλων των δυτικών κυβερνήσεων συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας.
Θα μπορούσα να αναφέρω και πληθώρα ακόμα γεγονότων, επιδιώξεων και εκπεφρασμένων πολιτικών απόψεων (Γροιλανδία - Αρκτική, Παναμάς, Καναδάς, εμπορικός πόλεμος των δασμών, εμπορικοί δρόμοι, ελεύθερη ναυσιπλοΐα κά) που μαζί με τα παραπάνω με οδηγούν στην πεποίθηση πως ζούμε σε μια χρονική περίοδο που αναδιαμορφώνεται ο κόσμος μας, ή ήδη βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα Γιάλτα.
Ως γνωστόν στη Διάσκεψη της Γιάλτας (1945), οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο συναντήθηκαν και αναδιάταξαν (κοινώς μοίρασαν μεταξύ τους) την Ευρώπη, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ευκολία με την οποία ο Τραμπ φαίνεται να "ξεκρεμάει" την Ουκρανία και τον τσαρλατάνο Ζελένσκι και μαζί τους θέλει να περιθωριοποιήσει την αποσβολωμένη και πολλαπλά εκτεθειμένη Ευρώπη, θυμίζει την ευκολία με την οποία παράτησε τον σύμμαχό της Άσσαντ, αλλά και τις γεωπολιτικές της σταθερές, η Ρωσία στη Μέση Ανατολή.
Ας μην ξεχνάμε πως η δυναμική γύρω από τη Γάζα και το Μεσανατολικό είχε πάντα έναν ξεκάθαρο αμερικανικό και ρωσικό αντίκτυπο, με διαφορετικές στρατηγικές και στόχους για την περιοχή. Ανάλογη κατάσταση με διαφορετικές φυσικά παραμέτρους έχουμε στην Ουκρανία που όλα δείχνουν ότι σταματάει η επεκτατική διάθεση προς ανατολικά των ΗΠΑ, που μάλλον θα συμπαρασύρει σ' αυτό (στην επόμενη φάση) και τις δυτικές ευρωπαϊκές ουρές της.
Όταν βέβαια μιλώ για νέα "Γιάλτα" δεν βλέπω αναγκαστικά μια απευθείας αναπαραγωγή του παρελθόντος, αλλά φαντάζομαι μια νέα κατάσταση που θα αντανακλά την αναδιοργάνωση των γεωπολιτικών και εμπορικών σχέσεων, με σημαντικές συνέπειες για την παγκόσμια ειρήνη, τις στρατηγικές συμμαχίες, τις πιθανές τροποποιήσεις συνόρων και την οικονομία.
Η ιδέα της συναλλαγής μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ για μια διευθέτηση που θα περιλαμβάνει την περιοχή της Γάζας και την Ουκρανία κατ' αρχή δεν θα πρέπει να εκπλήξει κανένα και ενδεχομένως αντικατοπτρίζει μια βαθιά εκτίμηση των γεωπολιτικών συμφερόντων και των στρατηγικών επιλογών των δύο μεγάλων δυνάμεων.
Από τη μια πλευρά, η στρατηγική των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, με την προώθηση ενός "σχεδίου ειρήνης" ή την πιθανότητα επιρροής στην περιοχή της Γάζας, είναι μια μακροχρόνια επιδίωξη που συχνά συνδέεται με την υποστήριξη του Ισραήλ και με την πολιτική της σταθερότητας στην περιοχή. Η εξολόθρευση του Παλαιστινιακού λαού και η ολοκληρωτική καταστροφή των κτιρίων και των υποδομών στη Γάζα προφανώς ήταν σχεδιασμένη από την προ Τραμπ εποχή, με δεδομένο ότι η εξωτερική πολιτική των Αμερικανών στη βάση της δεν αλλάζει με την αλλαγή Προέδρου.
Η σκέψη ότι η Ρωσία θα μπορούσε να "κλείσει τα μάτια" ή ακόμα και να υποστηρίξει μια τέτοια συμφωνία για να κερδίσει ανταλλάγματα στο Ουκρανικό είναι σύμφωνη με τον τρόπο που οι μεγάλες δυνάμεις συχνά διαπραγματεύονται σε περιόδους έντασης.
Από την άλλη, η αναγνώριση της ρωσικής κατοχής στην Ουκρανία ως μέρος αυτής της "συναλλαγής" θα μπορούσε να είναι μια στρατηγική επιλογή, αν οι ΗΠΑ θεωρήσουν ότι το κόστος για την συνέχιση των αναποτελεσματικών κυρώσεων ή την ανατροπή της ρωσικής πολιτικής στην Ουκρανία είναι υπερβολικά υψηλό ή πολιτικά ανεφάρμοστο.
Φυσικά, η υλοποίηση μιας τέτοιας συμφωνίας απαιτεί τη συμμετοχή πολλών άλλων παραγόντων και δυνάμεων, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες του Αραβικού κόσμου, και φυσικά οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι και οι Ισραηλινοί. Οι διεθνείς αντιδράσεις και η αντοχή των τοπικών κοινωνιών θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν μια τέτοια συμφωνία, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι διεθνείς νόμοι και η ανθρωπιστική κατάσταση στην περιοχή της Γάζας αποτελούν επίσης κρίσιμους παράγοντες.
Η γεωπολιτική σκακιέρα σήμερα είναι εξαιρετικά περίπλοκη, και οποιαδήποτε "συναλλαγή" που περιλαμβάνει τόσο σοβαρά ζητήματα –όπως η τύχη των Παλαιστινίων και η κυριαρχία στην Ουκρανία– είναι γεμάτη ρίσκα και απρόβλεπτες συνέπειες. Το ερώτημα είναι αν τέτοιες συμφωνίες μπορούν πραγματικά να επηρεάσουν το μέλλον αυτών των περιοχών με τρόπο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων ή αν απλώς θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ένταση και αποσταθεροποίηση.
Ελλάδα και νέα Γιάλτα
Η γεωπολιτική αλληλεπίδραση και οι διπλωματικές διαπραγματεύσεις στη Μέση Ανατολή, ιδίως όσον αφορά τη Γάζα και την περιοχή, μπορεί σίγουρα να επηρεάσουν άλλες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου, όπως το Αιγαίο και την Κύπρο. Η Τουρκία, με τις ισχυρές στρατηγικές φιλοδοξίες της στην περιοχή, έχει μακρά ιστορία να χρησιμοποιεί την εξωτερική πολιτική της ως εργαλείο για να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της και να επιδιώξει την επίλυση διαφόρων ζητημάτων που αφορούν την επεκτατικότητά της στην περιοχή.
Ειδικά αν εξετάσουμε την πιθανότητα μια συμφωνία που θα εξασφαλίσει την υποστήριξη ή την παθητικότητα της Τουρκίας στην υπό διαμόρφωση νέα κατάσταση στη Μέση Ανατολή, η Τουρκία μπορεί να ζητήσει αντάλλαγμα για την παθητικότητα ή τη σιωπή της σε ζητήματα που την αφορούν άμεσα. Αυτά μπορεί να είναι θέματα κυριαρχίας στο Αιγαίο και στην Κύπρο.
Κυριαρχία στο Αιγαίο: Η Τουρκία έχει συνεχώς αμφισβητήσει τα θαλάσσια σύνορα και την κυριαρχία της Ελλάδας σε νησιά και θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου, ειδικά όσον αφορά την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων ή την εξόρυξη φυσικών πόρων στην περιοχή. Εάν οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ επιδιώξουν να διασφαλίσουν την υποστήριξη της Τουρκίας για τα συμφέροντά τους στη Γάζα ή για μια νέα συμφωνία στην περιοχή, θα μπορούσαν να προσφέρουν διπλωματικές «ευκολίες» στην Τουρκία σχετικά με την κυριαρχία της στο Αιγαίο ή άλλες περιοχές που την αφορούν.
Κυριαρχία στην Κύπρο: Το Κυπριακό είναι ένα άλλο θέμα που η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει για να ενισχύσει τη στρατηγική της στην περιοχή. Η Τουρκία ελέγχει τα κατεχόμενα από το 1974, μετά την τουρκική εισβολή, και δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία. Σε μια συμφωνία που θα διασφαλίσει τη στήριξη της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, είναι πιθανό να προσφερθούν διπλωματικά ανταλλάγματα σχετικά με την αναγνώριση ή τη διαχείριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ή ακόμα και ζητήματα που αφορούν την αποδοχή ή ενίσχυση της τουρκικής παρουσίας στη βόρεια Κύπρο.
Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε ότι η Τουρκία διατηρεί στενές σχέσεις με κάποιες από τις χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως η Λιβύη και το Κατάρ, γεγονός που ενισχύει την γεωπολιτική της θέση στην περιοχή. Η επίτευξη μιας συμφωνίας στη Γάζα ή σε άλλες περιοχές που αφορά την Τουρκία μπορεί να συνδεθεί με την ενίσχυση αυτών των σχέσεων, αλλά και με τη σιωπηρή ή ενεργή υποστήριξή της στις αμερικανικές ή ισραηλινές θέσεις.
Επιπλέον, η τουρκική ηγεσία πιθανώς θα εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε «ευκαιρία» για να ενισχύσει τη στρατηγική της στην Ανατολική Μεσόγειο, τόσο με την Ελλάδα όσο και με την Κύπρο. Εάν υπάρξει συμφωνία που περιλαμβάνει διπλωματικά ανταλλάγματα, αυτό θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη διαμόρφωση νέων ισορροπιών στην περιοχή, με τη δυνατότητα για μεγαλύτερη ένταση ή ακόμα και για επιθετικές κινήσεις από την Τουρκία, εάν αισθάνεται ότι τα συμφέροντά της θίγονται.